Inleiding
Het was een trend die al enkele jaren geleden was ingezet, maar in 2009 is de smartphone in Nederland écht mainstream geworden. Pubers lopen weg met Blackberry, veel mensen hebben een iPhone gekocht en er werden ook veel toestellen verkocht met Symbian, Windows Mobile en Android.
De grootste doorbraak lag echter in de prijs: waar smartphones tot aan dit jaar haast alleen betaalbaar waren in combinatie met dure abonnementen, geven providers steeds vaker smartphones 'gratis' weg bij goedkopere abonnementen. Dat komt doordat ook de prijs van losse toestellen aan het zakken is. Een full featured smartphone kun je momenteel krijgen voor minder dan 300 euro met vrijwel elk bekend OS. En dan gaat het wel degelijk om toestellen die net op de markt zijn.
De prijzen zakten, maar de verkopen niet: de smartphonesector bleek in 2009 tot veler verrassing de economische teruggang te weerstaan. De sector groeide niet zo hard als voorheen, maar bleef tegen de stroom in wel in omvang toenemen; wereldwijd werden er meer smartphones verkocht dan in 2008, volgens onderzoeksbureau Gartner zelfs bijna een kwart meer.
Tweakers.net kijkt in dit jaaroverzicht terug naar 2009. Wat gebeurde er dit jaar? Uiteraard richten we de blik ook even vooruit, om te zien wat de toekomst mogelijk in petto heeft.
/i/1257346590.jpeg?f=imagenormal)
Steeds goedkoper
Een van de eersten die in 2009 openlijk uitspraken dat smartphones hard in prijs gingen dalen, was Maarten Sonneveld van de mobiele tak van Microsoft. Hij voorspelde in februari dat featurephones, telefoons van tussen 200 en 400 euro zonder smartphone-OS, zouden gaan verdwijnen. Uiteraard gebeurde dat niet dit jaar: telefoons als de LG Arena en Samsung Jet kenden nog betrekkelijk veel succes.
Inmiddels lijkt die voorspelling sneller bewaarheid te worden. Nokia lijkt zijn strategie om Symbian alleen op dure toestellen te zetten, overboord te hebben gegooid: het goedkoopste Symbian-toestel werd aangekondigd met een prijs van 180 euro. Dat gebeurde enige tijd nadat Nokia de 5800 XpressMusic op de markt bracht. De eerste smartphone met Symbian S60v5 had een prijs van 'slechts' 330 euro, honderden euro's minder dan bijvoorbeeld de N95 bij de introductie kostte.
Ook Samsung richt zich minder op featurephones: de Koreaanse fabrikant kondigde zijn smartphone-OS Bada aan, dat voortaan op featurephones zal verschijnen. Daarmee lijkt het segment van toestellen als de Jet en wellicht zelfs het goedkopere touchreenmodel Star voortaan een smartphone-OS mee te krijgen.
LG, inmiddels na Nokia en Samsung mondiaal de grootste mobieltjesmaker, zet ook zwaar in op smartphones. Naast de nodige Android-modellen gaat LG de komende jaren vijftig Windows Mobile-toestellen maken. Daarmee wordt LG voor het eerst in zijn bestaan een grootschalige smartphoneverkoper. En ook Sony Ericsson lijkt zich steeds meer op smartphones te richten, met recente aankondingen van de Xperia-toestellen X2 en X10.
Naast steeds meer verschillende modellen worden nieuwe smartphones ook steeds goedkoper bij introductie. Zo kwam T-Mobile in oktober met de Pulse, een smartphone met 3,5"-scherm, hsdpa, wifi en Android, voor een prijs van 250 euro. HTC probeerde het dit jaar ook, met het Android-toestel Tattoo voor 299 euro en de Touch2 voor eveneens 299 euro.
Kan dat nog verder gaan? Jawel, Microsoft werkt samen met de Chinese producent ZTE om smartphones te maken die via prepaid kunnen worden verkocht in Nederland. Het lijkt erop dat smartphones binnen een paar jaar inderdaad via prepaid in Nederland kunnen worden gesleten.
Toch is het aandeel van smartphones in de abonnementenmarkt nu al groot. Ongeveer de helft van de telefoons die bij een abonnement in Nederland verkocht wordt, is een smartphone, blijkt uit recente cijfers van GfK.
Android: nieuweling wordt snel groot
Ondanks de hooggespannen verwachtingen, kwam de aandacht voor Android pas in het najaar goed los. Zo kwam Sony Ericsson met de Xperia X10, die opviel door zijn snelle 1GHz-chipset en grote scherm van 4". De Xperia X10 is overigens nog niet te koop: vermoedelijk gebeurt dat in februari volgend jaar.
Motorola ontketende in de Verenigde Staten een heuse hype met zijn toestel Droid. De Amerikaanse toestelfabrikant zet alles in op Android en bracht daarom naast het mid-range toestel Cliq/Dext ook een high-end model op de Amerikaanse markt. In Nederland zal dit toestel te koop zijn als Milestone.
De Droid viel niet alleen op door zijn 3,7"-scherm en zijn software: de Droid is het eerste toestel met Android 2.0, die Google Maps met navigatie ondersteunt en nieuwe functies biedt als native Exchange-ondersteuning. Daarnaast kwam de Droid beschikbaar bij de Amerikaanse provider Verizon. Verizon is marktleider in de Verenigde Staten en daarom betekende het veel voor Amerikanen dat de provider met een grote marketingcampagne veel geld stak in een Android-toestel.

LG deed ook een kleine duit in het zakje met de GW620, die lang bekendstond onder zijn codenaam Eve. Dit Android-toestel kenmerkt zich door de door LG aangepaste software, waardoor de interface sterk doet denken aan andere LG-toestellen als de Arena en Crystal.
In de marge van de grotere fabrikanten kwamen ook kleinere smartphonemakers met Android-toestellen. Huawei bracht in samenwerking met T-Mobile de Pulse uit, die vooral opviel door zijn grote scherm - 3,5" - en nette specs in combinatie met het prijskaartje van 250 euro. Acer kwam met de Liquid, met nog groter scherm - 3,8" - en 1GHz-processor.
De stortvloed aan Android-telefoons begon bij de G1, het allereerste Android-toestel dat de winkels bereikte. Waar Amerikanen al in oktober 2008 kennis konden maken met Android, moesten we in Nederland wachten. Provider T-Mobile had de primeur, met zijn door HTC gefabriceerde G1. Tweakers.net publiceerde als eerste Nederlandstalige site een review van dit toestel én van de eerste versie van het OS. In die review werd Android aangeduid als 'een grote belofte voor de toekomst'. De G1 kon echter niet tippen aan het design van de iPhone of zelfs maar van andere HTC's als de Touch HD: de G1 zag eruit als 'een koelkast met vriesvakje'.

Google maakte speciaal voor de G1 een aparte Android-versie, die de misleidende naam 1.0 meekreeg: zonder ondersteuning voor cdma-netwerken of een onscreen toetsenbord kon Android nauwelijks worden bestempeld als een OS dat klaar was voor release. De G1 is dan ook de enige telefoon met ondersteuning voor Android 1.0.
Ondanks dat er na de G1 een stortvloed aan Android-telefoons werd verwacht, bleef het rustig. Tijdens Mobile World Congress, de belangrijkste telecombeurs van Europa, werd in februari zegge en schrijve één Android-toestel aangekondigd; de HTC Magic, die vanaf begin mei door Vodafone werd verkocht.
De relatieve rust rond Android bleek van tijdelijke aard. Samsung, de op een na grootste toestelfabrikant ter wereld, kondigde als eerste buiten HTC een Android-toestel aan; dat gebeurde eind april. Het duurde echter tot september totdat de smartphone daadwerkelijk in de winkel lag.
In de zomermaanden kwam HTC ook met het eerste toestel die bij alle providers te koop was: de Hero. Dit toestel, met de kenmerkende kin, was een van de meest populaire toestellen op Tweakers.net afgelopen jaar. Niet alleen stond hij maandenlang in de top van meestgezochte Pricewatch-producten, ook werd de review 280.000 keer gelezen. Daarmee is het bijna de meestgelezen review van een smartphone dit jaar. Alleen de iPhone 3GS-review werd net iets vaker aangeklikt.
Waar Android in 2009 al de nodige aandacht heeft gekregen, wordt voor de toekomst veel verwacht van dit mobiele OS. Sommige analisten denken dat er binnen enkele jaren meer gebruikers zijn van Android dan van iPhone OS. Ook het aantal applicaties in Market stijgt gestaag en is inmiddels op weg naar 20.000. Daartussen zitten ook veel op Nederland gerichte applicaties, zoals Pricewatch Scanner, Buienradar, TreinTijden, Nu.nl en Hyves.
Apple iPhone: het succes duurt voort
In 2008 werd een stevige basis gelegd voor een blijvend succes van de iPhone in Nederland. T-Mobile bracht in juli van dat jaar de iPhone 3G uit, die nog voor het einde van het jaar 100.000 keer werd verkocht. Ook kwamen er gaandeweg meer applicaties beschikbaar voor iPhone OS: veelal konden ook gebruikers van een iPod Touch gebruikmaken van dergelijke applicaties.
Daarom was 2009 voor Apple en T-Mobile het jaar van het nog immer voortdurende succes van de iPhone. Wie dacht dat de iPhone een tijdelijke hype was, kwam in 2009 definitief bedrogen uit. De iPhone wordt nog steeds goed verkocht en er komen dagelijks meer applicaties uit dan ooit. In november werden twee mijlpalen bekendgemaakt: er stonden vanaf toen meer dan 100.000 applicaties in de App Store en het totale aantal downloads kwam boven twee miljard.
De eerste hype is echter wel voorbij: waar in 2008 nog honderden mensen afkwamen op de nachtelijke lancering van de iPhone 3G in Rotterdam, was op de lancering van de iPhone 3GS in Almere meer pers dan publiek afgekomen. Desondanks is de iPhone 3GS, waarvan Tweakers.net de eerste Nederlandstalige review publiceerde, alweer een verkoopsucces.
In de iPhone 3GS zaten geen spectaculaire verbeteringen ten opzichte van de iPhone 3G; er zit een snellere chipset in de 3GS, het werkgeheugen zou verdubbeld zijn, de camera heeft een upgrade gekregen en er is een kompas toegevoegd. Ook in de software zaten de nodige verbeteringen: een van de meest opvallende was de toevoeging van turn-by-turn-navigatie, waarna TomTom en Navigon iPhone-applicaties uitbrachten.
Toch lijkt het erop dat Apple langzaamaan van zijn strategie afstapt om per land via een provider een model te verkopen. In diverse landen mochten meerdere providers de Apple-smartphone gaan verkopen. Bovendien duiken er steeds aannemelijkere geruchten op dat Apple meerdere modellen van een nieuwe iPhone op de markt wil brengen. Zo zou het gaan om een iPhone met kleiner scherm en lagere prijs. Bewijzen voor deze kleinere iPhones zijn er niet, het blijft bij geruchten. Die geruchten doen overigens al de ronde sinds de presentatie van de eerste iPhone in 2007.
Het is onduidelijk wat Apple in 2010 uit de hoge hoed tovert: zo gaan er geruchten over ondersteuning voor netwerktechniek lte, die hogere up- en downloadsnelheden mogelijk maakt. Ook zo er ondersteuning voor nfc in iPhones ingebouwd kunnen worden. Die techniek wordt vaak gebruikt voor mobiele betalingen. Ook zal er waarschijnlijk een nieuwe versie van Google Maps uitkomen, die turn-by-turnnavigatie ondersteunt.

Windows Mobile: de belofte op meer
Veel mensen zullen van 2009 meer verwacht hebben van Microsoft. Waar aan het begin van het jaar nog werd gehoopt dat Windows Mobile 7 dit jaar uit zou komen, is het gebleven bij Windows Mobile 6.5.
Update
Microsoft kondigde Windows Mobile 6.5 in februari aan, al duurde het tot oktober voordat de eerste nieuwe toestellen van de update waren voorzien. Waarom dat zo lang moest duren, is onduidelijk: de verschillen tussen 6.1 en 6.5 zijn louter cosmetisch. Wel werd duidelijk dat Microsoft nog lang geen punt zet achter Windows Mobile 6: versie 6.5 moet een behoorlijke tijd meegaan, omdat het voor de budgetmarkt bedoeld zal zijn als Windows Mobile 7 verschijnt. Microsoft zou Windows Mobile 7 in maart willen presenteren.
Windows Mobile 6.5 biedt vooral grafische verbeteringen: het startmenu is aangepakt, er is een nieuw homescreen en de menu's zijn vergroot, waardoor het gehele OS beter bedienbaar zou moeten zijn met de vingers.
:fill(white)/i/1254752711.jpg?f=thumb)
De impact van de update was gering. Mede doordat het leeuwendeel van de Windows Mobile-toestellen door HTC gemaakt is, krijgen veel gebruikers weinig te zien van de nieuwe interface. HTC heeft met TouchFlo3D en later Sense vrijwel alle interface-onderdelen van Windows Mobile weggemoffeld. Homescreen? Vervangen door Home-tab van HTC's software. Agenda? Geïntegreerd in TouchFlo en Sense. Instellingen? Vrijwel allemaal te wijzigen in de Touchflo-interface. En de nieuwe versie van Internet Explorer zal eveneens weinig worden opgestart, omdat HTC het veel populairdere Opera Mobile meelevert en integreert in een eigen tab van de Sense/TouchFlo-software.
HTC HD2
Aan het einde van het jaar kwam er nog een lichtpuntje voor Windows Mobile. HTC had besloten om de smartphone met de meest indrukwekkende specificaties te voorzien van Windows Mobile. De HD2, waarvan Tweakers.net in november een review publiceerde, heeft enkele vernieuwende zaken voor HTC en Windows Mobile: een capacitief touchscreen, multitouch en een 1GHz Snapdragon-chipset.
De ondersteuning voor capacitieve touchscreens is ingebouwd in Windows Mobile 6.5, maar kennelijk heeft Microsoft dat vergeten te vertellen aan andere smartphonemakers: Sony Ericsson, LG en Samsung brachten allemaal smartphones op de markt met resistieve schermen. Deze schermen zijn gevoelig voor druk, waar geleiding het basisprincipe is voor capacitieve schermen. Doordat er meer druk nodig is voor een resistief scherm om input te detecteren, ervaren veel gebruikers de capacitieve schermen als gebruiksvriendelijker.
Het scherm van de HD2 viel eveneens op: met zijn 4,3" is die ruim groter dan de vorige Touch HD - 3,8" - en concurrerende toestellen als de iPhone - 3,5" - en Xperia X2 - 3,2".
Multitouch zit niet standaard in Windows Mobile 6.5, maar HTC heeft dat zelf toegevoegd. Daardoor kan multitouch niet in elke applicatie gebruikt worden. De Snapdragon-cpu op 1GHz was vooral een vernieuwing voor HTC. Toshiba kondigde in februari al een Windows Mobile-smartphone met Snapdragon aan. Dat toestel zou volgens de fabrikant in mei op de Nederlandse markt komen, maar ondanks een release in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland is de smartphone met 4,1"-scherm niet in Nederland te koop. Waarom is onduidelijk.
De HD2 zorgde ervoor dat veel mensen die waren gaan twijfelen over een volgend Windows Mobile-toestel, toch weer keken naar een smartphone met Microsofts mobiele OS. Verkoopcijfers zijn onbekend, maar gezien de interesse voor het toestel in de review, in de Pricewatch en op het forum is het veruit het populairste Windows Mobile-toestel van 2009.
Windows Mobile 7
Veel fans van Windows Mobile zullen met spanning uitzien naar maart 2010. Dan kondigt Microsoft naar alle waarschijnlijkheid de nieuwe versie van Windows Mobile aan. Versie nummer 7 is op totaal andere leest geschoeid dan de eerdere varianten. Dat zou dus niet alleen een grafische update zijn, maar een geheel nieuw OS.
Het is op dit moment onduidelijk wat Windows Mobile 7 zal gaan brengen. Een aantal zaken lijken voor de hand te liggen, zoals ondersteuning voor multitouch en capacitieve schermen. Andere zaken zijn minder duidelijk, maar geruchten over het mobiele OS gaan al enkele jaren.
Er zijn al diverse malen screenshots van Windows Mobile 7 naar boven gekomen. In oktober doken er zes in een keer op. Op de site van de bèta van Office 2010 stond eveneens een screenshot.
Ook opvallend was het lijstje specificaties waaraan Windows Mobile 7-toestellen zouden moeten voldoen. Naar verluidt gaat het bij de 'Chassis 1'-modellen om de topmodellen voor Windows Mobile 7. Naast deze lijn zouden er meerdere lijnen Windows Mobile-smartphones komen, die ieder hun eigen specificaties vereisen.
Symbian: tussenjaar met touchscreens
Symbian is inmiddels een van de nestors van de mobiele markt. Het OS heeft een lange historie en steeds meer mensen zijn van mening dat de interface daarom gedateerd is. Sterker nog, de Symbian Foundation vindt dat zelf inmiddels ook.
Voor Symbian was 2009 een tussenjaar: in 2008 werd de Symbian Foundation opgericht, die de overgang moest leiden van Symbian S60 naar een OS dat volledig open source is: Symbian^2, ^3 en verder.
Een van de meest opvallende ontwikkelingen is dat Symbian een overgang lijkt mee te maken van OS voor high-end smartphones naar de markt van goedkopere toestellen. Zo kondigde Nokia dit jaar de 5230 aan: een smartphone met Symbian en veel high-end features, behalve wifi, en een prijskaartje van 180 euro. Enkele jaren geleden was een dusdanig goedkope telefoon met Symbian nog ondenkbaar. Het wijst erop dat Nokia de grootste toekomst voor Symbian ziet bij goedkopere telefoons en niet langer in de markt van dure high-end smartphones.
Touchscreens
Het jaar begon voor Symbian uitermate goed. Nokia bracht zijn eerste touchscreentoestel voor de massamarkt uit: de 5800 XpressMusic, een smartphone die veel bood voor relatief weinig geld. Voor rond de 300 euro kregen gebruikers een smartphone met high-end-specificaties: een 3,2"-touchscreen, gps, wifi en een nieuwe versie van Symbian: S60v5.
Geen wonder dat de relatief goedkope smartphone als warme broodjes over de toonbank ging: binnen enkele maanden werden er drie miljoen verkocht van de muziekmobiel.
Nokia stopte daar niet. In de zomer kwam er ook een N-serie-toestel met touchscreen: de N97. Een eerste impressie van deze smartphone met uitschuifbaar qwerty-toetsenbord bleek een van de populairste previews van een smartphone in 2009. Later bracht Nokia met de N97 Mini en X6 nog enkele Symbian-smartphones op de markt.
Hoewel de naam Symbian nog altijd vaak wordt geassocieerd met Nokia, bleek dit jaar dat andere fabrikanten prima in staat zijn om goede Symbian-toestellen te maken. Waar vorig jaar Samsung met de Innov8 al een geduchte concurrent bleek, was de i8910 HD een van de populairdere smartphones onder tweakers. Met zijn 3,7" capacitieve touchscreen en 600MHz-chipset van Texas Instruments stak de Samsung-smartphone de N97 op diverse punten voorbij.
Toch lijkt Samsung niet vol te gaan voor Symbian. Waar er meerdere Windows Mobile- en Android-toestellen kwamen, bleef de i8910 HD de enige Symbian in de line-up van de Koreaanse fabrikant. Bovendien staken steeds vaker geruchten de kop op dat Samsung zou willen stoppen met Symbian, maar die geruchten worden vooralsnog niet bevestigd.
Sony Ericsson kwam met een daverende verrassing, door wellicht de beste cameratelefoon van 2009 te voorzien van Symbian. De Satio werd ondanks de prima specificaties op Tweakers.net niet echt een populair toestel. Het zat de fabrikant ook niet mee: de Satio kreeg eind november in het Verenigd Koninkrijk te kampen met softwareproblemen, waardoor het toestel tijdelijk uit de handel werd gehaald. Erger nog voor Sony Ericsson was de manier waarop dit werd opgepikt in de media: zelfs persbureaus als Reuters, die zelden aandacht besteden aan dit soort zaken, pakten het onderwerp op. Desondanks heeft Sony Ericsson meerdere nieuwe Symbian-modellen in de pijplijn zitten voor 2010, waaronder de U5 Kukura.

Symbian^2 en ^3
Het mag geen geheim heten dat Symbian het lastig heeft om de aandacht te trekken in een markt die in de pers gedomineerd lijkt te worden door de iPhone en Android. Toch is Symbian wereldwijd én in Nederland nog altijd marktleider, met ruimte voorsprong op Windows Mobile, iPhone OS, Android en Blackberry.
Ondertussen timmert de Symbian Foundation aan de weg. Zo begon de stichting dit jaar met Horizon, een overkoepelende downloadwinkel voor Symbian-toestellen van alle merken. Tot dan toe waren applicaties te vinden in Nokia's Ovi Store, Samsungs Application Store en Sony Ericssons Playnow Arena, naast diverse downloadwinkels van providers. Horizon biedt ontwikkelaars de mogelijkheid hum applicatie in een keer in alle downloadwinkels te zetten.
Binnen afzienbare tijd moet Symbian^2 uitkomen. Dat systeem is vollledig open source, maar voor gebruikers zal er weinig veranderen ten opzichte van Symbian S60v5. Veranderingen komen later, in Symbian^3 en ^4, die binnen een jaar zouden moeten verschijnen. De precieze wijzigingen zijn momenteel onduidelijk, maar Symbian is duidelijk aan het zoeken naar de juiste manier om zijn marktaandeel te behouden.
Volgens Nokia moet dat gebeuren door een heel nieuwe interface, die eenvoudiger moet werken en er mooier uit moet zien. Daarnaast gaat Symbian in 2010 multitouch ondersteunen en meerdere desktops mogelijk maken. Door deze en diverse andere veranderingen hopen Nokia en Symbian dat smartphones met het oude systeem in 2010 worden gezien als modern en aantrekkelijk.
/i/1259923854.png?f=thumb)
Nokia's E-serie
Symbian S60v3 bestaat nog altijd, ondanks dat de meeste aandacht dit jaar uitging naar v5. De twee meest aansprekende toestellen met deze versie van dit jaar vielen allebei in de E-serie van Nokia: de E72 en E75.
De Finse fabrikant past op met vernieuwingen bij zijn zakelijke smartphones. Grote bedrijven moeten veel aanpassen om een nieuw OS te gaan ondersteunen en kiezen daarom sneller voor een OS, dat ze al kennen. De E75 was in meerdere opzichten behoudend: geen touchscreen en een numeriek toetsenbord. Daarnaast was ook een uitschuifbaar qwerty-toetsenbord toegevoegd.
Toch heeft de E-serie enkele voordelen voor een bepaalde doelgroep van gebruikers die veel e-mailen, maar voor het overige niet veel doen met internet op de telefoon: zo heeft Nokia een makkelijke e-mailclient gemaakt, zitten er fysieke toetsenborden op de toestellen en is de accuduur langer dan op de meeste Windows Mobile- en Android-concurrenten. Overigens trok de vorig jaar uitgekomen E71 ook nog veel aandacht op het forum en in de Pricewatch.
Linux ftw: Maemo, WebOS en andere nieuwe OS'en
Waar het Linux niet lukt om op de desktopmarkt een substantieel marktaandeel te veroveren, gaan veel mobieltjesmakers wél enthousiast aan de slag met de open source-kernel. Het bekendste voorbeeld daarvan is natuurlijk Googles mobiele OS Android, maar er waren dit jaar veel meer mobiele OS'en die - al dan niet verborgen - Linux als basis hebben.
Linux-bak in je zak: Nokia N900
Er zit een groot verschil tussen een smartphone die alleen een Linux-kernel heeft en een smartphone die daadwerkelijk een distro draait die dicht bij de desktop ligt. Het dichtst bij een 'normale' distro komt Maemo, een OS dat Nokia tot 2009 gebruikte op zijn experimentele internettablets 770, N800 en N810.
In 2008 begonnen de geruchten al dat de Finse fabrikant ook een smartphone uit wilde rusten met Maemo, maar lange tijd kwam er geen reactie uit Espoo, het hoofdkwartier van Nokia. Tot aan 27 augustus, toen Nokia na steeds sterker wordende geruchten eindelijk de N900 officieel aan de wereld voorstelde.
/i/1258122942.png?f=thumb)
De N900 is in veel opzichten een volwaardige Linux-computer: Maemo is gebaseerd op Debian, waardoor ook andere distro's erop kunnen draaien. Daardoor bleek het mogelijk om bijvoorbeeld een volledige versie van OpenOffice.org te draaien op de N900.
Maar ook op andere manieren is de Linux-basis duidelijk voor gebruikers. Zo heeft Nokia standaard een Terminal-applicatie meegeleverd, waardoor makkelijker root-toegang verkregen kan worden. Daarnaast zijn applicaties te vinden in repository's, dezelfde manier als bij desktopversies van Debian gebeurt.
Hoewel Maemo nog geen ver ontwikkeld mobiel OS is, is de N900 de fijnste Nokia-smartphone in tijden, concludeert Tweakers.net in de review. Wie overigens gedacht had dat Nokia nu een stortvloed aan Maemo-toestellen op de markt gaat brengen: volgens persbureau Reuters blijft het in 2010 bij één toestel.
Palm WebOS
Een andere grote release van 2009 was de Palm Pre, uitgerust met het nieuwe WebOS. WebOS heeft eveneens een Linux-kernel en richt zich volledig op het gebruik van mobiel internet. Een van de belangrijkste features is Synergy, waarmee informatie op het toestel wordt geüpdatet door middel van koppelingen met sites als Facebook.
De Palm Pre is ondanks diverse geruchten nog altijd niet te koop in Nederland: Palm bracht na de release in de Verenigde Staten, waar het toestel vooral voor de release een hype veroorzaakte, het nieuws naar buiten dat er een deal was gesloten met Télefonica. De Spaanse provider is actief in veel Europese landen, maar heeft geen dochterbedrijf in Nederland. Onze oosterburen konden via O2 wel de Palm Pre kopen.

Linux Mobile
Hoewel de naam van Linux Mobile al langer rondzong in de mobiele sector, zagen we in 2009 eindelijk de eerste toestellen met dit OS. En ze kwamen uit onverwachte hoek: provider Vodafone bleek met het OS aan de slag te zijn gegaan om zijn 'vriendendienst' 360 optimaal te kunnen integreren in het OS.
De twee eerste telefoons met 360 zijn de H1 en M1, die door Samsung zijn gemaakt. De kernel van Linux is op deze toestellen goed verborgen. De provider heeft zijn toestellen dichtgetimmerd en applicaties maken verloopt via een sdk, waarbij gebruik gemaakt kan worden van html, css en javascript. Daarmee is het OS lang niet zo open als bijvoorbeeld Maemo van Nokia.
Samsung kwam ook met Bada, dat als OS over een Linux-kernel gelegd kan worden. Ontwikkelaars kunnen native programmeren voor dit nieuwe OS, waarvoor nog geen enkele telefoon verschenen is: dat gebeurt in 2010.
Blackberry's, touchscreens en andere ontwikkelingen
Blackberry: bye bye trackball
Het was een van de meest gevierde, maar ook een van de meest omstreden onderdelen van Blackberry-toestellen: de kenmerkende trackball. Veel gebruikers waardeerden de functionaliteit van het balletje, maar het onderdeel zou snel stuk gaan.
Dit jaar verving RIM de karakteristieke trackball voor een optisch trackpad, een techniek die Sony Ericsson in 2008 ook toepaste in zijn smartphone Xperia X1. Twee nieuwe Blackberry-toestellen met het trackpad waren de 8520 Curve en 9700 Bold.
Voor het overige kwam er van de Canadese fabrikant alleen een opvolger voor het touchscreentoestel Storm. De Storm2 zou een verbeterde versie zijn van de aanraakgevoelige Blackberry-smartphone. Ook verscheen versie 5 van het Blackberry OS. RIM had geen revolutionaire veranderingen in petto voor Blackberry-gebruikers.
Onderscheid in design en software
Het afgelopen jaar bleek dat fabrikanten vooral geen eenheidsworst willen maken. Vandaar dat vrijwel elke fabrikant telefoons heeft voorzien van onderscheidende factoren. Dat gebeurde zowel op hard- als op softwaregebied.
Opvallende designs van afgelopen jaar waren onder meer de HTC Hero, met zijn karakteristieke kin en de LG BL40 met zijn lange 21:9-scherm. Ook kwam Sony Ericsson met Xperia Pureness, een telefoon met doorzichtig scherm. LG bracht ook de Crystal op de markt, met doorzichtig keypad.
:fill(white)/i/1244460897.jpeg?f=thumb)
Met generieke mobiele OS'en als Windows Mobile en Android willen fabrikanten zichzelf onderscheiden door eigen software toe te voegen aan toestellen. HTC is daar het meest prominente voorbeeld van, met zijn Sense-software die zowel op Windows Mobile als Android draait. Vooral de Windows Mobile-versie is bijzonder diep geïntegreerd in het OS.
Maar vrijwel alle fabrikanten doen dat. Samsung probeert op alle toestellen zijn TouchWiz-interface, met bijbehorende iconen en widgets, te plaatsen. Hoewel de interface al is geport naar Android, bleken de twee in Nederland uitgekomen Android-smartphones, de i7500 Galaxy en i5700 Spica, niet voorzien van deze interface.
LG probeert hetzelfde met zijn S-Class-interface, die zowel op Windows Mobile als Android draait. Toestellen met deze interface zijn echter in Nederland nog niet te koop: dat gebeurt naar verluidt in het eerste kwartaal van 2010. Sony Ericsson heeft zijn UX-interface, die over meerdere platformen moet komen.
Maar kleinere fabrikanten probeerden hetzelfde, zoals Toshiba. Voor zijn TG01 was een interface over Windows Mobile heengelegd die het meest deed denken aan kleurrijke lamellen. Deze interface bleek in gebruik onhandig en onnodig vertragend.
Groot, groter, grootst
Het kondigde zich al aan in 2008, maar in 2009 waren touchscreens dominant in nieuwe smartphones. Waar Windows Mobile-toestellen in het verleden nog vaker zonder touchscreen op de markt kwamen, waren er dit jaar slechts nog een handvol toestellen zonder aanraakgevoelig scherm.
De HTC Snap, die overigens in de Verenigde Staten in diverse varianten op de markt kwam, was daar een van. Ook Nokia deed een flinke duit in het zakje: de Nokia E72 en E75 waren voorbeelden. Ook de N86 8MP heeft geen touchscreen.
Waar het enkele jaren geleden nog de mode was om toestellen zo klein mogelijk te maken, was het in 2009 een race wie de grootste had. Lang had de iPhone met zijn 3,5" het grootste scherm, maar eind 2008 kwam de Touch HD al op de markt met een scherm van 3,8".
In 2009 gingen we over de 4" heen: Toshiba trapte af met een 4,1"-scherm in zijn TG01. Ook Sony Ericsson deed aardig mee met 4" in zijn Xperia X10. Onder non-smartphones was LG koploper, met het 4"-scherm van de NewChocolate BL40. HTC had echter de grootste: de HD2 is uitgerust met een 4,3"-scherm.
Integratie sociale netwerken
Hipper dan hip was dit jaar de integratie van smartphones met mobiele netwerken. Naast de verplichte applicaties voor Facebook en later Hyves bleek het dit jaar dat de integratie dieper kan, zoals informatie van Facebook die gebruikt wordt in de Contactpersonen-applicatie van de telefoon.
De eerste die dat aankondigde was Palm, die op de CES zijn WebOS onthulde. Een van de belangrijkste punten, het op een eerdere pagina besproken Synergy, heeft als bedoeling informatie van Google-accounts, Facebook en Outlook samen te brengen.
HTC deed hetzelfde met zijn People Centric-gedachte: in het profiel van een contactpersoon verschijnen naast de gebruikelijke zaken als nummer en e-mailadres ook Facebook-updates en Flickr-foto's. Ook integreerde HTC Twitter in zijn Sense-software.
Andere fabrikanten kondigden al snel soortgelijke functies aan. Sony Ericsson deed dat voor zijn Xperia X10 en LG voor zijn Android-toestel GW620. Als de sociale netwerken snel een plekje veroveren diep in de besturingssystemen van gewone mobieltjes, zou dat een enorme sprong voorwaarts betekenen voor zowel sociale netwerken als mobiel internet: het lijkt erop dat fabrikanten daar oren naar hebben.
Economie
Hoewel de economische recessie grotendeels aan de telecomsector voorbij bleek te gaan, waren er toch enkele bedrijven die aankondigden stevig in de kosten te moeten snijden. Marktleider Nokia behield zijn marktaandelen, maar moest in totaal wel duizenden mensen wegsturen. De winst verdampte binnen enkele kwartalen.
Ook bij Sony Ericsson ging het ronduit slecht. Kwartaal op kwartaal werd verlies gedraaid en de Nederlandse tak werd naar Duitsland verplaatst. Dat kwam deels door het ontbreken van grote verkoopsucessen. De W995 verkocht in de zomer wel redelijk, maar de nieuwe 'topmodellen' Satio en Aino konden niet op het verkoopsucces rekenen dat de Xperia X1 nog wel had. Dat er dit jaar een Xperia X2 verscheen, is veel mensen eveneens ontgaan. Dat kan deels komen, omdat het toestel vrijwel een kopie was van de X1.
Last words
Het zal er daarom volgend jaar om gaan spannen: welk OS zal de smartphonemarkt gaan domineren? De iPhone verkoopt goed, maar één model lijkt niet genoeg om de markt over te nemen. Android heeft brede steun, maar het is nog maar de vraag hoe de software-ontwikkeling gaat, nu er toestellen komen met verschillende schermresoluties en processors. Windows Mobile verkoopt nog redelijk goed, maar Windows Mobile 7 laat al lang op zich wachten. En Symbian ten slotte is nog altijd marktleider, maar weet dat het zich in veel opzichten moet vernieuwen om aan de top te blijven.Een van de meest opvallende ontwikkelingen lijkt te worden dat ook goedkopere telefoons sterk op mobiel internet zullen leunen. De goedkoopste Android-telefoon is momenteel 250 euro, maar die prijs zal verder zakken in 2010. Microsoft wil Windows Mobile op prepaidtelefoons hebben en Symbian-toestellen gaan in 2010 over de toonbank voor 150-200 euro. Daarnaast komt Samsung met de Bada ook met betaalbare smartphones, zo lijkt het.
Je hoeft geen Nostradamus te zijn om te voorspellen dat mede daardoor mobiel internet in 2010 en later meer en meer ingeburgerd zal raken in de Nederlandse samenleving. Hoe snel dat zal gaan, valt niet te zeggen. KPN zag zijn dataverkeer afgelopen paar jaar met een factor 26 toenemen.
Providers raken ervan doordrongen dat op de lange termijn de inkomsten uit belminuten en sms'jes nog wel eens af kunnen nemen, en zoeken een nieuwe manier om zich voor te bereiden op die toekomst. Vodafone doet dat bijvoorbeeld door ook leverancier van software te worden, zoals met de 'vriendendienst' 360.
Niemand weet wat er exact zal gebeuren in de nabije toekomst. Maar de dagen dat de meerderheid van de mensen telefoons zagen als apparaten waren om alleen te bellen en te sms'en, lijken geteld. Mobiel internet, mobiele applicaties en smartphones are here to stay, zoveel is inmiddels wel duidelijk.
