Duitse deelstaat voltooit migratie van Exchange en Outlook naar opensource

De Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein is voor de eigen e-mailomgeving geheel over van Microsoft Exchange en Outlook naar Open-Xchange en Thunderbird. De migratie weg van Microsoft is in april vorig jaar ingezet en heeft volgens de premier van deze deelstaat een voorbeeldfunctie.

In de afgelopen zes maanden voerde de overheid van Sleeswijk-Holstein een conversieproces uit voor de overstap naar een open mailsysteem. Daarbij werden meer dan 40.000 mailboxen met in totaal ruim 100 miljoen e-mails en agenda-items overgezet, schrijft premier Daniël Günther van Sleeswijk-Holstein. De Duitse deelstaat is hiermee 'een flinke stap dichter bij het doel van een digitaal soevereine IT-werkplek gekomen'.

De ongeveer 30.000 werknemers van de lokale overheid gebruiken nu niet langer Microsofts mailserversoftware Exchange en mailclient Outlook. Het gaat om ambtenaren op alle niveaus, maar ook om politiemensen en rechters. De minister van Digitalisering Dirk Schrödter verklaart dat de deelstaat onafhankelijk wil worden van grote techbedrijven en de digitale soevereiniteit wil waarborgen. "Nu kunnen we ook zeggen: missie geslaagd op het gebied van e-mailcommunicatie."

De nu afgeronde mailmigratie is het resultaat van jaren aan voorbereidingswerk, verricht in samenwerking met leveranciers. Het hierbij doorlopen proces staat beschreven in een strategie document, dat de Duitse deelstaat gratis en ook in het Engels aanbiedt. Sleeswijk-Holstein begon in april vorig jaar met LibreOffice te installeren als vervanging voor Microsoft Office. De overstap naar Open-Xchange en Thunderbird maakt het mogelijk om het kantoorpakket van Microsoft geheel te verwijderen van de computers van de deelstaat.

Premier Günther zet deze stap naar digitale soevereiniteit neer als uniek in Duitsland en als een voorbeeld voor anderen. Digitaliseringsminister Schrödter prijst het pionierende werk van de eigen medewerkers en stelt dat de deelstaat de opgedane ervaring bij deze migratie, 'van data-analyse tot monitoring in het datacenter, kan gebruiken om anderen te helpen en te ondersteunen bij het bewandelen van het pad dat wij momenteel bewandelen'. Deze overstap is meer dan een verandering van technologie, schrijft ZDnet; het is een politieke omslag.

Reacties (108)

[haagsepracht]

Dit is toch geweldig. Zo blijkt weer: waar een wil is, is een weg. Telkens eens stapje verder naar meer vrijheid.

Ik ben benieuwd hoe en of ze nu ook weg gaan stappen van big tech op smartphones.

[lenwar]

Vrijheid?

Ze zitten nu vast bij een ander commercieel bedrijf met hun maildiensten OpenXchange.

Begrijp me niet verkeerd, hè? Het is een mooie prestatie. Maar ze zijn qua maildiensten nu natuurlijk wel van kooi 1 naar kooi 2 gegaan Uiteraard wel een mooiere kooi Onder aan de streep graaft iedereen zich in een bepaald platform in. Dat kan ook haast niet anders, want je moet uiteindelijk een stabiel, beheerbaar platform hebben, voor je dagelijkse werkzaamheden. Het systeem 'moet het gewoon doen' (het is (maildiensten in dit voorbeeld) tenslotte slechts gereedschap, en niet een doel op zich.)

[haagsepracht]

Kijkend naar de open source strategie stappen ze met veel facetten over op open source alternatieven. Zo ook van Windows naar Linux. Dat kan ik alleen maar toejuichen.

In dit voorbeeld ben ik het wel met je eens dat je van de ene naar de andere commerciële partij overstapt. Mag hopen dat ze een adequate en goed uitvoerbare exit strategie hebben opgezet.

[CPV]

Thunderbird is me niet duidelijk en ik kan het niet vinden:

- Wat voor macht heeft Trump over 'Thunderbird'? Kan hij de 'toegang' met 1 handtekening blokkeren?
- Waar staat de Thunderbird email data? Of is Thunderbird slechts een email-reader, die de data van Google of MS binnenleest, zoals Outlook op mijn PC? Dan ben je via Google of MS nog aan de grillen van Trump overgeleverd.

[Craelis]

Weet niet of dit in de praktijk ook klopt, maar Thunderbird is onderdeel van Mozilla. Die weer voor 80% drijft op subsidies van google.

Je kan je dus afvragen in hoeverre Thunderbird een betrouwbare app blijft als google / de US overheid die subsidie stopt.

[CPV]

Zeker, maar ook gezien het antwoord van @themadone is dan de oplossing veel eenvoudiger: een nieuwe email client uitrollen en je draait weer. Daarvoor hebt geen anderhalf jaar nodig en je verliest geen data.

[Jazco2nd]

Een overheid kan natuurlijk probleemloos besluiten het te forken voor hun eigen gebruik. Dat is nu juist ook onderdeel van "exit plannen" die altijd worden gemaakt van dit soort digitale transformaties.

[Craelis]

Ja okay, snap dat het zo werkt. Maar vraag me in de praktijk af hoe probleemloos het forken van een applicatie of groep van applicaties is voor een overheid.

Kan me ook voorstellen dat een overheid geen gebruik wil maken van apps die alleen onderhouden worden door wat random vrijwilligers. Je wilt een betrouwbaar professioneel team die vulnerabilities patched en snel handige verbeteringen toevoegt.

Als de overheid dan zelf zo'n team moet maken om hun geforkte applicatie te beheren, vermoed ik dat het goedkoper is om gewoon een licentie bij MS te nemen.

[i-chat]

of dat 'goedkoper' is hangt ook af van het aantal gebruikers.

als de NL overheid zou beslissen dat ze van outlook af willen ten gunste van een opensource PIM client en ze forken daarbij Mozilla dan heb je misschien een team van 10FTE nodig om die client te ontwikkelen en te supporten en bugfixes toe te voegen ofwel vanuit upstream ofwel vanuit andere bronnen.

zet 10 FTE af tegen de licentiekosten voor outlook zo'n 100k users a 5 euro per maand. en dan heb ik het nog niet over dat scholen ziekenhuizen en burgers en bedrijven er ook van zouden kunnen profiteren (public money public code)-principe.

[Savantas]

Tja, Mozilla heeft ook mensen die moeten eten en een hypotheek moeten aflossen. Daar is de subsidie van Google voor. Maar dit staat los van de afhankelijkheid van de applicaties (Firefox, Thunderbird), daarvan is de code gewoon open source. Dan blijft alleen de afhankelijkheid van waar de code gehost staat (Github/Gitlab/...) en de beschikbaarheid hiervan. Maar die is natuurlijk zo te forken (zie de diverse afgeleide varianten van Firefox).

Mozilla zou inderdaad om kunnen vallen (vandaar heel af en toe de aandacht binnen Thunderbord voor donaties), maar dan is er nog niets direct verloren.

[themadone]

Thunderbird is de Outlook vervanger, dus gewoon een email client die aan de achterkant nu praat met open-xhange die laatste is de vervanger van de Microsoft Exchange Server(mail server). Dus er hangt daar niets meer aan welke Amerikaanse cloud dan ook.

Mogelijk is dit natuurlijk wel gewoon gehost in een datacenter, maar gezien het statement mag je aannemen dat dat geen Azure Cloud of AWS is maar gewoon ofwel lokaal onprem of colocated ergens in Duitsland.

Mocht je willen weten hoe Thunderbird eruit ziet:

https://www.thunderbird.net/en-US/

[CPV]

Na lezen van het Engelse document lijkt de data in een eigen Duitse overheidscloud opgeslagen te worden. Dus wel volkomen onder eigen controle.

3.3.6 German Government Cloud (Deutsche Verwaltungscloud, DVC)

[deadinspace]

Thunderbird is me niet duidelijk en ik kan het niet vinden:

- Wat voor macht heeft Trump over 'Thunderbird'?

Ze zijn juist overgestapt naar Thunderbird, omdat dat onafhankelijker is (oa van Trump). Dat is het tegenovergestelde van wat jij lijkt te schrijven.

Waar staat de Thunderbird email data?

Op een mailserver. Open-Xchange in dit geval. Dat staat in het artikel.

Of is Thunderbird slechts een email-reader

Ja.

die de data van Google of MS binnenleest, zoals Outlook op mijn PC? Dan ben je via Google of MS nog aan de grillen van Trump overgeleverd.

Nee. Dat kan wel, maar is hier niet het geval.

[JWL92]

"t heeft misschien 7 jaar geduurd, maar dan heb je dus ook wat, dat meer mogen volgen

[Tha Render_2]

"Dan heb je dus ook wat" is relatief. Buiten digitale soevereiniteit heb je functioneel juist minder. Open-Xchange en Thunderbird halen het qua features, integratie en gebruiksgemak niet bij de Microsoft-stack. Bovendien kent de arbeidsmarkt die tools nauwelijks, dus je creëert extra opleidingsnoden en minder aantrekkelijkheid voor nieuwe medewerkers. Je zou dus kunnen zeggen, na 7 jaar heb je dus ook wat minder.

[Cambionn]

Bovendien kent de arbeidsmarkt die tools nauwelijks, dus je creëert extra opleidingsnoden en minder aantrekkelijkheid voor nieuwe medewerkers.

Zolang er met grote regelmaat dingen gebeuren als HR afdelingen die elk half jaar een nieuwe onzintool doorpushen yer vervanging van die alle medewerkers moeten gaan gebruiken zie ik niet in waarom mensen niet in staat zouden zijn een mailtje te lezen en daarop te reageren in een andere client. Zo moeilijk is die verandering niet . Ken ook geen enkel persoon die bij solicitatie vraagt "gebruiken jullie wel Outlook? Anders zoek ik ff door naar werk hoor".

Zelfs voor de mensen die dit onderhouden valt het reuze mee. Tenzij je opgeleid bent als Microsoft guru, maar dan zullen je banenopties steeds minder worden hier in de EU tenzij je bij gaat leren buiten Microsoft. Sowieso niet verkeerd overigens, ook niet als je wel enkel met Microsoft werkt. Al is het maar zodat je snapt hoe dingen werken buiten de Microsoft handleiding. Veel kennis daarvan kun je namelijk op verschillende plekken gebruiken, ook weer in die Microsoft omgeving.

Dit is echt zo'n punt wat als enorm probleem wordt gebracht als men geen zin heeft in de verandering, maar in de realiteit enorm meevalt.

[Killemov]

Open-Xchange en Thunderbird halen het qua features, integratie en gebruiksgemak niet bij de Microsoft-stack.

Dat hoor ik vaker, ik zie het alleen niet of nauwelijks.

Bovendien kent de arbeidsmarkt die tools nauwelijks,

Dat is een historisch probleem dat snel in de toekomst kan worden opgelost. (En het is niet van het niveau van overstappen van een calculator naar een supercomputer.)

[C64Boy]

OpenXchange is geen kleine jongen en ook al vanaf 2005 actief. Het ziet er eigenlijk allemaal best goed doordacht uit en ik zie op hun website dat kennelijk ook KPN een van hun klanten is. Ik denk zelf ook dat als je gaat kijken wat medewerkers daadwerkelijk nodig hebben op kantoor dat het best wel meevalt.

Het kan en moet anders - zonder Google en Microsoft wat mij betreft.

[voipmeister]

Er zijn diverse providers die gebruik maken van Open-Xchange, van 1 weet ik dat ze het ingezet hebben voor retentiebeleid: meer geven aan je klanten dan alleen een mailbox (ook een agenda, contacts, reminders, wellicht ook OX-Drive). Dat is wel een tijdje geleden, maar ik vond dat wel mooi om te horen.
Mailbox.org is onlangs overgestapt de vernieuwde Open-Xchange en dat ziet er echt wel goed uit, zeker vergeleken met wat het was.
Overheden in Nederland zouden er goed aan doen wat meer naar dit soort initiatieven te kijken i.p.v. roepen dat er geen alternatieven zijn. Veel van de apps die je in Teams bijv. hebt worden helemaal niet gebruikt en het is toch best wel fijn als je ouderwets aan kan wijzen waar de data staat in je eigen dataruimte...

[Superstoned]

Helemaal mee eens. Er zijn alternatieven, de wil is wat er mist...

[servies]

Vertel:

Welke features missen ze?
Welke nuttige integraties missen ze?
Gebruiksgemak is wat je gewend bent. En regelmatig vind ik het zogenaamde gebruiksgemak van Microsoft producten eerder gebruiksongemak. Net zoals bij andere producten...

[lenwar]

Het zit hem met Exchange voornamelijk in de integratie van de Microsoft suites. (Outlook volgens mij als zodanig niet zoveel.)
Exchange/Teams/AzureDevops/SharePoint/PowerAutomate/PowerBI/enz. hebben gewoon een goede integratie met elkaar. Als je daar geen gebruik voor hebt (wat prima kan), dan zul je niet zo veel missen, maar als je die integraties wel gebruikt in je dagelijkse bedrijfsvoering, dan voegen ze wel echt wat toe. Het verschilt alleen heel erg per usecase, en daar valt dan uiteraard niets algemeens over te zeggen.

Uiteraard is het allemaal niets dat je niet zelf via allerlei omwegen kunt nabouwen natuurlijk. Laten we eerlijk zijn. Als bedrijf 1 het kan bouwen, kan bedrijf 2 het nabouwen. (even kort door de bocht.) Maar Microsoft heeft het dus generiek gebouwd en ondersteund het, en dat 'kan' heel veel waard zijn.

Of de werknemers van de betreffende Duitse deelstaat er tegenaan lopen, kan ik natuurlijk niets over zeggen.

[C64Boy]

Vooral de integratie die je aanstipt is ook weer iets waarmee je keihard in een vendor lock in terecht kunt komen. Zodra alles aan elkaar is geknoopt lijkt het wel een gordiaanse knoop en kun je niet meer weg.

[harrytasker]

Als je hetzelf gaat ontwikkelen krijg je min of meer ook een vendor lock in. Namelijk je eigen bedrijf. Wat doe je met de specifiek geschreven software voor je bedrijf als deze persoon vertrekt?

[C64Boy]

Bij open source is het de bedoeling dat je het weer vrijgeeft, ook voor anderen. Dus in het geval van deze Duitse deelstaat zullen ze bij aanpassingen die ze doorvoeren of door laten voeren dit ook weer moeten vrijgeven voor andere gebruikers. Er wordt niet specifiek voor hen ontwikkeld en niemand kan er rechten aan ontlenen. Ik kan me niet voorstellen dat ze belangrijke functionaliteiten zelf ontwikkelen, maar dat dit dan samen met OpenXchange gebeurt, zodat anderen daar ook baat bij kunnen hebben.

Lock in is met name daar waar geen gebruik wordt gemaakt van open source, geen open standaarden maar proprietair spul.

[Reactie gewijzigd door C64Boy op 14 oktober 2025 15:10]

[Superstoned]

Klopt als een buis. En qua gebruiksgemak en integratie - ze gebruiken Nextcloud Hub, dat heeft voor vrijwel alle Microsoft apps een alternatief en is kwa gebruiksgemak een stuk sterker (niet dat dat moeilijk is, MS 365 is best een zootje).

Sommige features missen of werken anders, maar er zijn ook dingen die in Nextcloud zitten en niet in MS 365. Dat blijf je houden tussen verschillende producten. Wel moet gezegd worden dat ze vooral van on-prem SharePoint en andere on-prem MS producten kwamen, daar zit sowieso minder functionaliteit in dan in Nextcloud.

[servies]

PowerBI...
Schilletje van overbodig veel joins op een database voor mensen die niet weten hoe een database werkt en tijdens het werken er mee niet in de peiling hebben hoe zwaar ze de database belasten zodat de mensen die er van afhankelijk zijn niet meer kunnen werken...

En de rest is inderdaad vooral vendor lock in.
@harrytasker je zorgt maar dat het spul goed gedocumenteerd is en fatsoenlijk onderhouden.
Hetzelfde probleem heb je met tooling als PowerAutomate en PowerBI etc.

[i-chat]

Vooral de integratie die je aanstipt is ook weer iets waarmee je keihard in een vendor lock in terecht kunt komen. Zodra alles aan elkaar is geknoopt lijkt het wel een gordiaanse knoop en kun je niet meer weg.

Vendor lockin is allemaal leuk en aardig maar probeer anders een een goed custom build workflow te maken zonder ofwel een dedicated programeur ofwel google forms oficrosofts equivalent


De reden om niet naar openchange oid over te stappen is omdat er geen oobe oplossing en zijn voor de overige software die je gebruikt

Office librebreoffice heeft geen collaboratie feature s als je niet in de webversie zit

Er bestaat geen opensource Outlook alternatief

Er is geen opensource teams of meet alternatief met integratie s naar de bovenstaande al dan niet bestaande software

Laat iemand een gpl3 alternatief bouwen voor een al in one mail calendar meeting server geïntegreerd met filesharing en cola editing mogen best forks zijn van bestaande software zolang het maar onder één niet omkeerbare licentie valt

[Superstoned]

Dat is er allemaal wel, en dat gebruiken ze ook - Nextcloud Hub. Dat is een MS 365 vervanger, met Teams (Nextcloud Talk), Files (OneDrive/SharePoint), Groupware (Outlook Online), Office (guess what), Flow (business process automation), Assistant (Co-Pilot maar dan on-prem), en tientallen andere apps zoals Forms, Tables etc.

En ja, je kunt een office documentje drag'n'droppen in een Talk chat room en daarna editen met alle andere mensen in die room zonder naar een aparte applicatie, aparte tab of nieuw venster te hoeven. Ziet er dan bijv. zo uit: https://nextcloud.com/c/uploads/2025/05/Secure-view-in-Talk-watermarks--scaled.png

Je kunt er ook een calendar of een kanban board of een whiteboard in gooien, werkt ook voor iedereen dan. En er zijn andere oplossingen die dat, en meer, ook kunnen.

[i-chat]

nextcloud hub in cobinatie met openXchange. en dan te bedenken dat nextcloud niet eens een solide email integratie heeft. dus user pofissioning met sso en auto profissioning heeft. moet al extern door bijvoorbeeld openLDAP of eigenlijk liever nog iets als samba al zit je daar ook weer met enorme beperkingen.

met de nodige FTE's aan custom development en een fork zou je voor de webversie inderdaad nexcloud kunnen deployen. door eerst ldap in te richten daaraan openxChange te koppelen en ook nextcloud.

vervolgens moet je een custom component bouwen om een degelijke mail integratie te maken want binnen het huidige nextlcoud kan dat al niet (probeer maar eens in een testopstelling auto profisioning email op te zetten in nextcloud AiO maar dan heb je dus nog steeds geen native zaken.

colabora online is best een aardige online tool maar het haalt het gewoon niet bij de offline versie van Libre Office of bij MS Word. dus als je op je lokale pc aan een raportje bezig was en dit even met een collega wilt doornemen dan is uploaden naar colabora een behoorlijk slecht plan.

de overige tools die je noemt zijn ook 'leuk' voor een kleine organisatie die wel met de nadelen kan leren leven.

dat wil niet zeggen dat ik google of MS fan ben want als nextcloud vanaf morgen al deze problemen kon oplossen was ik hun grootste fan. punt is. we zijn nu al 5 jaar verder en er is (dat geef ik ruim toe) een hoop verbeterd, maar bij lange na niet genoeg.

[lenwar]

Zeker. Maar een vendor-lock-in heeft 'ook' voordelen.

Namelijk dat je één partij hebt waar je tegenaan kan schoppen. Die ene vendor heeft ook veelal goede integraties tussen haar producten, waar je wel echt voordelen uit kunt halen. En zolang die vendor goede dienstverlening aanbiedt voor jouw organisatie hoeft dat niet per se een probleem te zijn.

Dit gezegd hebbende, is het natuurlijk wel ten alle tijden essentieel, dat je bij de aanschaf/implementatie van een systeem rekening houdt met een exit-strategie. Stel dat jij met enterprise kiest voor Azure als cloud-omgeving, en daar al je diensten in zet. Dan moet je wel continue bezig zijn met een eventuele strategie om over te kunnen stappen naar AWS of GCP. Alle drie die platformen hebben andere insteken voor bepaalde automatiserings-mechanismen en pipelining. Je kunt je helemaal ingraven in die systemen, en dan werkt alles perfect voor je, maar je moet wel altijd een routekaart naar boven aanhouden.

Je kunt wel heel principieel zeggen, dat je zoveel mogelijk verschillende vendors wilt aanhouden om vendor-lock-ins te verkleinen/vermijden, maar dan ben je vaak jezelf heel erg aan het pesten, met allemaal net-niet-helemaal-lekker-geintegreerd-oplossingen. Stel dat RHEL gebruikt als Linux distro. Dan ligt het voor de hand dat je AAP gebruikt voor je automation. Je kunt dan wel heel principieel gaan kijken naar Chef (of zo), maar die integratie is niet zo 'lekker' als AAP. Het 'kan wel', maar hoeveel is het je waard. Als je Windows Servers hebt, dan ligt het voor de hand dat je Active Directory (danwel Entra) gebruikt. Je kunt wel JumpCloud of UCS gebruiken, maar dat is het ook allemaal weer net niet. Enzovoorts.

Je software is voor je bedrijf 'slechts gereedschap' niet een doel op zich.

[trab_78]

Ja, precies. Dus als je van Microsoft af wil, moet je érgens beginnen. Ik vind het wel tof hoor, van die deelstaat. Ook dat ze hun ervaringen delen met de rest van de wereld. Dat is wel echt de open source gedachte. Hulde!

[michelr]

En jij bent representatief als het gaat om wat klanten/organisaties nuttig vinden?
Nogal veel Tweakers hier denken te weten wat klanten / organisaties vinden (of moeten vinden). Snap back to reality, oops, there goes gravity.

[RefriedNoodle]

Je zou dus kunnen zeggen, na 7 jaar heb je dus ook wat minder.

Je hebt in ieder geval een systeem waar Trump de stekker niet uit kan laten trekken als jouw blik hem niet aanstaat.

[NoTechSupport]

Ja die ogenschijnlijk eindeloze stabiliteit in onze relatie met de VS was een illusie. Goed dat het besef begin te groeien dat op eigen benen kunnen staan niet verkeerd is.

[Knallmeister]

Ja die ogenschijnlijk eindeloze stabiliteit in onze relatie met de VS was een illusie

Daar heb je in mijn optiek 100% gelijk.

Goed dat het besef begin te groeien dat op eigen benen kunnen staan niet verkeerd is.

Ik ben een tikkeltje cynischer, "we" moeten eerst leren om op eigen benen te staan voordat "we" kunnen beseffen dat dat gunstiger kan uitpakken.

[Craelis]

Vraag me oprecht af wat er van MS overblijft als Trump of een andere VS president besluit MS voor de EU af te sluiten. Het is zo'n ongelofelijke revenue stream voor MS om over de hele wereld diensten te leveren. Ze zitten nu toch ook nog in Iran? Rusland?

Lijkt me eerder dat MS halsoverkop hun hoofdkantoor naar Ierland (of India) verhuist dan in Redmond te blijven als zoiets dreigt te gebeuren.

[michelr]

De dienstenovereenkomst is met MS Ireland, dus zo zwart-wit is het niet.

[Sanghelios]

Ach, mensen die met het een kunnen werken gaan echt wel met het ander werken.
Dat is nu ook zo. Als ik al zie hoe vaak ik moet aanpassen aan andere apparatuur en/of software...

Zelfde met Windows 10 nu. Heb ondertussen al enkele mensen een Linux-distributie in de plaats geïnstalleerd en dat gaat verbazend goed. De grootste angst zat in het feit dat het onbekend was, maar eenmaal ermee aan de slag is het echt wel goed te doen voor zeer veel gebruikers.

[asing]

Als je het document leest dan kan je zien dat ze integreren met owncloud. Dat heeft weer koppelingen met bijvoorbeeld teams dus het idee dat je op je eigen eiland zit zodra je uit het Microsoft ecosysteem stapt klopt in dat opzicht niet.

[zenlord]

Bwa, ik werk bij een groot bedrijf dat gebruik maakt van die 'mooi geïntegreerde MS suite van applicaties' - maar denk je dat iemand meer gebruikt dan

• Outlook om emails mee te verzenden en meetings vast te leggen
• Teams om mee te chatten
• OneDrive of à la limite SharePoint ter vervanging van een centrale map (dus enkel de 'shared documents' bibliotheek van een standaard SP site/workspace)?

Dergelijke functionaliteiten zijn eenvoudig te vervangen en de aanpassingen die je vraagt van je gebruikers zijn minimaal (wat niet wegneemt dat het in de praktijk toch nog steeds significant kan zijn).

Anderzijds heb ik de IT infrastructuur opgezet voor een klein kantoor, alles op Debian Linux met eigen gehoste mail, agenda, adresboek, fileserver en inhouse geprogrammeerd dossierbeheer. Als daar iemand nieuw start, dan moet die even wennen aan het uiterlijk, maar binnen de week draait die doorgaans vlot mee.

[D43m0n]

Ik ben bekend met werken in het onderwijs, ik vraag me werkelijk af welke functionele key-feature er onmisbaar is bij Exchange (Online) en Outlook. De spreadsheets, presentaties en tekstdocumenten die ik grotendeels voorbij zie komen zijn totaal niet bijzonder qua content. De features die een Office-pakket nodig heeft om de inhoud van die soorten bestanden bruikbaar over te laten komen bij de beoogde doelgroep is grotendeels beperkt tot opmaak en eenvoudige formules. Hoeveel mensen ik nog steeds een bestand via mail (Outlook) of chat (Teams) zie delen is ruimschoots meer dan de helft i.p.v. een link delen naar een bestand in een kanaal (Teams) of via SharePoint.

Ik vraag me serieus af welke functionele dealbrekers er zijn voor dit soort kantoorwerkzaamheden. T.a.v. niet-functionele eisen kan ik me nog wat voorstellen rondom beveiliging en onbewust bedrijfsinformatie lekken, maar ook daar is vast een modus in te vinden.

[Draaksteker]

Uitgebreide MS365 integratie geeft voor 80% van de collega's meer onduidelijkheid dan dat het problemen voor ze oplost. Dat mensen die bijlages bij hun mails stoppen heeft natuurlijk als reden dat ze wél weten waar dat bestand op hun computer staat en welke versie dat is en geen er fiducie in hebben om in het welig tierende Sharepoint-woud op jacht te gaan naar datzelfde bestand. En dat een Sharepointbrede zoekfunctie misschien wel ongewenste bestandsversies gaat vinden omdat men meestal niet handig genoeg is met het consequent instellen van permissies helpt ook niet in het vertrouwen.

[Rrob]

Precies dit, MS 365/office is helemaal niet zo handig. Een link naar een word bestand op de onedrive die door outlook word geopend in de web app ipv. het geïnstalleerde word waardoor het bestand niet in de recente bestanden komt, of erger nog niet het onedrive bestand maar de sharepoint versie gebruikt.

Een waarom blijft outlook herinnerings-meldingen geven voor teams vergaderingen waar ik al in zit?! Zelfs als ik die vergadering vanuit de outlook melding heb geopend.

Dit is vast human error maar beweren dat MS foutloos en intuïtief werkt is dapper, zeker voor teams en Outlook

[swhnld]

Vrij vertaald zeg je dat de integratie met Thunderbird en Open-Xchange leidt tot meer werkgelegenheid in de vorm van IT beheer en training voor de mensen die ermee moeten leren werken.

Denk je dat een overheid negatief kijkt naar het creëren van banen? Banen betaald met geld dat anders de grens over zou verdwijnen?

Daarnaast heeft de overheid ook een taak in de veiligheid, en daarbij onafhankelijk zijn van buitenlandse invloeden is er een wat nu ook hoger op de agenda staat.

Kortom, de keuze hiervoor is logisch vanuit overheidsperspectief, en de impact op de werkgelegenheid is positief. Win-win.

[supersnathan94]

Gebruiksgemak? Het is mail. Dat heeft al een UX van NIX. hoe kan je dat nog slechter maken dan MS al doet?

En breek me de bek niet over over outlook. Ik heb daar af en toe nog nachtmerries van.

Gebruiksgemak bij Microsoft producten.

[doezka]

Ik werk lekkerder thuis op mijn Linux systeem met KDE en Thunderbird dan op mijn werk mrt het rampzalige O365. Klopt niets van wat je zegt.

[rustycrab]

Laat dit inderdaad een groot voorbeeld zijn. Er zijn zulke mooie alternatieven. Ook universiteiten en andere bedrijven doen proeven om de afhankelijkheid weg te halen. Voorbeeld: (Hoe) blijven universiteiten baas over hun bestanden in de cloud?

[HansvDr]

Nu de smartphones!

Weg met Apple en Google Android!

[dasiro]

"t heeft misschien 7 jaar geduurd, maar dan heb je dus ook wat, dat meer mogen volgen

maar wát heb je dan? Er is een reden waarom zo veel overheden en bedrijven het gebruiken en er niet van af stappen. Dit is meer een politiek statement dan een oplossing voor een probleem, moest dat er al zijn.

[Goffo]

De technische migratie is één maar de adoptie voor een doelgroep als ambtenaren in Duitsland is een hele andere opgave. Ben benieuwd hoe ze dit hebben opgepakt en hoe de reacties / feedback is hierop.

[CyberFly]

Waar komt het idee vandaan dat mensen hun vaardigen niet kunnen overdragen naar een iets andere situatie?

Stel je eens voor dat je voor elke auto apart moet afrijden. Zou idiot zijn toch?

[CaptainKansloos]

Waar komt het idee vandaan dat mensen hun vaardigen niet kunnen overdragen naar een iets andere situatie?

Ik denk dat je dit stevig onderschat. Ik heb vaker in deze markt gezien dan mensen compleet in de stress raken wanneer icoontjes op hun desktop van plaats wijzigen, laat staan wanneer een applicatie en interface volledig op de schop gaan. Vergeet niet dat deze groep niet persé technologie-vaardig is; het is een gereedschap om hun werk te kunnen doen.

En vaker dan je denkt blijken mensen alleen maar een paar 'truukjes' te kennen zodat ze nèt hun werk kunnen doen ipv het gereedschap te doorgronden en dat principe toe te kunnen passen in een andere situatie.

[Goffo]

Ik denk dat je daar de spijker op z’n kop slaat. Men kent de software niet maar inderdaad die paar stappen om hun werk te kunnen doen. Dan is dat in 99/100 gevallen niet over te dragen naar een ander pakket.

[MornixRS]

Of je overschat wat mensen ermee doen en de verschillen. Ik merk dat thuis, bijvoorbeeld, dat overstappen naar een andere office suite en signal ipv whatsapp echt probleemloos en snel verliep. Office, browsers, mail en nog wat zaken zijn qua gebruik vaak toch redelijk standaard. Problemen treden eerder op bij specifieke zaken zoals scripts in Excel of gebruik van grafische design tools (Adobe vs. opensource programma's). Daar zijn de verschillen veel groter en merk ik op kantoor dat mensen snel gaan steigeren.

[trab_78]

En dat maakt jouw initiële vraag des te interessanter!

[Htbaa]

Hetzelfde zien gebeuren bij de gemeente waar ik werk toen alles van het gewone Office pakket overging naar Office365 en dan met name alles via OneDrive en Sharepoint moeten doen. Oplossing is je personeel trainen. Ik wil maar zeggen dat dit niet alleen noodzakelijk is als je van pakket veranderd maar zelfs als je een bestaand pakket upgradet.

[Superstoned]

Inderdaad, het is niet alsof software niet is veranderd sinds 1995 ofzo...

In SH zijn ze langzaam overgestapt - in de browser gebruiken ze Nextcloud Hub. En veel mensen werken tegenwoordig vooral in de browser dus dat helpt natuurlijk flink als je daarna de desktop moet doen.

[drdelta]

Je zou dan maar Windows en Microsoft producten moeten gebruiken die met iedere (grote) update er compleet anders uit zien...

[schrikbeeld]

@CaptainKansloos Ik denk dat je dat zwaar overschat. Microsoft verplaatst bij iedere nieuwe versie van Windows en de Office apps vele icoontjes en verandert menustructuren en dat wordt door gebruikers, zij het met wat mokken, ook geaccepteerd.

Dus er zal best worden geklaagd maar dat zal na enige tijd verstommen en na een jaar weet niemand meer hoe het was.

[unf0rg0tt3n]

Dit is echt 100% zo! Gebruikers weten vaak niet hoe of wat. Ik heb wel even een kijkje genomen naar de mail client van OX en het ziet er bijna precies hetzelfde uit als EXO. Maar dan gaan ze het combineren met Thunderbird, daar zit de crux denk ik.

[i-chat]

probleem is wel dat óók Office 365 constant veranderd. in de afgelopen 25 jaar heeft word nogal een metamorphose ondergaan, van 0ffice 2000 via office 2003 (weer een verandering) naar office 2007 (opnieuw verandering) 2013 (iets kleinere verandering) 2017 grotere verandering nu naar office 2024 wat echt in geen velden of wegen nog lijkt op de office die men destijds op school leerde gebruiken.

[Donny K.]

Ik hoor (en zie) dat heel vaak, en vaak genoeg wordt dit argument gebruikt om maar niet over te stappen of te migreren. Waar ik echter niemand over hoor is dat deze zelfde"angst" en frustratie ook plaatsvindt als er gewisseld wordt naar een nieuwe versie van Office (Ribbon interface anyone?) of Windows zelf. Vooral de wissel naar Windows 8 bracht een hoop tickets en telefoontjes binnen en mensen die met de hakken in het zand gingen. Maar zelfs een veel kleinere overstap (van Windows 10 naar 11) zorgt al voor "adoptieproblemen". "De Startknop is niet meer linksonder te vinden, maar in het midden...PANIEK".

Wat ik maar wil zeggen, is dat er altijd wel opnieuw getraind moet worden en dat er altijd wel mensen zijn die met de hakken in het zand gaan. Wat maakt het dan nog uit of mensen migreren naar een nieuwe versie van Office of naar een concurrent? We moeten ons niet blindstaren op de angst dat mensen moeten wennen aan een ander systeem. Mensen moeten altijd wennen, zelfs als het huidige systeem een update krijgt.

En vaker dan je denkt blijken mensen alleen maar een paar 'truukjes' te kennen zodat ze nèt hun werk kunnen doen ipv het gereedschap te doorgronden en dat principe toe te kunnen passen in een andere situatie.

Dat is jammer genoeg vaak het geval ja, maar ook die mensen zullen na een grote update van dezelfde software nieuwe 'truukjes' moeten leren.

[NoTechSupport]

Goed punt. Eigenlijk zouden we vaker moeten wisselen van software. Mensen kunnen flexibiliteit even goed aanleren als rigiditeit en gemakzucht.

[Goffo]

8 jaar aan ervaring in dit vakgebied

[R_Zwart]

Een interview met de programmadirecteur en lead architect is denk ik wel interessant. Vooral omdat het niet louter een techmische migratie is.

[Superstoned]

Zeker. We hadden hen op de laatste Nextcloud Summit - dat is wat ze in de browser gebruiken - had interessante tips. Waaronder "probeer niet alles super precies te plannen want dat kost tijd en de werkelijkheid is altijd anders". Ze zijn 'agile' overgestapt dus, in kleine stapjes, verschillende departementen hun eigen tempo enzo. Dat was zeker slim.

[macaidwin]

Doen ze beter dan onze eigen belastingdienst bijvoorbeeld: https://www.security.nl/posting/908126/Kamer+wil+opheldering+over+overstap+van+Belastingdienst+naar+Microsoft+365

[oef!]

Mooi dat dit gebeurd is maar 7 jaar voorbereiding en werk voor één organisatie klinkt als een matige business case. Een belastingdienst moet dit niet zelf uitfiegelieren. Die taak zou bij de overheid moeten liggen zodat alle onderdelen van de overheid van dezelfde blauwdruk kunnen gebruiken.

[conhen]

Er staat toch:

Het hierbij doorlopen proces staat beschreven in een strategiedocument, dat de Duitse deelstaat gratis en ook in het Engels aanbiedt.

dus...

[oef!]

Ik heb het document snel doorgenomen, het is hoog-over en schetst een paar vergezichten Een strategie hebben is leuk maar er lijkt weinig uitgewerkt te zijn en er staat niets over de daadwerkelijke functionele en technische realiteit achter de migratie.

[NoTechSupport]

Zou straf zijn, één document met enkele pointers, wat scripts en je kan zelf zo'n migratie doen 😃.

[conhen]

Het lijkt me wel dat die uitspraak betekent dat kennis wordt overgedragen aan organisaties die daarom vragen, zeker als dat andere overheden betreft. Dat niet het script kant en klaar in een documentje staat snap ik wel. Die 7 jaar zal ook niet besteed zijn aan het script alleen.

[Killemov]

Huh? Belastingdienst != overheid? Begin met een klein ministerie of kleine overheidsdienst als pilot project en evalueer dat goed. Voor verdere implementatie in de standaard kantooromgevingen zou dat prima moeten werken. Overigens was lang geleden de Belastingdienst DE IT werkgever van Nederland.

[oef!]

De belastingdienst valt onder de overheid. En uiteraard implementeer je eerst bij een kleinere organisatie voor je lessons learned en het creëren van draagvlak.

[Reactie gewijzigd door oef! op 14 oktober 2025 14:29]

[M. Schaap]

De Belastingdienst valt onder het Ministerie van Financiën, die moeten namelijk eerst geld binnen harken voordat het kan worden uitgegeven. De Douane maakte tot 2021 ook deel uit van de belastingdienst, maar is inmiddels een zelfstandig directoraat binnen dat Ministerie.

Overigens was lang geleden de Belastingdienst DE IT werkgever van Nederland.

Dat was in de jaren '60, toen iedereen nog COBOL gebruikte.
Tegenwoordig gebruiken ze dat alleen nog bij de ... Belastingdienst.

[Llopigat]

Nice

Wij zitten op het werk helaas helemaal vast in het MS Office moeras maar het wordt daar steeds slechter. Apps worden steeds minder goed, zoals de "nieuwe" outlook en onenote die zwaar onderdoen voor de echte versies. En ondertussen wordt er maar AI door je strot gestampt inclusief herinneringen om vooral niet te vergeten het 10x per dag te gebruiken.

Thuis gebruik ik FOSS. KDE en libre office en obsidian notes en het is zo verfrissend. Geen gezeik aan je hoofd over het gebruiken van functies. Geen beperkingen in de browser. Geen AI die je wordt opgedrongen (ik heb wel lokale AI maar alleen voor als ik het wil). Geen reclame in startmenu. Zoekfuncties die daadwerkelijk vinden wat je zoekt. Het zou geweldig zijn als ik dit ook op het werk kon gebruiken. Dat zou me een hoop tijd en frustratie schelen.

[The Zep Man]

Thuis gebruik ik FOSS. KDE en libre office en obsidian notes en het is zo verfrissend.

Een mooie lijst, maar Obsidian is geen FOSS. De rest klopt wel, ook over Obsidian.

[Llopigat]

Oh ja je hebt gelijk, ik zie het. Dat wist ik niet.

Ik ben er wel erg over te spreken moet ik zeggen. Vooral met de self hosted livesync.

[Reactie gewijzigd door Llopigat op 14 oktober 2025 14:00]

[The Zep Man]

Obsidian is geweldig en het heeft veel nevenkenmerken die FOSS ook heeft (geen reclame, geen enshittification (tot zover), geen doordrukken van AI of andere nevendiensten, beschikbaar voor veel platformen, vrij eigen code draaien als plugins, ...). Daar komt de verwarring vandaan. Ook ik dacht ooit dat het opensource was.

Natuurlijk zou het nog beter zijn als Obsidian wel opensource was, maar dat en mogelijke alternatieven horen thuis in een andere discussie.

[readefries]

Aah thanks, Ik had nog geen fijne tool om notities te maken voor Linux. Maar Obsidian is wel fijn! Echt stukken beter als de alternatieven die ik geprobeerd heb. En helemaal beter dan de standaard MS tool.

Helemaal met je eens dat de tools van MS steeds slechter worden, al heb ik Outlook eigenlijk nooit echt goed gevonden. Helemaal niet in vergelijking tot Thunderbird, wat ik ook al gebruikte onder Windows en Mac. Helemaal blij dat ik voor mijn werk gewoon Linux kan gebruiken i.p.v. Mac of Windows :)

[MeNTaL_TO]

onafhankelijk wil worden van grote techbedrijven

Mooi streven, maar afhankelijk zijn van kleine techbedrijven is dus totaal geen issue?
Lijkt me beter om te streven naar totale onafhankelijkheid, ze zijn nu afhankelijk van Firefox ivm Thunderbird.

[Cranberry]

Afhankelijkheid moeten altijd goed bekeken en overwogen worden.

Probleem met enorm grote bedrijven/monopolisten zoals MS, is dat je totaal aan hun grillen bent overgeleverd. Dergelijke bedrijven zijn teveel instaat zaken naar hun hand te zetten.

[CPV]

Kleine bedrijven kunnen zo maar in rook op gaan. Dan heb je geen anderhalf jaar de tijd om te migreren naar weer een andere.

[killercow]

En dan neem je de software stack gewoon mee naar de volgende, het is immers open,

[deadinspace]

Lijkt me beter om te streven naar totale onafhankelijkheid, ze zijn nu afhankelijk van Firefox ivm Thunderbird.

Waarom zouden ze afhankelijk zijn van Firefox? Ze gebruiken de mailclient Thunderbird die ontwikkeld wordt door de organisatie Mozilla.

Maar, om je vraag over afhankelijkheid te beantwoorden: Thunderbird is een Open Source programma dat voor het functioneren niet afhankelijk is van een licentie of servers van Mozilla. Als je het gedownload hebt dan kun je het gebruiken en blijven gebruiken en Mozilla kan daar niks meer aan doen.

Dus Mozilla kan zeggen "We trekken de stekker uit Thunderbird, toedeledokie!" dan kunnen mensen die Thunderbird hebben het gewoon blijven gebruiken. En bestaande versies mogen nog steeds verspreid worden, dus je kunt er nog steeds computers mee uitrusten.

Als niemand meer aan Thunderbird ontwikkelt dan is dat op de echt lange termijn niet goed natuurlijk, maar het voorkomt in ieder geval dat je op kortere termijn een probleem hebt en dat je dus ook ruimschoots de tijd hebt om een eventuele migratie te plannen.

En ook voor de lange termijn hoeft het geen probleem te zijn. De broncode is immers beschikbaar een vrij aanpasbaar. Mensen kunnen dus de broncode nemen, verder ontwikkelen, en als nieuwe versie publiceren. Daarmee kan Thunderbird ook op lange termijn verder leven als Mozilla er mee kapt. Je kunt dat verder ontwikkelen zelf doen (haalbare kaart voor een groot bedrijf of overheid), je kunt het uitbesteden, of je kunt hopen dat anderen het oppakken.

Het enige dat onafhankelijker is dan Open Source software gebruiken is letterlijk alles zelf schrijven, maar dat is niet haalbaar.

[Pyronick]

Interessante stap! Wordt er al iets bekendgemaakt over de bijdrage van het Bundesland aan de ontwikkeling van Open-Xchange en Thunderbird? Of zijn ze enkel een 'free-rider' door de software te gebruiken?

[mathijs5]

Ik verwacht eigenlijk dat ze gebruik maken van een enterprise of overheidsabonnement dat aangeboden wordt door Open-Xchange. Als bedrijf wil je ondanks dat het open source software is toch graag supportgaranties hebben als er iets mis gaat.

[The Zep Man]

En een ingang hebben voor verbetervoorstellen (eventueel in opdracht ontwikkeld). Het is dan handig dat je een partij hebt die ertussen zit die zaken in de FOSS-wereld kan uitzetten.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 14 oktober 2025 14:14]

[NotJustTech]

Dit is toch fantastisch en een goed voorbeeld dat het prima mogelijk is. Ik zou hopen dat het nieuwe kabinet dit ook gaat onderzoeken, door een gemeente of provincie (financieel) te ondersteunen dit ook te doen. En dan langzaam uitbreiden naar andere gemeentes en uiteindelijk de rijksoverheid. Niet makkelijk, maar wel hoog nodig! Ik vond dat altijd als een utopie klinken, maar blijkbaar kan het gewoon....

[CH4OS]

München heeft jaren zelfs een LiMux (Linux) gebaseerde omgeving gehad. Dus dat het kan, was eigenlijk al wel bekend, naar mijn mening. En ook de nieuws: Duitse stad Dortmund stapt zoveel mogelijk over op opensourcesoftware

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 14 oktober 2025 13:59]

[Rataplan_]

Met de kanttekening is dat het in München helaas gefaald is en ze in 2017 terug naar MS zijn gegaan. Ik hoop van ganse harte dat deze Sleeswijk-Holstein case een precedent schept voor anderen. Microsoft is echt de foute kant op aan het gaan imho, zowel kostentechnisch als ook simpelweg productief, met apps die steeds logger worden, vol zitten met spyware en die elke kans aangrijpen je ongevraagd AI door je strot te duwen.

Begrijp me niet verkeerd, ik ben MS beheerder, maar wel van de oude stempel.

[Jazco2nd]

München ja, maar Dortmund heeft de boel volgens mij niet teruggedraaid..

[The Realone]

Mooi natuurlijk. Het draagvlak is groter dan ooit door het huidige politieke klimaat en dit soort sneeuwballen heb je nodig om uiteindelijk die lawine te veroorzaken. Het zal allemaal niet zonder slag of stoot en gaan en het is een proces van de lange adem, maar het kan, en dat is belangrijk om aan te tonen.