Intel Z690-moederborden met DDR4 Round-up - Vergelijkingstabellen: slots en chips

Bij relatief goedkope moederborden moeten fabrikanten keuzes maken. Bovendien zit er aardig wat prijsverschil tussen de goedkoopste en duurste Z690-moederborden met DDR4-ondersteuning in deze vergelijkingstest. Op deze pagina maken we de onderlinge verschillen inzichtelijk.

PCI Express

Bij ieder moederbord in deze test zijn de PCI Express 5.0-lanes uitsluitend beschikbaar via het eerste x16-slot. De overige slots werken doorgaans slechts op PCIe 3.0-snelheid; alleen bij de ASRock Z690 Extreme is ook nog een PCIe 4.0 x4-slot aanwezig. Vaak zijn een of meer x4- of x1-slots overigens fysiek uitgevoerd als x16-slot, maar hebben ze dus veel minder bandbreedte.

	Slot 1	Slot 2	Slot 3	Slot 4	Slot 5
ASRock Z690 Extreme	PCIe 5.0 x16	PCIe 4.0 x4	PCIe 3.0 x4	PCIe 3.0 x1	Nvt
ASUS TUF Gaming Z690-Plus D4	PCIe 5.0 x16	PCIe 3.0 x4	PCIe 3.0 x4	PCIe 3.0 x1	PCIe 3.0 x1
ASUS ROG Strix Z690-A Gaming Wifi D4	PCIe 5.0 x16	PCIe 3.0 x4	PCIe 3.0 x1	Nvt	Nvt
Gigabyte Z690 UD DDR4	PCIe 5.0 x16	PCIe 3.0 x4	PCIe 3.0 x4	PCIe 3.0 x1	PCIe 3.0 x1
Gigabyte Z690 Aorus Elite DDR4	PCIe 5.0 x16	PCIe 3.0 x4	PCIe 3.0 x4	Nvt	Nvt
MSI Pro Z690-A DDR4	PCIe 5.0 x16	PCIe 3.0 x4	PCIe 3.0 x1	PCIe 3.0 x1	Nvt
MSI MPG Z690 Edge Wifi DDR4	PCIe 5.0 x16	PCIe 3.0 x4	PCIe 3.0 x4	PCIe 3.0 x1	Nvt

Vooral de goedkopere borden hebben veel PCIe-slots, omdat die minder M.2-ssd's kunnen huisvesten.

USB

Op de ASRock Z690 Extreme na heeft elk moederbord een USB 3.2 Gen2x2-poort op het aansluitingenpaneel, die een snelheid van 20Gbit/s biedt. ASRock kiest ervoor om die juist via de interne USB-C-header aan te bieden, zodat je op je behuizing over zo'n snelle poort kunt beschikken. Die mogelijkheid biedt verder alleen ASUS op zijn ROG Strix Z690-A Gaming Wifi D4.

Gigabyte is het scheutigst met het aantal poorten, maar die zijn wel relatief langzaam. Zowel de UD als de Aorus Elite heeft bijvoorbeeld nog vier USB 2.0-poorten: prima voor je muis en toetsenbord, maar niet meer dan dat. ASUS en MSI, bij de Edge, kiezen vaker voor snellere USB-standaarden.

	USB 2.0	USB 5Gbit/s	USB 10Gbit/s	USB 20Gbit/s	USB-C intern
ASRock Z690 Extreme	0	4	2	0	20Gbit/s
ASUS TUF Gaming Z690-Plus D4	0	5	2	1	10Gbit/s
ASUS ROG Strix Z690-A Gaming Wifi D4	2	4	3	1	20Gbit/s
Gigabyte Z690 UD DDR4	4	4	1	1	5Gbit/s
Gigabyte Z690 Aorus Elite DDR4	4	3	2	1	10Gbit/s
MSI Pro Z690-A DDR4	4	2	1	1	10Gbit/s
MSI MPG Z690 Edge Wifi DDR4	2	0	5	1	10Gbit/s

Luxe borden zoals deze MSI MPG Z690 Edge Wifi DDR4 hebben vaak veel en snelle USB-poorten. — Luxe borden, zoals deze MSI MPG Z690 Edge Wifi DDR4, hebben vaak veel en snelle USB-poorten.

Opslag

Alle borden in de test hebben drie of vier M.2-slots. Vaak werken die allemaal op PCIe 4.0-snelheid, behalve bij de ASRock Z690 Extreme en MSI Pro Z690-A DDR4, waarbij er eentje volgens de PCIe 3.0-specificatie werkt. Een opvallend verschil is verder dat bij budgetmodellen vaak maar één ssd van koeling wordt voorzien, terwijl de ASRock Extreme, ASUS ROG Strix, Gigabyte Aorus Elite en MSI MPG Edge heatsinks voor alle M.2-slots hebben.

De meeste Z690-moederborden in deze test hebben zes SATA-poorten. ASRock biedt er als enige acht aan; de ASUS TUF Gaming Z690-Plus D4 heeft er daarentegen als enige slechts vier.

	SATA	M.2-slots 1/2/3/4				Gekoeld
ASRock Z690 Extreme	8	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 3.0 x4	Nvt	3
ASUS TUF Gaming Z690-Plus D4	4	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	3
ASUS ROG Strix Z690-A Gaming Wifi D4	6	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	4
Gigabyte Z690 UD DDR4	6	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	Nvt	1
Gigabyte Z690 Aorus Elite DDR4	6	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	4
MSI Pro Z690-A DDR4	6	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 3.0 x4	1
MSI MPG Z690 Edge Wifi DDR4	6	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	PCIe 4.0 x4	4

Zelfs de Gigabyte Z690 Aorus Elite DDR4 van rond de 250 euro heeft al vier gekoelde PCIe 4.0-M.2-slots.

Video en audio

De fabrikanten zijn zeer eensgezind over de videoaansluitingen voor wie de igpu gebruikt. HDMI en DisplayPort is wat je krijgt.

	VGA	DVI	HDMI	DisplayPort
ASRock Z690 Extreme	0	0	1	1
ASUS TUF Gaming Z690-Plus D4	0	0	1	1
ASUS ROG Strix Z690-A Gaming Wifi D4	0	0	1	1
Gigabyte Z690 UD DDR4	0	0	1	1
Gigabyte Z690 Aorus Elite DDR4	0	0	1	1
MSI Pro Z690-A DDR4	0	0	1	1
MSI MPG Z690 Edge Wifi DDR4	0	0	1	1

Op de zeven borden in deze test komen we drie verschillende codecs tegen. De Realtek ALC1220 en ALC4080 zijn duidelijk luxer dan de ALC897. Het verschil tussen die eerste twee is uitsluitend hoe ze intern worden aangesloten; de ALC4080 werkt via USB en kan daardoor met hogere samplerates werken.

	Kanalen		Hoofdtelefoonversterking	Max. dac snr	Max. adc snr
	Dac	Adc
Realtek ALC897	10	2	Tot 32Ω	99dB(A)	95dB(A)
Realtek ALC1220	10	3	Tot 600Ω	120dB(A)	110dB(A)
Realtek ALC4080 (USB)	10	3	Tot 600Ω	120dB(A)	110dB(A)

De betaalbaarste opties van ASUS, Gigabyte en MSI maken gebruik van de simpelere ALC897-codec; bij de duurdere modellen passen alle fabrikanten een ALC1220 of ALC4080 toe. ASUS heeft op de ROG Strix Z690-A Gaming Wifi D4 zelfs een losse hoofdtelefoonversterker geplaatst. Daarbuiten valt op dat Gigabyte erg weinig analoge aansluitingen op zijn borden heeft gestopt en dat de ROG Strix, in tegenstelling tot zijn goedkopere broertje niet over een optische S/PDIF-uitgang beschikt.

	Codec	Analoge jacks	S/PDIF	Versterker
ASRock Z690 Extreme	Realtek ALC1220	6		Nvt
ASUS TUF Gaming Z690-Plus D4	Realtek ALC897	5		Nvt
ASUS ROG Strix Z690-A Gaming Wifi D4	Realtek ALC4080	5		Savitech SV3H712
Gigabyte Z690 UD DDR4	Realtek ALC897	3		Nvt
Gigabyte Z690 Aorus Elite DDR4	Realtek ALC1220	2		Nvt
MSI Pro Z690-A DDR4	Realtek ALC897	6		Nvt
MSI MPG Z690 Edge Wifi DDR4	Realtek ALC4080	5		Nvt

Netwerk

2,5Gbit-ethernet is inmiddels volledig standaard in dit segment. De ASRock Z690 Extreme biedt daarbovenop een secundaire gigabitpoort. De twee borden met wifi in de test gebruiken een Intel AX201-controller. Dat is niet het nieuwste model, waardoor ondersteuning voor Wi-Fi 6E ontbreekt.

Van letterlijk ieder bord zonder wifi is ook een model beschikbaar dat daar wel over beschikt. Die maken bijna allemaal gebruik van dezelfde AX201-controller, behalve de ASRock Z690 Extreme Wifi 6E, die van de nieuwere AX210 is voorzien.

	LAN 1	LAN 2	Wifi
ASRock Z690 Extreme	Realtek RTL8125BG	Intel I219-V	Nvt
ASUS TUF Gaming Z690-Plus D4	Intel I225-V	Nvt	Nvt
ASUS ROG Strix Z690-A Gaming Wifi D4	Intel I225-V	Nvt	Intel AX201 (Wi-Fi 6)
Gigabyte Z690 UD DDR4	Realtek RTL8125BG	Nvt	Nvt
Gigabyte Z690 Aorus Elite DDR4	Realtek RTL8125BG	Nvt	Nvt
MSI Pro Z690-A DDR4	Intel I225-V	Nvt	Nvt
MSI MPG Z690 Edge Wifi DDR4	Intel I225-V	Nvt	Intel AX201 (Wi-Fi 6)

Overige features

Sommige features haal je misschien niet direct uit de specsheet, maar kunnen wel invloed hebben op het gebruiksgemak van een moederbord. Om te beginnen zijn we blij dat ieder bord in de test ruim voldoende fanheaders en probleemdiagnose-leds heeft, twee zaken waarop fabrikanten in het verleden nog weleens wilden beknibbelen.

Wat wel opvalt, is dat de ASUS TUF Gaming Z690-Plus D4 als enige geen bios-flashbackfunctie heeft en dat alleen de Gigabyte-borden een onboard resetknopje hebben. De MSI Pro Z690-A DDR4 is het enige bord zonder geïntegreerd i/o-shield, maar dat is dan ook het goedkoopste bord uit de test.

	Fan- headers	Bios-chip	Bios flashen zonder cpu	Probleem- diagnose	Onboard knoppen	Rgb / Argb	I/o-shield
ASRock Z690 Extreme	7	256Mb	Ja	Ja, leds	Nee	1 / 3	Geïntegreerd
ASUS TUF Gaming Z690-Plus D4	7	192Mb	Nee	Ja, leds	Nee	1 / 3	Geïntegreerd
ASUS ROG Strix Z690-A Gaming Wifi D4	8	256Mb	Ja	Ja, leds	Nee	1 / 3	Geïntegreerd
Gigabyte Z690 UD DDR4	6	256Mb	Ja	Ja, leds	Ja, reset	2 / 2	Geïntegreerd
Gigabyte Z690 Aorus Elite DDR4	6	256Mb	Ja	Ja, leds	Ja, reset	2 / 2	Geïntegreerd
MSI Pro Z690-A DDR4	8	256Mb	Ja	Ja, leds	Nee	1 / 2	Los
MSI MPG Z690 Edge Wifi DDR4	8	256Mb	Ja	Ja, leds	Nee	1 / 3	Geïntegreerd