Nieuw materiaal maakt 'elektronische revolutie' mogelijk

Onderzoekers hebben een materiaal ontwikkeld dat bij kamertemperatuur zonder energieverlies elektronen over zijn oppervak kan transporteren. Het materiaal zou op korte termijn onder meer in spintronics-toepassingen te gebruiken zijn.

Onderzoekers van de Stanford-universiteit en het SLAC National Accelerator Laboratory hebben een materiaal ontwikkeld dat zich bij kamertemperatuur als een soort elektrische isolator gedraagt. Het oppervlak van het materiaal vertoont echter supergeleidende eigenschappen. Het bestaan van het materiaal was al door theoretici voorspeld; nu het voor het eerst in de praktijk is gesynthetiseerd, blijkt het zogeheten bismut-telluride bij relatief hoge temperaturen bruikbaar te zijn. Dat zou praktische toepassingen dichterbij brengen.

Het feit dat bismut-telluride bij kamertemperatuur supergeleidende eigenschappen vertoont, betekent dat het materiaal onder meer bruikbaar is voor spintronics-chips. De elektronen ondervinden geen weerstand wanneer zij over het oppervlak van de zogenoemde topologische isolator bewegen, en verwarmen het materiaal daarom ook niet. Dit verschijnsel treedt op omdat de elektronenspin dezelfde richting heeft als de richting waarin de elektronen bewegen. Deze eigenschap, die het Hall-effect wordt genoemd, is een voorwaarde voor spintronics-toepassingen.

Voor gewone supergeleidingstoepassingen of hoogspanningsleidingen is bismut-telluride niet geschikt, omdat de stromen niet te hoog mogen worden. Er is echter wel een gerede kans dat het materiaal in de nabije toekomst gebruikt kan worden voor toepassingen als mram, omdat het materiaal zich eenvoudig laat synthetiseren en tegen relatief hoge temperaturen bestand is.

Reacties (86)

[Ercewee]

Het is uiteraard een heel leuk materiaal, maar het is (nog niet) geen vervanger voor de huidige silicium industrie. Er zit uiteraard een groot verschil tussen een materiaal met leuke eigenschappen en een materiaal/materialen met alle eigenschappen die nodig zijn om een succesvol IC te maken. Kijk bijvoorbeeld naar hoe lang het heeft geduurd om de gate-stack voor 45nm te vervangen naar een Hafnium materiaal. Daar is jarenlang door vele onderzoeksgroepen in universiteiten en bedrijven onderzoek naar gedaan. En dat is slechts een onderdeeltje van het geheel.

En ook staat er in het artikel direct een groot nadeel: alleen geschikt voor hele kleine stromen. Waarmee de eenvoudigste toepassing: geleider, al een stuk minder aantrekkelijk word. Laat staan er een supergeleidende transistor van te maken.

De toekomst zal het laten weten, maar op dit moment zou ik eerder mijn geld op grafeen of exotische III-V materialen zetten. En dan waarschijnlijk alleen om het kanaal van de transistor te vervangen.

[blspjnl]

Ben het mee eens dat het nog geen vervanger is voor de huidige halfgeleidermaterialen. Een supergeleider op kamertemperatuur, klinkt leuk, maar zodra je hem gaat gebruiken wordt dat ding warm, wat zal zijn weerstand dan wel niet worden? Met die hittegolven af en toe zou ik niet zo blij zijn als bezitter van een CPU gebaseerd op dit materiaal. Je zou dit materiaal misschien beter kunnen gebruiken voor ander stroomtransport.

[CAPSLOCK2000]

Een supergeleider op kamertemperatuur, klinkt leuk, maar zodra je hem gaat gebruiken wordt dat ding warm, wat zal zijn weerstand dan wel niet worden?

Ik ben geen expert, maar was het hele idee van een supergeleider niet dat hij geen weerstand heeft, en dus ook niet opwarmd als er stroom door heen gaat?
Zolang je kamer maar niet te heet is zou het geen probleem moeten zijn.

[MSalters]

De supergeleidende delen zelf worden niet warm. Maar in een schakelaar verander je de weerstand van laag naar hoog. Zelfs als je met een supergeleidende schakelaar van 0 naar hoog zou kunnen schakelen is er nog een schakeleffect. En bij snel schakelen (wat je in een CPU wil) heb je dus ook regelmatig zo'n tussentoestand die wel warm wordt.

[CDL76]

Het idee is juist dat die niet warm word omdat die supergeleidend is en dus geen electrische weerstand heeft, wat ik me wel afvraag is hoe het zit met het maneetveld, elke normale supergeleider heeft namelijk een magneetveld om zich heen als je hem koelt tot die supergeleidend is. Dat is het idee achter het zwevende magneetje boven een lood plaatje in vloeibaar helium, of boven een legering in vloeibaar stikstof.

[stereohead]

Stel je voor dat procesoren van dit materiaal gemaakt zijn. Vrijwel geen warmteproductie, dus veel minder stroomverbruik.

Ook overklokken zal dan makkelijker zijn

Ben benieuwd hoe lang het duurt voordat dit in de dagelijkse producten zit.

[pfismvg]

het grootste energie verbruiik zit hem in de transisors die schakelen. Deze techniek is slechts van toepassing op de verbindingen tussen de transistoren..... ik denk niet dat daar super besparingen te halen zijn.

Verder is dit alleen een supergeleider als de stroom de juiste kant op loopt.... ik kan me zo voorstellen dat in een CPU niet altijd de stroom dezelfde kant oploopt

[langzaam]

De stroom kan inderdaad 2 richtingen op. Kwestie van 2 paadjes aanleggen en opgelost. Daarbij kunnen ze supersmal zijn want worden niet warm.

[Verwijderd]

De afstand tussen 2 paden is niet enkel afhankelijk van de warmtehoeveelheid maar ook van magnetische interferentie en capaciteiten die ontstaan tussen de geleiders.

2 paden aanleggen is niet iets dat je zomaar even simpelweg doet, dat betekent dat je in totaliteit 2 keer zoveel paden nodig hebt, met de huidige techniek zou dat betekenen dat je 2 keer zoveel zaken zou kunnen aansluiten, dus het zou alleen maar een achteruitgang zijn als we nu 2 paden nodig hebben ipv 1.

Het is ook niet voor niks dat we allemaal overgestapt zijn van parallelle naar seriële communicatie. Als je maar 1 geleidertje hebt die geen storing heeft van andere zaken kan je de kloksnelheid gevoelig opdrijven.

Het zou dus praktisch betekenen dat we kloksnelheid drastisch naar beneden zouden moeten halen.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 30 juli 2024 05:43]

[Pmf1971]

Aangezien de stroom alleen over het oppervlak met supergeleiding gaat, kan men in principe de banen uit 1 of 2 lagen atomen/moleculen maken. dat geeft voldoende ruimtebesparing om meerdere banen aan te leggen als dat nodig is.

[jiriw]

Ik vind het jammer om je feestje te verstoren, maar helaas zal dit niet het warmteprobleem in processoren zomaar wegnemen.
Tuurlijk komt er warmte vrij als je normaal electronen transporteert en dat kan je misschien hiermee voorkomen, zolang de stromen niet te groot zijn (het materiaal heeft een beperkte capaciteit). Maar zolang er geen transistor van het materiaal kan worden gebouwd -een schakelelement dus, en het gene wat de meeste warmte veroorzaakt in huidige processors- heb je er in een processor niet veel aan. Ze hebben hier alleen het materiaal gesynthetiseerd. En ze opperen in het artikel wel

it can lead to new devices, transistors, and spintronics devices.

maar voordat ze dat voor elkaar krijgen gaat dit materiaal nog heel lang niet in processors gebruikt worden. Theoretisch was dit materiaal al voorspeld. Ze hebben het nu gesynthetiseerd en het lijkt inderdaad te werken zoals voorspeld (zelfs iets beter) maar voor er iets nuttigs mee gedaan gaat worden, wacht nog maar een decenniaatje (of twee).

<edit> In het artikel hebben ze het ook over het 'dopen' of doteren van het materiaal. Een techniek die er bij halfgeleiders toe leidt dat het materiaal zich gaat gedragen als een stroomrichtingsgevoelige geleider (bijvoorbeeld als diode en electrotechnisch wat gecompliceerder; een transistor). Op zich interessant maar door een materiaal te doteren verander je wel de eigenschappen van het materiaal. En de vraag is dan natuurlijk of het iets van z'n topologisch isolerende eigenschappen behoudt, of dat het daar een standaard gedoteerde halfgeleider wordt met alle warmteproductie bij gebruik van dien.</edit>

[Reactie gewijzigd door jiriw op 30 juli 2024 05:43]

[knirfie244]

Een overgroot deel van de warmteproductie komt uit het schakelen van de transistors.

Het feit dat dit materiaal supergeleidende eigenschappen vertoond, en dus vrijwel geen verlies heeft bij het transporteren van electronen, wil nog niet zeggen dat er geen flink verlies optreed bij het eventuele schakelen van een transistor. Als het al mogelijk is om een transistor kunnen maken op dit materiaal, er staat niets over hoe de rest van het materiaal zich gedraagd, en je hebt toch echt een halfgeleider nodig om een transistor te maken.

Het materiaal is volgens het artikel zeer geschikt voor spintronics, en tot nu toe word er nog alleen gewerkt aan geheugens die hier gebruik van maken, een logisch element als een gate is toch heel iets anders.

[Reactie gewijzigd door knirfie244 op 30 juli 2024 05:43]

[GWTommy]

Wat denk je van * al die koelers * minder nodig. Ik ben het volledig eens met de titel.

[DukeBox]

En aangezien het (naar verhouding) dure koper als meest gebruikt wordt om te koelen gaat dat ook nog een flinke kostenreductie brengen.

[Tenaya]

Maar hoe duur is dit materiaal? Als je kijkt naar de aanwezigheid van de elementen, dan blijken ze toch vrij zeldzaam... Bi: 0.0085 ppm-0.048 ppm, Te: 0.001-0.005 (zeldzamer dan platina). Bron: http://en.wikipedia.org/w...ements_in_Earth%27s_crust

Bovendien ligt de jaarlijkse productie van telluur laag, waardoor voorlopig hoge prijzen kunnen worden verwacht én telluur wordt door First Solar gebruikt voor haar zonnepanelen (van CadmiumTelluride) waar het mee moet concurreren. En dan hebben we het nog niet eens over de productiekosten van het supergeleidende materiaal...

[bbr]

Zal wel gelimiteerd blijven tot server doeleinden voorlopig, en niet voor de gemiddelde consument.
Tot we dit in massas kunnen syntheseren. (hope soon)

[Reactie gewijzigd door bbr op 30 juli 2024 05:43]

[GWTommy]

Echter vraag ik me nog af, is het niet ontzettend duur. Want dan kun je misschien gewoon beter die stroom verbruiken dan zo'n processor aanschaffen.

[hollandismad]

Er is echter wel een gerede kans dat het materiaal in de nabije toekomst gebruikt kan worden voor toepassingen als mram, omdat het materiaal zich eenvoudig laat synthetiseren en tegen relatief hoge temperaturen bestand is.

Lijkt me dus dat het niet zo duur zal worden als het in massaproductie gaat. Als de warmteproductie ook in de praktijk zeer laag tot zelfs niet bestaand is dan gaat dit zeker een revolutie betekenen. Al helemaal als je er rekening mee houd dat koeling in veel gevallen de beperkende factor is bij chip-ontwerpen.

[Flying Bobman]

[...]

Lijkt me dus dat het niet zo duur zal worden als het in massaproductie gaat. (...)

Telluur is een zeldzaam element, wat meestal in gebonden toestand met Goud (AuTe₂) voorkomt (vandaar de zeldzaamheid). Het lijkt me dat het na een tijdje massaproductie juist ontzettend duur wordt. Bismut is minder zeldzaam en valt uit meerdere mineralen te winnen. Bismut heeft trouwens een onwijs mooi kristal.

[bbr]

Apart... dat heeft wel iets weg van die inca tekeningen.

I wonder if there's a connection.....

[DrPoncho]

De belangrijkste bronnen van bismut zijn de mineralen bismuthiniet en bismiet welke voornamelijk worden aangetroffen in Canada, Bolivia, Japan, Mexico en Peru.

Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Bismut#Verschijning

Zou kunnen

[CDL76]

ligt ook aan de materialen, sillicium is er lekker veel, bismuth en telluur zijn een stuk zeldzamer, dus als we er veel processors uit gaan maken dan kan de prijs nogal eens omhoog gaan, op het moment zijn dit de prijzen:

Bismuth: 100 gram €36 ; 99,5% zuiver, poeder
Telluur: 100 gram €83,70 ; 99,8% zuiver, poeder

[GWTommy]

Betekend dit ook dat er ook minder beperkingen zijn qua cores ed? Dan kunnen er grotere en beter processoren worden gemaakt.

[Fiander]

In mijn ogen zorgt de warmte er voor dat cpu's nog steeds redelijk 2D zijn, hooguit een laag of 6. Dit is omdat de warmte efficient afgevoert moet worden, en dat gaat het gemakkelijkst als er niet te veel lagen zijn.

Als deze techniek ook geschikt blijkt te zijn voor cpu's, zou in theorie een cpu volledig 3D opgebouwd kunnen worden, mischien zelfs wel tot kubbus proporties. of natuurlijk een stuk simpeler, 64 cpu cores onder elkaar.

[Sysosmaster]

De belangrijkste reden dat CPU's in beperkte lagen worden gemaakt is dat het tot voorkort niet mogelijk was om echt over meerdere lagen te 'alignen'.
(ze gebruiken daarom voor deze processen steeds de zelfde markers, die ze zo maken dat ze die wel door een paar lagen heen kunnen zien. Dit huidt natuurlijk heel snel op)

Ik weet dat ASML laats een techniek heeft bedacht dat zogenaamde 3D-alignement mogelijk maakt. maar die is bij mijn weten nog niet in deze soort wavesteppers gebouwd als voor CPU-productie word gebuikt.

de Thermische reden is zelfs minder belangrijk dan de 'lek' reden. Isolatie van de lagen is heel moeilijk / kostbaar. en gaat ook tenkoste van je vermogen om de marker te zien.
(dit geld niet voor die 3d align techniek omdat die een marker op de achterkant van de wafer heeft, best cool eigenlijk

[robvanwijk]

Ehm, zaten we tegenwoordig niet al richting de twintig lagen? Bovendien zijn alle lagen (behalve de onderste) voor interconnects. Die zijn van metaal en geleiden dus goed warmte.

Een groot probleem met 3D chips is de aansluiting. Het is relatief eenvoudig om aansluitingen te verbinden aan de onderkant van de chip, maar hoe verbindt je de pinnen van de socket met een laag halverwege de chip...?

[robvanwijk]

De grootte van processoren wordt beperkt door de kans op defecten tijdens productie. Om een processor succesvol te laten werken moet het gehele oppervlak vrij zijn van fouten, en de kans dat je dat voor elkaar krijgt neemt drastisch af als een processor groter wordt.

[GWTommy]

Misschien dat dit minder snel fout gaat door dit materiaal te gebruiken? Zou wel leuk zijn.

[Teigetje!]

Er staat nergens dat dit materiaal goedkoop is, alleen dat het makkelijk gemaakt kan worden. Of die kostenreductie dus van het materiaal zelf moet komen is niet zeker. Wat wel gaat schelen is dat het stroomverbruik flink omlaag kan. Hoe het ook zij, een hele mooie ontwikkeling.

[Verwijderd]

Was idd ook het eerste waar ik aan dacht. Dit zal wat geven als het in gebruik genomen wordt!

[Durandal]

Kloksnelheid is nu beperkt door de warmteproductie (stromen) en propagatie. Bij overklokken verbeter je de koeling zodat de klok iets om hoog kan.

Met dit nieuwe spul is er blijkbaar een maximum aan de stroom maar speelt koeling dan geen rol. Je kan er dus van uit gaan dat processors die hiermee gemaakt zijn al op een maximum kloksnelheid gedimensioneerd en afgeleverd worden. Er valt niets te tweaken.

[Rob Coops]

Lijkt me toch lastig een chip met alleen geleiders maken... het idee achter een chip is juist dat de onderdelen die er in zitten kunnen schakelen tussen wel en niet geleidend. Dit super geleidend materiaal is dus niet zonder meer in een chip te gebruiken...

[hollandismad]

Niet alle onderdelen van een chip moeten die eigenschappen hebben hoor. De interconnects zouden bijvoorbeeld goed van de supergeleidende eigenschappen gebruik kunnen maken.

[Verwijderd]

De kloksnelheid is in de eerste plaats beperkt door de data/elektronenstroom die bij zéér hoge snelheden de elektronen in de processor zodanig door elkaar schudt, dat de tijdswinst van de hoge kloksnelheid verloren gaat door de wachttijden om de elektronen weer op hun 'normale' plaats te laten postvatten.

Vandaar de evolutie van de multi-core processoren, tegenover de single-core met hogere kloksnelheid.

[High-Voltage2]

Kloksnelheid is nu beperkt door de warmteproductie (stromen) en propagatie. Bij overklokken verbeter je de koeling zodat de klok iets om hoog kan.

Die jongens met droog ijs en LN2 die de ganse processor tot onder het nulpunt koelen hebben heus geen probleem met de temperatuur hoor.
Je gaat eerder problemen krijgen met de looptijden van signalen, de poortvertragingen van de individuele transistors en nog veel belangrijker: overspraak tussen de verschillende banen, zeker op die frequenties in het GHz gebied.

[kwinvdv]

Het zal denk ik nog wel even duren voordat deze techniek in processors komen, maar zal wel het stroomverbruik sterk terug dringen.
Maar ik weet niet of je er veel verder mee kan overklokken, want er wordt gezegd dat het niet niet toepasbaar is voor hogere spanningen en als heel ver wil overklokken moet je voor de stabiliteit het voltage verhogen. Weet alleen niet wat nou geld als hoge voltage, maar er wordt gezegd dat het (nog) niet toepasbaar is als supergeleider.

[mcDavid]

er staat niets over spanningen, alleen dat de stroom niet te hoog mag zijn.

[kwinvdv]

Ja maar daar tussen zit een verband:
R=U/I
R is de weerstand en die is dus bijna niks, als je daarover een spanning (U) zet, gaat er stroom(I) lopen en hoe hoger de spanning, hoe groter de stroom.

[Rundert]

De spanning over een supergeleidend materiaal is principieel nul, wat betreft jouw formule geldt dus: 0=0/stroom en dat klopt altijd :-) Als de stroom te hoog wordt, krijg je effecten die de supergeleidendheid (is dat een woord?) verstoren.

[Pmf1971]

De weerstand cq spanning is nooit exact NUL, de weerstand benadert 0, in de orde van 10^-15 Ohm, waardoor er maar zeer weinig spanning nodig is om een hoge stroom te laten lopen, mits de volledige kring supergeleidend is. Maar dat is ook zonde want je wilt er juist een apparaat mee van energie voorzien.

Hert mooie van supergeleiding is gewoon dat er in het transport van energie naar het apparaat wat van energie voorzien moet worden, er zo goed als geen energieverlies is, c.q. warmte ontstaat. Hierdoor kan met grotere hoeveelheden energie transporteren over een kabel die veel dunner is dan een conventionele kabel.

Een MRI scanner dankt zijn functie aan supergeleidende magneten. Hierbij is een magnetisch veld nodig die met conventionele magneten niet mogelijk zou zijn. Conventionele spoelen zouden vrijwel onmiddelijk uitfikken bij zulke stroomsterktes.

[svenk91]

1.8V is (heel) erg hoog voor cpu's geloof ik. meestal draien ze tussen de 1.1 en 1.5V

[kwinvdv]

Voor gewone supergeleidingstoepassingen of hoogspanningsleidingen is bismut-telluride niet geschikt, omdat de stromen niet te hoog mogen worden.

Maar dat zal ik nog steeds geen hoogspanning noemen, maar er word geen toepassing als halfgeleider. Dus hopelijk word deze techniek door ontwikkeld zodat die ook toepasbaar word in mee elektronica. Maar als door de economische crisis te weinig hierin word geïnvesteerd, kan het wel zo zijn dat de ontwikkeling stil komt te liggen.

[Verwijderd]

Stel je voor dat procesoren van dit materiaal gemaakt zijn. Vrijwel geen warmteproductie, dus veel minder stroomverbruik.

Als een processor van dit materiaal gemaakt zou zijn zou deze niet meer werken. Voor een processor heb je een halfgeleider nodig dit is een supergeleider.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 30 juli 2024 05:43]

[Havocnl]

Kan iemand me uitleggen wat spintronics is??? kan het uit het artikel niet opmaken?

[bigbadbull]

heeft ook een tijdje geduurd eer ik het vatte.

spintronics-chips. De elektronen ondervinden geen weerstand wanneer zij over het oppervlak van de zogenoemde topologische isolator bewegen, en verwarmen het materiaal daarom ook niet. Dit verschijnsel treedt op omdat de elektronenspin dezelfde richting heeft als de richting waarin de elektronen bewegen. Deze eigenschap, die het Hall-effect wordt genoemd, is een voorwaarde voor spintronics-toepassingen.

maar eens kort proberen te beschrijven. Het gaat om het idee en niet 100% juistheid wat ik hieronder vertel.
Als je het elektron eens vergelijkt met een wiel, als vooruit rijden, dan draait het wiel in de richting van de beweging van de as. als je aan het rijden bent en je schakelt bruusk in achteruit, dan draaien de wielen niet meer in in dezelfde richting als de rij richting en krijg je wrijving, dus warmte.

in de meeste materialen draaien de elektronen in willekeurige richtingen en bewegen zich allemaal in dezelfde richting.
Dit materiaal steekt als het ware een as door alle elektronen en laat die in de juiste richting draaien. waardoor er dus geen wrijving meer is en ook geen snelheid verlies, dus super geleiding.

spintronics is dus elektronica die rekening houd met de draai richting van de elektronen.

Spintronics (a neologism meaning "spin transport electronics"[1][2]), also known as magnetoelectronics, is an emerging technology which exploits the intrinsic spin of electrons and its associated magnetic moment, in addition to its fundamental electronic charge, in solid-state devices.

[Barleone]

Ik snap er zelf de ballen van, maar alsjeblieft. Met een scheutje Google is dit natuurlijk ook makkelijk zelf op te zoeken.
http://en.wikipedia.org/wiki/Spintronics

[Left]

Leuk plaatje maar wat stelt het eigenlijk voor?

[Ercewee]

De interne bandenstructuur van bismut-telluride. Oftewel de valentieband en geleidingsband van ongedoteerd bismut-telluride in een 3-dimensionaal figuur. Alhoewel deze representatie enigzins onduidelijk is.

[Verwijderd]

hangt het momenteel niet van de warmteproductie af hoe snel processors (kunnen) zijn?

haal de warmteproductie weg en je kan dus in theorie tot het oneindige overklokken

[Verwijderd]

Nee, zoals je hebt gelezen kan er maar een beperkte hoeveelheid stroom overheen.
CPU snelheden worden dan niet bepaald door de hitte, maar door de max Vcore

[MSalters]

Je haalt hier zaken ernstig door elkaar. Vcore is geen maat voor stroom maar spanning. En stroom maal spanning IS de warmteproductie van een chip.

Verder zijn de snelste chips wel degelijk warmtebeperkt. Dat zie je aan de overclock die bereikbaar is met extreme koelingen.

[olafvs]

MRAM wordt dat er dan sneller van? Het klinkt veelbelovend, maar toepassingsgebieden kan ik niet echt bedenken aan de hand van dit artikel.

[GWTommy]

Leesvoer: http://en.wikipedia.org/w...tive_Random_Access_Memory

[N1no]

Je kan toch geen superconductor gebruiken als processor? Als overklokkers met vloeibare stikstof koelen willen ze altijd dat de processor net geen superconductor wordt.

[Fiander]

omdat normale processoren er niet voor ontworpen zijn, zullen deze zichzelf ( of juist alles om de proc heen ) opblazen door de grote stromen die er zullen gaan lopen.

Een proc die specifiek voor supergeleiding is ontworpen, zal dit probleem natuurlijk niet hebben.

[CDL76]

Dan kan ik ze geruststellen, vloeibaar stikstof is nog lang niet koud genoeg om een processor supergeleidend te maken.

[apella]

Ben ik nu de enige die hier een fantastische toepassing voor ziet in de communicatie op het moederbord?
Bijvoorbeeld tussen CPU en GPU, momenteel is dat nog altijd iets dat (relatief gezien) zeer veel tijd in neemt.

[DecoyDucky]

Natuurlijk zou dit kunnen betekenen dat de communicatie tussen beiden sneller is. Wat ik zelf iets interessanter vind is het feit dat er ook minder warmte vrij zou komen. Dit scheelt in ventilatortjes, wat weer scheelt in stroom.

[Ruud2001]

Is er iemand die bovenstaande verhaal iets meer in leken-taal kan uitleggen? Zoeken op wikipedia e.d. maakt me niet veel wijzer. Hoe kan deze techniek concreet gebruikt worden in de praktijk?

[Durandal]

Zomaar uit het niets...

Ben ik nu gek of opent dit de weg tot supergeleidende chips? (Dus geen warmteverlies, koelingsproblemen e.d.)