Mass Effect 3

Laatste hoofdstuk

De meningen over het land met de grootste staatsschuld van de wereld zijn vast verdeeld, maar over één ding zullen de meeste mensen het wel eens zijn: Amerikanen zijn een nogal luidruchtig volk. Nederlanders zijn dat overigens ook - vraag dat eens aan een Vlaming - maar de 'yanks' spannen de kroon. Zo ook die van Electronic Arts. Het Amerikaanse bedrijf wil het maar wat graag weten als het een game in huis heeft waar de hele wereld naar uitkijkt, en is daarbij niet vies van bombastische praatjes. Zo werden we op de E3 haast het hokje uitgeblazen door de schreeuwende kerel die Mass Effect 3 mocht presenteren aan de massaal toegestroomde media. ARE YOU ALSO PSYCHED FOR MASS EFFECT 3!? We zullen het dit keer allemaal door de vingers zien, want we moeten het EA en BioWare nageven: Mass Effect 3 maakt alle heisa meer dan waar.

Getest op: Xbox 360 (volledig), PlayStation 3 (multiplayer en enkele uren singleplayer)
Ook verkrijgbaar voor: pc

De eerste 20 minuten van Mass Effect 3. Let op! Kan als spoiler ervaren worden.

Tenzij je de afgelopen jaren onder een hele grote steen hebt geleefd of echt helemaal niets geeft om role-playing games, en dus per ongeluk in dit artikel bent beland, weet je waarschijnlijk al dat 'ME3' de afsluiting van de Mass Effect-trilogie is. Tijdens Mass Effect en Mass Effect 2 en de uitbreidingen daarop heb je samen met Commander Shepard de allesverwoestende Reapers leren kennen. Ook wist je al dat de Reapers op weg zijn naar de aarde. De mensheid lijkt aan zijn laatste hoofdstuk te zijn begonnen, en natuurlijk is er maar één persoon die daar nog een stokje voor kan steken: Shepard.

Apart geval

Niet 'Commander' Shepard? Nee, want als jij de game-disc in je pc of console duwt en je eerste schreden zet in Mass Effect 3, is Shepard geen Commander. Door zijn acties in 'Arrival', een uitbreiding van Mass Effect 2, staat hij onder toezicht op aarde. Om met de woorden van een van de Alliance-generaals te spreken: ieder ander zou voor de krijgsraad zijn gebracht en een zware straf hebben gekregen voor alles wat er is gebeurd. Shepard is echter een apart geval. Dat blijkt wel als de Reapers, veel sneller dan verwacht, de aarde bereiken. Terwijl de aarde langzaam aan stukjes wordt geschoten, stuurt de Alliance Shepard er op uit om bondgenoten te verzamelen. Het hele universum zal samen moeten werken om de aarde te verdedigen en uiteindelijk de Reapers te verslaan.

Mass Effect 3 houdt de speler lang genoeg bij de hand om hem de kans te geven weer even te leren hoe alles in elkaar zit. Mass Effect 3 verandert al snel in de open rpg die je kent van de vorige games, maar de eerste stukken zijn lineair genoeg om niet het gevoel te krijgen dat je volledig in het diepe wordt gegooid. Dat was bij een andere rpg, afgelopen najaar, voor veel mensen wel een probleem...

Geen goed of slecht

Als vervolg en afsluiter van een trilogie moet Mass Effect 3 voldoen aan een torenhoog verwachtingspatroon. Wat verwachten we immers van een rpg die twee jaar na deel twee verschijnt? Hij moet nog mooier zijn. De verhalen moeten nog beter zijn en - niet onbelangrijk - ze moeten naar een ultiem hoogtepunt worden geschreven. Daarnaast moeten de weinige plooitjes in de gameplay nu echt worden gladgestreken. Eigenlijk eisen we met zijn allen van BioWare dat het de perfecte actie-rpg aflevert. En weet je wat nog bizarder is dan die eis? Het feit dat de ontwikkelaar verdomd dicht bij de verwezenlijking ervan komt.

Donkerder

Allereerst is Mass Effect 3 duidelijk donkerder dan zijn voorgangers, en dan hebben we het niet over de kleuren. Een Reaper-aanval is niet iets dat je met een pleister oplost. De gevolgen van de oorlog zijn zichtbaar en voelbaar. EA toonde al het voorbeeld van het kleine jongetje dat tijdens de Reaper-invasie op aarde om het leven komt, maar dat is pas het begin. Tijdens Shepards avonturen komen continu mensen om het leven en Shepard moet enkele keiharde afwegingen maken. Een paar keer voelden we bijna een gevoel van misselijkheid opkomen door een zojuist gemaakte keuze. Het 'grotere goed' voelt nooit goed als je het kleine leed van dichtbij meemaakt.

We raden je dan ook aan: ga niet spelen alsof je Jezus Christus zelf bent, maar kies vanuit de gedachte 'wat zou ik écht doen, of willen doen, in die situatie'. Mass Effect 3 maakt nog steeds onderscheid tussen Paragon en Renegade, waarbij de eerste meer gericht is op vreemdzame oplossingen en de laatste meestal iets agressiever voor de dag komt. Dat voelt al heel snel als 'Paragon is goed, Renegade is slecht'. Dat is volledig ten onrechte. Mass Effect 3 scoort juist door de speler niet altijd te bestraffen of te belonen voor voor de hand liggende beslissingen. Je bent betrokken - nee, je bent het speerpunt - in de strijd van de mensheid en de rest van de rassen in het universum om te overleven. Daarbij leiden harde beslissingen soms tot de beste resultaten en de beste kansen op overleving.

Kiezen

Duidelijk de voorkeur geven aan Paragon of Renegade zou Mass Effect 3 zomaar de kop kunnen kosten. Desondanks is het wel handig om een voorkeur te hebben voor een van beide kanten. Als je namelijk genoeg Paragon- of Renegade-punten verzamelt, krijg je soms ook extra opties in de dialogen met andere personages, en die leiden vaak tot betere resultaten. Een al te gebalanceerde aanpak leidt er toe dat je in geen van beide ver genoeg bent om een van de extra opties te kunnen gebruiken. Dat is een van de weinige puntjes die BioWare zich mag aanrekenen, want dit beperkt het gevoel van 'totale vrijheid' in je aanpak.

Voorbereiding op de oorlog

Na enkele uren krijg je die vrijheid over je heen gedonderd. Rondlopend in de Citadel verzamel je al snel legio sidequests, zoals je dat gewend bent in Mass Effect. Je kunt deze quests wel of niet uitvoeren, dat mag je vaak zelf beslissen. Bepaalde quests zijn cruciaal voor de voortgang van je spel, en die zijn aangegeven met 'Priority'. Voor de overige missies geldt vaak dat je ze ook kunt laten liggen. De vraag is alleen: waarom zou je? Waarom zou je jezelf beroven van de Mass Effect 3-ervaring zoals die is bedoeld? Bovendien is er nog een andere drijfveer om wél zoveel mogelijk sidequests uit te voeren.

Strijdmacht verzamelen

Centraal in Mass Effect 3 staat, zoals gezegd, de strijd tegen de Reapers. Preciezer omschreven: Mass Effect 3 draait vooral om de voorbereiding op de strijd tegen de Reapers. Shepard verzamelt een gigantisch leger om de Reapers te kunnen verslaan, en je raadt het al: die sidequests helpen. Alles wat je doet draagt namelijk bij aan de voorbereiding van de oorlog van de geallieerde naties en rassen tegen de Reapers. De verplichte missies zetten flink wat zoden aan de dijk, maar de optionele missies zorgen er stukje bij beetje voor dat Shepard de totale strijdmacht behoorlijk versterkt. En in de strijd tegen uitsterven helpen alle beetjes.

De aanwezigheid van de interface die aangeeft hoe 'klaar' de legers zijn voor de strijd helpt en passent ook een ergernis uit Mass Effect 2 uit de wereld. In dat spel was het namelijk wel duidelijk dat sidemissions je hielpen richting de eindfase van het spel, maar het werd nooit duidelijk wat de precieze uitwerking zou zijn. Dat doet Mass Effect 3 een stuk beter. Een missie levert je altijd een beloning op die de geallieerde strijdmacht vergroot. Help je ergens op een kleine planeet een groepje Turians overleven, dan duikt ineens de Turian Seventh Fleet op in de lijst van legereenheden en assets die je al hebt verzameld voor de oorlog. Een balkje houdt de totale voortgang bij. Zo kun je dus precies zien hoe ver je bent in je voorbereidingen. Het direct inzichtelijk en duidelijk maken van de verzamelde assets na een missie geeft ook een gevoel van voldoening, en zorgt ervoor dat je zin krijgt om meer sidequests uit te voeren. Juist dat is een onmisbaar element in een top-rpg.

Een zijtak van dit verhaal, maar daarom niet minder fijn als verbetering, is de verandering in het 'scan-systeem'. In Mass Effect 2 kon Shepard al planeten scannen, op zoek naar grondstoffen die dan weer credits op konden leveren. Dat leidde ertoe dat je soms lang bezig was om planeetjes af te zoeken. Niets mis mee, maar het wel snel saai. In deel drie gaat het gemakkelijker en sneller. Je scant op afstand planeten in een stelsel. De pulse die je uitzendt, pikt zaken van belang op. Dat kunnen artefacten zijn die credits opleveren, of bepaalde elementen die bijdragen aan de 'readiness for war'. Je pulse wordt echter ook opgepikt door de Reapers. Dat wordt zichtbaar gemaakt door een balkje genaamd 'Reaper awareness'. Zodra dat balkje vol is, duiken er Reapers op in het stelsel en dien je de Normandy ogenblikkelijk uit het stelsel te loodsen. De Reapers verdwijnen weer als je een missie hebt uitgevoerd, waardoor je dus terug kunt gaan om de eventueel resterende resources alsnog op te halen.

Een groot geheel

Het scannen, dat bijna een minigame op zichzelf wordt, hangt samen met veel van de sidequests. Op die manier kun je in Mass Effect 3 ook de nodige uren spenderen door artefacten te zoeken die bepaalde figuren op de Citadel nodig hebben, in ruil voor credits en/of een bepaalde bonus voor je 'readiness for war'. Dit zijn desondanks arbeidsextensieve missies. Shepard krijgt ook regelmatig de kans wat meer 'hands-on' te werk te gaan. Ook die missies leiden tot extra units en assets voor het totale leger. Dat element onderscheidt Mass Effect 3 van veel andere shooters. Hoe vaak zie je een rpg waarin letterlijk élke missie bijdraagt aan het ultieme einddoel? Meestal word je tussen hoofdmissies door erop uitgestuurd om nietszeggende klusjes op te knappen. Dat kan ook vermakelijk zijn, maar Mass Effect 3 voelt door zijn aanpak veel meer aan als een groot geheel.

RPG of Shooter?

De missies waarin geknokt moet worden draaien niet alleen om de Reapers en de monsters die zij voor zich laten vechten, maar ook Cerberus babbelt een woordje mee. De onafhankelijk opererende organisatie die zich naar eigen zeggen inzet voor het belang van de mensheid in het universum blijkt zo zijn eigen plannen te hebben met de Reapers. De Illusive Man bleek in het vorige deel al niet bepaald een vriend van Commander Shepard, en in deel drie botsen de belangen van beide heren regelmatig. Het is in eerste instantie wat vreemd om tegen de partij te vechten die in deel twee nog deels aan jouw kant stond, maar het zorgt in elk geval voor wat variatie in de vijanden waar je tegen vecht.

Pittige jongens

De Reapers, die gigantische mechanische wezens met een staart die lijkt op een vulpen, zijn pittige jongens. Uiteindelijk zullen zij verslagen moeten worden, maar Shepard houdt zich voornamelijk bezig met het voetvolk en af en toe met wat grotere monsters. De meest in het oog springende vijanden zijn de Brutes, Harvesters en Banshees die onderdeel zijn van de Reaper-legers en de 'Atlas'-mech-walkers die Cerberus af en toe op je loslaat. Op die momenten gaat Mass Effect 3 naadloos over van een rpg in een shooter, en ook in dat segment laat BioWare zien dat het zijn vak verstaat.

Mass Effect 3 is geen shooter, wil de ontwikkelaar je doen geloven. Op de keper beschouwd klopt dat; het is immers een role-playing game. Prima, maar laten we de stukjes waarin je verhalen uitpluist en je character ontwikkelt heel even wegsnijden. In veel actie-rpg's is juist de actie een lastig, onderontwikkeld punt. Het is bijna ondoenlijk om top te zijn in de rpg-elementen van het spel én in de actie-elementen. Mass Effect 3 doet beide voortreffelijk. Goed, de camera geeft je niet vanuit elk hoekje een optimaal overzicht en je AI-medestanders rennen af en toe kansloos naar voren, maar verder staat niets een prettige shooter-ervaring in de weg.

Powers kiezen

Net als de vorige games is het vechten een samenspel van tactiek en goed mikken. BioWare heeft voor Mass Effect 3 het dekkingsysteem een stuk verbeterd. Shepard en zijn kompanen kunnen probleemloos van dekking naar dekking manoeuvreren. Ook de verschillende powers die de personages met zich meebrengen blijven belangrijk. Zeker als je wat verder komt en de powers toenemen in kracht, worden dat wapens om rekening mee te houden. Wij namen vrijwel altijd een personage mee dat vijanden in de lucht kan laten zweven en een personage dat een vijand met één aanval zijn shields kan ontnemen. Shepard zelf heeft weer een arsenaal aan ammo-types tot zijn beschikking, maar kan later ook betere powers leren. Net als je wapenuitrusting, compleet met aan te passen wapens en armor naar keuze, is vrijwel alles rond je personage te veranderen.

Het is daarbij fijn dat er geen specifieke 'winning combinations' lijken te zijn. De keuze die je maakt in personages, powers en wapens hangt vooral samen met je eigen voorkeur, met je eigen vechtstijl. Wij werkten vooral met de in de vorige alinea beschreven combinatie, maar probeerden met een ander character - Mass Effect 3 laat je moeiteloos van 'carrière' naar carrière switchen - een meer melee-gerichte aanpak uit. We kozen hier voor sterkere schilden en meer melee-kracht voor Shepard, terwijl we de wapens wat minder ontwikkelden. Ook met deze tactiek hadden we succes. Zodra je leert om goed rond te 'dodgen' word je met een Omniblade een nachtmerrie voor je vijanden.

Zelf kiezen voor rpg, shooter of ideale mix

Nu zullen liefhebbers van role-playing games wellicht even opschrikken. Is hun geliefde Mass Effect 3 nu dan toch een verkapte shooter geworden? Het antwoord: alleen als je dat wilt. Wanneer je de game start, geeft het spel je enkele opties en kun je kiezen hoe jij het spel wilt ervaren. Houd je niet van shooters maar speel je voor het verhaal, dan kun je een setting kiezen waarbij zelfs een kleuter nog wel door de actiesegmenten heen komt. Andersom kun je als shooterliefhebber kiezen voor een stijl waarin juist de actie wat heftiger is, maar waarbij het verhaal in tussenfilmpjes wordt gepresenteerd. Je hoeft je dan veel minder in de verhalen en de personages te verdiepen en nauwelijks keuzes te maken. Mass Effect 3 speelt dan dus meer als een schietspel. Dat heeft niet onze voorkeur, maar het kán wel. Dat BioWare die balans niet oplegt maar aan de speler overlaat, verdient natuurlijk een compliment.

Keuzes en gevolgen

Mass Effect-kenners zullen het onderstrepen: we hebben in de vorige vier pagina's het sterkste punt van Mass Effect 3 nog niet eens genoemd. Als de serie de laatste jaren op één gebied uitblonk, dan is het wel op de binding die je als speler met de personages had. Die binding is noodzakelijk en vormt de brug naar de sterkste momenten in het verhaal van Mass Effect 3. We noemden op pagina twee al de harde keuzes die je moet maken. Mass Effect-veteranen zullen zich een belangrijke keuze nog wel herinneren: Kaiden of Ashley?

Crew verzamelen

In deel 3 krijg je soortgelijke keuzemomenten voor de kiezen, en het gaat niet altijd om leven en dood. In Mass Effect 2 werden personages min of meer opgedrongen. Dat was helemaal niet erg, maar in Mass Effect 3 hangen de characters die op je pad komen veel meer af van je eigen keuzes. Het verzamelen van je crew voelt een stuk vrijblijvender aan. Of dat werkelijk zo is, weten wij ook niet helemaal zeker. Enkele keren zagen we, door via een quicksave bepaalde dialogen opnieuw te doen, dat de uitkomst soms hetzelfde is, ongeacht welke route je door een gesprek bewandelt. Dit goed uittesten kost echter minimaal twee volledige 'playthroughs', en tachtig uur besteden aan een review is ook bij Tweakers.net niet helemaal realistisch.

Tachtig gedeeld door twee is veertig, en dat is inderdaad de tijd die je ongeveer kwijt bent voordat je Mass Effect 3 zonder extra dlc-missies hebt afgerond. Die waarneming is natuurlijk erg persoonlijk. De speeltijd hangt immers sterk af van hoeveel sidequests je hebt opgepakt en hoe secuur je omgaat met de tussenfilmpjes. Wij skipten bij de minder boeiende gesprekken soms wat gebabbel, voornamelijk omdat er ook nog een review moest worden geschreven. Zonde uiteraard: de tussenfilmpjes zijn in Mass Effect 3 van nog hoger niveau dan die in Mass Effect 2, en ook toen hadden we niets te klagen. Klein puntje van ergernis dat je nooit zal opvallen als je alles gewoon rustig uitkijkt: als je zinnetjes doordrukt, wil de laatste zin voordat je zelf antwoord moet geven nog weleens samenvallen met het antwoord. Dan druk je dus om die zin te skippen, maar registreert de game tegelijk al een antwoord van Shepard, zonder dat je überhaupt hebt gelezen wat je gaat zeggen. Maar goed: eigen schuld, dikke bult. Moeten we maar niet skippen.

Memorabele finale

In het slotstuk van het Mass Effect-avontuur haalt BioWare verhaaltechnisch en qua spektakel alles uit de kast. Shepard komt onderweg zo ongeveer alle uit de vorige games bekende personages tegen en het einde van de game verdient met recht het predikaat 'episch'. Bereid je daarbij wel voor op wat we al eerder zeiden: Mass Effect 3 is geen 'feelgood'-spel. Oorlog is hard, gruwelijk en nooit zonder leed. De eindscène van Mass Effect 3 gaat de boeken in als een van de meest memorabele finales ooit. Ook fijn is dat Mass Effect 3 duidelijk aangeeft wanneer je op het punt staat het eindspel te starten. Vanaf dat punt kun je geen sidequests meer uitvoeren, dus het is wel zo fijn dat je weet wanneer dat moment aanbreekt. Zo kun je eventueel andere dingen af gaan maken, voor je de Reapers te lijf gaat.

Coöperatieve multiplayer

Voorheen zou de Mass Effect-review hier ongeveer eindigen. Singleplayer-campagne uit, dan wellicht nog een extra keer doorspelen terwijl je heel andere keuzes maakt, maar dan is het verhaaltje uit. Dat ligt bij Mass Effect 3 anders. BioWare heeft het spel voorzien van een coöperatieve spelmodus. Samen met vrienden kun je legio missies spelen tegen AI-gestuurde tegenstanders. Nog los van dat het altijd vermakelijk is om met vrienden te spelen, heeft het ook nut. De singleplayer en co-op staan namelijk niet los van elkaar.

Met elke missie die je volbrengt in de coöperatieve spelmodus versterk je je eigen singleplayer-avontuur. Als je met Shepard in de Normandy de voortgang van je voorbereidingen bekijkt, zie je ook dat het universum continu op vijftig procent 'readiness for war' zit. Speel je de multiplayer-modus niet, dan zul je deze aantallen nooit zien veranderen. Effectief betekent dit dat de strijdmacht die je verzamelt in de singleplayer op dat moment maar half zo effectief is. Wil je de troepen efficiënter gebruiken, dan zul je moeten investeren in de 'readiness for war', door coöperatieve missies te spelen. Het is echter niet verplicht en je kunt Mass Effect 3 prima uitspelen zonder de co-op-missies te spelen.

Schietspel

Kies je er voor om de multiplayer links te laten liggen, dan mag je dat goedpraten door te stellen dat je als rpg-liefhebber niets hebt met al het geknal in het spel. De multiplayer sluit in dat opzicht niet meer aan bij hoe de rpg Mass Effect ooit bedoeld is. Waar je in de singleplayer de balans tussen rpg en shooter nog zelf bepaalt, is de multiplayer eigenlijk gewoon een schietspel. De gamers die de actie in Mass Effect 3 wél kunnen waarderen, kunnen hier echter hun hart ophalen. De missies zijn zelfs op niveau Brons al behoorlijk uitdagend.

De opzet is niet baanbrekend, maar wel goed uitgewerkt. Allereerst kies je een klasse. Elke klasse heeft drie powers, dus het is aan jezelf om te bepalen wat jou het best ligt. Je speelt in een team van vier man en vecht tegen golven vijanden, zoals je dat ook doet in Gears of War's Horde-modus. Af en toe krijg je bij zo'n golf ook wat missiedoelen, zoals het activeren van schakelaars. Teamwork, zoals elkaar dekking geven en elkaar reviven, speelt vanzelfsprekend een grote rol. In de missies verdien je credits, die je kunt spenderen aan speciale 'wapenpacks'. Deze packs leveren wat random bonussen op, die je kunt inzetten in je volgende missie. Op die manier groeit je level in de multiplayer en dus ook je 'readiness for war' in de singleplayer.

Toegevoegde waarde

We zullen direct toegeven dat we vooraf zeer sceptisch waren over de multiplayer. We speelden de modus afgelopen najaar al eens op een persevenement van Electronic Arts, en ervaarden de spelmodus toen als een deceptie. 'Dat gedrocht van een multiplayer', zoals we er toen over dachten, blijkt echter - nu we het als onderdeel in het groter geheel hebben gezien - prima uit de verf te komen. We hadden nooit gedacht dat we dit zouden opschrijven: de multiplayer-modus heeft toegevoegde waarde voor Mass Effect 3.

De dlc-strategie van EA

"Het voelt alsof EA de game uit elkaar heeft gehaald en hem in losse stukjes probeert te verkopen", lazen we afgelopen week ergens in een reactie van een van de vele klagende users op Metacritic. Misschien heb je het al gelezen, misschien niet: Mass Effect 3 wordt onder meer op Metacritic volledig afgemaakt door spelers die niet te spreken zijn over de dlc-strategie van Electronic Arts.

We kunnen ons dat goed voorstellen, maar Mass Effect 3 is 'kaal', zoals het spel in de winkels ligt, al een compleet en steengoed spel. Zoals gezegd, deden wij net geen veertig uur over ons avontuur en dat was zonder dlc, zonder een aantal sidequests en we hebben een aantal tussenfilmpjes doorgeklikt. Bovendien speelden we het spel op de normale moeilijkheidsgraad. Natuurlijk zou het bewonderenswaardig zijn als alle content al direct in het spel zou zitten. Aan de andere kant is het natuurlijk logisch dat EA in een moeilijke economische tijd zijn omzet en winst op peil probeert te houden. Het is absoluut niet zo dat er een sterk afgeslankte, niet volledig aanvoelende spelervaring overblijft voor de mensen die de dlc niet willen kopen.

Wij kiezen in deze kwestie geen partij en wegen het zeker niet mee in de review van het spel. Hoe terecht is het om Mass Effect 3 als game af te rekenen op verkooptechnieken van Electronic Arts, nog los van de vraag of ze echt zo kwalijk of verwerpelijk zijn? Waarom zouden we dit meesterwerk - want dat is het - van BioWare minder waarderen omdat de uitgever wat trucjes heeft bedacht om zijn omzet te vergroten? Is De Nachtwacht minder mooi als het Rijksmuseum zijn toegangsprijzen plotseling zou verdubbelen, of als je extra moet betalen om de ruimte in te komen waar het schilderij hangt? Natuurlijk niet. Hoewel we ons dus best kunnen verplaatsen in de klagende gamers en wij het ook jammer vinden dat we niet alle missies meteen tot onze beschikking hebben, doet dat geen afbreuk aan de kwaliteit van de basisversie van Mass Effect 3 die al op tafel ligt. Of je die basisversie wilt aanvullen met extra content, moet je vooral zelf weten.

Conclusie

Waarschijnlijk heeft BioWare nog nooit een game gemaakt waar meer druk op lag dan op Mass Effect 3. Die-hard rpg-fans zullen zich wellicht iets minder in de game kunnen vinden dan in vorige games, doordat enkele systemen versimpeld zijn en de focus meer is komen te liggen op actie, maar de game als geheel stijgt boven zijn voorgangers uit. Mass Effect 3 is een prachtig einde van een even zo prachtige trilogie. Het spel verbetert de kleine minpuntjes die de vorige games nog hadden en weet bovendien een prima brug te slaan tussen de singleplayer en multiplayer, waardoor die laatste spelmodus een stuk waardevoller is dan hij anders zou zijn geweest. Zonder enige vorm van downloadable content toe te voegen, duurt de singleplayer van Mass Effect 3 ongeveer veertig uur, en geen moment zakt de game kwalitatief ook maar eventjes weg. Van het verslavende van het verkennen van het universum tot aan de mooie cut-scenes en de sterke shooter-elementen die het spel rijk is: alles is uitstekend.

Pluspunten

+ 'Readiness for war' als bindende factor
+ Geen duidelijke goede of slechte keuzes
+ Hardheid van oorlog wordt voelbaar
+ Binding met personages
+ Ook als shooter goed
+ Multiplayer voegt iets toe
+ Grafisch goed, vooral de tussenfilmpjes
+ Verhaal bereikt spectaculair hoogtepunt

Minpunten

- AI van je squad in vuurgevechten
- Niet duidelijk kiezen voor Renegade en Paragon levert nadeeltje op

Cijfer: 9,5

Titel	Mass Effect 3
Platform	PC, Xbox 360, PlayStation 3
Ontwikkelaar	BioWare
Uitgever	Electronic Arts
Releasedatum	Inmiddels verschenen

Laagste prijzen voor: Mass Effect 3, Windows

Winkel Beoordeling ​ Prijs ​

• bol Plaza 3 van 5 sterren (12 shopreviews)
  |Gratis € 14,99 Bekijk

Laagste prijzen voor: Mass Effect 3, PS3

Winkel Beoordeling ​ Prijs ​

• bol Plaza 3 van 5 sterren (12 shopreviews)
  |Gratis € 9,41 Bekijk
• Amazon.nl Marketplace 2.5 van 5 sterren (8 shopreviews)
  |€ 2,99 € 9,82 Bekijk
• Amazon.nl 3.5 van 5 sterren (50 shopreviews)
  |€ 2,99 € 16,82 Bekijk

Reacties (156)

[T0mBa]

Ik vind het negeren van de DLC-strategie van EA een foute beslissing.
Buiten het feit dat dit soort gedrag niet getolereerd mag worden, is een review van een spel ook een bepaling van hoeveel waarde je voor je geld krijgt. Dus als een spel duurder wordt, moet het ook beter zijn. Een leuk indie game voor 5 euro moet ook een hogere score krijgen dan een even leuk AAA spel voor 50 euro. Dus als ze het spel duurder maken (en mensen vrijwel verplichten die aan te schaffen wegens een elementair deel van het verhaal), moet het spel ook aanzienlijk beter zijn.

En je kan het spel misschien wel uitspelen zonder MP, maar kan je ook het ideale einde bereiken? Aangezien ik dit spel pas koop als het ergens voor < 10 euro te vinden is (puur wegens de DLC rip off), zal de MP tegen dan wel uitgestorven zijn.

[DarthDavy]

Dit is een interessante gedachtengang. Prijs is inderdaad een bepaling in de beoordeling van een product. Immers prijs bepaalt de waarde van een product.

Stel: je hebt game A en B. Beide spellen zijn identiek: het zijn dezelfde spellen, maar ze verschillen enkel in titel (A en .

Spel A wordt aangeboden voor 50 euro.
Spel B wordt aangeboden voor 50 euro en komt met extra content die niet extra betalend is.

Welke game is dan de "betere"? Beide spellen zijn identiek, dus intrensiek als game is spel A niet beter dan spel B en omgekeerd. Maar omdat je bij B meer waar voor je geld krijgt is spel B wel een betere aankoop en dan kan je ook spel B als beter beschouwen.

Imo mag dit meegenomen worden in de beoordeling van spellen: zeker gezien het nieuwe verdienmodel van de moderne games.

[Jarrean]

Ik vind juist dat de beoordeling niet naar de prijs/prestatie verhouding moet kijken, dit is per koper erg verschillend.
Iemand die werkt vind een fantastische game van 4 uur speeldtijd voor 60 euro misschien wel dik zijn geld waard terwijl een student het pas in de budgetbak zou oppakken.

Als je een score geeft voor hoe goed je het spel vind, zonder aan de prijs of DLC te denken kan de koper zelf de overweging maken of de game zijn geld waard is. Dit hoeft Tweakers niet te doen en kan het ook moeilijk voor iedereen doen.

[Cergorach]

Natuurlijk is waarde bepaling aan de hand van tijd subjectief, maar dat is de hele beoordeling natuurlijk. ME3 is al te krijgen voor €36-€37 (inc. verzenden), dat je daar 40+ uur voor terug krijgt is natuurlijk heel erg netjes in vergelijking met veel andere AAA titels. Daar staat tegenover dat een aantal andere titels veel langer dan 40 uur bieden aan 'RPG'ing. De prijs van DLC is natuurlijk weer een heel ander verhaal, ik denk dat optionele DLC helemaal niets te zoeken heeft in de initiële review van een spel en al helemaal niet de kosten van DLC, ook al vind ik deze belachelijk hoog.

[Inanna]

Met vijf minuten zoekwerk had je op het Bioware forum van ME3 kunnen lezen (of op de officiële website van ME3) dat er genoeg assets in singleplayer aanwezig zijn om het meest positieve einde te kunnen halen.

En als ik je eerste alinea goed begrijp bedoel jij te zeggen dat ME3 geen 35-60 euro (al naar gelang het platform waarvoor je het koopt) waard zou zijn, omdat je er maar een schamele 40 uur plezier voor terugkrijgt van ontzettend hoog niveau, alleen maar omdat er dlc is uitgebracht die volgens jou een 'elementair deel van het verhaal' bevat?

Ten eerste is het niet een elementair deel van het verhaal, je kan ME3 prima spelen zonder ooit de dlc aan te raken. Dat jij vind dat een stukje Protean geschiedenis elementair is is een puur persoonlijke bevinding.

Ten tweede is de dlc al vanaf dag één bedoelt geweest als een van de extraatjes in de Collector's Edition en de Digital Deluxe editions. Maar aangezien de CE redelijk snel was uitverkocht heeft men besloten om direct op dag één de dlc aan te bieden voor al die mensen die wél een fysieke kopie van het spel willen bezitten maar géén CE hebben weten te bemachtigen. En het is niet zo raar dat daar geld voor wordt gevraagd, de mensen die de CE of de DD versie kopen betalen er tenslotte toch óók voor? En dat soort content ontwikkelen kost nu eenmaal geld en moet worden terugverdient.

[T0mBa]

Als ik te veel zoek op zoiets, is het risico tè groot dat je allerlei spoilers te zien krijgt, en dat is bij dit spel natuurlijk uit den boze. Daarom verkies ik een simpel ja/nee antwoord.

Dat Proteans elementair zijn is niet persoonlijk. Ze zijn het grootste mysterie uit het volledige ME-universum. Dit zou hetzelfde zijn als Legion enkel als DLC aanbieden in ME2 of Alistair in DA.

Bioware beweert trouwens dat deze DLC pas gemaakt was nà het afwerken van het spel. Niet dat ik dat geloof, zo'n content maak je niet nà het spel, zeker als je hem al aanbiedt in de CE die al maanden eerder aangekondigd was.
En als ME3 zijn investering niet dubbel en dik terugverdient, zijn ze daar wel héél slecht bezig. Dit spel wordt opnieuw een megahit en de miljoenen kopers tot de laatste cent uitwringen is degoutant. Er zijn genoeg extra's die ze aan CE kopers kunnen geven, een soundtrack of wat wapenskins of ... Maar ze kiezen ervoor een stuk van het spel als DLC extra te geven zodat ze ook de niet CE kopers opnieuw laten betalen.

Voor nog meer argumenten: http://www.youtube.com/watch?v=Ri0vrJ-y2zM

[anub1s17]

ik kan je vertellen dat de protean DLC niet echt in het verhaal past, het steekt nogal een beetje uit.

of dit met opzet is gedaan zodat het minder lijkt op een stuk dat uit het spel is gesneden weet ik niet maar het is opvallend hoe slecht het eigenlijk in het spel integreert.

wat ik eigenlijk niet snap in de review en mensen die hier replyen dat ze 40 uur nodig hebben voor de single player, ik heb de single player met alle mogelijke sidequests en alle galaxy's 100% verkent en kheb net 23 uur erin gestoken... en zelfs op hardcore mode waar ik op bepaalde stukken vaak en hard dood ging (en ben soms zelfs met het spel op ffe eten gaan maken : /)

en zoals gezegt je kan het spel 100% uitspelen met de resources die je in de SP vind, kheb overigens een 100% boost inmiddels door de MP die wel leuk is en wil wel eens zien of er iets veranderd (had al 100% van het mogelijke in de SP dus eigenlijk zou er niks moeten veranderen maar who knows)

[Reactie gewijzigd door anub1s17 op 22 juli 2024 21:03]

[Pinkys Brain]

Maak je geen zorgen over het einde ...

Er zijn 3 compleet non sequitur eindes waarvan je allemaal niet blij word, wees blij met het rest van het spel en negeer het einde tenzij er nog een DLC rewrite komt van het laatste deel van het spel.

Het einde is overigens ook een doodsteek voor de hele Mass Effect franchise ... niet zo heel slim van Bioware, een Gurren Lagann type canon einde had en een stuk minder boze fans opgeleverd en een functionerend universum voor vervolgen. Typisch gevalletje van omhoog gevallen schrijver die denkt dat ie kunst maakt.

[Reactie gewijzigd door Pinkys Brain op 22 juli 2024 21:03]

[Tweakjur]

Je hebt de MP niet nodig om het spel uit te spelen. Of dat je een ander einde op zou leveren, kan ik je niet vertellen. Elke playthrough kost + - 40 uur en om nu uit te zoeken wat er gebeurt als je MP niet/wel doet, dan zijn we dus een kleine week verder .

Ik vind je redenering over DLC niet kloppen. Zoals gezegd: wij hebben de kale versie van Mass Effect 3 besproken, en die is met zijn pakweg 40 uur al langer dan ME1 en ME2 uberhaupt waren. Het feit dat er voor de liefhebber extra content te koop is, doet NIETS af aan de kwaliteit van het basispakket dat je in de winkel koopt. De game wordt niet duurder, er is alleen de optie om het uit te breiden. Geheel aan jou of je dat doet, en je zult die content echt niet gaan missen als je het niet doet.

Los daarvan: wij zitten hier niet om EA te verdedigen. Het gaat een beetje ver allemaal, zeker als je nagaat dat de dlc opgedeeld is in ik-weet-niet-hoeveel pakketjes. Waar het ons om gaat is dat het níet downloaden van de dlc je geen negatievere spelervaring oplevert. Dat is de reden dat we de dlc-strategie dus ook niet meewegen in de beoordeling. Zou het basisspel aanvoelen als een product waar een stuk uit weggerippped is, dan zou dat natuurlijk een ander verhaal zijn.

[Reactie gewijzigd door Tweakjur op 22 juli 2024 21:03]

[HgnX]

Wat is jouw mening dan als het gaat over Deus Ex: Human Revolution, waarbij er na een week al DLC uitkwam, The Missing Link? Dat kan haast niet anders dan geript zijn..

[Reactie gewijzigd door HgnX op 22 juli 2024 21:03]

[Playa del C.]

Ten eerste was het een maand later. In ieder geval, is The Missing Link zeer zeker gepland en bewust is dat deel ook uit het spel gelaten. Alsnog is het aan de gebruiker om het wel of niet te kopen en probeert de maker zoveel mogelijk geld te verdienen. Ik ben een fan van Deus Ex dus ik koop die DLC. Van BioWare ben ik niet zozeer een fan en ik koop hun DLC niet (meer). Als een DLC flopt dan kost dit een bedrijf veel geld en hadden ze de DLC beter direkt in de game kunnen stoppen (als dat kon). Het probleem is simpelweg dat DLC's zo succesvol zijn en mensen ze dus wel kopen.

[deus4]

Ik zal deze game wel spelen om het verhaal af te sluiten, maar persoonlijk vond ik bijvoorbeeld ME2 niet al te denderend. Regelmatig dat dit spel als slechte console port aanvoelde. Ook met het schietgedeelte had je niet de indruk dat je iets neet schoot. Het voelde erg plasticachtig aan. De diepgang in personages, plotwendingen etc waren zeer beperkt. En grafisch was het zeker niet up-to-date. Tot slot was de noodzaak om mineralen te minen ook zeer irritant en saai. En toch waren er tal van zeer goede reviews over deze game, die wat mij betreft middelmatig was. Feitelijk hoop ik dat dit maal even de roze bril wordt afgezet en men effectief kijkt naar wat de game te bieden heeft.

[Reactie gewijzigd door deus4 op 22 juli 2024 21:03]

[dstyle_nl]

Ben het over dat mineralen mijnen zeker eens, ik heb dit zelf opgelost met een trainer. Puur omdat ik mijn tijd te kostbaar vind voor dat gepruts Neemt niet weg daar het ergens wel leuk bedacht was, maar het mocht dan wel in mindere mate.

[sab]

Hear, hear!
Tegen de tijd dat deze titel flink afgeprijsd is, zal ik naar recente reviews kijken om te bepalen of het de moeite van het kopen is. GTA4 kreeg ook tienen toen het uitkwam, en we weten allemaal hoe dat uiteindelijk afliep.

[actionInvoke]

Heb de review niet gelezen uit angst voor spoilers, is ie veilig?

"Die-hard rpg-fans zullen zich wellicht iets minder in de game kunnen vinden dan in vorige games, doordat enkele systemen versimpeld zijn en de focus meer is komen te liggen op actie"

Hoe kun je nog meer versimpeld/dumbed down zijn dan ME2? Dat was 95% shooter met rpg als afterthought.

"Hoe terecht is het om Mass Effect 3 als game af te rekenen op verkooptechnieken van Electronic Arts, nog los van de vraag of ze echt zo kwalijk of verwerpelijk zijn?"

Ik weet niet hoor, de bedoeling van een review is om een oordeel te geven of een game iemands geld waard is. Naast quality dus ook een kosten/baten analyse. Je mag best zeggen: "de game is steengoed maar ja, voor minder geld kun je bv beter deze rpg kopen want je moet nog X€ extra betalen voor de gehele ervaring."
Deze generatie heeft een imo walgelijk verdienmodel geïntroduceerd, dat mag imo best mee gewogen worden in een oordeel. Als niemand tegengas geeft tegen de hebzucht van publishers word het alleen maar erger en erger.

[Reactie gewijzigd door actionInvoke op 22 juli 2024 21:03]

[Inanna]

ME3 bevat voor zover ik tot nog toe gezien heb (net 8 uur gespeeld) geen minigames meer in de trant van 'code-hacking' en 'circuitboard-shorting'. Ook is het planeten scannen (gelukkig) versimpeld en kan je nu eerder spreken van 'zonnestelsels scannen'. Ik denk dat dit met versimpeld bedoelt wordt in dit geval.

Ik ben hier zelf wel blij mee, in ME2 vond ik deze handelingen al snel saai worden. Het zijn dus niet perse rpg-elementen die versimpeld zijn. En daartegenover staat juist dat wapens in ME3 redelijk uitgebreid kunnen worden aangepast door middel van het toevoegen van mod(ule)s. Dit voegt juist iets meer computer rpg-gerelateerde keuzes toe.

Zelf vind ik overigens dat rpg helemaal geen afterthought is in de ME reeks. Roleplaying games zijn voor mij spellen waarin je als speler een personage speelt die een zekere ontwikkeling meemaakt gedurende de loop van het verhaal en waarin de keuzes die je maakt gevolgen hebben verderop in het verhaal. En dat is toch iets wat de ME spellen prima onder de knie hebben.

Ik weet dat er veel mensen zijn die (voornamelijk computer) rpg zien als zoveel mogelijk stats waaraan je lekker kan knutselen, maar voor mij persoonlijk is dat altijd van minder belang geweest. Misschien komt 't door mijn ervaring met pen & paper rpg's, waarbij ik altijd voor het roleplaying ga, en vrijwel nooit aan min-maximizing doe.

[actionInvoke]

RPG is imo diepte, dat kan door stats zijn maar hoeft niet. Van wat ik van jou begrijp zit dat wel goed dus.

Thx!

[Inanna]

Gebaseerd op m'n eerste 8 uur zit dat inderdaad wel snor. Blijft natuurlijk een kwestie van smaak, maar ik heb al een aantal "wow!" momentjes voorbij zien komen

T.

[Tweakjur]

Lees de reactie op de post hieronder aub...

[Snake_eYes]

Voor de mensen die de PC versie hebben!:
http://www.alienwarearena...y/mass-effect-3-giveaway/

Mass Effect 3 M-90 Indra Sniper Rifle Giveaway
Not everyone will survive. An ancient alien race, known only as “Reapers”, has launched an all-out invasion leaving nothing but a trail of destruction in their wake. Earth has been taken, the galaxy is on the verge of total annihilation, and you are the only one who can stop them. The price of failure is extinction…

Mass Effect 3 is here! Get ahead of the rest by getting this in-game item from Alienware Arena. The M-90 Indra Sniper Rifle is sure to have you wiping out the enemy. This is the only rifle in the game that can fire high powered electrified rounds.

More about the weapon:

Reverse-engineered from the Cerberus Arc Projector, the Indra is a prototype sniper-rifle that fires a path of ionized air, then electrifies targets with a lightning bolt of electricity. By first piercing a target with a high-powered shot, the Indra weakens kinetic shields and maximizes damage to electrical systems.

**Please note this M-90 Indra Sniper Rifle key will only work on the PC version of the game.

[Reactie gewijzigd door Snake_eYes op 22 juli 2024 21:03]

[Verwijderd]

Thanks! Gelijk geregistreerd op Alienwarearena en de code geredeemed
(wat een raar woord eigenlijk "geredeemed" ;D )

[Herko_ter_Horst]

Je mag natuurlijk gewoon "ingewisseld" gebruiken...

[roydriessens]

Bedankt voor de tip, gelijk eentje gescoord

[moreasy]

thx!

[Bull]

Dank u zeer!

[Robbels]

Tnx ook hier een gun gescoord

[Inanna]

Ook mijn dank voor deze link. Heerlijk wapen. Doet niet veel damage, maar je kan tenminste een beetje doorschieten als sniper

[Verwijderd]

Het scannen van planeten was sowieso al een gimmick daarom heb ik het zolang mogelijk links laten liggen. Ik snap niet hoe ze met het systeem hadden kunnen komen waarbij er constant achter je aan wordt gezeten door de reapers wanneer je teveel aandacht trok bij het scannen van planeten. Pas nadat je een missie doet is de aandacht weer verminderd, waar ik later achter kwam. Punt bij mij was ik had geen echte side missions meer en alleen maar de finale om te starten. Dus overal waar ik kwam werd ik achtervolgd. Met tegenzin de finale maar gedaan.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 21:03]

[Bundin]

Ik lees hier heel veel ongefundeerde posts die zo van het Bioware Social Network af lijken te komen. Een paar punten (en mijn mening daarover):

Multiplayer is niet nodig voor volledige readiness. Er zijn volgens Bioware voldoende war assets in de singleplayer game om dat te bereiken, ook als je de mp nooit aanraakt.
Erg belangrijk. De MP is nu populair maar over een jaar waarschijnlijk behoorlijk uitgestorven. Ook dan moet je alle resultaten kunnen behalen. Ik ben zelf niet zo van de multiplayer shooters maar deze vind ik wel geinig. Komt omdat het co-op is. Eigenlijk is de enige mp die ik speel coop (L4D, "DoW2: Last Stand, Borderlands bijv).

De DLC is uit het spel geknipt om de spelers uit te melken.
Of de DLC door het "core" ME3 team is gemaakt of niet vind ik niet zo relevant. Dat een deel van de assets van de DLC al op de game disks staan verbaast me ook niks. Het verhaal van de DLC is echt niet pas bedacht nadat ME3 naar de schijfbakkers gestuurd was. Ik las ergens dat het verhaal parallel is geschreven, maar de missie zelf (het level dus) pas is gemaakt nadat ME3 gold was. Maar ook dat is niet zo belangrijk. Voor zover gespeeld vind ik de dlc zeker iets toevoegen, maar alleen qua extra informatie. Informatie die interessant is voor de fans en zeker toevoegt aan het geheel, maar op geen enkele manier noodzakelijk is voor het verhaal van ME3.

Is dit uitmelken? Ik denk het niet. Het is een extraatje, leuk maar niet essentieel. Kies maar of je het je geld waard vindt. Dat ze er meer aan verdienen is zeker zo maar je hoeft het niet te kopen natuurlijk. Net als dat je ook niet alle opties op je nieuwe auto nodig hebt om 'm met plezier en comfort te gebruiken. En deze dlc is geen sterkere motor maar meer de airco: fijne toevoeging maar gaat ook prima zonder.

Dumbed down even more
Merk ik zelf niets van. Af en toe heb ik het idee dat Shep wel erg lang doorpraat zonder dat ik een keuze kan maken maar ik heb nog niet echt meegemaakt dat ik met verbazing zat te kijken naar mijn scherm. De wapen-mods zijn m.i. een aardige toevoeging maar er is niet genoeg keus voor mij: vrij duidelijk wat de beste zijn, geen keus tussen 2 goede opties. Het speelt, precies zoals als ME2 trouwens, weg als een mission-based shooter met wat RPG elementen erbij.

Ik heb het einde nog niet bereikt maar tot nu toe is de sfeer prima. Ik heb echt een gevoel van urgentie, voel me veel meer dan in ME2 geneigd om te blijven focussen op het verhaal. in 2 was er eigenlijk geen verhaal, het was teambuilding, daardoor had ik geen enkel probleem met "weken" bezig zijn met sidequests. Al met al vind ik het verhaal (een paar tranentrekkende cliché's daargelaten) beter uit de verf komen dan in 2. Ik ben dan ook erg tevreden.

Het enige punt van kritiek dat ik heb is het cover systeem, shep rolt/sprint te vaak cover in als ik dat niet wil, het kost dan tijd om weer weg te komen. Vooral in mp is dat een issue omdat het tempo hoger ligt. Maargoed, dat is misschien gewenning.

[Khajas]

Ik ben net klaar met het uitspelen van ME3, ik heb hierbij mijn eigen "Shepard" gebruikt.
En ik zeg met alle eerlijkheid, in alle spellen die ik gespeeld heb is dit de eerste waarbij ik met tranen in de ogen toekeek, meerdere malen.

De keuzes die ik had gemaakt waren niet optimaal, maar het waren wel mijn keuzes, dus moest mijn Shepard ook met de consequenties leven. Bioware heeft dit prachtig geschreven.

De storyline alleen was voor mij al genoeg, het voelde als een einde, het was een einde, en ik verwacht niet dat er dit jaar nog een spel uitkomt die dezelfde diepte brengt als Mass Effect.

[Djankie]

Is het verhaal te volgens als je ME 1 and ME 2 niet hebt gespeeld?

[Cergorach]

Het verhaal is vast te volgen, maar waarom zou je jezelf het genoegen ontnemen van ME1 en ME2? zijn iets van een tientje per stuk als je even goed kijkt, dat is het dubbel en dwars waard. Persoonlijk vind ik ME1 beter dan ME2, maar ik ben één van de weinigen...

[anub1s17]

het is idd een zeldzame mening, ik vond 1 gewoon veel fijner met al die wapens/armors en mods.

ik vond het heel jammer dat dat er bij 2 uitgesloopt was en dat we in plaats van dat allemaal minigames kregen die na de 2e x doen al heel irritant waren (vooral het planet scanning).

3 maakt dat wel weer goed, er is echt een enorm arsenaal wapens te verzamelen

[naikon]

Vooral op het gebied van verhaal vond ik ME1 veel beter dan ME2. ME1 was een stuk epischer.

[Tweakjur]

Ik zou aanraden in elk geval ME2 wel te spelen, anders valt het allemaal wel heel koud op je dak. Te volgen: ja. Maar zéker veel leuker als je al bekend bent met in elk geval ME2.

[Verwijderd]

Gisteravond het spel voor het eerst (deel 3 bedoel ik dan) gespeeld (PC) en het was 03:00 voordat ik er erg in had Wat een ontzettend mooie game.

Graphics zijn mooi, geluid is top, Ben bang dat ik het weekend niet veel naar buiten zal komen !. Het menu voor upgrades en selectie van wapens en cover systeem mag inderdaad beter. Kortom.. toppertje..

[Ikke_Niels]

Je kan nog de graphics verder opkrikken (via config mass effect in je start menu) en daarnaast ook nog de settings boosten via catalyst control centre (als je een ATI kaart hebt).

[Verwijderd]

Ik heb de game een uur gespeeld en heb hem van mijn computer gehaald. Wat een waardeloze afgang van zo'n prachtige serie.
ME2 helemaal stuk gespeeld tot op ultra hard toe, keer op keer kon ik er geen genoeg van krijgen en nu krijgen we dit?
Sorry EA en Bioware, you have made bloatware, wat een opgepompte cinematische actiegame dat helemaal niks meer te maken heeft met de rpg die ME2 was en die dat spel zo goed maakte.
Helaas, mijn spel wordt doorverkocht, hier ga ik geen tijd aan weggooien.

[Alcmaria]

1 uur gespeeld? ik zou toch minimaal voorbij de tutorial spelen om een gefundeerde mening te hebben.

[rickertsnaak]

Het feit dat je ME2 een rpg noemt zegt me al genoeg lijkt, want het was verre van een rpg meer te noemen, al helemaal in vergelijking ME1. Veel schieten/actie etc in het 2de deel, en weinig rpg elementen. En een uurtje gespeeld zeg je.. Poe poe

[Wesley.K]

Warning: Don't Feed the Trollz.

on-topic:
Dit spel is een van de weinige spellen tegenwoordig die echt de moeite waard zijn. De productie kwaliteit vindt je dan ook niet zozeer terug in de graphics (WoW is ook spuuglelijk maar toch spelen 10 miljoen mensen het) maar meer in de gameplay en de dialogen.

Mijn advies:
Ga eerst het spel eens een fatsoenlijke kans geven (meer dan 1 uur spelen a.u.b.) en probeer het dan nog maar een keer.

[Tylocke]

Jammer dat je het spel maar een uur de tijd geeft. Als ik kijk hoe ik me voelde in de eerste 2 uur van ME1 (die verdomde Citadel en de tijd die je daar kwijt bent) en daarom gestopt was had ik nu het heerlijke verhaal van Mass Effect nooit meegekregen.

Daarnaast vraag ik me af wat je bedoelt met bloatware? Ik kan enkele negatieve dingen bedenken over ME3 maar bloatware is verre van een term die ik zelf zou gebruiken. Tevens vergelijk je ME3 met ME2, die ook al dezelfde focus had op actie en al veel minder een RPG was dan ME1. Sterker nog, met de grotere keuzes in powers, wapens en mods kan ik zeggen dat ik ME3 nog even net ietsjes meer een RPG vind dan ME2. Beiden hebben naar mijn mening teveel een focus naar het actie schietgedeelte, daar heb je helemaal gelijk in.

Hopelijk dat je nog van gedachte verandert want de serie niet tot een einde brengen is ook erg zonde.

[Beakzz]

Me 1 heb ik 2 keer gekocht om daarna weer door te verkopen aangezien het mijn game niet was tot ik hem de 3e keer kreeg en door de eerste 2 uur heen kwam en toen is het 1 van mijn beste ervaringen op gamegebied geworden. Wat een toppertje.

Ben nu eindelijk pas in deel 2 gezogen (omdat ik graag 3 wil kopen ) en het blijft een spel waar je even de tijd voor moet nemen en vooral geen andere games tussendoor blijven spelen