Brandweer Twente gaat zijn oefenterrein op Twente Safety Campus in Enschede bewaken met een zelfstandig vliegende drone. Het is de eerste commerciële drone die in Nederland zelfstandig mag vliegen.
De drone van het bedrijf Mapture.ai komt zelfstandig in actie na een melding van bijvoorbeeld de meldkamer, stijgt op uit een doos op het dak van het brandoefengebouw, bedenkt zelf een vliegplan om op bestemming te komen, streamt beelden live naar de meldkamer terug en kan ook weer landen in zijn doos. Het is voor het eerst dat in Nederland een drone zelfstandig mag vliegen met toestemming van de Inspectie voor Leefomgeving en Transport, dus zonder dat een piloot de drone in zicht moet houden. Automatisch vliegen was tot nu toe alleen mogelijk door Defensie.
:strip_exif()/i/2004144150.jpeg?f=thumblarge)
In eerste instantie gaat het om een grootschalige test op het terrein, waarbij de drone verschillende functies krijgt, legt Martijn Zagwijn, specialist drones bij de Brandweer Twente tegen Tweakers uit. "Primair dient de drone voor verificatie van een incident. Het komt in actie als bijvoorbeeld een bewakingscamera beweging ziet, of na een melding bij de meldkamer. Het krijgt coördinaten door en kan zo snel ter plaatse zijn om te zien wat er gebeurt. Daarnaast gaan we ook oefenen met geplande vluchten waarbij de drone rondjes vliegt. Uiteindelijk willen we dat de drone namelijk ook preventief kan optreden in droogteperiodes in de omgeving." Het beveiligingsbedrijf op de Twente Safety Campus gaat samen met de brandweer de drone ook inzetten voor bewaking.
Het voordeel van dit systeem, legt Zagwijn uit, is dat de drone snel ter plaatse kan zijn om een inschatting te maken van de ernst van een incident. "Met de informatie die de drone verzamelt kun je sneller opschalen of afschalen. Hoe sneller je een systeem ter plaatse hebt, hoe meer informatie je bij elkaar kunt krijgen." Zagwijn is bij de brandweer al een aantal jaren actief met drones. "We hebben droneteams in heel Nederland die kunnen worden ingezet bij brand, hulpverlening, ongevallen of incidenten met gevaarlijke stoffen. De opkomsttijd van een droneteam is normaal gesproken relatief lang, omdat het specialisten zijn. Zo'n geautomatiseerd systeem is sneller en kan dus ook snel een centralist van informatie voorzien."
De drone die de brandweer gebruikt is gemaakt door het Noordwijkse bedrijf Mapture.ai. Het is in feite een omgebouwde DJI Mavic Enterprise, vertelt Niels Klink van Mapture.ai. "We hebben de DJI-drone zo verbouwd dat de drone zichzelf kan opladen en volledig zelfstandig missies kan uitvoeren die geprogrammeerd zijn. Ook heeft de drone naast een gewone rgb-camera een warmtebeeldcamera." De drone zit normaal gesproken in een doos. Bij een melding opent de doos en stijgt de drone op. Mapture.ai maakte een 3D-omgeving van het terrein van de brandweer, waarbinnen de drone vervolgens zelfstandig routes kan maken op basis van coördinaten die bij de melding zitten of parameters die Mapture.ai de drone meegeeft. Het houdt daarbij rekening met obstakels en gebouwen.
Na de missie vliegt de drone terug naar de doos op basis van GNSS. "Vervolgens hebben we het algoritme zo gemaakt dat de camera omlaag gaat, op zoek naar de doos. Het ziet de doos op basis van de ArUco-marker die op de doos staat, dat is zijn computerherkenningspunt. Het protocol opent de doos, waar ook van die markers in staan, waarna de drone naar beneden gaat. Aan de hand van de markers kunnen we exact bepalen waar de drone zich bevindt, want GNSS, ATTI en de flowsensor in de drone zijn niet accuraat genoeg waardoor de kans bestaat dat de drone wegwaait in hoge wind. Door te landen met de markers gebeurt dat niet."
Regelgeving en risico's
Het is de eerste praktijksituatie waar Mapture.ai de drone in mag zetten, waar het nu zo'n 2,5 jaar aan werkt. Mapture.ai kreeg daarvoor ontheffing van de Inspectie Leefomgeving en Transport, die verantwoordelijk is voor dronevergunningen. Dat de drone nu ingezet mag worden, komt grotendeels door nieuwe Europese droneregels die sinds januari 2021 gelden. "Vroeger was het nee, want er is regelgeving. Tegenwoordig is het ja, mits je kunt aantonen dat het veilig gaat", vertelt Klink. "Omdat je nu een stappenplan hebt van de Europese luchtvaartautoriteit EASA en je kunt zien welke mitigerende maatregelen je moet toepassen om veilig te kunnen vliegen, is het makkelijker om de IL&T te overtuigen om ontheffing te krijgen." Dat schept ook mogelijkheden voor andere sectoren die graag drones willen inzetten om zelfstandig data te verzamelen, zoals de landbouw, of beveiligingsbedrijven die drones kunnen gebruiken als first responders.
Toch duurde het twee jaar voor de brandweerdrone van Mapture.ai de lucht in kon. "Alles is gebaseerd op risico's", zegt Zagwijn uit. "Er zijn allemaal afwegingen gemaakt om het risico zo klein mogelijk te houden. We vliegen boven een afgesloten bedrijventerrein, maar daar kunnen ook mensen zijn. We vliegen in de buurt van luchthaven Twente, dus er moet goede communicatie met de luchthaven zijn. De afgelopen twee jaar hebben we alle risico's bij elkaar geveegd en bedacht hoe we de risico's tot een acceptabel niveau kunnen terugbrengen. De komende tijd kunnen we aantonen dat het systeem veilig genoeg is om ook ergens anders ingezet te kunnen worden."
Voorlopig moet er altijd iemand van Mapture opletten bij een vlucht, omdat die bevoegd en verantwoordelijk is. Maar in tegenstelling tot bij alle andere dronevluchten, hoeft deze operator de drone niet in het oog te houden, dus hij of zij hoeft niet line-of-sight te vliegen, hij hoeft zelf niet aan de knoppen te zitten en hij hoeft zelfs niet op locatie aanwezig te zijn. De drone mag zelfstandig missies uitvoeren, maar de operator moet wel, al dan niet op afstand, de controle over kunnen nemen als er noodgevallen zijn. "Wij kunnen altijd de controle overnemen", zegt Klink. "Dat kan bovenop alle andere failsafes die in het systeem zijn gebouwd."
Uiteindelijk moet de drone op verschillende plekken in regio Twente ingezet worden en onderdeel worden van het gereedschap van de brandweer. De drone moet preventief natuurgebieden in de gaten kunnen houden om bijvoorbeeld natuurbranden vroeg te kunnen herkennen. Ook wil de brandweer de kennis delen met andere veiligheidsdiensten, zoals de politie en ambulance. Maar zelfstandig vliegende drones met camera's, daar zit niet iedereen op te wachten. "Daar ben ik me van bewust", zegt Klink. "Ik denk dat er wel weerstand gaat komen. Maar we willen met dit project ook maatschappelijke acceptatie creëren. We doen er natuurlijk alles aan om ervoor te zorgen dat we voldoen aan regelgeving en alles AVG-technisch op orde is. Ik kan als burger sceptisch zijn over de inzet, maar ik vind de techniek ook heel tof. Ik sta open om die discussie te voeren."
De drone van de brandweer in actie: