De controversiële Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden treedt op 1 maart 2025 in werking. Onder de wet kunnen bepaalde Nederlandse overheidsinstanties en private partijen persoonsgegevens uitwisselen.
De wet werd in juni 2024 in het Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden gepubliceerd, waarbij gesproken werd over ingang van de wet op 1 januari 2025. Nu schrijft de Rijksoverheid dat de wet enkele maanden later in werking treedt. Het is niet duidelijk waarom de wet als het ware vertraagd is.
Met de Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden moet duidelijk zijn onder welke voorwaarden bepaalde samenwerkingsverbanden persoonsgegevens mogen uitwisselen. Het betreft de samenwerkingsverbanden Zorg- en Veiligheidshuizen, Regionale Informatie- en Expertisecentra, het Financieel Expertisecentrum en de Infobox Crimineel en Onverklaarbaar Vermogen. Deze samenwerkingsverbanden hebben allemaal iets te maken met het in kaart brengen en opsporen van criminele activiteiten. Deze activiteiten kunnen iets te maken hebben met bijvoorbeeld illegale geldstromen, huiselijk geweld of georganiseerde misdaad.
Volgens de overheid bevat de vernieuwde wet verschillende waarborgen ter bescherming van de privacy van Nederlandse burgers. Zo wordt er gesproken over verschillende transparantiesystemen zoals publicatie van een contactpunt, toepassing van 'screening door onafhankelijke auditors' en bepaalde noodzakelijkheids- en proportionaliteitseisen die voor alle of specifieke samenwerkingsverbanden gelden. Ook zou rekening gehouden zijn met de Algemene Verordening Gegevensbescherming.
Onder meer de Autoriteit Persoonsgegevens had de afgelopen jaren kritiek op het toenmalige wetsvoorstel. Volgens de toezichthouder zou een rechter altijd moeten beoordelen of de gegevensuitwisseling tussen overheden en eventuele private partijen geoorloofd is. Sommige critici noemen de wet 'Super-SyRI', verwijzend naar het voormalige Systeem Risico Indicatie dat de overheid jarenlang gebruikte om gegevensuitwisseling tussen overheidsinstellingen mogelijk te maken. SyRI werd in 2019 stopgezet nadat de rechter dit controversiële algoritmesysteem verbood. Via de Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden en het voormalige SyRI kunnen volgens belangenorganisatie Privacy First niet alleen daadwerkelijke gegevens uitgewisseld worden, maar ook 'vermoedens, risicosignalen en zwarte lijsten'.