Toezichthouder controleert examensurveillance- en videobelsoftware in onderwijs

De Autoriteit Persoonsgegevens gaat onderzoeken of scholen de privacy van studenten waarborgen bij het inzetten van digitale communicatiemiddelen. De toezichthouder zegt veel berichten te ontvangen met zorgen over beeldbel- en surveillance-apps.

De Autoriteit Persoonsgegevens gaat bij onderwijsinstellingen na of ze hebben nagedacht over privacybescherming. De instellingen moeten aantonen hoe ze de privacy van leerlingen en studenten beschermen. Daarna kunnen er vervolgstappen komen, waarschuwt de toezichthouder. Hoe groot de schaal van het onderzoek is, is niet bekend. De AP begint zulke onderzoeken doorgaans met een vraag om meer informatie.

De privacywaakhond zegt in de afgelopen weken 'veel vragen' binnen te hebben gekregen over de inzet van digitale middelen bij scholen. Het gaat dan zowel om videobelprogramma's zoals Zoom als over 'proctoring'. Onder die laatste vallen tools die studenten in de gaten houden tijdens het maken van toetsen en examens. Onlangs klaagden Tilburgse studenten dat hun universiteit het programma Proctorio inzette voor examensurveillance. Het programma scant het scherm van de gebruiker, krijgt toegang tot de microfoon en de webcam, en indexeert zaken als het klembord en bezochte websites. Ook maken veel scholen gebruik van Zoom, dat de laatste tijd vaak kritiek te verduren kreeg.

De AP waarschuwt onderwijsinstellingen dat dergelijke tools veel informatie over studenten kunnen verzamelen. Daarbij kan bijvoorbeeld ook informatie worden verzameld over religieuze uitingen, stelt de toezichthouder. Daarmee kunnen de tools mogelijke bijzondere persoonsgegevens verzamelen. Voor zulke gegevens gelden onder de AVG extra strenge regels wat beveiliging en noodzaak betreft.

Scholen die beeldbelsoftware inzetten, vallen onder de AVG omdat ze persoonsgegevens verwerken. Daarom moeten de scholen een afweging maken van tools die worden gebruikt. Die mogen bijvoorbeeld niet méér gegevens verzamelen dan nodig en de gegevens mogen maar beperkt worden bewaard. Ook moeten de onderwijsinstellingen studenten informeren over hoe hun data wordt ingezet.

De AP erkent dat het onderwijs 'onder grote druk technische maatregelen hebben moeten nemen'. "Maar", zegt AP-bestuurslid Katja Mur, "deze dataverwerking mag geen ondergeschoven kind van de coronacrisis worden." De waakhond heeft een lijst met tips opgesteld voor scholen die dergelijke software willen inzetten.

Reacties (28)

Ik ben zelf student aan de Rijksuniversiteit Groningen, en ik moet zeggen dat er veel onrust is ontstaan de laatste dagen over hoe de tentamens zullen worden afgenomen. Het vervelende is dat de universiteit nog maar weinig openheid van zaken geeft rond de aankomende tentamenperiodes. Het College van Bestuur stelde in een interview dat er geen proeven waren gedaan met online proctoring, maar een dag later bleek dat er wel al tentamens mee waren afgenomen... Het CvB zou er niet van hebben geweten, maar of dat ook waar is? Niet veel medestudenten geloven het, ook omdat het CvB nadrukkelijk niet wil uitsluiten dat er meer tentamens met proctoring komen. Ondertussen is nog altijd niet bekend hoe de tentamens dan wel gaan worden afgenomen. Oorspronkelijk zouden we enkele dagen geleden geïnformeerd zijn over de wijze van tentamineren, maar dit is nu uitgesteld, de Examencommissie komt 'pas later' met een besluit. Zijn ze bezig zichzelf in te dekken, of kijken ze wat er blijft plakken aan Tilburg University en de TU Eindhoven als de storm daar is overgetrokken? Niemand weet het.

[Reactie gewijzigd door wachtspoor op 23 april 2020 15:45]

Ik werk zelf aan Universiteit Leiden en ik merk daar ook veel verschillen in de manieren waarop met deze kwestie wordt omgegaan. Niet alleen tussen universiteiten zijn er grote verschillen, maar ook tussen faculteiten, opleidingen en professoren. Er zijn nu nog steeds professoren die hun ppt/pdfs online dumpen en verder vrij weinig doen, anderen maken er veel werk van om video lectures op te nemen en live vragen te beantwoorden. Voor dat laatste ben ik nog een tijd ingezet omdat veel professoren moeite hebben om het geheel te organiseren, duidelijkheid of rechtlijnigheid vanuit het bestuur is er niet.

Voor het geven van lessen hebben we een heel mooi intern systeem, voor tentamens is het echter niet zo goed geregeld. Het meest kwalijke momenteel is dat er geen standaard is voor het afnemen van tentamens, dat leidt tot situaties die vrij oneerlijk zijn voor de studenten en waardoor ook de rechten in het geding komen. Ik zal geen specifieke of identificerende informatie verstrekken maar wij hebben momenteel faculteiten die gehele examens aflassen en vervangen met opdrachten, sommige vertrouwen de studenten er op dat ze een examen thuis eerlijk doen terwijl andere faculteiten geld zijn gaan uitgeven om proctoring tools er doorheen drukken waarbij toezicht wordt gehouden vanuit India. Hierbij wordt het toezicht outsourced waarbij opnames worden gemaakt van desktop en webcam.

Zelf ben ik niet direct met het geven van onderwijs bezig binnen de universiteit, maar ik vind dit laatste persoonlijk een zeer kwalijke zaak en ik vraag mij ook af of dit wel helemaal binnen de regels gaat. Helaas zijn veel personen die nu bezig zijn met het uitbesteden niet de meest technisch onderlegde personen en audits qua software en het verzamelen van data zijn er ook niet. Daar boven op zijn er nu veel studenten die (terecht) klagen dat de regels die op de ene faculteit worden gehanteerd veel strenger zijn, terwijl op de andere universiteit een veel menselijkere aanpak wordt gehanteerd. Het zal belangrijk zijn dat de minister van onderwijs, net zoals bij examens van het voortgezet onderwijs, hier een landelijk standaard voor gaat maken voordat dit tot ernstige problemen of oneerlijke verschillen gaat leiden.

[Reactie gewijzigd door Fox op 23 april 2020 22:01]

Wat een geklaag; proctoring waarbij je 0 privacy hebt is standaard in het zakenleven als je vanuit huis een examen wilt maken. En terecht als je het mij vraagt.

Wat mijn ervaring was met proctoring (voor een recent microsoft examen)

• Gehele kamer vrijmaken van ongeautoriseerd materiaal
• Foto's maken van elke kant van de kamer voor het examen begint
• Er wordt door meerdere proctors meegekeken op je scherm en door je webcam en geluisterd via je Microfoon. Je mag niet je mond bedekken met je hand (denkpoze),wegkijken van het scherm (dus ook niet tellen op je vingers). Als er iemand je kamer binnen komt is het ook exit, en je mag niet naar de plee uiteraard.
• Software dat als een soort sandbox met admin rechten draait waardoor je ook niet kan alt-tabben

Fijn is het niet, maar als je geen keuze hebt en niet kan wachten met het examen maken, sja...

Dat bedrijven het zich veroorloven om toe te passen wil nog niet zeggen dat het legitiem is of dat het een excuus is om als universiteit ook te doen.

Klinkt alsof je in de DDR examen deed

Wat ik alleen nog mis in dit lijstje, is dat ze je af en toe een stroomschok geven om te kijken of jij het wel echt bent en het geen fakestream is ipv livebeeld uit je camera.

Ik doe nog liever het jaar over dan dat ik mij neerleg bij dat soort gore inbreuk op mijn privacy.

Jij wel, maar kinderen hebben geen keuze. Onderwijs is wettelijk verplicht.

Onderwijs is toch tot 18 jaar (of het behalen van tenminste een (V)MBO diploma) verplicht? Hoeveel kinderen kent u die zonder MBO (of hoger) naar de universiteit gaan?


Aan de andere kant, of het nu een basisschool of een universiteit is, ik kan me niet voorstellen dat scholen het nu gaan verplichten om deze rotzooi te installeren die je pc scant en je hele kamer te delen met de school (blijft het wel binnen de school?). Wat ze dan beter kunnen doen is, zoals onlangs geadviseerd is voor basisscholen, om halve dagen naar school te gaan. Daar dan pc's klaar zetten om tentamens op te maken.

Het issue blijft dan wel hetzelfde, mag je het scherm of geluid wel opnemen en wat gebeurd daarmee? Echter hoeven de studenten dan niet hun eigen privé data te delen.

Volgens mij dien je het lesmateriaal te gebruiken dat je van school krijgt. Ook als dat digitaal is.
Het kan hooguit zijn dat je geen computer of tablet hebt, en dan moet de school een oplossing bieden.

Nee nee, ik wil niet moeten uitleggen dat hentai kunst is.

Goed dat ze hier naar kijken, ik kan me voorstellen dat er veel Wild West situaties zijn omdat er op zeer korte termijn van alles moest worden opgezet om het thuis scholen van kinderen te faciliteren. Het zal vast niet overal voldoen aan wet- en regelgeving.

Ik vind het prima dat ze willen kijken of privacy wordt nageleefd, maar wat ze dan ook zeggen:
" Daarna kunnen er mogelijk vervolgstappen komen, waarschuwt de toezichthouder. "
Dat vind ik eigenlijk helemaal niet kunnen. Vooral niet in deze tijd waar alles op z'n kop staat! Ze zouden hun energie beter kunnen besteden aan helpen van scholen in plaats van op de vingers tikken!

edit

Ja ze geven ook tips, maar vervolgstappen vind ik nog steeds niet kunnen, behalve als ze positief zijn natuurlijk.

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 342548 op 23 april 2020 15:47]

Dat doen ze ook, ze geven in de eerste plaats tips. De AP komt niet vaak met harde sancties zonder daar eerst veel voor te waarschuwen en sectoren/bedrijven de kans te geven hun gedrag aan te passen.

Dat heb ik helemaal onderin ook gelezen, wellicht is de woordkeuze "waarschuwt de toezichthouder" dan niet geheel op zijn plek. Een waarschuwing is volgens mij , nooit positief?

Dus een waarschuwing is per definitie altijd negatief? Volgens mij geef je een waarschuwing voor iets dat negatief of positief kan zijn.

Let op, morgen wordt het 25 graden.
Een waarschuwing voor een hitte golf
Pas op, je mag hier maar 30 rijden.
Een waarschuwing voor de maximale snelheid
Tril, je hebt nog steeds geen nieuwe berichten.
Een waarschuwing dat ik geen sociaal leven heb
He jij, jouw licht is kapot.
Een waarschuwing dat mijn licht kapot is.

Om maar even een paar eenvoudige voorbeelden van waarschuwingen te geven

Dan klopt het gedeelte 'De AP waarschuwt onderwijsinstellingen dat dergelijke tools veel informatie over studenten kunnen verzamelen' ook netjes.

[Reactie gewijzigd door DiaZ_1986 op 23 april 2020 16:44]

Een toezichthouder geeft geen 'positieve' waarschuwingen. Richtlijnen van de AP zijn bedoeld om te voorkomen dat er sancties worden opgelegd. Er bestaat niet zo iets als pas op versus let op.

Ik had de 'pas op' en 'let op' puur gebruikt om een voorbeeld te geven.
^{(Ik neem aan dat je doelde op 'pas op' is negatief en 'let op' is positief?)}


Het ging er ook om dat er gemeld werd dat:

Een waarschuwing is volgens mij , nooit positief?

Waarop ik voorbeelden gaf dat waarschuwingen niet altijd negatief hoeven zijn

Een waarschuwing is ook iets in de trant van: "Scholen let op, deze software is in strijdt met de AVG op de volgende punten" dan kunnen scholen daar mee aan de gang om het op orde te brengen. En ik vind het juist goed dat een AP dit ook ten tijde van crisis doet, dat we een crisis hebben betekend namelijk niet dat we onze privacy maar overboord moeten gooien. Misschien dat we flexibler kunnen zijn maar je moet in je achterhoofd houden dat dit soort zaken opgetuigd worden en vervolgens tot ver na de crisis nog steeds in gebruik blijven. Dus als de privacy nu niet op orde hebt ga je daar jaren last van hebben.

De AP staat bekend als een tandeloze tijger. Veel grommen maar niet bijten. Pas als je het echt veeeeeel te gek maakt en dan na meerdere waarschuwingen nog doorgaat gaan ze een keer denken over een boete.

Vooral niet in deze tijd waar alles op z'n kop staat! Ze zouden hun energie beter kunnen besteden aan helpen van scholen in plaats van op de vingers tikken!

edit

Ja ze geven ook tips, maar vervolgstappen vind ik nog steeds niet kunnen, behalve als ze positief zijn natuurlijk.

Dus omdat in deze tijd alles op zijn kop gezet is (niet staat, het is een keuze van regeringen wereldwijd!) moeten wij maar van alles en nog wat accepteren en slikken?

Je beseft dat het de volgende keer om nog minder op de kop gezet gaat worden en de keer daarna om nog minder enz.? Dat is namelijk al jaren aan de gang en komt hier op Tweakers ook vaak genoeg voorbij.

Stapje voor stapje gaan ze verder met het uitkleden van met name "jan met de pet" op allerlei manieren. We gaan toe naar een wereld waar je enkel nog (voorlopig) vrijheid en privacy hebt in je hoofd.

"Bezint eer ge begint" is iets waar ze met alle draconische maatregelen aan voorbijgegaan zijn. Daar beginnen ze nu ook langzaamaan achter te komen. Vandaar (hoogst waarschijnlijk) ook dat ze nu voorzichtig praten over het wat eerder versoepelen van de regels. De schade is namelijk al onhoudbaar.

Ook wanneer "nu" alles weer zou mogen duurt het nog maanden voordat er weer een wat meer alledaagse samenleving ontstaat zoals we die gewend waren. Deels, want ze willen niet meer terug naar de samenleving zoals die was...

Ik denk dat het grootste probleem is dat er met kinderen wordt gevideobeld. Dat betekent dat de doorsnee privacy-overeenkomst van een Slack/Teams/Zoom/whatever wrs niet voldoet, omdat die bovenwettig is. Vaak staat daar een minimale leeftijd in, en dat komt dan door het verzamelen van persoonsgegevens, wat bij kinderen verboden is (of je nou wel of niet op Accept hebt geklikt).

Er zijn scholen die bijv de Microsoft software volledig legaal op eigen AD draaien.
Zo ook Google diensten.

Het probleem is dat elk stukje "privacy" door studenten wordt uitgebuit om te cheaten bij examens. Helaas is dit soort software nodig voor het afnemen van examens omdat mensen niet te vertrouwen zijn.

Dit is dezelfde reden dat examens op school ook in een publieke ruimte worden gedaan, met constant toezicht.

Wat wel heel duidelijk moet zijn is dat deze software buiten de examen tijd niet geinstalleerd hoeft te zijn of actief is!

Dan mag de school ook alle hardware gaan leveren die ervoor nodig is. je kan studenten niet verplichten dit soort software te installeren.

Dat doen ze dus ook; dat heet een school-lokaal.

Dus leerlingen worden niet verplicht op hun eigen computers software te installeren?