Het Nederlandse kabinet wil het jaarlijkse bedrag dat het investeert in kunstmatige intelligentie verdubbelen van 64 miljoen euro in 2019 naar 128 miljoen euro. Dankzij publiek-private samenwerking moet er de komende zeven jaar 2 miljard euro in ai geïnvesteerd worden.
De Nederlandse overheid probeert met de investering aan te haken bij vergelijkbare plannen van Duitsland en Frankrijk. Duitsland wil de komende zes jaar drie miljard euro investeren in ai, Frankrijk kondigde begin dit jaar aan in de komende vijf jaar 1,5 miljard euro te investeren in kunstmatige intelligentie. De Europese landen hopen zo de achterstand op de VS en China op dit gebied in te halen.
De bedragen staan in het Strategisch Actieplan voor Artificiële Intelligentie dat het kabinet presenteert op de dag waarop ook het startschot voor de Nederlandse AI Coalitie gegeven is. Dit laatste samenwerkingsverband bestaat uit onder andere 65 organisaties zoals het ministerie van Economische Zaken, VNO-NCW, MKB-Nederland, TNO, Philips, Ahold Delhaize en IBM.
Het kabinet wil het geld gebruiken om onderzoek naar en toepassing van kunstmatige intelligentie in Nederland te stimuleren. De overheid wil zelf meer in gaan zetten op ai bij tal van terreinen. In het actieplan geeft het kabinet als voorbeeld een toenemend gebruik van ai bij defensie, dat technieken in wil zetten voor inlichtingenvergaring, data-analyse, snellere reactie bij de verdediging van Nederlands grondgebied en autonome systemen en robotica.
Ook ziet het kabinet toepassingen voor de gezondheidszorg, landbouw, politie, duurzaamheid en op juridisch gebied. In het plan staan diverse actiepunten, waaronder voor het delen van kennis en het in gang zetten van veel onderzoeken. Zo komt er onderzoek naar de effectiviteit van de toepassing van ai voor de taken van de politie en de ethische aspecten van ai.
Het kabinet wil het gebruik van verantwoorde ai stimuleren. Er gaan de afgelopen jaren steeds meer stemmen op om maatregelen te nemen voor het gebruik van ethische en controleerbare ai-algoritmes. Het kabinet wil een 'onoverzichtelijke situatie met verschillende keurmerken' voorkomen en in plaats daarvan vooral bestaande regels toepassen.
Het Nederlandse kabinet lijkt zo weinig te zien in extra regels om bijvoorbeeld transparantie over trainingsdata, het gebruikte model en de broncode af te dwingen. Het kabinet wijst in het actieplan op bestaande wetgeving die hier al van toepassing is. Zo geldt er op basis van de AVG een informatieplicht bij profilering in combinatie met geautomatiseerde besluitvorming en is consumentenwetgeving aanwezig die maakt dat consumenten geïnformeerde keuze moeten kunnen maken bij het aanschaffen van een product of dienst.
"Als blijkt dat bedrijven te weinig invulling geven aan hun eigen verantwoordelijkheid, kan nadere regelgeving worden overwogen om de maatschappelijke belangen te borgen", staat in het actieplan. Dat zou dan voor specifieke sectoren of toepassingen kunnen gelden, waarbij wordt gewezen op regels in de financiële sector. Daar gelden al specifieke eisen voor handelsalgoritmes.
Verder pleit het kabinet voor een instellen van een Europese toezichthouder die 'grote platformen' verplichtingen op kan leggen. Op nationaal niveau moeten bestaande toezichthouders toezicht houden op ai-toepassingen. Die moeten daarvoor samenwerken en expertise opbouwen. "Het kabinet gaat onderzoeken of toezichthouders voldoende toegerust zijn om toezicht op algoritmes te kunnen houden en of er toch nog blinde vlekken zijn in het toezichtlandschap", is nog wel de belofte. Afgelopen zomer riepen D66 en het CDA op om een waakhond op te richten voor het gebruik van algoritmes bij de overheid. De Tweede Kamer steunde dat voorstel.