Noord-Holland, Flevoland en Utrecht krijgen er tot 2028 35.000 laadpalen bij

De provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht krijgen er de komende vier jaar maximaal 35.000 publieke laadpunten bij. De laadpalen worden door Shell-merk ubitricity, Vattenfall InCharge en TotalEnergies geplaatst. In Nederland zijn op dit moment 94.000 publieke laadpunten.

De eerste laadpalen worden vanaf medio dit jaar geplaatst en worden geplaatst op verzoek van elektrische rijders, of als uit data blijkt dat een laadpaal drukbezet is, schrijft MRA-E. MRA-E is een samenwerkingsverband van overheden in de provincies.

De laadpalen gaan slim laden ondersteunen, waardoor er vooral geladen zal worden als het rustiger is op het elektriciteitsnet en als er veel groene stroom is. Dit gebeurt volgens MRA-E automatisch. De laadpaalexploitanten zullen variabele laadtarieven gebruiken, zodat de autorijder er ook van profiteert, zegt het samenwerkingsverband. Het vermogen van de laadpalen wordt ook tijdelijk verminderd als de lokale netbelasting te hoog ligt.

Aantal laadpunten in Nederland volgens NAL op 13 februari
Aantal laadpunten in Nederland op 13 februari. Bron: Nationale Agenda Laadinfrastructuur.

Door Hayte Hugo

Redacteur

13-03-2024 • 08:32

207

Reacties (207)

Sorteer op:

Weergave:

Wat nog wel een dingetje is:
- De tarieven zijn nu over de gehele dag hetzelfde en de laatste maanden een stuk hoger geworden. Waarom zou je niet een dynamisch tarief kunnen instellen (of zelfs gratis laden) om zo netcongestie te voorkomen?
- Er komen steeds meer kleeftarieven. Één van de aanbieders Shell gebruikt dit al. Als je langer dan 4 uur bij een paal staat ga je per minuut een extra boete betalen. Als er dynamisch wordt geladen is het zeer ongunstig om nog bij zo'n paal te staan, want je weet niet waar je aan toe bent.
- De infrastructuur wordt wel een stuk minder betrouwbaar. Kan ik er vanuit gaan dat mijn auto voldoende range heeft als hij de komende uren aan de laadpaal staat.

Nog een tip voor een ieder: Als je thuis een laadpaal aanschaf ga dan niet voor een laadpaal van een aanbieder. Deze aanbieders hebben controle over jouw paal en kunnen bepalen wanneer zij vinden dat jouw auto wel of niet mag laden (vanwege de belasting van het stroomnet). Het wordt nu nog niet gebruikt maar ik verwacht dat elk moment deze aanbieders dit kunnen gaan doen. Je kunt zelf een smartevse aanschaffen om zelf een laadpaal met elektronica aan te sturen of de print in de paal vervangen door een smartevse
Nog een tip voor een ieder: Als je thuis een laadpaal aanschaf ga dan niet voor een laadpaal van een aanbieder. Deze aanbieders hebben controle over jouw paal en kunnen bepalen wanneer zij vinden dat jouw auto wel of niet mag laden (vanwege de belasting van het stroomnet). Het wordt nu nog niet gebruikt maar ik verwacht dat elk moment deze aanbieders dit kunnen gaan doen. Je kunt zelf een smartevse aanschaffen om zelf een laadpaal met elektronica aan te sturen of de print in de paal vervangen door een smartevse
Je kunt inderdaad een laadpaal aanschaffen die je zelf in beheer hebt, helaas geldt dit niet voor de meter zelf. Ik verwacht dat we uiteindelijk een dynamisch capaciteitstarief gaan krijgen ipv vastrecht omdat we allemaal zo dom zijn geweest een slimme meter te accepteren die het mogelijk maakt per kwartier te meten hoeveel er verbruikt wordt. Voor de congestie maakt het niet uit of de stroom naar de warmtepomp, kookplaat of EV gaat, dus netbeheerders zullen dit gaan misbruiken door tariefdifferentiatie toe te passen.
Wees blij dat je op dit moment als huishouden voor hele lage tarieven gebruik mag maken van relatief veel vermogen. Je mag de hele dag 17 kW terugleveren of afnemen als je zou willen. Als je dan uitrekent wat je per kW betaalt is dat veel minder dan de tarieven van grootverbruikers en kleinverbruikers op aansluitingen vanaf 3x 35A.

De laagspanningsnetten in woonwijken zijn niet gemaakt voor hoge vermogens met een hoge gelijktijdigheid. Je betaalt er ook niet voor.
Begrijp niet goed wat je punt nu is.

Je kunt met een 3*25 thuis aansluiting inderdaad 17 kW gebruiken of leveren. Vanwege selectiviteit schijn je beter niet langdurig meer dan 11 kW te kunnen gebruiken, (25/1.6 ong. 16A) m.a.w. je mag maximaal 16A groepen gebruiken. Dan kom je op 11 kW wat je continue mag gebruiken. Vastrecht 325 euro per jaar.

Op 3*35 kun je zelfs 22 kW afnemen of leveren, maar dan wordt je vastrecht wel 3 keer zo hoog. Ook dan geldt dat je eigenlijk niet meer dan 17 kW mag gebruiken, als je aan de selectiviteit wilt voldoen. Vastrecht is dan 1282 per jaar.
Welkom in Belgie... hier kennen we reeds enige tijd het "capaciteitstarief".

Eenmaal per maand een kwartiertje teveel verbruiken (ook al is dit midden in de nacht) en je hangt eraan voor een ganse maand.
Het is op zich een goed idee het capaciteits tarief.
Maar het had wel iets slimmer gekunt. Met gratis wat meer ruimte in de nacht.
En veel meer ruimte midden op de dag. Zeker in Nederland zijn er overdag altijd wel genoeg buren die zon pv op het net zetten in een woonwijk. Zelfs op een bewolkte dag is er meer ruimte dan in de avond op het net.
ja wat ik een paar weken terug al zei op dat artikel dat onbalansmarktspeculatie promootte als wondermiddel: over een tijdje gaan ze mensen ook nog verbieden om tussen 4 en 9 te koken "want piekbelasting!"..
Zelf opper ik het al een tijdje, maar als elke paal één fysieke knop heeft om tegen meer meerprijs op volle snelheid te laden dan komen we al een heel eind.

Verder vind ik dynamische tarieven alleen maar onduidelijk voor de gebruiker. Het is nu al een ramp om te achterhalen wat je nou eigenlijk betaald. Zelfs mijn afschriften tonen alleen excl BTW prijzen per laadsessie, zonder prijs per kWh of starttarief en BTW wordt onderaan de factuur op één hoop gegooid.
Inderdaad, als privé EV rijder is het ontzettend lastig om te weten wat je gaat betalen bij een paal. Als leaserijder maakt het je niet uit, want 'de baas betaalt'.

Als ik bij een onbekende paal kom, is mijn procedure:
1) Controleer in 3-4 apps de gunstigste prijs, want dit verschilt per laadpaal en per gebruikte app/laadpas
2) Controleer of er niet 100m verderop een andere paal met een betere prijs staat
3) Soms maar gokken omdat de paal helemaal nergens in staat

En als het nu net als met benzine 10% zou verschillen (€2.00 vs €2.20), maar nee hoor. Het kan goed bij ene paal/pas combinatie 35ct kosten en bij de andere 70ct. Dan kost je volle accu dus in een keer het dubbele!

Het is cowboy wereld momenteel, vreselijk. Dit moet echt z.s.m. gereguleerd worden of we kunnen nooit met z'n allen fatsoenlijk aan de EV.
Openbaar laden zie ik als tanken langs de snelweg. Ik let niet op de prijs en doe het omdat het moet, locatie is alles.

Net als met brandstof wil je de meeste stroom thuis laden, bij die goedkope pomp of paal.
Ik heb geen eigen oprit (net als half Nederland) dus thuis opladen gaat niet. Dus ik ben overgeleverd aan de publieke laadpalen. Als we straks met z'n allen EV's moeten gaan rijden, zullen de publieke laadpalen dus ook 'normale' tarieven moeten gaan leveren. Of voor half Nederland (de mensen zonder eigen oprit) gaat de EV veel te duur worden, los van de al duurdere aanschaf.

Daarnaast rijd ik veel voor mijn werk, dus ik kom veel bij klanten etc. Ik moet dus, noodzakelijk, veel op onbekende plekken opladen. Ik haal het namelijk vaak niet op een volle accu heen en weer naar huis.
Hier wel een eigen oprit maar geen tankstation op de oprit hoor. Als ik "thuis" wil tanken doe ik dat bij de lokale onbemande pomp, echter als ik elders moet tanken dan let ik niet op de prijs. Bij laden idem. Ik weet in de buurt van mijn huis waar ik goedkoop kan laden, echter op visite of vakantie vind ik alles prima want het alternatief is een half uur extra langs de snelweg en waarschijnlijk duurder.

Procentueel is het verschil tussen dure en goedkope stroom misschien veel, maar in daadwerkelijke euro's scheelt de meerprijs niet veel tussen langs de snelweg of de onbemande pomp. 20ct per liter op 40-50 liter valt reuze mee in vergelijking tot 35 ct op 30-40 kWh. Je tank meestal niet net genoeg om thuis te komen, terwijl dat bij een EV vaker voorkomt. Waarschijnlijk moet je bij thuiskomst namelijk toch weer laden.
Elke parkeermeter heeft een display'tje met het parkeertarief... heb het altijd al bijzonder gevonden dat laadpalen geen display lijken te hebben.
Welke palen staan er bij jou in de buurt?

Zo weet ik dat Gelderland/Overijssel een consessie heeft met Vattenfall, die vragen 28 cent. Friesland met TotalEnergies, 34 cent. Het is wel een beetje uitzoeken wie welke aanbesteding heeft in je regio, maar als je dat eenmaal weet kan je behoorlijk wat besparen.

Zie ook: https://nklnederland.nl/a...tsing-laadinfrastructuur/

Eventueel kun je bij Eflux of Essent een laadpas krijgen die het tarief van de laadpaal 1 op 1 doorgeeft. Kost een paar euro per maand. Dan krijg je niet de situatie dat je met je Shell pasje ineens 55 cent per kWh afrekent terwijl de laadpaal zelf 34 cent vraagt. Je rekent dan echt het tarief af wat de paal vraagt.

Allego is dan weer een bijzondere. Daar verschilt het echt per paal wat het tarief is, zo kan het in Groningen voorkomen dat je bij 1 paal 0,57 betaald en eentje verderop 39 cent vanwege de lopende consessie.

Verder eens dat het af en toe wel even puzzelen is. En dan rij ik ook nog een zakelijk.
- Er komen steeds meer kleeftarieven. Één van de aanbieders Shell gebruikt dit al. Als je langer dan 4 uur bij een paal staat ga je per minuut een extra boete betalen. Als er dynamisch wordt geladen is het zeer ongunstig om nog bij zo'n paal te staan, want je weet niet waar je aan toe bent.
De meeste laadpalen met een kleeftarief hebben er regels in zitten tegen het dynamisch uitgeschakeld worden.
Kleeftarief bij niet laden: als de paal uitschakelt en niet de auto betaal je hier niet voor
Kleeftarief bij lang laden: als de paal uitschakelt gaat de tijd op pauze, dus 3 uur laden, 30 min de paal uit, 30 min laden = 3,5 uur en niet 4.

Het voornaamste wat mist is dat je niet een 'override' tarief hebt, voor als je echt moet laden. Als leasemaatschappijen hier niet voor gaan betalen dan scheelt dat een hoop qua netbelasting. Thuis doen wij tenslotte hetzelfde, met een dynamsch contract laden wij vooral in de daluren, maar af en toe wel eens duurder als dat toch echt beter uitkomt.
Ik laad zelden aan een laadpaal maar thuis zet ik in de auto de vertrektijd in voor het laden. Dan is de auto vol als ik weer weg ga en begint hij dus niet gelijk met laden.
Zou zou het ook moeten bij dynamisch laden. Als je aangeeft dat je over 2 uur weg moet, dan moet de auto gewoon laden. Maar de buurman naast jou gaat pas over 8 uur weg, dan kan hij dynamisch gaan laden.
Je kan daar ook de tarieven op aanpassen. Hoe groter je laad-window, hoe lager je tarief.
Alleen tja, je houd ook een paal bezet en een parkeerplaats. Dus tarieven zullen enerzijds moeten balanceren tussen de stroomkosten, bezettingskosten en voordelen aan net stabilisatie.
Hoe bedoel je dat? Netcongestie is een probleem. Dat probleem oplossen (of ten minste verminderen) mag je best een verdienmodel voor bedenken. (zie bijvoorbeeld het werk van equans)
Er wordt al enorm aan verdiend door bijvoorbeeld Noorse bedrijven.
Dat moet je toelichten.
Wat heeft regeltoestand 2 met congestie te maken?
Nee, zo werkt het niet. Onbalans gaat puur over het afstemmen van vraag op aanbod. Congestie gaat over transport, dat heeft dus werkelijk niks met elkaar te maken.
Staat er ook een windmolen bij iedere laadpaal? Het stroom netwerk gaat nog een ding worden.
Nee, het stroomnetwerk is al een ding. Werd overigens al jaren geleden voor gewaarschuwd. Dat krijg je als er geen duidelijk nationaal plan is. Schrale troost je ziet het op andere vlakken ook (woningbouw) dus het is niet inherent aan de sector of beleidsverantwoordelijken.
Gisteren hoorde ik op de radio dat TenneT in 2023 een record omzet heeft behaald.
https://www.tennet.eu/nl/...tor-relations/kerncijfers

Sinds 2020 is dat bedrag verdubbeld, waarom worden deze bedragen niet terug in het net geherinvesteerd?
Ben je bekend met de term omzet? Dat is dus specifiek geen winst. Daarbij is TenneT voor 100% in handen van de overheid en heeft de overheid TenneT de afgelopen jaren beperkt in wat ze uit mochten geven aan het stroomnet.

Ik vind recordomzet of recordwinst sowieso een dooddoener. Bijna elk bedrijf heeft het afgelopen jaar een recordwinst gemaakt, als dit niet zo was hebben ze een erg slecht jaar gehad. Dit heeft dan ook vooral te maken met de inflatie, waardoor je in concrete cijfers altijd een recordwinst hebt als je winstmarge hetzelfde blijft.
als ik vorig jaar 1 euro omzet gemaakt heb en het jaar daarna 2, dan is dat feitelijk ook een Recordomzet. (als ik nog nooit 2 euro verdiend had eerder... allemaal lege termen). Ze hadden 1,6 miljard volgens mij en ze willen 160 miljard investeren...
Als je op de link klikt zie je dat ze geen record omzet hebben maar wel record winst.
En de investeringen zijn opgelopen door meer schulden aan te gaan.
Ze investeren de komende 10 jaar 160 miljard euro in het hoogspanningsnet. Komende tijd gaat er dus veel meer geld in, dan er uit komt. En het neemt flink toe, dus er is wel sprake van een inhaalslag. Echte effect zien we pas over 10 jaar als grootste de elektrificatieslag voorbij is.
Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst.

Alleen kan ik op basis van ervaringen uit het verleden wel vrij veilig aannemen dat we over 10 jaar een nog groter zooitje hebben dan het nu is. Niks uit het verleden wijst op enig houvast waaruit blijkt dat er een lange termijnvisie gaat komen.
Omzet is geen winst. Op jouw linkje: investeringen in materiële vaste activa lopen flink op (4.493 miljoen naar 7.730 miljoen), en activa die groeien met 4 miljard. Dat lijkt me een verhoging van investeringen?
Ik ben me er van bewust dat omzet geen winst is en ik ben ook geen econoom. Alleen je ziet dus wel dat er zat geld binnen lijkt te komen, waarom is ons netwerk dan in zo'n slechte staat op dit moment? Gebrek aan visie?
Oke, dus we komen weer uit op falend/kortzichtig beleid vanuit de regering, check.
Beleidsverantwoordelijken zou ik hier niet uitsluiten... Juist de beleidsmakers hebben nagelaten hier voldoende aandacht en beleid voor te creëren.
Het is juist andersom: Deze laadpalen hebben de mogelijkheid van terugleveren en zo. Het is juist goed dat er zo veel mogelijk van dit soort laadpalen komen en dat alle e-autos daar aan hangen al ze stil staan. Dat is dan het buffer tussen de zonnepanelen en windmolens als die leveren en de gebruikers op het netwerk.

Zoals de particuliere zonnepanelen over het hele land verdeeld zijn, zou worden hiermee de buffers ook over het land verdeeld. Met een beetje mazzel hoeft het hoogspanningsnet dan niet zo heel veel uitgebreid te worden. Ja, de midden en vooral laagspanningsnetten moeten mogelijk nog wel worden aangepast. Maar de slim-heid hier is ook cappaciteit spreiding.

Voor de auto's: Als het goed is kan je bij het aansluiten instellen hoe veel je minimaal geladen wilt hebben en wanneer dat de weg wilt. De rest van de tijd en cappaciteit kan het netwerk dan de accu gebruiken als buffer. Hoe meer eisen je stelt aan vol en snel, hoe meer je betaald. Bij een relax stand, is het dan voordeliger.
Als al die palen tussen 4 en 8 uit gaan is er niets aan de hand hoor. Kunnen er zo 350k bij komen zonder problemen. Want er is een probleem tussen 4 en 8/9 als iedereen thuis komt gaat koken zijn auto gaat opladen tv kijken airco gaat aanzetten. Gaat gamen etc. Daar zit het probleem niet om 1 uur in de middag.
zoals er ook geen olieraffinaderij bij elk benzine tankstation staat :+
Ik snap niet hoe dit in verhouding kan staan tot alle elektrische auto's dat er bij gaan komen. Om nog maar te zwijgen over bedrijven die vanaf 1 januari verplicht op elektrische voertuigen over moeten voor alle nieuwe aanvragen.
Omdat een voertuig niet constant rijdt schuilt de toenemende vraag aan laadpalen niet in het kale aantal nieuwe voertuigen maar de toename in voertuigkilometers. En ook nog eens hoeveel daarvan niet on premise geladen kan worden zoals bij het kantoor van de werkgever.
Niet alleen de toename voertuigkilometers, dat is (imo) een verkeerde statistiek om zoiets op te bepalen. Feit blijft dat het gros van de mensen binnen circa dezelfde gezette tijden "functioneert", ik noem het maar even het 8 tot 5 schema. Daardoor krijg je dat vele mensen rond dezelfde tijden willen kunnen laden omdat die auto's allemaal binnen vrijwel hetzelfde tijdbestek stil staan. Dat betekent dat de laadpalen bij de werkgevers tussen 8 en 5 volop gebruikt worden en de rest van de dag niets doen, en andersom voor de palen in de woonwijk. Ook niemand gaat graag nog even 's avonds laat de deur uit om samen met de buurman de auto's te wisselen zodat jij ook aan het paaltje kan hangen... veel mensen kunnen/proberen dat voor zichzelf rationaliseren, maar het is en blijft een flink ongemak mbt een kostbaar apparaat wat tot jouw dienst moet staan, niet andersom.
Maar dat overdag laden zou juist een uitkomst zijn omdat dan de opwek het grootst is. Niet voor niets gaan clubs als Greenchoice het piek en daltarief nu omdraaien... Dus ja er knelt wel de situatie van eind-vd-middag en begin-vd-avond laden, maar de rest van de tijd is er alleen maar meer vraag dat men gaat laden... En nu zie je al vormen van prijsstimulans ontstaan, zoals 'grid rewards' als je de laadpaal door de maatschappij laat regelen. Punt is dat de knelpunten worden opgeblazen tot allesomvattende apocalyps en dat is onzin.
Dat zou een uitkomst zijn... maar ik ben overdag niet thuis zoals de meeste mensen, ook woon ik in een appartementencomplex, dus voor de deur laden is ook geen optie. Daarnaast rij ik aardig wat woon-werk kilometers per dag en zou ik bij de gemiddelde betaalbare EV vrijwel iedere dag aan de paal moeten om te kunnen rijden, ik ga het niet 2 dagen redden op 1 lading. En ik ben niet de enige... apocalyptisch is het uiteraard niet, maar het is wel een probleem... ik wil gemak van een auto, niet dergelijk geneuzel.

Maar goed, zo kijk ik er tegenaan... ik wil geen ongemak, ik betaal een hoop voor het apparaat en het moet mij dienen. Ik ben persoonlijk totaal niet overtuigd van het huidige systeem voor elektrische auto's met overal laadpalen etc, het is deels een oplossing voor nu en de nabije toekomst, maar alle praktische ongemakken zowel persoonlijk als infra gaan het denk ik niet redden als het niet anders gaat worden.
Feit blijft dat er nu ook ongemak is, maar dan anders. Het tanken is eenvoudig voor de eindgebruiker, maar er schuilt een complete industrie en scala van transport- en distrubienetwerken achter die terugvoeren op een economische strijd tussen grootmachten. De transitie naar elektrisch rijden gaat wel om iets meer dan alleen maar of jij of ik wat meer ongemak met laden zullen hebben natuurlijk. Zo kijk ik er dan weer tegenaan. Ja, het gaat nog lang duren voordat we de grootste kreukels gladgestreken hebben, en het zal nooit 1-op-1 hetzelfde worden als vroeger. Maar dat is altijd al zo geweest natuurlijk, lang geleden zat men ook te discussieren dat men geen ongemak wilde om helemaal ergens brandstof te moeten halen terwijl het paard gewoon haver of stro at wat op zolder of in de hooischuur opgeslagen lag. De vraag is alleen of het zoveel zin heeft om te hameren en te doemdenken over dit soort zaken of in oplossingen te denken van waar er mogelijkheden zijn om het wel te redden. En vergeet niet dat we nu al met hondderdduizenden EV's op de weg zitten en de wereld is ook niet vergaan en men zit ook niet overal zonder stroom.

[Reactie gewijzigd door The Third Man op 22 juli 2024 13:53]

Voor mij gaat het om mij... ;) Wat voor mij het beste werkt en het meest praktisch is. Tuurlijk ben ik begaan met het milieu en duurzaamheid enzo, maar niet tot het uiterste... ook duurzame oplossingen kunnen moeten praktisch zijn.

Ik krijg nu overigens toch wel heel sterk het gevoel dat je nu doet alsof de "fossiele brandstof wereld" de slechtheid zelve is en en dat dit niet afspeelt in het wereldje van de overige energieleveranciers? Je raakt mii in een goede discussie echt kwijt als je argumenten als stro en haver erbij gaat halen om een punt te maken... dat verscheen toen ook allemaal magisch in de hooischuren? Daar hoefde een boer niet hard voor te werken? Het kan wel 1:1 hetzelfde worden, de huidige vorm van elektrisch rijden is een korte termijn oplossing, maar zeker niet haalbaar voor de lange termijn.

[Reactie gewijzigd door MicGlou op 22 juli 2024 13:53]

De huidige vorm van elektrisch rijden is een korte termijn oplossing, maar zeker niet haalbaar voor de lange termijn.
Hoe korte termijn denk jij dan aan? Vooralsnog is de weg ingeslagen dat er nog enorme groei in zit. Ik verwacht niet dat er een alternatief naar voren gaat komen in de komende 25 jaar.

Ik denk eerder dat de praktische issues met elektrisch laden veel minder zullen worden met wat evoluties van de huidige vorm. Als de helft van alle parkeerplaatsen een laadpunt hebben en alle plaatsen waar nu een benzinepomp staat snelladers komen, gecombineerd met auto's die 350kW kunnen laden en 600 praktijkkilometers kunnen halen (zeg 850 WLTP), dan is er niet heel veel reden meer om een alternatief voor 'de huidige vorm van elektrisch rijden' te zoeken.

En ik denk dat die situatie veel waarschijnlijker is dan dat er een compleet andere vorm van elektrisch rijden naar boven komt borrelen.
Ik krijg nu overigens toch wel heel sterk het gevoel dat je nu doet alsof de "fossiele brandstof wereld" de slechtheid zelve is en en dat dit niet afspeelt in het wereldje van de overige energieleveranciers?
In het geheel niet, ik geef aan dat het begrip 'gemak' erg relatief is doordat er veel meer schakels in de keten bestaan dan het overdragen van een hoop MJ van een apparaat naar een voertuig. Dat gaat niet om 'goed' of 'slecht', het gaat om het complexe en verstrekkende ervan.
Je raakt mii in een goede discussie echt kwijt als je argumenten als stro en haver erbij gaat halen om een punt te maken... dat verscheen toen ook allemaal magisch in de hooischuren?
Ik illustreer alleen maar dat verschillende transportmethoden verschillende gemaksaspecten hebben en dat bij slecht het opnoemen van de nadelen van een nieuwe methode een beetje de boel scheel voorstelt cq niet helpt om de overgang te vergemakkelijken.
Het kan wel 1:1 hetzelfde worden, de huidige vorm van elektrisch rijden is een korte termijn oplossing, maar zeker niet haalbaar voor de lange termijn.
In het aspect van hoe huidige lithium-accu's een grote beperking hebben ben ik met je eens, op de lange termijn willen we naar ruwweg de helft aan gewicht en een verdubbeling van de laadsnelheid.
Dat de nadelen van het bezitten van een persoonlijk gemotoriseerd voertuig met EV's meer bij de bezitters van die voertuigen komen te liggen in plaats van op de rest van de maatschappij afgewenteld te worden vind ik nou juist een voordeel van EV's!
Probleem is wel dat veel auto's vaak tegelijk gaan rijden. En bij thuiskomst ook tegelijk gaan laden. En dat tijdelijk verminderen van vermogen lijkt me ook niet zo leuk nu steeds meer exploitanten geld gaan vragen voor de tijd dat je de paal bezet houdt. En dan nog de onvoorspelbaarheid, stel je komt vrijwel leeg thuis en je wilt laden en moet om 20u weer weg dan is je auto nog leeg want het net was overbelast en de paal uitgeschakeld.

Het begint zo langzamerhand toch een beetje kansloos verhaal te worden. Je merkt dat hoe meer EV's er komen hoe moeilijker het wordt. En hoeveel zijn er nu, 4%? Kun je nagaan als dat 70-80% wordt.
Probleem is wel dat veel auto's vaak tegelijk gaan rijden. En bij thuiskomst ook tegelijk gaan laden.
En dat is dus niet waar. Verschillende aanbieders hebben palen die juist op de goedkoopste moment je auto laden, bijv Tibber. En alle auto's hebben een instelbare laadmoment. Hier een auto uit 2017, die heeft het zelfs. Wij laden om 3 uur snachts.

En als jij zo vaak van huis bent, zou je een auto met een grotere accu moeten overwegen.

[Reactie gewijzigd door krflyer op 22 juli 2024 13:53]

En dat is dus niet waar.
Ja dat is het wel.

Wat jij noemt staat toch haaks op het principe van publieke laadpalen waar het juist niet de bedoeling is dat men die de hele dag/nacht bezet houdt?
En omdat de kans vrij klein is dat er in een gemiddelde woonwijk genoeg beschikbare laadpalen ergens in een straal van zeg een kilometer van je huis komen zal men meestal het laden combineren met een rit.
Wat meestal woon/werk verkeer is, en dus rond de spits.

Waar het op uit draait is dat je straks tijdens je werk een uur pauze moet nemen om je auto ergens op te laden of 's avonds ergens na het avond eten je ontspanning moet onderbreken om een laadpaal te gaan zoeken.
Ik denk dat jullie beide om een specifiek probleem draaien die vermoedelijk in de praktijk niet voorkomt. Het specifiek probleem wat jullie hier aanhalen komt neer op het volgende:

Auto's rijden vaak allemaal tegelijk en ze laden vaak allemaal tegelijk. Als je dit doortrekt naar benzine auto's dan komt het erop neer dat je dan net zoveel tankstations/pompen moet hebben als de autos die allemaal tegelijk gaan rijden.

Nou zullen jullie zeggen dat je met een tankbeurt veel meer kilometers kan maken en dat je dus maar 1 keer in de week? hoeft te tanken als je wekelijks 600 of 700km rijdt? dat is veel meer dan gemiddeld, maar laten we dit aanhouden. Dit komt ongeveer overeen met 2 tot 3 laadbeurten per week. Bij mijn werkgever staan laadpalen, daar kan je dan voor een deel of volledig weer opladen, dat is overdag. Bij thuiskomst zou je dan eventueel weer kunnen laden als dat nodig is, maar dan heb je maar een beperkte hoeveelheid nodig, 5, 10 of 20kW afhankelijk van je reisafstand woon-werk.

In de praktijk zal je dus zien dat niet iedereen op dezelfde momenten gaat laden, dat mensen die minder kilometers per dag rijden misschien maar eens per week aan de lader moeten. En dan heb je nog de mensen die thuiswerken en hun zonnepanelen inzetten om de opbrengst volledig in de auto te stoppen (kan prima als je een beetje tweaker bent ;), maar ik verwacht ook commerciële producten die dit mogelijk gaan maken zonder enige kennis).

Vergeet overigens niet dat iets meer dan 40% een eigen oprit heeft. Nou zullen ze niet allemaal voorzien kunnen worden van een laadpaal, maar een hoog percentage wel. Die mensen kunnen dan veel makkelijker spelen met dynamisch laden/tarieven.

Edit:om mezelf als voorbeeld te gebruiken (EV sinds 2020), ik werk veel thuis en maak momenteel weinig gebruik van auto. Laden doe ik bijna om de 2 weken, met uitzondering van af en toe lange afstanden waar ik snelladers voor nodig heb, dat is allemaal overdag de snelladers.

[Reactie gewijzigd door david-v op 22 juli 2024 13:53]

dat iets meer dan 40% een eigen oprit heeft
En dat is net zo relevant als de opmerkingen dat mensen thuis en bij de werkgever kunnen laden.
In de Randstad en in de grote steden is dat percentage veel lager. Er zijn woonwijken die bijna volledig uit flatwoningen bestaan.
Een beetje woonwijk heeft al snel duizenden auto's die allemaal 1 keer in de week een uur aan de lader moeten en geen ruimte om een parkeerplaats met 50 laadpalen aan te leggen of de mogelijkheid bewoners een vaste parkeerplaats voor de deur te kennen garanderen.
Er worden nu appartementencomplexen gebouwd met parkeerpleinen en garages waarvan misschien 2% van de parkeerplaatsen van een laadmogelijkheid wordt voorzien.

Alles wat je aangeeft is een sprekend voorbeeld van de meerderheid die nu al een EV heeft. Eigen oprit, zonnepanelen, werkgever met laadpalen. En dan is het praktisch prima te doen.
Om dan te zeggen dat het probleem in de praktijk vermoedelijk niet voor komt is behoorlijk kortzichtig.
Nou ja, aangenomen dat de nieuwe gebruikers niet noemenswaardig meer of minder kilometers maken dan de bestaande zal het aantal nieuwe voertuigen en het aantal km redelijk met elkaar opgaan.
Dat is niet het punt natuurlijk. De strekking waar ik op reageerde was dat de groei van het aantal laadpalen achterbleef met het aantal voertuigen, alleen omdat voertuigen niet 1-op-1 een laadpaal nodig hebben is dat geen eerlijke verhouding om uberhaupt na te streven. Dat zou de daadwerkelijke laadvraag moeten zijn, dus hoeveel tijd heeft elk voertuig een laadpaal nodig en dat schaalt met de afgelegde kilometers. Dan kan best de afgeleide van beide curves min of meer hetzelfde zijn, maar dat maakt niet dat de curves op dezelfde hoogte zitten.
Naar mijn weten is het plan om verplicht zakelijk electrisch te rijden vanaf 1 januari van de baan.
Heb je hier een bron van?
Dank je! Voor een groot aantal mensen zou dit zeker goed nieuws zijn.
Ik mag volgend jaar nieuwe auto uitzoeken. Hoeveel gaten denk jij dat ik al in de lucht ben gewprongen?
Nou als ik hier naar buiten kijk is het helder, dus ik denk HEEL VEEL!! :P
Als morgen alle auto's een EV waren, gebruiken we in NL maar zo'n 20% meer elektriciteit. Dat is dus prima behapbaar voor het net an sich, mits we slim laden (juiste moment). Echter komt het bovenop alle andere elektrificatie (warmtepompen, industrie die om wil, etc.). Er is dus wel echt regie nodig om de knelpunten goed weg te werken.

Bedrijven hebben vaak nog zat plek voor laadpalen, ik zie de meeste bedrijven nog steeds slechts met enkele laadpalen op een grote parking uitgerust zijn.
En dat terwijl de wegenbelasting op elektrische en PHEV auto's omhoog waardoor de verwachting is dat benzine auto's meer verkocht gaan worden.
En dat terwijl de accu technologie en productie verbetert en de prijzen van EV's de komende jaren zullen dalen tot onder de prijs van een vergelijkbare ICE waardoor de verwachting is dat er nog veel meer EV's zullen worden verkocht.
Ik zie 7 EV's in de top-12 staan. Wat is je punt? Dat er een PHEV bovenaan staat? Een PHEV die bovendien een grote accu heeft, voor een PHEV.
Mijn punt is exact wat het laat zien. Een hybride geeft het beste van beide...of beter gezegd 3 werelden.
Verschillende automedia berichtte daar al over, dat aardig wat bezitters van E-voertuigen teruggaan naar brandstof. Jammer, maar wel begrijpelijk.
Ik heb net voor 3500 euro een oude diesel uit 2006 gekocht. Rij de auto als youngtimer. Afgezien van wegenbelasting van 3k per jaar rijdt je verder voor.een habbekrats. En de auto is ook nog een 7 zitter.
Voor dat geld koop je nooit een EV komende 15 jaar denk ik.
Ik denk dat je over 15 jaar wel een 18 jaar oude EV op de kop kunt tikken voor 3500 euro + inflatie.
Echter hebben we geen idee hoelang de actieradius dan nog zal zijn.
Na bijna 4 jaar, staat de SOC (state of charge) van mijn batterij reeds op 82%. Onder de 70 % wordt het blijkbaar als end of life beschouwd.
Vermoedelijk kan je autos dan wel refurbishen met nieuwe batterijen. Maar goed. Of dat betaalbaar is, vraag ik me af.
Aantal inwoners (jan 2023):

Noord Holland: 2.952.622
Flevoland: 444.701
Utrecht: 1.387.643
Totaal: 4.784.966

En dan 35.000 palen. Nog geen 1% kan hiermee tegelijk aan de paal. Geen wonder dat er niet meer EVs verkocht worden...

Maar meer zal het net waarschijnlijk ook niet aan kunnen tot 2035. Waarom was er ook alweer zoveel tegenstand voor waterstof?

[Reactie gewijzigd door Martinspire op 22 juli 2024 13:53]

Hoeveel benzine pompen hebben we daar in totaal? Meer dan 35duizend?
3.371 Waarvan waarschijnlijk nog geen 1000 in deze 3 provincies. Maar die tankbeurten zijn zo gepiept. Bij Waterstof zal het langer duren, maar nog steeds snel genoeg om op te wachten. Bovendien zou je thuis ook waterstof kunnen maken om dat te tanken. Wellicht met het overschot aan zonne-energie waar door de salderingsregels straks weinig mee gedaan wordt.
Thuis waterstof maken en opslaan is een heel slecht idee. Het vereist complexe en dure apparatuur om het een beetje efficient en vlot te laten verlopen, maar vooral de gecomprimeerde opslag brengt enorme veiligheidsrisico's met zich mee. Het is qua eigenschappen echt een heel ander gas dan aardgas (methaan). Koppelingen die gasdicht zijn voor aardgas, zijn dat mogelijk niet voor waterstof. Het is het kleinste molecuul in het universum, het lekt heel makkelijk overal doorheen. Dat gecombineerd met het feit dat het geurloos is en een groot explosiebereik is het een recept voor ongelukken.
Ach, benzine e.d. waren ook vrij gevaarlijk totdat we de regels aanscherpten en de wetenschap inschakelden om verbeteringen te maken voor de veiligheid. Je hoeft verder geen 1000 liter per dag te genereren, alleen maar wat de dagelijkse ritten kosten. Thuisaccu's gaan ook niet 24uur stroom opslaan.

We hebben nog tot zeker 2035 (maar reken maar tot 2050) grote problemen op het energienet. We kunnen in die tussentijd toch wel met zinvolle alternatieven komen?

[Reactie gewijzigd door Martinspire op 22 juli 2024 13:53]

Bij een tankstation ben je maar een paar minuten, laadpaal niet.
Daarom blijf ik voorlopig nog lekker op benzine rijden :+
Oeh, wat fout. Om meerdere redenen.
- Aantal inwoners = aantal auto's? Serieus?
- Meer zou het net niet aankunnen? Artikel gelezen? Deze palen gaan actief "slim" laden om de belasting op het net te verminderen. Dat gaat natuurlijk ook gebeuren bij de overige palen.
- Het huidige aantal inwoners nemen en dan uitrekenen dat het aantal *extra* palen maar 1% is. Serieus? Appels en peren?

Ongetwijfeld kom je na bovenstaande met extra "problemen", dat is prima. Maar je begin is niet al te best.
Stel je hebt een woonwijk waar 100 mensen wonen. Wellicht zijn het 40 woningen. Ze zetten daar 1 laadpaal bij. Hoeveel van die bewoners ga je overtuigen om wel een EV te rijden tot 2028? En denk nou eens aan een woonwijk met vooral lage lonen. Hoeveel ga je daar overtuigen? Want die hebben geen oprit, geen zonnepanelen waar het vanaf gaat? Ze hebben zelfs geen eigen parkeerplaats in de straat en dan komt daar 1 laadpaal bij die hoogstwaarschijnlijk bezet is door de eerste aso die hem daar neer knalt en hem dan niet meer weg zet (omdat er toch verder nergens plaats meer is). Hoe denk je dat je díe mensen overtuigt om een EV te gaan rijden? Want dat is de groep die aan de beurt is nadat de mensen met eigen oprit en zonnepanelen allemaal al een EV hebben staan. Dat is namelijk niet de meerderheid in Nederland, dat is die andere groep zonder eigen parkeerplaats.

[Reactie gewijzigd door Martinspire op 22 juli 2024 13:53]

Ah, daar zijn de extra problemen die ik verwachtte: aanschafprijs, geen eigen laadmogelijkheid....
Jij rekende uit dat die nieuwe laadpalen nog geen 1% van het totaal aantal inwoners was en koppelde dat aan het gebrek aan enthousiasme om een EV te kopen. Ik toonde alleen maar aan dat je onderbouwing niet klopte. Daar ga je verder niet op in, maar je komt met andere argumenten. Die overigens ook bol staan van de aannames, scheve voorbeelden en onderbuikgevoelens, maar nogmaals: die discussie ga ik niet aan.
Als jij niet kan zien dat ik wel op je argumenten inga, dan is de discussie verder zinloos. 1 paal op 100 mensen is toch gewoon die 1% of ben ik nou gek? Dat jij aannames maakt op basis van mijn argumenten, daar kan ik ook verder niks aan doen...
1 paal extra op 40 auto's klinkt al heel anders. (40% van de inwoners van Nederland heeft een auto). Er wordt 1 paal bijgeplaatst, die komt dus bij de al bestaande palen.

En je kwam wel degelijk met weer nieuwe argumenten die alleen maar ruis veroorzaken (als ik er op in zou gaan).
Niet elke elektrische auto hoeft elke avond aan een laadpaal te staan natuurlijk, er zijn genoeg mensen die meerdere dagen op een enkele lading kunnen. Ook is er vaak maar 1 EV per gezin. En ook niet iedere EV hoeft aan een publieke laadpaal gehangen te worden, zo zijn er onderweg ook snelladers of organiseren mensen zelf een laadpaal aan huis.
De laadpalen gaan slim laden ondersteunen, waardoor er vooral geladen zal worden als het rustiger is op het elektriciteitsnet en als er veel groene stroom is.
Dit soort zaken vind ik dus een beetje vaag. Als in daar kom en mijn auto is bijna leeg dan wil ik die op dat moment gewoon zsm laden. Als ik dan terug kom met mijn boodschappen en na een bak koffie dan wil ik er niet achter komen dat mijn auto nog steeds bijna leeg is of er net een paar procent bij heeft geladen omdat die laadpaal had besloten dat het geen goed moment was.
Bij mij is het ook een stapje anders, ik zou je toting vinden als er laadpalen extra bijkomen die dynamisch kunnen laden.

Nu ben ik weer voor een benzine auto gegaan, omdat ik geen zin heb om 500 meter af te leggen naar een paal die misschien bezet is.
Als deze in straat zou staan, zou ik even naar buiten kunnen lopen om te kijken of deze al vrij is, maar elke keer 500 meter afleggen is niet prettig. Dan kies ik liever voor extra palen die dynamisch zijn in hun laadtijd.
Wat een onwetendheid weer waardoor je een beslissing neemt. Er zijn gewoon apps voor om te kijken of een paal beschikbaar is.

Bijv. https://driver.chargepoint.com/stations/1012119405
En door uitzicht op publieke laadpalen vanuit mijn kantoor en de erfenis van collega’s weet ik dat dit in veel situaties niet altijd even goed werkt
Allereerst, ik weet niet of je het zo bedoelt maar ik vind je reactie 'wat een onwetendheid' erg onvriendelijk overkomen.

Ik rij een PHEV en sta dus regelmatig aan een paal. Die apps zijn echt dramatisch hier in de buurt. De meeste laadpalen staan bij parkeervakken waarvan maar 1 gereserveerd is voor laden. Dan kan de paal wel een vrije poort hebben, maar als je er niet naast kan parkeren heeft dat geen nut. Ook heb ik 3 apps nodig om alle 6 de laadpalen hier te kunnen zien. Geen enkele heeft ze allemaal. En dat zie ik overal in Nederland.

Meestal is het geen probleem omdat er voldoende laadpalen zijn, én omdat ik altijd nog benzine kan rijden. Maar als het regelmatig voorkomt dat je MOET laden dan wordt het wel vervelend.
Mag ik een euro voor elke keer dat mijn app zegt dat een paal vrij is maar er in werkelijkheid gewoon een auto staat te laden? Gisteravond nog gehad. Andersom ook. Bij rijden naar andere paal kwam ik een paal tegen die volgens de app bezet zou zijn. In werkelijkheid bleek deze vrij.
Goed mogelijk dat de status van die palen in de paar minuten daarvoor veranderde. Onze buurt is vrij netjes met het weghalen van je auto zodra de auto vol is, ook omdat we een groot te kort aan palen hebben in de buurt.
Maar op die 5 minuten die je nodig hebt om naar daar te gaan kan die paal alweer bezet zijn door iemand anders en sta je daar voor niets ...

Hij heeft dus zeker een punt.
Je begrijpt het niet. Als je aan een tankstation even moet wachten duurt dat 5 min, een EV opladen duurt een paar uur ... daar ga je niet op staan wachten. |:(
Ik moest laatst wachten bij een snellader, duurde een half uur er een plek vrijkwam en vervolgens schiet het laden van mijn auto(tje) ook niet op. Dat was een uur extra reistijd op een rit van 1u15minuten omdat ik op bestemming niet kan laden.
Soms kan ik niet voor huis parkeren en is de (ook veel te dure) laadpaal bezet dus wat dan? heb ik niets meer aan die auto.

Met oprit stond de auto bijna vanzelf dagelijks klaar met een volle accu. Dan is het wel handig en goedkoop rijden als het bereik voldoende is.
Kijk even in Google maps. Daar staan laadpalen in en kun je zien of ze bezet zijn.
Zo'n paal zal gaan balanceren en weet hoe vol alle auto's zijn. Dit doet Tesla bijvoorbeeld al jaren met hun A/B palen.

Je auto krijgt echt wel iets van vermogen, daarnaast zijn dit geen snelladers maar "normale" 11kW/22kW palen en dan zit je auto sowieso niet vol na een boodschap + koffie
Die AC palen weten niet hoe vol de auto is. Enkel bij DC is dit het geval.

Protocollen ondersteunen dit niet of is optioneel en geen automerk deze info deelt. (IEC based PWM of ISO 15118 waar het optioneel is)
Het worden ook slimme palen en geen domme palen. Over het probleem wat jij aankaart zal echt wel nagedacht worden. En ik kan sowieso al twee dingen bedenken die het probleem kunnen mitigeren.
Er komt een norm voor slim laden. Doel daarvan is onder andere om de gebruikservaring voor de EV-rijder te borgen. Die zal een opt-out kunnen doen naar direct laden en bij slim laden uit kunnen gaan van een bepaalde hoeveelheid energie in een bepaalde tijd (30 kWh per zes uur was het voorstel).
Dit soort zaken vind ik dus een beetje vaag. Als in daar kom en mijn auto is bijna leeg dan wil ik die op dat moment gewoon zsm laden. Als ik dan terug kom met mijn boodschappen en na een bak koffie dan wil ik er niet achter komen dat mijn auto nog steeds bijna leeg is of er net een paar procent bij heeft geladen omdat die laadpaal had besloten dat het geen goed moment was.
waarom ga je laden als je boodschappen gaat doen en een kop koffie gaat drinken? je laad dan max iets van 75km bij. Ik kan me dit voorstellen als je geen laadpaal thuis of in de buurt hebt, maar voor een uurtje of minder laden doe ik meestal niet, beetje teveel gedoe voor mij persoonlijk. Slim laden is dan meer bedoeld voor mensen die bijvoorbeeld om 18 uur thuis komen en dan de volgende dag pas om 8 uur de auto nodig hebben. Als je dan aangeeft dat je om 8 uur echt moet vertrekken dan kan de laadsessie daar rekening mee houden en op "slimme" momenten (dat kunnen dus in die periode meerdere momenten zijn) het laden laten plaatsvinden.

als je je auto 1 uur of minder aan de laadpaal gaat hangen is slimladen nutteloos.
De gemiddelde Nederlander rijdt 32km per dag zo ongeveer. Ik ken veel mensen die hun auto niet eens elke dag aan de oplader hangen ondanks een eigen laadmogelijkheid op de oprit.

Er zijn altijd uitzonderingen, dat zijn dan degenen die als laatste over gaan (of wellicht op een andere technologie dan...)
Ik rijd ongeveer 20000 km per jaar en ik hang mijn auto echt niet elke dag aan de lader, nergens voor nodig. Vaak 1 keer, soms 2 keer per week.
Woon-werk is voor mij gemiddeld retour 15Km/dag. Dat is echter één werkdag per maand 300Km.
De gemiddelde Nederlander heeft dus geen auto nodig met slechts 32Km per dag? Want dat kan je best (elektrisch) fietsen. Of wat zegt dat eigenlijk?
Hopelijk ook een beetje goed gespreid want dat vond ik recent in Flevoland en omgeving nog best een uitdaging.

Kom nog wel eens op plekken in de Flevopolder waar een laadpaal bijzonder handig zou zijn, de eigenaar er een rits zou willen neerzetten maar het niet mogelijk is omdat het te afgelegen zit en het net het niet aan schijnt te kunnen :(

[Reactie gewijzigd door sapphire op 22 juli 2024 13:53]

Als de eigenaar met loadbalancers en slim laden zou werken, en het stroomverbruik binnen zijn huidige aansluiting houd, is het prima mogelijk om op eigen terrein laadpalen te plaatsen. Alleen in plaats van in 20 minuten tot 80 procent opgeladen zal dat een stuk langer kunnen duren afhankelijk van de huidige aansluiting wat die aan stroom kan leveren en de rest van het stroomverbruik van het bedrijf/woning.
Zelfs daar kan nog in accu's en zonnepanelen geïnvesteerd worden om extra capaciteit te creëren met een off grid installatie, alleen denk niet dat het winstgevend zal zijn dan.
Zeg je nou dat een eindgebruiker van de aansluiting kunstgrepen op eigen rekening moet gaan toepassen om andere van oplaad mogelijkheden te voorzien?
Het risico moet gaan nemen dat zijn bedrijf plat gaat om auto's die niet van hem zijn te laten laden?
Er gaat hier iets ernstig mis.
Met een loadbalancer heb je er in je bedrijf of thuis geen last van. De loadbalancer geeft prioriteit aan je eigen gebruik en restant gaat naar de laadpaal, die heb ik hier thuis ook.

En wie zegt dat het niet gaat om auto's van zijn of haar klanten/familie/vrienden? Of dat er geen prijs aan gehangen wordt voor het gebruik? Of dat het puur service is zoals een kopje koffie in de supermarkt?

Plus we zijn hier op Tweakers, dus denken in oplossingen toch?
Bij een loadbalancer moet er vermogen "over" zijn om te kunnen verdelen.
Daarbij als er een laadpaal staat gaan mensen er vanuit dat deze ook daadwerkelijk laad. En dan niet als druppellader.
Blijft dus staan dat de eindgebruiker in moet leveren om een ander in energie te kunnen voorzien.
Iets dat de netbeheerder moet doen.

Ja ik denk in oplossingen. Maar zolang er bedrijven de grens over gejaagd worden. Of een aggregaat neer gaan zetten om in de energie voorziening te kunnen voldoen. Zijn er weinig oplossingen.
Dit gaat de komende tijd nog erger worden. Aangezien werkelijk alles wat maar naar stikstof uitstoot ruikt wordt tegen gehouden.
Hoe dan? Nieuwbouwwijken en bedrijven kunnen niet meer worden aangesloten, maar op één of andere manier gaan we wél in de drukste provincies nog plaats kunnen maken voor 35.000 nieuwe laadpalen? Waar komt die benodigde capaciteit dan vandaan, precies? Of is dit meer een wensdroom die de betrokken partijen hebben uitgesproken, zonder naar het nieuws te hebben gekeken of in gesprek te zijn geweest met de netbeheerders?
Zolang er geen duidelijk nationaal plan is, is ook dit voer voor ellende in de toekomst. We doen maar wat met z'n allen.

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.