Inleiding
Samengevat
Dankzij de introductie van de nieuwste generatie videokaarten en gameconsoles is HDMI 2.1 interessant geworden. De implementatie van HDMI 2.1 in Sony's XH90 valt echter tegen, waardoor gamers deze televisie beter kunnen overslaan. Dat is bijzonder jammer, want deze tv geeft beelden met veel beweging juist erg goed weer. Dat maakt dat de XH90 wel interessant is voor sportliefhebbers.
De nieuwste generatie gameconsoles van Microsoft en Sony is voorzien van een HDMI 2.1-uitgang. Hiermee is het mogelijk om 4k-beelden met 120fps weer te geven. Tenminste, als je ook een tv hebt die voorzien is van HDMI 2.1 om al deze beelden te laten zien. De HDMI 2.1-specificatie is al weer drie jaar oud, maar tot nu toe waren er nog maar weinig apparaten te koop die er gebruik van maken. Ook Sony, het merk dat met de afgelopen consolegeneratie de grootste aantallen wist te verkopen, deed tot nu toe nog niet veel met de nieuwste generatie HDMI.
:strip_exif()/i/2003989650.jpeg?f=imagearticlefull)
Eerder dit jaar introduceerde Sony de XH90, de televisie die we in deze review bekijken. Deze tv is voorzien van twee HDMI 2.1-aansluitingen en van een full array local dimming backlight. Hoewel de hardware geschikt is voor HDMI 2.1, was de software dat tot voor kort niet. Vorige maand kwam er een update uit die 120fps-weergave van 4k-beelden mogelijk maakt. Hiermee is de XH90 software nog niet af, want een variabele refresh rate en auto low latency mode komen pas later via een update beschikbaar.
De fald-backlight van de XH90 moet een betere hdr-weergave mogelijk maken, waarbij de formaten HDR10, Hybrid-Log Gamma en Dolby Vision worden ondersteund. Ook kan de fald-backlight worden ingezet om beweging scherper weer te geven door snel aan en uit te schakelen. Door dit op een slimme manier te doen levert deze functie, die X-motion Clarity heet, wel scherpere beweging op, maar zie je het beeld niet knipperen. Er is uiteraard smart-tv in de vorm van Googles Android TV.
De XH90 maakt gebruik van Googles Android TV en is te koop in vier verschillende maten, van 55 tot en met 85 inch. Hiervan hebben wij in deze review de kleinste getest. De grote maten, vanaf 65", zijn voorzien van twee extra tweeters aan de zijkanten, zodat het lijkt alsof het geluid uit het scherm komt. Ons 55"-testmodel heeft echter slechts twee luidsprekers aan de onderkant. Ten tijde van het schrijven van deze review was de 55"-versie van de XH90 in de Pricewatch te vinden voor ongeveer negenhonderd euro.
Uiterlijk en aansluitingen
We vinden het ontwerp van de XH90 zeer geslaagd. Sony heeft mooie materialen gebruikt, waardoor de afwerking een zekere luxe uitstraalt. Zo zijn de smalle bezels rond het scherm gemaakt van metaal en zijn de randen geslepen voor een mooi glimmend accent. Midden onder het scherm prijkt een bescheiden Sony-logo. Daaronder zit een uitsparing in het metaal met daarin de infraroodontvanger, de omgevingslichtsensor en een statusled.
De televisie staat enigszins achterover op de twee voetjes die aan weerskanten van de behuizing zijn bevestigd. Ook deze zijn vervaardigd van mooi afgewerkt metaal. Bovendien zijn ze erg smal, waardoor ze recht van voren gezien nauwelijks opvallen. Ze zijn niet op een andere plek aan de tv te bevestigen, waardoor de XH90 niet op smalle meubels geplaatst kan worden.
De behuizing is naar moderne maatstaven aan de dikke kant. De verklaring daarvoor zit hem in de fald-backlight met leds achter het scherm. Daarvoor is nu eenmaal veel meer ruimte nodig dan voor een edge lit scherm, waarbij de leds in de randen zitten. Doordat de tv aan de randen wel mooi plat is, valt de wat diepere behuizing overigens alleen op als je de tv van de zijkant bekijkt; een kant die je in de meeste huiskamers niet vaak te zien krijgt.
Aansluitingen
Sony is zo goed geweest om het netsnoer afneembaar te maken. Zo kun je het anderhalve meter lange snoer eenvoudig vervangen door een langer exemplaar als dat nodig is. Het CI+-slot heeft bovenaan de achterkant een plekje gevonden achter een klepje. Hierdoor kun je er maar lastig bij als de tv aan de muur bevestigd is, dus niet vergeten de kaart erin te stoppen voordat je hem ophangt. Alle andere aansluitingen zijn wel makkelijk te bereiken, doordat ze aan de zijkant zitten.
Bovenaan zitten twee USB-aansluitingen, waarvan de snelste bedoeld is voor een harde schijf waarop opnamen kunnen worden opgeslagen. Daaronder zit een Toslink-optische audio-uitgang. Er is een 3,5mm-koptelefoonaansluiting die ook gebruikt kan worden als analoge lijnuitgang. Om oude, analoge bronnen die composietvideo uitsturen, te kunnen gebruiken, is er een tweede 3,5mm-aansluiting. Het hierbij benodigde break-outkabeltje krijg je helaas niet bij de tv meegeleverd.
Er zijn vier HDMI-aansluitingen. De bovenste twee ondersteunen HDMI 2.0 en de onderste, na het installeren van een update, HDMI 2.1. Ingang drie is bovendien voorzien van een audio return channel die sinds de update ook de modernere e-arc-variant ondersteunt. Daaronder zit een aansluiting voor netwerk en daar weer onder zitten twee F-connectors voor satelliet. Onderaan zit de antenneaansluiting voor kabel of Digitennne.
Interface en afstandsbediening
Sony maakt gebruik van Googles Android TV-besturingssysteem versie 9.0 Pie. De meeste televisies met Android maken gebruik van een relatief goedkope soc van MediaTek en in het geval van de XH90 is dit de mt5895. Deze beschikt over vier Arm Cortex-A73 cpu-cores op maximaal 1,8GHz en 3GB werkgeheugen. De gpu is een Mali G52 en er is in totaal 16GB flash-opslaggeheugen, maar daarvan is ongeveer 3GB over om je eigen apps te installeren. Android TV draait redelijk vlotjes op de mt5895, maar zo soepel als we van recente smartphones gewend zijn, is het zeker niet.
:strip_exif()/i/2004017322.jpeg?f=imagenormal)
Een belangrijke reden dat Android TV vlot draait, is de resolutie waarop de interface van de tv wordt gerenderd; deze is nog altijd slechts 1920x1080 pixels. Vervolgens wordt dit opgeschaald naar de resolutie van het scherm van 3840x2160 pixels, waardoor vooral tekst er niet zo scherp uitziet als je mag verwachten van een 4k-tv. Helaas is er nog geen enkele fabrikant die gebruikmaakt van een echte 4k-interface en wat dat betreft doet Sony dus niet onder voor de concurrentie.
:strip_exif()/i/2004017584.jpeg?f=imagenormal)
De interface is wat opgefrist ten opzichte van eerdere Sony-modellen. Vooral de instellingenmenu's zien er nu wat mooier uit en doordat ze slechts een gedeelte van het scherm beslaan, kun je goed zien wat je aan het doen bent als je het beeld aanpast. Helaas zit niet alles even logisch in elkaar. Zo moesten we flink zoeken naar de instellingen voor de externe ingangen. Deze vonden we uiteindelijk onder 'Tv kijken'. Wat ons betreft een rare plek voor deze instelling, want externe ingangen worden nogal vaak gebruikt voor andere zaken dan tv-kijken.
:strip_exif()/i/2004017582.jpeg?f=imagenormal)
De elektronische programmagids is mooi overzichtelijk door het gebruik van zenderlogo's. Ook blijft het huidige programma zichtbaar in een bovenhoek, waardoor je niets hoeft te missen als je programmagegevens bekijkt. Het app-aanbod van Android TV is met afstand het grootste van alle smart-tv-platforms, maar we hebben niet het idee dat dit tegenwoordig nog als een groot pluspunt wordt gezien. Zolang de belangrijkste video-on-demanddiensten beschikbaar zijn, vinden de meesten het wel prima.
Afstandsbediening
De meegeleverde afstandsbediening heeft een lang en slank ontwerp en een erg duidelijke lay-out. Hierdoor went het apparaatje snel en hoef je nooit lang te zoeken naar een toets. Afgezien van de d-pad zijn alle knoppen gemaakt van rubber. Ze voelen prettig aan, maar het zachte rubber komt wel wat goedkoop over. Wij vonden Sony's eerdere model met bovenkant uit één stuk, waardoor hij net wat beter bestand was tegen ongelukken met drankjes, eigenlijk beter.
Uiteraard is ook deze remote voorzien van een microfoon voor Googles spraakassistent en ook mochten, van Sony dan, de gesponsorde knoppen voor Google Play en Netflix niet ontbreken. Wij hadden liever een paar zelf te programmeren toetsen gezien, maar die leveren Sony natuurlijk geen geld op. De achterkant heeft afgeronde hoeken en is voorzien van een textuur waardoor hij niet snel uit je handen zal glijden.
Gameprestaties
:strip_exif()/i/2003992184.jpeg?f=imagenormal)
Als je een gameconsole hebt, wil je een tv met een zo laag mogelijke inputlag, oftewel een televisie die de beelden van je console die via HDMI binnenkomen, zo snel mogelijk weergeeft. Bij zowel 1080p60- als 2160p60-beelden komt de inputlag van de XH90, gemeten met onze Leo Bodnar-lagtester, uit op ongeveer 16ms. Dat wil zeggen dat de vertraging bijna een enkel beeldje bedraagt. Met een dergelijk lage inputlag valt goed te leven, zolang je maar geen gebruik maakt van de nieuwste generatie consoles. Zowel de PlayStation 5 als de Xbox Series X kan namelijk 4k-beelden uitsturen op 120fps. Op papier kan de XH90, dankzij de HDMI 2.1-ingangen, die ook weergeven. In de praktijk ligt het echter wat gecompliceerder en dat heeft geleid tot nogal wat controverse.
Als je namelijk 4k-beelden met 120fps naar de XH90 stuurt, zien die er een stuk minder mooi uit dan wanneer je dezelfde beelden met 60fps aanbiedt. We hebben dit onderzocht door middel van een pc met verschillende videokaarten uit Nvidia's RTX 3000-serie. En zodra we van 60 naar 120fps schakelden, werd vooral tekst in beeld duidelijk minder goed leesbaar. Na het bekijken van de nodige testbeelden zijn we erachter gekomen wat er precies gebeurt.
Bij het weergeven van beelden met 3840x2160 pixels met 120fps voegt de televisie de informatie van twee achtereenvolgende beeldlijnen samen, waardoor de verticale resolutie feitelijk wordt gehalveerd. Dit is goed te zien op onderstaande foto's. De linkerfoto is een macro-opname van witte en zwarte beeldlijnen die exact een pixel hoog zijn. De rechterfoto toont exact hetzelfde beeld, maar dan niet met 60, maar met 120fps weergegeven. Het is goed te zien dat de horizontale lijnen volledig zijn verdwenen en zijn samengevoegd tot een grijs vlak.
Details van een enkele pixel breed blijven wel zichtbaar en dus is de feitelijke resolutie van de XH90 bij het weergeven van 120fps nog maar 3840x1080 pixels. Wij denken dat Sony deze knieval heeft moeten maken omdat de beeldverwerking niet over genoeg bandbreedte beschikt. De tv mag dan voorzien zijn van twee HDMI 2.1-ingangen waarmee 2160p120-beelden de televisie kunnen binnenkomen, de huidige chipset is waarschijnlijk niet krachtig genoeg om de beelden ongeschonden weer te geven.
Door de verticale resolutie te halveren, wordt effectief de benodigde bandbreedte gehalveerd om beelden met 120fps te kunnen weergeven. De claim van Sony dat deze tv 4k-beelden met 120fps kan weergeven, blijft door deze truc overeind, omdat de term 4k feitelijk alleen iets zegt over de horizontale resolutie en niet over de verticale. Een slinkse wijze van formuleren dus! We kunnen ons dan ook goed voorstellen dan mensen die een XH90 hebben gekocht vanwege de mogelijkheid om te gamen met 120fps, zich bekocht voelen.
De situatie is des te erger omdat de XH90 in de verkoop ging zonder 120fps-ondersteuning, met de belofte dat deze feature later door middel van een software-update zou worden toegevoegd. Een dergelijke situatie is er overigens nog steeds met variabele framerate. Deze HDMI 2.1-feature wordt op dit moment nog niet ondersteund en zal pas later worden toegevoegd. Wellicht dat Sony wacht totdat deze feature in de PlayStation 5 is geïmplementeerd, zodat het kan testen of het goed werkt met zijn eigen tv. Vanwege de gebrekkige weergave van 120fps kunnen we niet anders dan iedereen aanraden een andere HDMI 2.1-tv te kopen om te gebruiken met een gloednieuwe Xbox of PlayStation.
Daarbij komt dat het ons niet is gelukt om 4k-beelden, ook met 60fps, zonder chroma subsampling weer te geven, hoewel we de juiste HDMI-ingangen hebben gebruikt met de juiste instellingen in het menu. We denken dat dit probleem nog wel op te lossen is met een firmware-update, maar om 4k-beelden met 120fps goed weer te kunnen geven, is waarschijnlijk een hardware-upgrade nodig. Het is raar, maar helaas voorlopig waar dat (potentiële) Sony PlayStation 5-eigenaren maar beter geen Sony-televisie kunnen kopen.
Update:
We hebben de XH90 getest met een vorige firmwareversie 6.0384. Eind vorige week heeft Sony versie 6.0414 uitgebracht, die onder andere 'wazig tv-beeld' in 4K120Hz modus moet verbeteren. Wij hebben deze update niet kunnen testen omdat het toestel inmiddels retour is naar de fabrikant. Een foto van Rtings genomen met die nieuwe firmware, leert dat het beeld inderdaad iets minder wazig is, maar de tv intern nog altijd op halve resolutie lijkt te werken in 4K120Hz modus.
Energiegebruik en geluid
Het verbruik van de XH90 is prima in orde en deze televisie heeft dan ook energielabel A meegekregen. Nadat we de backlight hadden afgesteld op een helderheid van 250cd/m², maten we een gemiddeld verbruik van 84W. Bij een helderheid van 120cd/m² loopt het verbruik terug tot 55W. Deze instelling levert overigens alleen een mooi beeld op in een redelijk donkere kamer. Zo uit de doos verbruikte de tv ongeveer 94W, waarbij het scherm een helderheid van 287cd/m² produceerde. Zet je het toestel in de filmstand, dan verbruikt het gemiddeld 95W om dezelfde helderheid te genereren. Uiteraard is de XH90 ook voorzien van een sensor die de hoeveelheid omgevingslicht in de gaten houdt en waarmee de backlight automatisch aan de lichtomstandigheden kan worden aangepast. Hierdoor heb je altijd een prima beeld en verspil je niet onnodig energie.
Geluid
De XH90 is bij alle schermmaten, behalve de kleinste van 55", voorzien van twee extra tweeters die in de zijkanten zijn verstopt. Hierdoor lijken stemmen van pratende mensen in beeld daadwerkelijk uit het scherm te komen. Ons testmodel heeft een schermdiagonaal van 55" en dus is het van slechts twee breedbandluidsprekers voorzien die aan de onderkant zijn geplaatst en het geluid naar beneden uitstralen.
Sony heeft de vorm van de luidsprekers in de breedte asymmetrisch gemaakt. Hierdoor moet de vorm van de conus beter behouden blijven, met een zuiverder geluid tot gevolg. Beide kanalen hebben 10W aan versterking voor een totaal vermogen van 20W. De geluidskwaliteit is prima, maar bij de weergave van muziek en film schieten deze bescheiden luidsprekers al snel tekort. Vooral de laagweergave maakt niet veel indruk. Stemmen klinken prettig, maar zouden nog wat duidelijker zijn als de luidsprekers naar voren waren geplaatst.
Het audiosysteem kan surrogaatsurround produceren, maar veel stelt dat niet voor. Voor een overtuigende surroundweergave heb je nu eenmaal meer luidsprekers nodig. Ook is er een equalizer, maar ook daarvan is het effect beperkt en wordt het geluid niet echt mooier. De optie om dialoog beter verstaanbaar te maken door de middentonen wat op te krikken, heeft wat ons betreft nog het meeste nut en kan goed van pas komen als je een gehoorbeperking hebt.
Beeldeigenschappen
De XH90 maakt gebruik van een VA-beeldpaneel. Deze variant van de lcd-techniek staat erom bekend dat het eigen contrast relatief goed is, maar dat de kijkhoeken minder goed zijn. Dat zien we duidelijk terug op onderstaande foto's, die zijn genomen met een identieke belichting.
De linkerfoto is recht van voren genomen en de rechter is onder een hoek van 45 graden gemaakt. We zien dat de kleuren wat warmer zijn en de verzadiging terugloopt. Ook is het beeld minder helder en heeft het wat minder contrast.
Geen enkele backlight is perfect en om te laten zien hoe egaal het scherm wordt verlicht, hebben we foto's genomen van een volledig wit scherm. Hierbij we hebben belicht voor middengrijs, zodat verschillen in helderheid extra goed zichtbaar worden.
We zien op de foto's dat de fald-backlight het scherm mooi egaal verlicht, maar de uiterste hoeken blijven duidelijk wat donkerder dan de rest van het scherm. De overgangen tussen de verschillende zones zijn niet zichtbaar. Wel zien we opnieuw dat de kleurtemperatuur afneemt, evenals de helderheid.
De zwartweergave is voor een lcd-tv prima, maar onder een hoek zien we het scherm duidelijk oplichten. De aansturing van de backlight werkt redelijk subtiel, waardoor duidelijke halo's rond heldere objecten op een zwarte achtergrond zoveel mogelijk worden vermeden. Dat heeft echter tot gevolg dat zwart niet zo donker is als op een oled of andere lcd's met een fald-backlight.
Beeldverwerking
De wat duurdere televisies zijn altijd rijkelijk voorzien van algoritmen die bedoeld zijn om het beeld te verbeteren. Fabrikanten proberen zich hiermee te onderscheiden van de concurrentie door hun televisies een eigen 'look' mee te geven. In de praktijk hebben de meeste beeldverbeteraars echter een negatief effect op de beeldkwaliteit en kun je ze het beste alleen maar gebruiken als je naar beelden van slechte kwaliteit kijkt.
Zo kun je met de functies 'Zwart aanpassen' en 'Geav. contrastoptimalisatie' de helderheid van donkere en lichte delen van het beeld beïnvloeden. Dat werkt prima en levert meer zwart en contrast in het beeld op, maar gaat ook ten koste van schaduwdetail en doortekening in de helderste delen van het beeld. Met 'X-tended Dynamic Range' krijg je ook meer contrast in beeld door sdr-beelden als het ware op te schalen naar hdr. Dat ziet er soms best natuurlijk uit, maar kan ook wat te veel van het goede opleveren. Geen functie om standaard aan te zetten dus.
Met 'Live Colour' kun je de hoeveelheid kleur in beeld opvoeren en 'Realiteits Creation' past verscherping toe voor meer details in beeld. Voor beide algoritmen geldt dat ze bij sommige slechte beelden kunnen helpen, maar aan beeldmateriaal van goede kwaliteit doen ze alleen maar afbreuk. Dat geldt ook voor de twee aanwezige ruisonderdrukkers, die prima werken, maar scherpte kosten als je ze toepast op beelden van goede kwaliteit.
:strip_exif()/i/2004036472.jpeg?f=imagenormal)
Om beweging er vloeiender en scherper uit te laten zien, is er beeldinterpolatie in de vorm van Sony's motionflow. Door tussenliggende beelden te berekenen, wordt de framerate verhoogd en daardoor zien bewegende beelden er vloeiender en scherper uit. Helaas is geen enkel algoritme foutloos en zeker als de beelden in real time moeten worden berekend op betaalbare hardware, levert dat artefacten in beeld op. Ook de XH90 laat duidelijk fouten in beeld zien.
De bovenstaande foto is gemaakt van een bewegend testbeeld. De witte cirkel beweegt over een achtergrond met een fijne structuur. Rechts van de witte cirkel is duidelijk een verticale lijn in deze structuur te zien. Dit zie je in de praktijk als een duidelijk knipperen van de structuur op de achtergrond.
Sony heeft een wat ons betreft een zeer nuttige vorm van backlightscanning, ook bekend als black frame insertion, toegepast. Deze heeft de marketingnaam 'X-Motion Clarity' meegekregen. Volgens Sony worden afzonderlijke delen van het beeld waar veel beweging is, plaatselijk licht en donker gemaakt, maar uit de bovenstaande foto's, gemaakt met een zeer korte sluitertijd, blijkt dat deze functie een stuk simpeler werkt.
We zien dat het beeld over de hele breedte wordt verlicht. Eerst gaan de bovenste zones aan en vervolgens gaat de rij zones daaronder aan. Daarna gaat de rij daar weer onder aan en zo ontstaat een horizontale balk van licht die van boven naar beneden beweegt. Doordat het beeld nooit helemaal aan of uit is, zoals normaal bij black frame insertion het geval is, zie je het beeld niet knipperen. Wel wordt beweging veel scherper weergegeven doordat de beelden korter zichtbaar zijn. Hierdoor kan er geen bewegingsonscherpte op je netvlies ontstaan. Dit effect is vergelijkbaar met flitslicht in de fotografie, waarmee beweging perfect te bevriezen is. Deze functie kost wel wat helderheid, maar daar staat een erg mooie en scherpe weergave van beweging tegenover. Vooral bij het kijken naar sport biedt dit echt meerwaarde.
Metingen en hdr
De XH90 is dan wel voorzien van een fald-backlight, maar door het lage aantal zones levert dit voor het contrast eigenlijk geen voordeel op. Verticaal tellen we 6 zones boven elkaar, maar horizontaal zijn het er slechts 4 voor een totaal van 24. Het contrast, gemeten volgens de ANSI-methode met acht witte en acht zwarte vlakken in beeld, komt uit op 5310:1. Dit komt overeen met wat je van een VA-paneel mag verwachten, een prima contrast voor een lcd-tv dus, maar niet zo goed als de duurdere lcd's met een fald-backlight. Uiteraard doen oledtelevisies het op dit vlak nog veel beter.
We hebben het scherm doorgemeten met de Calman-kalibratiesoftware en onze SpectraCal C6-colorimeter, die we hebben voorzien van een meterprofiel door middel van een X-Rite i1Pro 2-spectrometer. Van alle beeldpresets levert 'Bioscoop' de nauwkeurigste weergave op.
/i/2004042528.png?f=imagenormal)
We zien een keurig gammaverloop. Alleen aan de onderkant wordt de curve niet perfect gevolgd, maar dat is haast onvermijdelijk met de lcd-techniek. Doordat bijna alle grijstinten de juiste helderheid hebben, gaan er nauwelijks details in beeld verloren. Ook zien we dat grijze vlakken geen kleurzweem hebben en dat betekent dat de meeste kleuren zeer nauwkeurig worden weergegeven. Met een gemiddelde ΔΕ2000 van minder dan twee vallen de afwijkingen met het blote oog nauwelijks op.
De wat meer verzadigde kleuren meten we aan de hand van de kleuren van de ColorChecker-kaart, die sinds jaar en dag in de fotografie wordt gebruikt om de kleurweergave te controleren.
/i/2004042562.png?f=imagenormal)
Ook hier zien we slechts geringe afwijkingen, waardoor het beeld in de Bioscoop-stand keurig wordt weergegeven zoals de makers het bedoeld hebben. Een gemiddelde ΔΕ2000 van anderhalf betekent dat de XH90 keurig is afgesteld in de fabriek.
Hdr
De Sony XH90 kan hdr weergeven in de formaten HDR10, HLG en Dolby Vision. Van alle hdr-formaten die ertoe doen, wordt dus alleen HDR10+ niet ondersteund. Dat is geen groot probleem, omdat de tv dan terugvalt op HDR10 en de beelden dus zonder dynamische metadata, maar wel in hdr, zullen worden weergegeven.
Door het beperkte contrast van het beeldpaneel en het ontbreken van een fijnmazige fald-backlight zien hdr-beelden er niet zo mooi uit als op duurdere televisies. De hdr-weergave biedt duidelijk meerwaarde op deze televisie, maar zo goed als op een oled is het bij lange na niet.
Ook de maximale helderheid is voor een televisie met een fald-backlight aan de lage kant.
/i/2004042642.png?f=imagenormal)
Bij onze tests waarbij witte vlakken van verschillende groottes op een zwarte achtergrond worden gemeten, kwamen we tot een piek van 767cd/m². Hierbij was een kwart van het scherm wit. Een volledig wit scherm wordt met 563cd/m² weergegeven en daarmee doet de XH90 het dus beter dan een oledtelevisie, die gemiddeld slechts rond de 150cd/m² aan helderheid haalt bij een wit scherm. Bij een wit vlak van twee procent hebben we 577cd/m² gemeten. De wat lage maximale helderheid maakt dat deze tv overdag niet veel indruk zal maken bij het weergeven van hdr. Wel is het overdag prettig dat het beeld goed is ontspiegeld.
Bij het meten van hdr drukken we de afwijkingen niet meer uit in ΔΕ2000, maar gebruiken we ΔΕITP. Hier is voor gekozen omdat ΔΕ2000 nooit is ontworpen om afwijkingen van licht uitstralende beeldschermen uit te drukken en er bij hogere helderheden grote afwijkingen optreden. Meer over dit onderwerp lees je hier en hier. De hdr-modus 'Gebruiker' levert het beste resultaat op.
/i/2004042650.png?f=imagenormal)
Bij het weergeven moeten hdr-beeldschermen helderheidspieken die boven het maximaal mogelijke liggen, afkappen en weergeven met de piekhelderheid van het scherm zelf. Daarbij gaan er dus details in de hooglichten verloren. Om wat meer detail in de helderste delen van het scherm te behouden, passen televisiefabrikanten een bepaalde mate van roll-off toe bij het knikpunt in de electro-optical transfer function. Dat is de functie die, vergelijkbaar met gamma bij sdr-beelden, bepaalt hoe fel een bepaalde signaalwaarde daadwerkelijk moet worden weergegeven.
Door deze roll-off van de helderheid ontstaan er wat grotere afwijkingen rond het kantelpunt. Dit zie je terug in de middelste grafiek. In de bovenste grafiek zie je de afwijkingen waarbij de helderheidsfout buiten beschouwing is gelaten. De afwijkingen lijken, door de schaal van de grafiek, groot, maar de gemeten kleurafwijkingen hebben gemiddeld een ΔΕITP van slechts 1,1. In de middelste grafiek zijn helderheidsfouten wel meegenomen. De gemiddelde afwijking komt uit op 3,8, een afwijking die met het blote oog zichtbaar begint te worden, maar zeker niet groot is. Een keurig resultaat dus.
Conclusie
Sony's XH90 had, dankzij de HDMI 2.1-ingangen, de perfecte metgezel moeten zijn van de nieuwste generatie gameconsoles en dus ook de PlayStation 5. Helaas valt dit model, als het op next-gen gaming aankomt, flink tegen. Sony claimt dat deze tv 4k-beelden met 120fps kan weergeven en in zekere zin is dat ook zo, maar doordat de resolutie daarbij in verticale richting wordt gehalveerd, vinden we dat deze belofte niet geheel wordt waargemaakt. De helft van de beeldinformatie gaat verloren en dat levert een veel minder mooi beeld op dan je mag verwachten van een 4k-tv. Er zitten dus wel HDMI 2.1-ingangen op, maar als je daadwerkelijk van HDMI 2.1-features gebruik wil maken, kom je bedrogen uit.
We vermoedden dat de beeldverwerking niet over voldoende bandbreedte beschikt en dat dit probleem dus ook niet in de toekomst op te lossen is met een firmware-update. Daarbij is vrr of variable refresh rate ook nog niet in de huidige firmware geïmplementeerd en bovendien lukte het ons zelfs bij 60fps niet om 4k-beelden zonder chroma subsampling weer te geven. Als je deze tv op het oog had om te kunnen gamen in 4k met 120fps op je nieuwe PlayStation, Xbox of pc, kun je maar beter even verder kijken.
Ook als je op zoek bent naar de ultieme hdr-ervaring, kun je beter even doorsparen. De XH90 kan prima hdr-weergeven, maar het contrast is, ondanks de aanwezigheid van een fald-backlight, niet om over naar huis te schrijven en ook de maximale helderheid is voor een hdr-tv aan de lage kant. Daarbij is het geluid van deze televisie goed, maar niet goed genoeg voor kritische film- en serieliefhebbers.
Toch kan deze televisie zeer interessant zijn voor een grote groep mensen, namelijk sportliefhebbers. Doordat Sony de fald-backlight op een slimme manier aanstuurt, kunnen bewegende beelden zeer scherp worden weergegeven. Wat bewegingsscherpte betreft doet deze tv nog het meest denken aan plasmatelevisies. Op het vlak van contrast is dit model niet zo goed als een plasma, maar als je vooral graag naar sport kijkt, hoeft dat geen groot nadeel te zijn. Sportliefhebbers zullen nog vele jaren kunnen genieten van Sony's XH90. Pas als de eerste sportuitzendingen met 120fps een feit zijn, zal daar verandering in komen.
:fill(white):strip_exif()/i/2003829712.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2003992166.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992164.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992162.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992170.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992168.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992172.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992174.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992176.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992178.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992180.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992182.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003981246.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003981248.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992188.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003992190.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004033240.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004033242.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004033244.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004033246.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004020108.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004020106.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004036468.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004036466.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004036470.jpeg?f=imagegallery)
/i/2004042528.png?f=imagegallery)
/i/2004042562.png?f=imagegallery)
/i/2004042642.png?f=imagegallery)
/i/2004042650.png?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2003655892.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004027232.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2004836756.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004719188.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/735837/crop60c7d0859b730.jpg?f=community)
/i/2002904894.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/753803/crop62a36e2076b68_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/131884/crop627114be43b7a_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/417072/crop668096a0f3573_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/189881/crop677c24e004084_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/42838/falloutavi.gif?f=community){kind=small}
/u/375226/crop62effc38c6e6e.png?f=community){kind=small}
/u/85038/mp3-file.JPG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/2580/KOMPAKTicoon.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/116283/crop5814e3224425d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/664291/crop55c885bd3122a_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/214225/crop5e218b68d55c3_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/7013/spunky_main.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/281517/crop63a1ad95a6a79_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/315429/m1nxed2au0fr_sqr64.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/75578/crop5935346597d2a_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/657400/crop573db8c9de87a_cropped.png?f=community){kind=small}
), laat ik het zo stellen: als (een gedeelte van) de kinderschoen problemen op te lossen zijn met firmware updates, is dit al deze verontwaardiging waard? En zelfs als dat niet zo is: welk spel gaan we op een 55"+ scherm spelen dat daadwerkelijk 4k @ 120fps draait op een GPU die 10-12 tflops trekt? Minecraft revival incoming? /u/3873/crop65435ba2d31d7_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/330457/Knipsel.JPG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/397182/doge.jpeg?f=community){kind=small}
/u/416158/crop5dd29666d9447_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/59684/crop60756d629e04f_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/94596/crop643fb12fd4e6d.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/141198/crop6164051fbcf31.jpg?f=community){kind=small}
