Wanneer worden autonome auto's normaal in ons straatbeeld? Dat is lastig te zeggen. Vooralsnog gaat het nog steeds voornamelijk om experimenten en taxi's op lokaal niveau, vooral in de VS en China. Zo is taxidienst Waymo One alleen beschikbaar in de Amerikaanse stad Phoenix en voor een select aantal gebruikers die al hebben meegedaan in de pilot. De app waarmee je een auto kunt bestellen, is nog niet eens publiek beschikbaar. Bovendien mogen de autonome auto's voorlopig slechts in een beperkt deel van Phoenix rijden. Hoewel de auto's volledig autonoom rijden, is er nog steeds sprake van een persoon op de bestuurdersstoel die toezicht houdt, al dan niet als geruststelling voor de passagiers.
/i/2002494964.jpeg?f=imagenormal)
Hoewel de softwarealgoritmes nog volop verder worden ontwikkeld, lijken de hard- en software klaar te zijn voor de uitrol. Wetgeving, de verantwoordelijkheidsvraag en psychologie lijken echter een groter knelpunt te zijn. Ook level 5-autonomie, waarbij autonome auto's met alle omstandigheden en situaties uit de voeten kunnen en misschien niet eens meer een stuur hebben, is nog een grote stap. Dat betekent dat we het in de komende jaren met level 3 en 4 moeten doen, met de bijbehorende beperkingen. Een autonome taxi zal bijvoorbeeld niet in alle gevallen op de exacte eindbestemming kunnen komen, maar bepaalde wegen en gebieden vermijden.
Ook zullen er zonder twijfel nog incidenten en fatale ongelukken gebeuren met zelfrijdende auto's, waarbij telkens de vraag terugkomt wat moreel acceptabel is. Is het voldoende dat autonome auto's statistisch gezien minder slachtoffers maken dan mensen of eisen we dat machines geen enkele fout maken, wat niet realistisch is? Ook op het vlak van kunstmatige intelligentie is regulering vereist. Anders kiest een automaker of taxidienst zelf zijn algoritmes, inclusief de keuzes in situaties waarbij slachtoffers onvermijdelijk zijn: het eerder besproken 'trolleyprobleem'. De uitgangspunten voor dergelijke ethische dilemma's kunnen per cultuur en regio verschillen en moeten dus waarschijnlijk lokaal worden afgestemd.
Daarnaast is het de vraag wanneer het in Nederland en België zover is. In de VS en China mogen zelfrijdende auto's in veel steden en gebieden al rijden. Ook in Zweden en Australië zijn wegen en regio's waar geëxperimenteerd mag worden, maar hier is het nog niet zover, op relatief kleine trajecten na, zoals de Rotterdamse ParkShuttle. Er wordt wel nagedacht over een rijbewijs voor zelfrijdende auto's, waarbij een juridisch raamwerk wordt opgesteld met eisen voor de betrouwbaarheid en veiligheid, inclusief rijexamen waarbij de hard- en software worden beoordeeld. Binnen twee jaar zou er op UNECE-niveau meer duidelijkheid moeten komen over de toelatingseisen van zelfrijdende auto’s en auto’s met zelfrijdende systemen aan boord.
Autonoom rijdende auto's van Waymo en Uber
Er is dus nog werk aan de winkel. Toch zou de wereld er over een jaar of vijftien weleens heel anders uit kunnen zien. Als autonome auto's zich in de praktijk hebben bewezen, en leiden tot minder verkeersslachtoffers, meer efficiëntie en wellicht goedkopere mobiliteit, kan het snel gaan. Hetzelfde geldt voor andere mobiliteitsdiensten in het verlengde hiervan, zoals het autonoom bezorgen van pakketten en maaltijden. Het stuur zal in de komende jaren nog niet uit auto's verdwijnen, maar het is de vraag of dit draaiwiel halverwege de eeuw nog nodig is. De positieve effecten van zelfrijdende auto's lijken overtuigend, maar het is goed om ook alvast na te denken over de negatieve bijwerkingen, zoals banenverlies in de transportsector.