EU wekt voor het eerst meer stroom op met wind en zon dan met fossiele brandstof

Lidstaten van de Europese Unie hebben in de eerste helft van 2024 voor het eerst meer elektriciteit opgewekt met wind- en zonne-energie dan met fossiele brandstoffen. Vooral Duitsland, Italië, Spanje, Frankrijk en België dragen bij aan de afname van het fossielebrandstofgebruik.

ember energietransitieIn de eerste helft van 2024 werd grofweg 30 procent van alle in de EU opgewekte elektriciteit met wind en zonne-energie gedaan, meldt energiedenktank Ember. In diezelfde periode daalde het aandeel van stroomopwekking met fossiele brandstoffen, waaronder die met aardgas en vooral steenkool, naar 27 procent. Nederland wekte na Duitsland de meeste extra stroom met wind op: 4,6TWh meer dan in de eerste helft van 2023, wat een stijging van 35 procent is. De overige elektriciteit werd voornamelijk opgewekt in kerncentrales en waterkrachtcentrales.

Onder meer Nederland, België en Duitsland, alsmede de EU als geheel, bereikten begin dit jaar de mijlpaal waarbij duurzame energieopwekking de opwekking met fossiele brandstoffen oversteeg. Onder meer Zweden, Spanje, Denemarken, Litouwen en Frankrijk bereikten die mijlpaal al eerder. Dankzij de focus op energietransitie zeggen de onderzoekers dat de CO₂-uitstoot van de energiesector bijna een derde lager was dan in dezelfde periode twee jaar eerder.

Door Yannick Spinner

Redacteur

30-07-2024 • 14:24

204

Reacties (204)

204
196
101
9
1
29
Wijzig sortering
Natuurlijk super dat er voortgang wordt geboekt met gebruik van hernieuwbare energiebronnen maar stroom is maar gedeelte van de energie vraag. hier de link naar de green deal indicatoren van CBS die geeft een wat breder inzicht; https://www.cbs.nl/nl-nl/...rd-green-deal/indicatoren
Zeer interessant dashboard! Bedankt voor het delen. De volgende vier vond ik zelf het meest passen bij dit artikel. Algemene conclusie? Er toont zich eeb duidelijke verschuiving van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energiebronnen (in de elektriciteitsproductie). Daarnaast neemt het totaal aantal petajoule in Energieverbruik Nederland afgelopen jaren af (plaatje niet opgenomen, zie dus CBS link van laken). Aardgas nog steeds de belangrijkste bron maar gebruik van wind- en zonne-energie neemt aanzienlijk toe. 'We' zijn er echjter nog niet. Om de doelen voor 2030 te halen, zijn verdere investeringen en beleidsmaatregelen nodig om het aandeel hernieuwbare energie te vergroten, de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen verder te verminderen en totale energiebehoefte te laten dalen door efficiënter gebruik en besparing.

Aandeel in elektriciteitsproductie per energiebron (Percentage):
https://tweakers.net/foto...RtJKHiNuMZVy3nK2RJdmn.png
  • Aardgas heeft het grootste aandeel in de elektriciteitsproductie, hoewel het percentage is afgenomen.
  • Windenergie en zonnestroom nemen een steeds groter aandeel in (samen goed voor 40,5% in 2023).
  • Steenkool, kernenergie en biomassa hebben kleinere, maar stabiele aandelen.
  • Het aandeel van overige energiebronnen blijft laag
Elektriciteitsproductie per energiebron (MWh)
https://tweakers.net/foto...8Se8Vb8JKZkgaPWJgeEGI.png
  • Aardgas blijft de grootste bron van elektriciteitsproductie, hoewel de productie is gedaald sinds 2015 (sluiting van Groningen denk ik?).
  • Windenergie en zonnestroom zijn sterk gegroeid, vooral na 2010, en nemen een steeds groter aandeel in de elektriciteitsproductie in.
  • Steenkoolgebruik is aanzienlijk afgenomen sinds 2015.
  • Biomassa heeft een stabiel maar klein aandeel, gelukkig niet toegenomen. Gezien het versnipperen van import houtsnippers op massaschaal uit VS en Canada op deze schaal niet echt groen/duurzaam te noemen is).
  • Kernenergie en overige bronnen blijven marginaal (maar lijken allemaal iets te dalen).
Aandeel hernieuwbare energie in eindverbruik energie:
https://tweakers.net/foto...l69PbHZ5tznbhLHtIW3jj.png
In mijn ogen een iets wat misleidende omdat hierbij dus ook biomassa is meegerekend die door de EU als duurzaam is bestempeld.
  • Het aandeel hernieuwbare energie is de afgelopen jaren geleidelijk gestegen, met biomassa helaas als de grootste bijdrage.
  • Windenergie en zonne-energie nemen ook toe.
  • Warmtepompen en overige bronnen dragen in mindere mate bij.
  • Het doel voor 2030 toont dat we nog een flinke weg te gaan hebben met hernieuwbare energie, wat aangeeft dat verdere inspanningen nodig zijn om dit doel te bereiken.
Energieverbruik per energiedrager:
https://tweakers.net/foto...bJYUSsAXQmVdUVXfvoZn9.png
  • Aardolie is de grootste energiebron voor het totale energieverbruik en lijkt toe te nemen, gevolgd door aardgas.
  • Hernieuwbare energie neemt toe, maar vormt nog steeds een klein deel van het totale energieverbruik.
  • Het verbruik van kolen is sterk verminderd.
  • Overige energiebronnen blijven constant op een laag niveau.

[Reactie gewijzigd door jdh009 op 30 juli 2024 18:03]

Het uiteindelijke doel van dit alles is niet de co2 reductie, maar stop van de opwarming van de aarde. Wanneer gaan die grafieken naar beneden?
De kans dat de gemiddelde temperatuur nog deze eeuw lager is dan ie nu is lijkt uitgesloten.
Lijkt? IS uitgesloten. We zitten al bijna op een kwart van deze eeuw en still going up. Zolang er landen zijn, die het aan hun laarzen roest, wordt het heel moeilijk en daarnaast is het belangrijk dat wij de arme landen hierin helpen. Die landen helpen is ook onszelf helpen, want het klimaat houdt niet op bij de landsgrenzen.
We kunnen onszelf niet eens helpen laat staan een continent dat vele malen groter is dan Nederland.
Dat zal pas een hele tijd later volgen, zeker ook omdat de EU hierin vooroploopt samen met China (en alsnog allebei nog steeds te weinig doen)
We gaan de gevolgen sowieso hard merken, alleen hóe hard, dat kunnen we nog beïnvloeden.
Kijk Aan die informatie heb je wel wat, dank je wel, Laken.

lijkt er in het eerste moment op dat de landbouw het best wel goed doet, ik heb het misschien fout omdat ik nog niet alles heb bekeken maar ik zie wel al wat uitschieters kwa terugdringen van fossiele energie. en landbouw is naar mijn inziens toch een soort iets, hoe kan ik het zeggen zonder iemand pijn te doen, doet ie het of doet ie het niet. een boer staat vaak achter zijn eigen menig en laat zich niet snel intimideren, maar als ze er voor gaan omdat ze er in geloven, dan zie ik hier toch een winnende inhaal slag. huishoudens kunnen hiervan leren (toekomst denken, is denk ik wat ze doen en niet wat de meeste huishoudens doen)

huishoudens doen het als het hen iets NU oplevert anders, tja wat zal ik zeggen.
Daar was een interessante aflevering van de avondshow van Lubach over recent (staat op youtube). Het probleem van de landbouw is niet het energieverbruik. Het probleem is andere uitstoot en vervuiling, zoals mest, methaan, stikstof, etc. CO2 valt wel mee
Dat klopt niet helemaal. Landbouw gebruikt een kleine 100 PJ aan gas, wat bijna de helft is van alle gas dat door woningen wordt verbruikt.

Daarmee worden het hele jaar door tomaten, paprikas en komkommers geteeld in enorme kassen. Voor een flink deel ook voor de export.

Daarnaast stoot de melkveehouderij en veeteelt inderdaad nog enorme hoeveelheden andere zaken uit. Het lijkt soms vooral te gaan om stikstof (wat een nadelige invloed heeft op de meer lokale biodiversiteit), maar het gaat ook om methaan wat een veel krachtiger broeikasgas is dan CO2. Deze uitstoot is tov 1990 wel iets gedaald, maar tov 2000 eigenlijk niet meer (zelfs iets gestegen).

Aardgasverbruik en fermentatie (verteren voedsel door vee -> methaan) zijn volgens het CBS van ongeveer gelijke omvang waar het gaat om broeikaseffect (CO2 equivalenten).
Vergeet de sierteelt niet, die gebruikte 2,16 miljard kubieke meters gas in 2022 en tussen 2019 en 2021 +/- 3 miljard kubieke meters gas.
Bron: https://www.nieuweoogst.n...gasverbruik-met-een-derde
In totaal heeft Nederland vorig jaar 31 miljard kubieke meter gas verbruikt, een daling van 25 procent.
De sierteelt zou dus volgens die cijfers 6,97% van het totaal van het gas in 2022 gebruiken. Ook daar is nog een flinke reductie te behalen en slag te slaan op het gebied van duurzaamheid en elektrificatie.

Het 'voordeel' van methaanuitstoot is wel dat het gemakkelijker verdwijnt uit de atmosfeer in vergelijking met koolstofdioxide. Gezien Methaan gemiddeld ongeveer 12 jaar in de atmosfeer blijft voordat het afgebroken wordt door chemische reacties, in vergelijking met CO@ die tientallen tot honderden jaren in de atmosfeer blijft. Het nadeel ervan is dat het inderdaad een stuk hogere waarde heeft in CO2 equivalenten (GWP van ongeveer 81 keer dat van koolstofdioxide over een periode van 20 jaar). Hoewel het bovenstaande met een korrel zout moet worden genomen, aangezien er eigenlijk geen voordeel is aan enige vorm van extra uitstoot gezien de huidige trend in de opwarming van de aarde

[Reactie gewijzigd door jdh009 op 30 juli 2024 17:34]

Dat 'voordeel' van methaan is verrekend in het begrip Global Warming Potential (gemeten in CO2 equivalenten). Dat benadert hoeveel extra energie/warmte een kg van een bepaalde stof kan opnemen in de atmosfeer gedurende de werkzame leeftijd.

En inderdaad moeten alle vormen van uitstoot drastisch en snel worden gereduceerd.
Stikstof is ook een heel sterk broeikasgas (sterkst na CO2 en methaan) wanneer het zich bind aan zuurstof:

Nitrous oxide's atmospheric concentration reached 333 parts per billion (ppb) in 2020, increasing at a rate of about 1 ppb annually.[8][9] It is a major scavenger of stratospheric ozone, with an impact comparable to that of CFCs.[10] About 40% of human-caused emissions are from agriculture.[11][12] Nitrogen is added to the soil via animal urine and dung, and synthetic fertilisers: micro-organisms then release it in nitrous oxide.[13] Being the third most important greenhouse gas, nitrous oxide substantially contributes to global warming.[14][15] Reduction of emissions is a popular topic in the politics of climate change.[16]

Bron: Wikipedia "nitrous oxide"

De stikstofuitstoot is niet alleen heel schadelijk voor de natuur, maar ook voor ons via de oxideringsroute. Ook ozon is erg belangrijk.
Dat moeten we dan maar voor lief nemen. Als wij het niet zouden doen, doen andere landen het wel, en vaak lang zo zorgvuldig niet als de onze.
Het verplaatsen van een probleem is niet de oplossing.
(al denken vaak mensen dat het milieu bij de grens ophoud...)
Als wij het niet zouden doen, doen andere landen het wel
Echt gewoon een hele goeie reden om gewoon door te gaan met keihard de boel op te roken. 8)7
Misschien geen wenselijk argument, maar wel de realiteit. Als je ziet hoe moeizaam echt verduurzamen gaat in een rijk land als Nederland, hoe kan je dan ooit realistisch denken dat arme landen serieus gaan verduurzamen?
Landen die vanuit een achterstand komen hebben als voordeel dat ze geen 'erfenis' goed hebben te maken. Vergelijk het met mobiel betalen in Afrika; omdat er een beperkte bank-infrastructuur is, is het mobiel betalen daar veel verder dan bij ons (bron). Iets dergelijks kan ook voor verduurzaming gelden; als je geen vervuilende kolencentrale hébt, hoef je hem ook niet uit te faseren
Mensen roepen al jarenlang dat duurzame energie 'niet realistisch' is. Meestal meer gebaseerd op vooringenomen standpunten en niet op basis van werkelijke ontwikkelingen.

Nu zien we dat het in Europa al aardig begint te lukken en de transitie enorm aan het versnellen is: uitstoot van de energiesector is met 30% gedaald in twee jaar tijd! En bedenk dan dat er in die periode een niet verwaarloosbaar aantal EVs en warmtepompen is bijgekomen die voor meer elektriciteitsverbruik zorgen en minder rechtstreekse verbranding van fossiele grondstoffen.

Ik denk dat het met duurzame energie in ontwikkelende economieën ook snel kan gaan. PV is in die regionen vaak veruit de goedkoopste vorm van energie, de zon schijnt het hele jaar door veel (veel minder seizoensverschillen) en met relatief weinig opslag kan men daar een heel jaar draaien op PV. Het energieverbruik is meestal ook veel lager dan in het westen, dus per hoofd van de bevolking is de uitdaging veel kleiner.

In mijn optiek zijn de grootste obstakels daar echt politiek van aard: investeren in de communities is vaak lastig door corruptie, machtspolitiek (met een centrale opwekking kun je de populatie beter in bedwang houden) en het voeren van een lange termijn ontwikkelingsagenda. Dat werkt bij sommige landen al beter, maar vele worden nog geplaagd door bovenstaande punten.

Maar uiteindelijk neemt de economie het wel over: PV en opslag worden zo ontzettend goedkoop dat ze vanzelf de fossiele opties uit de markt gaan dringen.

En het is voor die landen ook echt een win-win. Als er nu enorme hoeveelheden geld worden besteed aan import van kolen, gas, diesel, dan kan met PV en opslag de handelsbalans enorm worden verbeterd.
Nee, het probleem is dat de techniek nog lang niet zo ver is. Stroom uit zon en wind is een leuke aanvulling op gascentrales en kernenergie. Er is echter geen enkel ontwikkeld land dat draait op zon en wind. Waarom? Omdat zon en wind aanbodgericht zijn, maar wij een vraaggerichte samenleving hebben.

Er is nog niet het begin van een oplossing in zicht om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen.
Jij hebt duidelijk het artikel niet gelezen... Niet dat de hele economie nu al op zon en wind draait, maar inmiddels levert het al meer stroom dan fossiel. Nucleair is in Nederland heel klein en je kunt eigenlijk stellen dat gas een 'leuke aanvulling is op zon en wind'... Zelfs in onze 'vraaggerichte samenleving'...

En de nee-zeggers dachten dat het uberhaupt nooit zover kon komen. Dus als je nog steeds in dat kamp zit (blijkens jouw comments) moet je misschien je assumpties en drijfveren eens tegen het licht houden.

De volgende revolutie vindt overigens al plaats: batterij-opslag wordt al razendsnel goedkoper. Daarnaast komt er een enorm vermogen aan wind-op-zee bij in de komende jaren. Door die combinatie wordt gas echt een reserveding dat steeds minder vaak nodig zal zijn.

Kolencentrales hebben overigens al zowat 2 maanden geen enkele stroom geleverd in Nederland. Die gaan dat ook niet lang meer volhouden.
Nogmaals, wind en zon zijn leuk voor "erbij", maar is in geen enkel land ter wereld de hoofd stroomvoorziening. Duitsland heeft er vol op ingezet en krijgt het keihard in het gezicht terug.

Accu's om de tekorten op te vangen zijn onzin. Daar zijn ze te duur en te omvangrijk voor en daar is te veel grondstof voor nodig.
Anoniem: 345323 @bilgy_no130 juli 2024 17:20
In mijn optiek zijn de grootste obstakels daar echt politiek van aard
Niet alleen daar hoor. Wat denk je van de gevestigde belangen die hier de politiek beïnvloeden. Nederland heeft 15 jaar geleden nog nieuwe kolencentrales geopend, die inmiddels voor vele miljarden nu weer gesloten worden (Amerikaanse beleggers hebben nu snel geïnvesteerd, om de sluitingskosten te kunnen opharken.)

We gaan precies dezelfde fout maken met nucleair; nu al veruit de allerduurste vorm van elektriciteitsopwekking. En het wordt alleen maar duurder, terwijl zon- en windenergie alleen maar goedkoper worden.
Het was minister Kramer (of Cramer?) van de PvdA die perse een nieuwe kolencentrale wilde. Ondanks dat we toen al wisten dat het vieze dingen waren.

Dat gezegd hebbende: als we internationaal kijken, is de sluiting van de Nederlandse kolencentrales niet alleen vernietiging van maatschappelijk kapitaal, maar ook dom voor het klimaat. De kolencentrales die wij hier sluiten, zijn véél schoner dan de kolencentrales in de Oostbloklanden.

Maar blijkbaar is het in de EU 'ieder land voor zich', want Duitsland sluit haar uitstekende kerncentrales en wij gaan ze bouwen.
Moeizaam? Volgens mij gaat dit hele artikel erover dat het juist ontzettend snel gaat. Ik hoor veel mensen zeggen dat de transitie te veel geld kost, niet haalbaar is, geen zin heeft. Maar ondertussen zijn er heel veel mensen wel uit hun luie stoel gekomen en gewoon aan de slag gegaan. En niet alleen in Nederland. En wat blijkt? Blijkbaar zit er aardig schot in en hebben we record na record gebroken als het gaat om verduurzaming en niemand vreet er een boterham minder om. Blijkbaar hebben we zelfs nog de tijd en energie om te klagen over windmolens in ons blikveld.
Anoniem: 302359 @page40431 juli 2024 14:24
Blijkbaar zit er aardig schot in en hebben we record na record gebroken als het gaat om verduurzaming
eens eens en eens,

maar dan zeg je:
en niemand vreet er een boterham minder om.
En dan sla je finaal de plank mis. Als je werkelijk denkt dat dit heel veel mensen niet enorm in financiële nood gebracht heeft dan leef je echt in fantasieland. Er zijn zat mensen die de extra lasten prima kunnen dragen en er niet zoveel van merken, echter de onderkant van de maatschappij heeft het echt wel heel wat moeilijker gekregen, mede door deze initiatieven. Ik reken mijzelf daar inmiddels ook toe, ik kan het bijna niet meer aan als alleenverdiener, en zo slecht verdien ik niet. Mijn vaste lasten zijn door het dak gegaan door de hybride warmtepomp, en zonnepanelen die niet voldoende opleveren die door de woningbouw zo goed als verplicht zijn gesteld.

Daarbovenop komt ook nog eens een huurverhoging want vernieuwen = huur verhogen
Daarbovenop komt ook nog eens dat je door een hybriedepomp te nemen ineens onder de categorie "grootverbruikers" valt en zo niet meer in aanmerking komt voor een financiële tegemoetkoming.

Het is wel makkelijk gezegd dat niemand er iets van gevoeld heeft, omdat dat zeer waarschijnlijk bij jou het zo het geval is geweest, maar laat je eigen ervaring je niet blind staren op een realiteit die niet voor iedereen hetzelfde is.
Ik denk dat de hoge energieprijzen door de oorlog in Oekraine en de bijbehorende veranderende energiestromen niet aan de kosten van verduurzaming toegekend mogen worden. Daaronder valt ook het al dan niet recht hebben op tegemoetkomingen.
Ook de vernieuwingen/verbeteringen aan huurwoningen zijn zaken die al lang achterstallig waren of sowieso moesten gebeuren. Dat woningcorporaties anno 2024 nog huizen verhuren zonder dubbel glas is natuurlijk absurd, en gaat uiteindelijk niet over milieumaatregelen maar gewoon over fatsoenlijke woonomstandigheden.
Sterker nog, ik denk dat je beter wat meer huur kan betalen voor een duurzame woning met zonnepanelen dan dat je in een tochtig en schimmelend hok zit waar je honderden euro's per maand aan energiekosten kwijt bent.
Ik leef echt niet in fantasieland, en natuurlijk gaat het hier en daar geld kosten en helaas is het niet altijd eerlijk verdeeld. Maar de voorbeelden die je geeft hebben een totaal andere grondoorzaak of zijn een edge-case in een situatie waar je normaliter geld bespaart of netto geen kosten maakt.
Daarnaast ga je een beetje erg voorbij aan mijn oorspronkelijke punt: beweren dat de omslag "moeizaam" of "onbetaalbaar" is, is gewoon dikke onzin.

[Reactie gewijzigd door page404 op 31 juli 2024 15:45]

De energietransitie is nu eenmaal een geldstroom van arm naar rijk. De armen zijn armer geworden, terwijl de rijken een gesubsidieerde Tesla, zonnepaneelset en warmtepomp bezitten en de zeer rijken risicoloos en zwaar gesubsidieerd zonneparken en windparken aanleggen. En mocht hun inhaligheid te veel opvallen, zoals bij warmtenetten in de grote steden, dan trekken ze massaal de stekker uit de projecten.
Arme landen zijn dan ook het probleem niet, wel de rijke landen. Het zijn die laatste die het meeste uitstoten. En om het nog wat erger te maken, het zijn de arme landen die het meest te lijden hebben van de klimaatsveranderingen.
Nonsens. Het aantal doden door klimaat neemt al 100 jaar gestaag af tot nog maar een fractie van wat het ooit was.
Onwaar.
Going forward, most estimates suggest the impact should grow along with global temperature. According to one 2014 projection by the W.H.O., climate change is most likely to cause 250,000 deaths annually from 2030 to 2050. According to research by the Climate Impact Lab, a moderate emissions trajectory, most likely leading to about two degrees of warming by the end of the century, would produce by that time about 40 million additional deaths.
https://epic.uchicago.edu...0cardiovascular%20disease.
Het is natuurlijk onverstandig om een model dat de toekomst probeert te voorspellen, te vergelijken met beschikbare harde meetgegevens.

https://www.wsj.com/artic...lobal-warming-11635973538

Uit de grafiek onderaan blijkt:
- in 1920 vielen er 480.000 doden door natuurrampen
- daarna daalde het gestaag
- in 2020 waren het er nog slechts 14.000.

Het zijn er nog steeds 14.000 te veel, maar laten we a.u.b. ophouden met het oog paniekzaaien.
Waarom moet alles uitgedrukt worden in dodenaantallen? Je link gaat ook over natuurrampen, wat iets maar een onderdeel is van de klimaatsverandering. Natuurlijk zijn er minder doden, we kunnen ze nl ook veel beter voorspellen dan in 1920.

De gevolgen van de klimaatsverandering is veel meer dan dodenaantallen hé.

Je hebt gebieden die vroeger vruchtbaar waren die veranderd zijn in een woestijn, er zijn rivieren die uitdrogen. Wat als gev olg heeft dat mensen geen andere keuze hebben dan verhuizen, probeer dat maar eens als je nog maar amper genoeg verdient om gewoon nog in leven te blijven.

Laaggelegen landen die terug ingenomen worden door de zee en niet iedereen heeft het budget om deltawerken uit te voeren à la Nederland.

De temperatuur van het zeewater gaat ook omhoog, wat zorgt voor een verminderde vispopulatie. Dan hebben we het nog niet eens gehad over de overbevissing van de mensheid.

Er zijn oogsten die mislukken omwille van overvloedige regen of door (te lang) durige droogte. Wij produceren meer dan genoeg voedsel, exporteren het zelfs. Er zijn landen die sterk afhankelijk zijn van het al dan niet lukken van de oogst.

enzovoor, enzovoort...
En dus is niks doen de oplossing?
Dat zeg ik niet. Ik zeg dat we realistisch moeten blijven.
Ik begrijp je stelling wel, echter, als we niet willen dat vlees en andere producten van de boeren uit het buitenland komt en wat daar mogelijk op een minder duurzame manier is geproduceerd, dan moeten wij het dus zelf doen. De rijke landen moeten voorgaan in het verduurzamen en oplossingen verzinnen die later mogelijk naar het buitenland geëxporteerd kunnen worden, zodat ze daar op een voordeligere manier ook mee kunnen gaan doen.
als we niet willen dat vlees en andere producten van de boeren uit het buitenland komt
Een groot gedeelte van het vlees dat hier geproduceerd wordt gaat naar het buitenland dus wat dat betreft zitten we goed.
De rijke landen moeten voorgaan in het verduurzamen en oplossingen verzinnen die later mogelijk naar het buitenland geëxporteerd kunnen worden, zodat ze daar op een voordeligere manier ook mee kunnen gaan doen.
Eens!
Realistisch, als iets duidelijk moet zijn uit deze gegevens is het wel dat de energietransitie realistisch is.

Je zegt dat het moeizaam gaat, die mening deel ik niet.
Nee. Het is niet een kwestie van wegjagen of wegkijken.
Je kunt ook afdwingen dat innovaties worden doorgevoerd en dat er verduurzaamd ( is dat een woord) wordt. Het probleem op dit moment is dat er nauwelijks gehandhaafd wordt mbt milieuwetgeving.
Carbon Credits
Wikipedia: Carbon offsets and credits

Zo kan een land zonder stabiele export toch geld binnen harken door CC's te verkopen aan landen die veel vervuilen. Een welvaren land zoals bijvoorbeeld NL kan dan net doen alsof, want de verschuiving van CC's wordt ook meegenomen in dergelijke statistieken.
A.k.a greenwashing
Wikipedia: Greenwashing
Duurzamer betekent op den duur ook goedkoper als je alles mee rekent.
Veel vervuiling blijft ook lokaal hangen, denk aan fijnstof, water vervuiling en grond vervuiling.
Veel grondstoffen voor meer vervuilende bronnen gaan duurder worden aangezien de vraag daagt.
Deze bronnen zijn eindig en als je niet mee wilt bewegen dan gaat de transitie in de toekomst moeilijker worden en duurder.

Het is geen heilig middel, het is een doel, we proberen. Als wij het "ook niet doen dan gaat de rest het ook niet doen" is net zo'n kut argument als "laten we het niet doen, de rest doet het ook niet".
En wanneer ben jij voor het laatst in het vliegtuig gestapt?

Het is zo makkelijk om iets te vinden. Het is moeilijker om zelf te verbeteren. Neem bestuurlijk links Amsterdam, grootverbruikers van Schiphol.
Je kunt Tesla rijden en een warmtepomp hebben, maar als je viet keer per jaar een vliegvakantie hebt, een weekeinde naar Parijs rijdt omdat de baas de stroom betaalt, een uur onder de douche staat in een hotel, een Tefal pan en tandpasta met plastic bolletjes koopt, met 400.000 man naar Dubai vliegt voor COP28, dan schiet het allemaal niet op.
Weinigen zijn bereid om écht en consequent hun gedrag aan te passen.
Weet je wat... Je hebt gelijk.
Kijk ik lieg mezelf ook graag voor dat ik een verschil kan maken, zelfs als ik in mijn omgeving om me heen het voor elkaar krijg soms een beetje stroom of whatever te kunnen besparen.

Maar aan het einde van de dag, zijn we allemaal overgeleverd aan elkaars ellende en wat het universum op hen gooit. En zodra ik er genoeg van heb... Dan staat A niet meer van appel, maar voor anarchie.

En gaan we kijken hoe hard mijn voertuigen kunnen rijden, over fietspaden, hoe moeilijk het is om een vliegtuig te vliegen en of dat lukt tijdens het snuiven van wit poeder.

Even zonder sarcasme. Het is een constante strijd voor me om positief te blijven en te kijken naar "een toekomst", maakt me niet uit hoe die eruit gaat zien, maar zou fijn zijn dat ik er in zit.

Maar als het einde komt, dan gaan we. En ik ga niet in een hoekje zitten, maar sta vooraan om de boel mee plat te branden.

En zal je dan graag bedanken voor je inzichten en toevoeging aan dit goeie nieuws. Dat hernieuwbare energie wellicht een toekomst heeft en we misschien niet allemaal in de toekomst dood gaan op dagen boven de 50 graden. In F-ing Nederland. GEMATIGD KLIMAAT noemde ze het in mijn tijd kinders.
Ik wil het ook niet, maar zoals we in bijvoorbeeld de EU bezig zijn, gebeurt het wel. De EU kiest voor achteruitgang in economie en welvaart door energie duur te maken. Dat is niet de juiste weg, want de energietransitie is ontzettend duur en daar is dus een sterkte en florerende economie voor nodig.
Ook het feit dat Duitsland haar uitstekende en peperdure kerncentrales sluit en wij nieuwe gaan bouwen, valt met de beste wil van de wereld niet te begrijpen.
De energietransitie is vormgegeven als een experiment op de samenleving met nog onbekende technieken en dus een onbekende uitkomst. Het is schokkend dat dit in een democratie kon gebeuren.
Je kan blijven dromen en het goede doen, zolang 90% van de planeet wat anders doet helpt het nul om te doen wat je doet. En dat is realiteit en werkelijkheid. En die ga je de komende 50 jaar niet veranderen. Wellicht dat India over 100 jaar wel al het vuil in vuilnisbakken gooit, in plaats van op straat.

Mensen denken dat de hele wereld denkt zoals wij denken, daar gaat het fout. De meeste mensen op aarde zijn met hele andere dingen bezig. En zolang we dictators en oorlogen toestaan op de planeet zal er ook weinig veranderen.

[/realist ipv dromer]
Het gaat er uiteindelijk niet om hoeveel fossiele brandstoffen wij gebruiken, maar meer hoeveel ze uit de grond halen. Wat uit de grond is gehaald wordt namelijk ergens op de aarde gebruikt.
Wees niet bevreesd, de Arabieren halen zo lang ze kunnen olie uit de grond.
Dat moeten we dan maar voor lief nemen.
Nee! Dat moeten wij helemaal niet voor lief nemen
Weg ermee. Stop de vervuiling en vergiftiging.

Voor CO2 is de locatie minder relevant, maar voor zaken als stikstof en mest is de oplossing zeer zeker wel verplaatsen.
Het is natuurlijk veel beter om, bijvoorbeeld, op ons kleine oppervlakte super intensieve veeteelt te hebben en vervolgens daar 70% van te exporteren. Over dat zorgvuldig valt ook nog wel een boom op te zetten.
We hebben nog zat land, waar we heel wat bomen kunnen neerzetten, het kan zo makkelijk zijn. Alleen hebben gemeenten er weinig interesse in. En ik ben geen boomknuffelaar.

Maar inderdaad, wat minder veeteelt heeft Nederland wel hard nodig.
Milieu is juist een lokaal issue. Verspreiding van een blootstelling zou ervoor kunnen zorgen dat deze beneden de schadelijke niveaus blijft.
De vervuiling die landbouw veroorzaakt slaat toch lokaal neer. Mensen die Q-Koorts hebben gekregen hebben dat toch van stallen in Nederland gekregen en bijvoorbeeld de stikstof die de Nederlandse landbouw produceert komt in onze lokale natuur terecht.

We exporteren het grootste deel van de landbouw productie. Als mensen in het buitenland goedkoop varkens vlees willen eten dan moeten ze daar maar zelf voor zorgen. Waarom moeten mensen in Nederland en de Nederlandse natuur voor de vlees consumptie van mensen in verwegistan de negatieve consequenties ondervinden.
Overzichtelijk dashboard! Toch om te zien dat de algehele trends toch wel de goede kant op gaan! In de laatste 5 jaar is op veel vlakken een snellere daling te zien. Ik ben benieuwd of iemand weet waarom dat zo is. Iemand met verstand uit het veld die hier inzichten in kan geven?
Bij cijfers of grafieken van een totale energievraag lijken hernieuwbare bronnen vaak maar een kleine rol te spelen, maar dat is niet waar. Niet elke joule uit een fossiele bron hoeft 1:1 vervangen te worden. Bij elektrificatie win je namelijk zóveel in efficiëntie wat bij fossiel eindigt als restwarmte. Kijk je bijvoorbeeld naar global primary energy consumption, dan is het goed om te weten dat al die TWh's uit kolen, olie en gas voor een groot deel weggestreept kunnen worden bij elektrificatie. Tuurlijk, niet alles valt te elektrificeren, maar waar het lukt kun je zomaar 3 tot 5 keer zo efficiënt uitkomen. En dan kan de totale energievraag dus dalen.
Een voorbeeld hiervan:

Een Tesla Model 3 verbruikt ongeveer 180 Wh/km. Een Ford Focus, volgens mij ongeveer vergelijkbaar, verbruikt 1:13 volgens Spritmonitor (77 ml benzine per km). Bij 9,2 kWh per L benzine komt dat overeen met 706 Wh/km primaire energie. Dat scheelt bijna een factor 4!

De besparing van een warmtepomp tov cv-ketel zit in dezelfde orde qua besparing.
Dat is omdat de effecten van beleidsmaatregelen altijd met een vertraging zichtbaar worden. Neem de gestegen productie van windenergie in de eerste helft van het jaar. 35% meer dan in 2023!

Dat komt dus omdat er in 2018 of daaromtrent tenders voor nieuwe windparken op zee zijn uitgegeven. Die parken moesten verder worden gepland, gebouwd, aangesloten op het stroomnet en operationeel worden opgestart.

En dus is er in de tweede helft van 2023 opeens enorme extra capaciteit bijgekomen door parken die in de tweede helft van het jaar zijn gestart met productie.

Het stemt enigszins hoopvol (we kunnen het regelen als we dat willen), maar er moet nog veel meer gebeuren.
Jah! Kort gezegd is elektriciteit 20 pct van het totale energieverbruik in NL, dus deze duurzame component is plm 10 pct van het geheel.
En de concentratie CO2 stijgt lekker door.
Inderdaad, de koolstofdioxide concentratie stijgt zelfs sneller dan ooit! Via deze link:
https://gml.noaa.gov/ccgg/trends/
kun je zien dat de jaarlijkse stijging van 2-3 ppm nu boven de 3 ppm is gekomen. een verklaring hiervoor heb ik niet , maar het is wel verontrustend.
Groeiende wereldbevolking is een reden. En hele bevolkingsgroepen gaan versneld door ontwikkeling heen. Voorbeeld China en nu India. Daar zit heel veel vervuilingstoename.

Wat dat betreft kan de hele wereld maar beter arm zijn en met een speer achter een dier aanrennen.
Ziet eruit alsof je link naar de CBS op moment van schrijven 16:01 niet werkt.
Als in de pagina laadt wel maar is zo goed als leeg.

Ik denk dat de pagina op het moment "geslashdot" wordt.
Edit [16:06] Werkt nu wel weer prima.

[Reactie gewijzigd door NEO256 op 30 juli 2024 16:06]

Zoals de grafiek aangeeft, is het niet alleen wind en zon, maar ook hydro en nucleair. Die mijlpaal van duurzaamheid van Frankrijk leunt zwaar op die kerncentrales.

(Ik snap dat nucleair óók geen CO2 uitstoot, maar ik vind het toch van een wat andere orde dan de rest van het rijtje.)
Tenzij je water kunt laten branden (wat we kunnen na elektrolyse) moeten we IETS. We krijgen de wereld niet gek genoeg om ff hun gebruik terug te dingen met voldoende percentages om een verschil te maken, AI zorgt er zelfs voor dat elektriciteitsgebruik over de linie stijgt. En ook is er nog niet genoeg elektrische opslag.

Dus ik ben al dat doemdenken rondom kern centrales een beetje bue. Dat andere landen ontwerp fouten maken, niet goed nadenken over de locatie of onderhoudt opschorten in decennia oude centrales, betekent niet dat het helemaal niet veilig kan. Als het huidige weer van nu alweer een paar jaar op een rij, een voorbode is van wat er gaan komen, dan neem ik dat risico liever voor lief dan dat de hele wereld straks brand.

Nog niet te spreken over het aantal mensen dat sterft bij het installeren van windmolens;
https://scotlandagainstspin.org/turbine-accident-statistics/

Wat we natuurlijk makkelijk vergeten want het is een ding wat rechtop ergens in een wijlend staat, hoe kan dat nu slecht zijn?

ALLE vormen van energie opwekking heeft zijn uitstoot, risico's en nadelen. Laten we alsjeblieft wat minder vanuit de onderbuik spreken en gewoon opzoek gaan naar de meest effectieve manier om deze transitie te maken voor we allemaal kapot gaan. Dank u.
Nog niet te spreken over het aantal mensen dat sterft bij het installeren van windmolens;
https://scotlandagainstspin.org/turbine-accident-statistics/
Jaarlijks 3 mensen volgens je bron in de afgelopen jaren, ben wel benieuwd hoeveel meer windmolens er in die jaren zijn geplaatst. Want dan kan het aantal sterfgevallen per windmolen alsnog aan het dalen zijn.
Het is ook niet makkelijk om die vergelijking te maken.

Hoeveel gevallen bij:
- Productie van onderdelen
- Transport
- Installatie op locatie
- Bij testen in gebruik name
- Normale bedrijfsgebruik
- Incidenten tijdens gebruik
- Incidenten tijdens stil staan en reparatie
- Uitzonderlijke situaties zoals een natuur ramp

Ik haal het vooral aan ter illustratie dat NIETS heilig is, totaal veilig of de absolute oplossing.

We gaan voorwaards terwijl we bepaalde zaken ook een issue zijn.
Even wat meer uit de lucht gegrepen zaken zonder bron vermelding etc;
- Over capaciteit en stabiliteit
- Afhankelijkheid van natuurlijke (onuitputtelijke) bronnen die voortdurend veranderen
- Afhankelijkheid van produceren van deze energie bronnen
- Kwetsbaarheid van ons net, hogere complexiteit kan bij een brown of blackout voor grotere schade zorgen en langer duren voor we weer "up" zijn

Kortom, fantastisch resultaat en een bewijs dat het KAN, maar er is nog genoeg te doen.
Persoonlijk heb ik wat problemen met de opslag van het afval. Je moet dat voor x-duizend jaar opslaan en ik zie dat gewoon niet goedkomen. Als ik zie hoe we omgaan met onze geschiedenis, dan kan dat nooit goed gaan. Moet je je voorstellen dat we sinds de bouw van de pyramide van Cheops, zo'n 4500 jaar geleden, het afval van de bouw ervan hadden moeten monitoren. Dat was toch nooit goed gegaan?

Je zou er op kunnen vertrouwen dat we ooit een technische oplossing gaan vinden om het afval ook nog weer nuttig te gebruiken, maar tot die tijd moeten we het opslaan en wordt het alleen maar meer. Daarbij is het ook nog eens duur, zeker als je de bouw van de centrales realistisch inschat en de ontmantelingskosten ook meeneemt in de kostprijs
Je bedoelt het kern afval?

Dat is een heet hangijzer inderdaad, maar... nog steeds liever ga ik met dat probleem om dan dat we te weinig doen en straks de pineut zijn.

Er zijn wat goede alternatieve. En als we genoeg stappen maken, misschien kunnen we dan naar fusie toe. De sprong van kernenergie van fusie voelt voor mij kleiner. Aangezien je al veel van de infrastructuur hebt. Behalve de reactor zal helemaal naders zijn.
Dus ik ben al dat doemdenken rondom kern centrales een beetje bue.

ALLE vormen van energie opwekking heeft zijn uitstoot, risico's en nadelen. Laten we alsjeblieft wat minder vanuit de onderbuik spreken en gewoon opzoek gaan naar de meest effectieve manier om deze transitie te maken voor we allemaal kapot gaan. Dank u.
100%

Iemand die serieus is over klimaatverandering en temperatuurstijging wil verminderen. Die moet en zal kernenergie omarmen. Dat kan niet anders. Dat is gewoon een feit. En het heeft vele jaren (10 jaar, zonder grap) geduurd voordat dit ook doordrong bij politici (zoals Rob Jetten).

Het moet ook gezegd worden. Hoe de energietransitie verloopt is om voor te schamen. Wat er allemaal gebeurt, mag niet. Kan echt niet, en het hoort niet. Maar het gebeurt, giga fouten zonder excuus of iets van nederigheid. En dat komt voornamelijk omdat er word geluisterd naar slechte adviseurs, zogenaamde experts met belangen. Ze willen namelijk geld verdienen. Inmiddels is half het volk er klaar mee, daar hoor ik zelf ook bij.
Kernenergie: niet nodig, niet slim en niet te betalen
Helder, duidelijk beargumenteerd en gedocumenteerd artikel van De Correspondent
https://archive.ph/UuFJI
Ik kom niet door de captcha heen. Heb je wellicht een andere bron?
Ik denk dat toen ik die bronnen benaderde het druk was en er wat anti DDOS maatregelen in de weg stonden.
Kernenergie heeft veel weg van een ideologie. Een praktisch nadeel is dat kernenergie extreem veel verborgen toekomstige kosten in zich draagt. Onderstaande artikel gaat over de ontmanteling van de Britse kerncentrale in Sellafield. Om destijds een centje bij te verdienen verwerkte Sellafield ook uitgebluste uraniumstaven en sloeg ze op. Handig voor de toenmalige regering die ongetwijfeld een gat in de begroting had. Een week is tenslotte een eeuwigheid in de politiek. Nou zitten ze met de gebakken peren.

Na de Tweede Wereldoorlog is men begonnen met de bouw van Sellafield om plutonium voor atoombommen te maken. Vanaf 1954 levert de centrale ook energie. Lange termijnopslag blijkt erg gecompliceerd. Men hoopt dat het over een eeuw definitief onder de grond opgeborgen kan worden, tot die tijd voelt Sellafield als een veenbrand die elk moment weer kan oplaaien.

https://www.theguardian.com/environment/2022/dec/15/dismantling-sellafield-epic-task-shutting-down-decomissioned-nuclear-site

De Britten laten door de Fransen [en voorheen Chinezen] ook wat nieuwe kerncentrales bouwen, bijvoorbeeld Hinkley Point C. Begin dit jaar berichtte The Guardian dat de bouw in 2031 klaar is. Men is begonnen in 2016. Ik neem aan dat men toen de eerste schop in de grond stak. In 2007 werd gezegd dat de centrale in 2017 klaar zou zijn.

In 2016 werd geschat dat de bouw 18 miljard zou kosten, nu verwacht men 35 miljard. Dat is tegen 2015 prijzen en ongetwijfeld de meest optimistische voorstelling van zaken. En al dat geld moet terugverdiend worden. Als je de consumenten de werkelijke prijs laat betalen, koopt niemand meer stroom dus moet het via de belastingen. En dan komt nog de rekening als de centrale oud en versleten is. Maar dan leven de politici van vandaag allang niet meer.

https://www.theguardian.com/business/2024/jan/23/hinkley-point-c-could-be-delayed-to-2031-and-cost-up-to-35bn-says-edf

Nederland zal nooit een koploper worden in nucleaire technologie, mede ook omdat wij geen atoomwapens ontwikkelen. Kernenergie zal niet goedkoper worden, zon-, water- en windkracht wel. Heeft Nederland ook veel meer verstand van en het is veel schaalbaarder. Daar liggen kansen voor ons land en onze kinderen.
Laten we alsjeblieft wat minder vanuit de onderbuik spreken
En voor dat onderbuik verhaal krijg je een +2, terwijl ik echt letterlijk niets doemdenkends over kernenergie heb gezegd? Jaja, op tweakers modden we echt op constructiviteit, niet op mening.. 8)7


Ik zie overigens niet echt veel in een opleving van kernenergie specifiek in Nederland. Ik denk dat juist wie daarop inzet nogal aan wensdenken doet. Dat is puur praktisch:
1. Terwijl t.a.v. nieuwe kerncentrales neerzetten de voortgang in een pakweg 20 jarig traject al jaren vrijwel nul is, weten we wind op zee inmiddels consistent in steeds kortere tijd (10 tot 5 jaar) van eerste idee tot een stroom leverende kabel te brengen.
2. Er wordt steevast geroepen dat er iets aangezet moet worden wanneer wind & zon het even af laten weten, dus kernenergie. Maar een kerncentrale is daarvoor volstrekt ongeschikt: dat is bij uitstek een base load centrale die 24x7x350 op (vrijwel) vol zou moeten draaien.
3. Dat onderhoud 15 dagen per jaar is, is nogal 'n grove gok, maar er zit ook een punt achter: van kernreactoren moet je een behoorlijk aantal hebben (zoals Frankrijk en UK). Want je moet ze bij tijd en wijle dagen / weken helemaal uit zetten en 10 - 20% van je landelijke energievoorziening tegelijk off-line zetten is tamelijk onwerkbaar. Het rondzingende idee dat we twee à drie forse reactoren neer gaan zetten (omdat grote reactoren schaalvoordeel bieden) is dus ook niet realistisch. De grote centrales in het buitenland bestaan juist uit 4 - 6 reactoren elk zodat er telkens eentje uit kan staan, met optimaal gebruik van de hele infrastructuur eromheen.

(Sidenote: zowel EDF (van de kerncentrales FR en UK) als RWE (van die vieze kolen, DE) zijn beiden óók erg actief in wind inmiddels. Dat ze daar beiden zo fors voor gaan, vind ik wel geinig.)
Zoals de grafiek aangeeft, is het niet alleen wind en zon, maar ook hydro en nucleair.
De mijlpaal waar het artikel over gaat is wel degelijk gehaald door enkel zon en wind-energie!
In de eerste helft van 2024 werd grofweg 30 procent van alle in de EU opgewekte elektriciteit met wind en zonne-energie gedaan, meldt energiedenktank Ember. In diezelfde periode daalde het aandeel van stroomopwekking met fossiele brandstoffen, waaronder die met aardgas en vooral steenkool, naar 27 procent.
> (Ik snap dat nucleair óók geen CO2 uitstoot, maar ik vind het toch van een wat andere orde dan de rest van het rijtje.)

Want?
Het is een realistische oplossing in plaats van wensdenken.
Nuclear een realistische oplossing? Verre van, in ieder geval voor Nederland zijn er veel betere oplossingen die ook nog eens goedkoper zijn. De kosten van kernenergie zijn vele male hoger dan die van echt duurzame/hernieuwbare groene alternatieve. Gezien je uranium e.d. nog steeds moet mijnen is het op langere termijn ook niet duurzaam. Centrales die op dit moment gebouwd worden in andere Europese landen lopen qua kosten nog eens flink uit de klauwen (en daarbuiten ook).
Lazard, a leading investment and asset management firm, uses Levelized Cost of Energy (LCOE) to estimate the average cost of various forms of energy. Lazard found that utility-scale solar and wind is around $40 per megawatt-hour, while nuclear plants average around $175.
Het verschil kun je veel beter investeren in technieken die de dag-nacht en zomer-winter cyclus kunnen overbruggen.

Alleen daardoor zou je al meer moeten inzetten op zon- en windenergie i.p.v. nucleair. Ook de reden waarom ik het raar vind dat deze regering inzet op twee/vier extra kerncentrales i.p.v. de goedkopere optie die uit het onderzoek(/advies voor de tweede kamer/regering) naar voren kwam met geheel hernieuwbare bronnen.

Dat gaat over onderstaand onderzoek die de vorige regering voor je heeft uitgezocht. Het klimaat neutrale Europese sturingsscenario voor Nederland in 2050 laat zien dat dit weldegelijk een optie is om zonder te kunnen en dat die ook nog eens goedkoper is dan de vier recent door de overheid* doorgerekende varianten met kernenergie.

*in opdracht van Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en uitgevoerd door Kalavasta en Berenschot.

Variant 1 is technisch onwaarschijnlijk, variant 2 is te duur, voor variant 3, waar de overheid nu voor lijkt te kiezen, zie quote hieronder en variant 4 is te duur:
Deze optie is ook technisch mogelijk, maar ook deze optie is qua systeemkosten duurder dan het
referentiesysteem zonder nucleair bij een technologie-specifieke publiek-private WACC.
Bron: https://www.berenschot.nl...nergiescenario_s_2050.pdf
Jaarlijkse nationale meerkosten vanuit tabel 9 van het door mij eerder genoemde onderzoek, waarbij in onderstaand overzicht geen rekening wordt gehouden met de hogere kosten voor aanleg van de kerncentrales vs de aanleg van het scenario zonder:
  • Variant 1 (+ 9 GW nucleair en- 9 GW gas; nucleair in merit order) heeft een meerprijs van 3 miljard* of 1 miljard** per jaar
  • Variant 2 (+ 9 GW nucleair en - 9 GW gas + 4.5 GW elektrolyzers; nucleair in merit order met elektrolysers) heeft een meerprijs van 3 miljard* of 1 miljard** per jaar,
  • Variant 3 (+ 9 GW nucleair, - 9 GW gas en - 9 GW wind; nucleair must run) heeft een meerprijs van 2 miljard* of 0 miljard** per jaar,
  • Variant 4 (+ 9 GW nucleair, + 9 GW elektrolyse en - 9 GW SMR + CCS; Nucleair dedicated waterstof productie middels elektrolyse) heeft een meerprijs van 4 miljard* of 2 miljard**per jaar
*Jaarlijkse nationale meerkosten ten opzichte van Europees scenario zonder nucleair bij een technologiespecifieke publiek-private WACC
**Jaarlijkse nationale meerkosten ten opzichte van Europees scenario zonder nucleair bij een
maatschappelijke (uniforme publieke) WACC
Ik denk dat het belangrijk is dat je stilstaat dat Lazard niet de meest betrouwbare partij is (net zoals McKinsey). Andere partijen laten namelijk een heel ander beeld zien met verschillen beduidend minder groot. Ik denk dat wij als buitenstaanders niet echt goed kunnen inschatten wat de daadwerkelijke situatie is.

Neemt niet weg er zijn nog steeds genoeg redenen om voor nuclear te kiezen, het is stabiel, lage co2 uitstoot, lage operatie kosten, hoge energie density (ga eens kijken hoe groot de velden in de Noordzee zijn).

Uiteindelijk dienen we een gezonde mix van energie te hebben en dienen we varianten door te ontwikkelen, doen wij dat niet dan China wel en zijn we misschien op termijn afhankelijk van hun wat zeker niet wenselijk is.
Je bent niet onbetrouwbaar alleen omdat je een ander beeld laat zien.

Wat maakt dit inhoudelijk onbetrouwbaar volgens jou?
Lazard adviseert diverse partijen vaak voor hetzelfde maar past hun beeld aan na gelange wie ze pitchen. Doordat ze diep bij bedrijven zitten hebben ze unieke inzichten maar delen dus zelden het complete verhaal. McKinsey heeft hier een tal van grote boetes voor gehad.
In algemene zin, als je een bepaalde agenda hebt kun je zelfs met betrouwbare bronnen en betrouwbare data een onbetrouwbaar beeld schetsen, door expres data bias toe te passen en een vertekend beeld te geven.

Onbetrouwbaar is naar mijn mening dat iemand zijn eigen mening door forceert, ook door op de middelen die worden gebruikt om aan te tonen dat hun argument klopt, plat uit te liegen of te vertekenen of bepaalde aspecten weg te laten.

En een foutje moet kunnen, maar allemaal met een korrel zout. Zit ook weer een hele lading dingen aan.
Kort door de bocht. Liegen ze? Geen idee, maar
- het hebben van een andere mening ≠ onbetrouwbaar
- je data bias toepassen of bronnen vals presenteren = onbetrouwbaar

Hebben ze een (goede) reden om te liegen; ja
Liegen ze: geen idee, wees kritisch en kijk wat verder. Als 2 data bronnen elkaar tegen spreken, dan is er meestal wel doorheen te prikken als je door gaat lezen.
Als je morgen centrales neer kan zetten voor een spotprijs, wellicht. De realiteit is dat ze er over tientallen jaren pas staan tegen een prijs waar je van schrikt. Áls ze er al komen, want niemand wil die dingen in z'n "achtertuin".
Ik wil best een kerncentrale in m'n achtertuin hoor. Spreekwoordelijk dan want zo'n grote tuin heb ik niet.
Maar als ze hem in het weiland bij mij voor het huis zouden zetten vind ik het prima.

Er moet toch ergens stroom mee opgewekt worden. Of dat nu een windturbine is of een kerncentrale. Heeft allemaal zo z'n nadelen maar we hebben ze toch nodig.
Overigens velen malen beter dan die oude kolen centrales, dan had je vervuilde lucht.
Ik snap best dat er mensen zijn die dat geen probleem vinden, maar de praktijk wijst uit dat de meeste mensen, gemeenten, provincies, landen, etc. dat wel een probleem vinden. Die dingen worden ook niet voor niks tegen de grens aangebouwd, dan heb je er het minst last van :P

[Reactie gewijzigd door vickypollard op 30 juli 2024 15:41]

Mensen willen ook geen zoemende windmolens die je huis in een discostudio veranderen bij laaghangende zon.
Een kerncentrale maakt én geen geluid (of minimaal, in ieder geval volledig te dempen naar de buitenwereld) én zal niet zorgen voor directe of indirecte medische klachten ala windmolens en kolencentrales wanneer in een achtertuin gezet.

Als men nou iets informatiever en positiever omging over kerncentrales, dan hadden we ze 10+ jaar al geleden kunnen starten met neerzetten en hadden we géén CO2 probleem meer in NL.
Kernenergie: niet nodig, niet slim en niet te betalen!
Helder, duidelijk beargumenteerd en gedocumenteerd artikel van De Correspondent:
https://archive.ph/UuFJI
Interessante analyse, maar er worden in veel berekeningen wel uit gegaan van oude kerncentrale opwek gegevens en bijbehorende kosten terwijl voor zonnepanelen en windmolens er veel kosten niét worden meegerekend. Daarbij zal een kerncentrale schaalbaar en (deels) inzetbaar kunnen zijn tezamen met zonnepanelen en windmolens, terwijl kolencentrales (en gascentrales) eigenlijk continue moeten blijven draaien en niet stilgezet kunnen worden. Om nog maar te zwijgen over bovenstaande positieve punten die kerncentrales hebben tegenover kolen, gas én ja, windmolens.

Tevens zie ik geen 1 punt over de mogelijkheid om preventief naar Thorium toe te werken zodat de vervuiling nog minimaler is dan kernenergie al is. Jammer.

Verder wel een goed discussiepunt, maar juist de combinatie van zonnepanelen én kernenergie wordt (moedwillig?) ontweken terwijl dit juist een prachtoplossing is voor nu en vele generaties na ons.
Het is net andersom.
Gascentrales kunnen vrij snel op en afgeschakeld worden. Ze gebruiken dan geen gas.
Kerncentrales even afschakelen kan juist niet, proces technisch, en die blijven geld kosten ook als ze uit staan, namelijk de rente van de immense investeringen.

Thorium centrales bestaan niet

[Reactie gewijzigd door denkster op 13 augustus 2024 19:56]

Maar wat dat aan gaat heb je hetzelfde probleem met windturbines. Daar wordt ook vollop tegen geprotesteerd als die ergens in de buurt van de bewoonde wereld worden gebouwd. Is niet voor niks dat Nederland ze nu massaal op de noordzee bouwt.
Klopt, maar dat is dan overwegend meer een geluid/uitzicht probleem. Bij een kerncentrale zit een grote angstfactor (even in het midden gelaten of die terecht is) waardoor je hem er ook niet echt makkelijk doorheen drukt als overheid, denk ik.
En die angst is toch wel ergens terecht. Zeker als je weet dat in Doel zomaar iemand kan binnenlopen en het smeermiddel van de turbine kan laten weglopen.
Ik wil hem best in mijn achtertuin hebben, geen probleem mee. Het liefst zou ik provinciale kerncentrales willen zien, zou ook minder belasting opleveren voor het landelijke elektriciteitsnet,

Het is met een kerncentrale net als met een IT-project: als je tijdens de implementatie de eisen continu verandert, dan gaan de kosten sterk omhoog. Met name de veiligheidseisen zijn hier debet aan. Het is ook goedkoper om een standaardontwerp in serie te bouwne dan steeds een nieuw model te bedenken.
Klopt inderdaad. Onlangs opende Noorwegen een nieuwe centrale. De commentator wist te melden dat door voortdurende wijzigingen aan het ontwerp tijdens de bouw de kosten verdriedubbeld waren.
Áls ze er al komen, want niemand wil die dingen in z'n "achtertuin".
De grap is: dat geldt voor bijna alle energie opwekkers.
  • Windmolens in de achtertuin? Nope, herrie en slagschaduw
  • zonnepark? Weinig bomen, slecht voor natuur...(wel het minst erge vermoed ik)
  • Reguliere gas-centrale? Nope, blijft een fabriek....
  • kerncentrale? Nope, vooral vanwege ietwat misplaatste angst misschien.
Wat ook kan helpen is: meer bouwen => meer ervaing => duidelijke regelgeving => goedkoper.
Een gesmolten zou reactor (Thorium centrale) mag van mij in mijn achter tuin. Geen uranium centrale die moeten allemaal weg! Kunnen ze ook geen atoom bommen meer maken ;-)
Tientallen jaren?
Krijgen we weer die leugen van Timmermans. Borsele stond in een jaar of 6.
Zou je dat onderbouwd uit willen leggen?
> (Ik snap dat nucleair óók geen CO2 uitstoot, maar ik vind het toch van een wat andere orde dan de rest van het rijtje.)

Want?
Snap die stelling ook niet. Kern energie is gewoon groene energie en past mooi in het rijtje tot we kern fusie onder de knie hebben.
Het enige probleem met kernenergie is gewoon het afval. Voor de rest is kernenergie geweldig. Ook hier zijn oplossinen voor, de 4de generatie kerncentrales (zijn nog in ontwerpfase) kunnen kleiner gebouwd worden, met als gevolg dat de brandstofstaven die niet meer voldoen voor een grote centrale, wel nog verder dienst kunnen doen in een kleine centrale.

Voordeel van een kleine centrale is de kostprijs en bouwsnelheid. Als je nu een centrale wilt bouwen, dan zit je dadelijk met een megacentrale met veel capaciteit. Zo een kleinere centrale mag dan wel minder opleveren, maar kan voldoende zijn om kleinere gebieden te voorzien van relatief propere energie
Het is niet hernieuwbaar? De grondstof blijft iets dat uit de grond komt.
De materialen om een windmolen te maken met een technische levensduur ook.

Als je kijkt naar andere elementen zoals bijvoorbeeld thorium. Dan kunnen we zomaar een paar millennia door.
Bij kernenergie is het veel te gemakkelijk om alleen naar de centrale te kijken. Wanneer je de hele keten in ogenschouw neemt van winning tot opwerking en eindopslag van afval zie je pas hoe ongelofelijk complex deze vorm van energie is. Heel vaak (waarschijnlijk altijd) wordt niet met de integrale kosten gerekend of de kosten worden gemaskeerd door kapitaal weg te zetten tegen de verwachting van een wel erg positief beleggingsrendement. Waarmee eigenlijk de kosten worden gefinancierd uit verwachte toekomstige economische groei.

Negatieve effecten door allerlei vormen van lekkage zijn heel langdurig.
Voorbeeld: In Duitsland mogen nog steeds geen paddestoelen en wild verhandeld worden uit sommige gebieden omdat de straling afkomstig van cesium 137 (halfwaardetijd 30 jaar) te hoog is. Dit is afkomstig van de Tsjernobyl ramp uit 1986. Alweer een tijdje geleden....
Radioaktive Belastung von Pilzen und Wildbret
Vooral de toename is hier belangrijk. Frankrijk draait het hele jaar op nucleaire stroom en is dus het hele jaar groen, maar andere landen (zoals Nederland) doen het 's winters nog grotendeels op gas en olie. Wat dat betreft is een groenere verdeling natuurlijk heel mooi.

Met hoe weinig nucleaire energie uitstoot (zelfs als je mijnen en transport meerekent), vind ik het eerlijk gezegd wel prima om groen te noemen. Ook zonnepanelen en windmolens hebben nu eenmaal in het productieproces uitstoot, en hydro levert ook de nodige milieuproblemen (en catastroferisico's) op.

Zelfs als we kernkracht niet meetellen, zitten we alsnog op 40% groene stroom, dat is op zich ook al heel mooi.
Ehm, nucleair stoot evenveel CO2 uit als gas. Het zit alleen in de constructie en afbouw van de centrale, in plaats van in het opwekken van de energie. Of toch met de bestaande centrales. Nieuwe technieken zouden het wat beter kunnen doen.
Frankrijk doet het véél beter dan Duitsland dat vol ingezet heeft op zon en wind. De Duitse stroommix is ontzettend vies (en werd de laatste jaren viezer) en de Duitse stroom is duur.
Wat hebben we aan sentimenten wanneer duidelijk is dat de Kernausstieg de grootste fout was die Duitsland heeft kunnen maken?

Duitsland bouwt momenteel nieuwe gascentrales (...) om de stroomvoorziening stabieler te krijgen. Deze gascentrales moeten t.z.t. op waterstof gaan draaien.
We moeten nog maar afwachten of waterstof het gaat worden. Het is nodig om wind en zon te laten slagen. Het is een enorme gok om hier op in te zetten.
Voor die aanvulling bij weinig wind & zon, is een kerncentrale dan ook niet geschikt. Dat ding kost een fortuin om neer te zetten en draaiend te hebben, terwijl je niets bespaart door dat vervolgens niet 24x7 te doen.
We hadden natuurlijk nooit op wind en zon in moeten zetten. Dat was de grootste fout.
Goed nieuws! Wel kleine nuance is dat het over de huidige elektriciteitsproductie gaat. Als we van het gas en olie afwillen moeten we overschakelen op bijv een warmtepomp, EV’s etc. Dat is efficiënter maar ons elektriciteitsverbruik zal ook wel 3x hoger worden over tijd (25jaar). (En ons totale energieverbruik dalen)

Als je ziet hoeveel weerstand dit oproept vrees is dat we nog wat langer gaan aanmodderen. Is het nu waterstof, kernenergie, batterijen of windmolens, veel mensen die ik ken zijn daar echt tegen en reageren fel met onliners die ze online hebben gelezen.

[Reactie gewijzigd door Coolstart op 30 juli 2024 17:29]

Kleine nuance bij je nuance: Hoewel de elektrische energievraag aan de ene kant stijgt (EV's en warmtepomp) zal die aan een andere kant fink dalen. Er wordt een gigantische hoeveelheid energie verbruikt bij de productie van olie en gas. Ik geloof dat een hoogleraar van de TU Eindhoven dat eens had nagerekend voor EV's. Netto 10-15% stijging in elektriciteitsvraag als alle auto's elektrisch gaan rijden.
Nog een nuance: het is hoe dan ook gebruikelijk / te verwachten dat onze energie behoefte stijgt omdat we nu eenmaal meer mechaniseren en automatiseren en steeds luxer willen leven. Het geldt juist voor alle fases (dus van jager/verzamelaar naar 'groter' schalige landbouw naar industralisatie, naar automatisatie enz...) - de energie behoefte stijgt. Dus ook de niet zo ver ontwikkelde delen van de wereld - die dus nog wel verder ontwikkelen, vragen weer meer energie.

Men kan wel hard roepen: "we moeten consu-minderen" maar feitelijk doen we dat niet. We reizen ook steeds meer en verder. Dat kost wel degelijk extra energie.
Nog een nuance: het is hoe dan ook gebruikelijk / te verwachten dat onze energie behoefte stijgt omdat we nu eenmaal meer mechaniseren en automatiseren en steeds luxer willen leven
Maar is dat wel zo?
In de UK is die met 30% gedaald sinds 2000
https://www.enerdata.net/...gy-market/united-kingdom/

[Reactie gewijzigd door Chris_147 op 30 juli 2024 16:49]

In de UK is die met 30% gedaald sinds 2000
Dan is het elders toegenomen en importeren ze meer toch? Want het is onvermijdelijk:
meer mensen => meer voedsel en andere produkten nodig => meer energie nodig
minder mensen ingezet als productie-eenheid => meer energie nodig om machines te laten functioneren

Daarom hoor je ook wel: er moeten minder mensen komen maar dat geeft weer andere problemen.

Meer welvaart geeft hoe dan ook een hoger energieverbruik maar dan wel globaal gezien, niet persoonlijk. Rijke mensen reizen meer, rijke mensen bezitten/kopen meer. Dat geeft een hoger energie verbruik.
Mijn link gelezen?
Gaat over consumption = verbruik dat met 30% gedaald is.
Of dat dat lokaal wordt geproduceerd of elders doet er niet toe.

Energieverbruik moet niet per se stijgen.
In 2000 was een TV een dikke bak met beeldbuis, nu een efficiëntere LCD, lampen zijn gloeilampen naar leds gegaan, gasbranders zijn vervangen door efficiëntere gascondensatieketels, auto's zijn zuiniger geworden, huizen meer geïsoleerd, ...

[Reactie gewijzigd door Chris_147 op 30 juli 2024 17:30]

Of dat dat lokaal wordt geproduceerd of elders doet er niet toe.
Jawel toch? Dat is een punt ook van anderen hier. Als je alle productie elders (dus buiten je land) brengt dan daalt natuurlijk het energieverbruik in dat land. Hoogstens heb je toegenomen verbruik vanwege distributie maar die is vermoedelijk lager dan de productie.
Energieverbruik moet niet per se stijgen.
Het is niet opgelegd maar het is wel de logische verwachting. Wat jij beschrijft is dat lokaal/persoonlijk gebruik daalt. Maar om daar te komen moet er wel eerst geproduceerd worden. We hebben nu ook meer schermen dan vroeger en vervangen deze ook weer eerder. We kijken ook weer meer naar schermen en hebben ook steeds meer licht beschikbaar. Auto's zijn zuiniger geworden maar we rijden ook meer km's.

Fabrieken gebruiken steeds meer energie en verspillen derhalve ook meer energie. Omdat de efficiente daar natuurlijk ook geen 100% is => extra warmte - die dan moet worden afgevoerd, wat ook weer energie kost.
En het is niet slecht want daarom hebben we luxe en welvaart.
Eens met je betoog. Daarom zijn alle exercities die we uitvoeren een druppel op een gloeiende plaat. Dit komt niet meer goed, daar veranderen een paar paneeltjes niks aan. Over pakweg 300-400 jaar gaan we oorlogen om water zien. En nog wat later het einde van de mensheid
“Wel kleine nuance is dat het over de huidige energieproductie gaat”
Nee, daar gaat het in het artikel juist niet over. Het gaat over de huidige stroomproductie. Een wezenlijk verschil.
Wanneer mensen t in de portomonee voelen gaan ze snel over hoor. Weinig Nederlanders die graag expres teveel betalen
Goed nieuws, maar… we zijn er nog lang niet. Mensen met EV, zonnepanelen en warmtepomp zijn goed bezig, maar we alles wat we gebruiken moet gemaakt en afgedankt worden.

Dit betreft alleen elektriciteitsproductie. Dat is maar 20% van wat we aan energie verbruiken.

Doelstelling 0 CO2-uitstoot zal dan ook nooit gehaald worden. Ik zou graag realistische doelstellingen zien.
Mensen met EV, zonnepanelen en warmtepomp zijn goed bezig
Niet beter dan de rest... ook zij kiezen vaak om economische redenen (wat ik overigens niet veroordeel). En juist dat stukje "alles afdanken" is discutabel. Alles vervangen kost ook erg veel resources en dus ook energie.
Minder energie gebruiken is gewoon erg moeilijk cq. eigenlijk onmogelijk - zeker als je ziet dat we door de opwarming ook weer meer airco's gaan gebruiken.

Slimmer - groener - opwekken is de beste route.
Niet beter dan de rest... ook zij kiezen vaak om economische redenen (wat ik overigens niet veroordeel).
Hangt toch echt af van de persoon die je het vraagt, niet iedereen denkt aan zijn portemonnee (ik wel overigens).
En juist dat stukje "alles afdanken" is discutabel. Alles vervangen kost ook erg veel resources en dus ook energie.
Een zonnepaneel is vooral gemaakt van zand (silicium/glas). Daarnaast is de aluminium lijst prima te recyclen. En dan heb je nog een beetje kunststof en een beetje silver/koper. Als recyclen nog niet gebeurd is dat niet omdat het (te) moeilijk is maar omdat het het (nog) niet waard is. Zolang er geen rem staat op het vergaren van nieuwe resources moet je daar wel mee kunnen concurreren.

De energie die nodig is voor de hele keten van het produceren van een zonnepaneel verdien je binnen 2 jaar volledig terug met het zonnepaneel en dat op een levensduur van 20 tot 30+ jaar.
Minder energie gebruiken is gewoon erg moeilijk cq. eigenlijk onmogelijk - zeker als je ziet dat we door de opwarming ook weer meer airco's gaan gebruiken.
Nee hoor, al jaren zijn we aan het minderen:
watercoolertje in 'EU wekt voor het eerst meer stroom op met wind en zon dan met fossiele brandstof'
zeker als je ziet dat we door de opwarming ook weer meer airco's gaan gebruiken.
Als jij een goed geïsoleerd huis hebt dan kan je met een airco koelen en verwarmen met minder energie dan dat je met een CV ketel enkel verwarmt in de winter :) Dus minder energie en meer woongenot, het kan gewoon.

Het kost wel wat natuurlijk, aanschaf is duur, maar stroom is ook relatief duur vergeleken met gas. Als ik niet meer mag salderen of de terugleververgoedingen te hoog worden ga ik ook een airco plaatsen om te koelen, want die stroom levert dan toch niks op in geld, dan maar woongenot er voor terug (schrijf ik terwijl het 28 graden binnen is).

[Reactie gewijzigd door watercoolertje op 30 juli 2024 17:26]

Dus minder energie en meer woongenot, het kan gewoon.
Dat wel maar hoe denk je dat we aan al de warmtepompen en airco's komen? Die moeten wel worden geproduceerd.... en het aantal installateurs wat rondrijdt neemt ook toe natuurlijk. Maar dankzij zonne-energie is dat wel prima te behappen. Betekent natuurlijk niet dat het energie verbruik daalt.
Nee hoor, al jaren zijn we aan het minderen:
Wie is we? Alleen ons land? Dat is niet voldoende natuurlijk - als wij moeten productie in ons land hebben dan wordt er elders wel meer energie verbruikt en de distributie buiten de landgrenzen telt ook mee natuurlijk.
Maar ik veroordeel dat ook niet. Ik stel juist dat het normaal is dat een beschaving steeds meer energie nodig heeft - in totaal dus de hele wereld. Ook al zou dit dus lokaal afnemen. Alleen het feit dat we meer reizen betekent dat de energie behoefte (en dus ook het verbruik) stijgt.
Dat een paar landen minder energie - binnen dat land - nodig hebben, zegt voor mij alleen maar: dan tellen we niet mee wat we aan producten 'verbruiken'. De besparingen die we maken zijn kleinschalig en doen we teniet. Om al die mooie schermen van ons van data te voorzien, draaien gigantische datacenters. Die worden ook wel zuiniger gemaakt maar ook steeds groter en er komen er steeds meer.
Daarom gaan we het ook niet redden als mensheid, dat punt is al gepasseerd en het is natuurkundig gezien godsonmogelijk om al die warmte weg te werken.
Sommige veranderingen zijn niet zo opvallend. Duitsland stookte belachelijk veel kolen voor een Westers land. Dat ze dus bovenaan staan in de toename van wind&zon is niet gek. Op plek 2 en 3 van de toename in zonne-energie staan Spanje en Italië, twee grote landen in het zuiden - ook niet gek. Nederland heeft plek 2 bij de toename van de windenergie, dankzij de parken op de Noordzee.

Wat wel opvallend is, is #3 bij de wind en #4 bij zon: Polen. Dat land stribbelde in de EU lang tegen, vanwege hun eigen kolenmijnen. Maar ze hebben dus 4.5 TWh meer duurzame energie geproduceerd dit eerste half jaar.
Niet zo gek; ze kunnen het niet tegenhouden dus als ze zelf minder kolen gebruiken kunnen ze (het voor) meer exporteren.
Kolen zijn wereldwijd in prijs gekelderd; -60% in de afgelopen 2 jaar. Het is de meest vervuilende fossiele brandstof, en wordt dus als eerste uitgefaseerd. Daarnaast is de markt erg beperkt (staal en elektiriciteitsproductie) waar olie en gas ook nog voor transport en chemie worden gebruikt.

Dus nee, je redenatie over Poolse kolen snijdt geen hout.
snijdt geen kool. :+
Nuclear "maar" 9% meer? Gezien t feit dat Frankrijk meer en meer nuclear opgewerkte elektra exporteert naar buurlanden zou je bijna zeggen dat dit meer zou zijn.
Hopelijk komt hier nog verandering in en wordt het véél meer Nuclear (en dan hopen dat Thorium enigszins aan zal slaan).

Mochten de cijfers echt kloppen, dan is de EU erg goed op weg.
Er is de afgelopen jaren geen nieuwe reactor bijgeplaatst. Ze draaien al jaren op maximaal rond de 63.000 MWe. Het levert wel grof geld op per jaar: https://world-nuclear.org...iles/countries-a-f/france
Ik vind dit geweldig!

Nederland begint ook meer zonnepanelen toe te voegen bij bijvoorbeeld veel nieuwbouwhuizen.
Begint? Zonnepanelen en warmtepomp zijn al per 2018 verplicht bij nieuwbouw. Nieuwe woningen dienen energieneutraal te zijn.
Zonnepanelen en warmtepomp zijn niet verplicht bij nieuwbouw in Nederland.
Dit lijkt me een heel mooie ontwikkeling. Met name ook dat de bron zo gevarieerd is (zon, wind, waterkracht etc), zodat je de risico's een beetje spreid.

En je ziet meteen mooi het effect met ruim 30 procent reductie in CO2-uitstoot, wat weer goed is bij het inperken van de schade van de klimaatverandering (stoppen zal helaas niet lukken denk ik, daarvoor is het proces al te ver gevorderd).

We moeten dus vooral doorgaan met inzetten op verdere vergroening én diversificatie van energie-opwekking.

Hopelijk nemen deze percentages van alternatieve energie nog verder toe, en die van de CO2 nóg verder af.
Leuk dat we het allemaal kunnen opwekken, maar afleveren is nu nog een heel groot probleem geworden. Er moeten veel meer (high capacity) lijnen gelegd worden, en natuurlijk meer storagecentra, en dat lukt op dit moment niet om bij te benen waardoor veel (nieuwe) bedrijven niet kunnen starten of uitbreiden, tenzij je natuurlijk de bekende vriendjes hebt.
Leuk die procentuele groei, maar ik mis in het artikel de absolute cijfers ( of eigenlijk, als ik die tussen de regels probeer te lezen , klopt mijn conclusie?)

Et staat 'grofweg 30% zon en wind' en ' 27% fossiel' . Waar komt de overige 43 % dan vandaan?

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.