De XH90-4k-lcd-tv krijgt volgens Sony nog gewoon de firmware-updates voor de toevoeging van VRR en ALLM. Er waren berichten dat Sony hier van af zou zien. Het is een techniek waarvan een goede implementatie op tv's echter niet zo eenvoudig blijkt.
Een woordvoerder van Sony Benelux laat weten dat Sony Europe het volgende statement geeft ten aanzien van de vraag of Variable Refresh Rate en Auto Low Latency Mode nog komen naar de XH90: 'Vanaf nu verwachten we nog steeds dat VRR en ALLM in de toekomst voor XH90 zullen worden toegevoegd via een firmware-update.'
Nadere informatie of een toelichting is niet beschikbaar. Deze verklaring biedt geen absolute zekerheid dat de updates voor deze twee functionaliteiten ook echt zullen komen, maar Sony Europe lijkt er dus vanuit te gaan dat er verder niets is veranderd en dat VRR en ALLM gewoon op een nader moment in de toekomst zullen arriveren. De fabrikant heeft ook geen officiële verklaring naar buiten gebracht dat het afziet van de toevoeging van deze twee features. Wanneer die zullen verschijnen, is nog steeds onbekend.
Inconsistentie over wel of geen VRR
Berichten over een ogenschijnlijk besluit van Sony om VRR en ALLM niet meer uit te brengen voor de XH90 verschenen in het afgelopen weekend. Die berichten vonden hun basis in een specifieke ondersteuningspagina op de Amerikaanse website van Sony. De XH90 wordt daar aangeduid met de modelnaam X900H. Die pagina gaat over de HDMI 2.1-standaard en bevat een tabel met de verschillende features van deze standaard en welke tv-modellen van Sony daar ondersteuning voor bieden. Tot eind vorig jaar werd daar aangegeven dat VRR en ALLM via een software-update zouden worden toegevoegd. Echter, in een onlangs aangepaste versie van deze Amerikaanse pagina waren de vinkjes bij deze twee functies ineens verdwenen. En er verschenen ook berichten van mensen die met medewerkers van Sony hebben gesproken, waarin met zoveel worden wordt aangegeven dat de ondersteuning niet zal komen.
Of de Amerikaanse ondersteuningswebsite een fout heeft gemaakt, is moeilijk te zeggen, maar op het moment van schrijven ontbreken daar nog altijd de twee bewuste vinkjes. Echter, op de vergelijkbare Britse Sony-pagina staat nog gewoon 'ja' weergegeven in de tabel, als het gaat om VRR en ALLM bij de XH90 en datzelfde geldt ook voor de Nederlandse pagina. Op de Britse pagina staat ook vermeld dat VRR en ALLM een software-update vereisen, te weten versie PKG6.4960 of hoger. Dat versienummer wordt ook op de Nederlandse pagina genoemd. De huidige, meest actuele versie die voor XH90-gebruikers beschikbaar is, lijkt PKG6.0414 te zijn. Waarschijnlijk moet er dus nog op die nieuwere versie gewacht worden, ook al is er een Twitter-gebruiker die waarschijnlijk op basis van een technisch manager van Sony stelt dat VRR en ALLM al werken sinds PKG6.0414. Dat is de suggestie die ook televisiereviewer John Archer te horen kreeg van een bron die kennis van zaken zou hebben.
De issues met de XH90
Deze onduidelijkheid geeft de indruk van misverstanden en onvoldoende afstemming bij meerdere interne afdelingen van Sony. Dat past in een rij onduidelijkheden over dit specifieke televisiemodel. De XH90 is een 4k-lcd die in de zomer van vorig jaar uitkwam en door Sony werd gepresenteerd als een 'Ready for PlayStation 5'-televisie. Bij de term 'ready' zal menigeen wellicht aan 'HD Ready' denken, een term die jaren geleden werd toegepast bij 720p-televisies die geen 1080p-signalen konden ontvangen en dus toch niet zo heel 'ready' waren.
:strip_exif()/i/2003655910.jpeg?f=imagegallery)
In wezen was en is iets dergelijks ook aan de orde bij de XH90. Weliswaar had de televisie bij de release twee HDMI 2.1-aansluitingen en dus de bandbreedte om beelden met 4k-resolutie en 120fps te kunnen verwerken, maar toch was die mogelijkheid er in de praktijk toen nog niet. De capaciteit om ook daadwerkelijk 4k120 aan te kunnen, moest nog worden toegevoegd via een update. Die volgde halverwege oktober, ruim voor de release van de PlayStation 5.
Daarmee verdween de televisie nog niet uit het nieuws. Deze update maakte 4k120 mogelijk, maar dat ging en gaat wel gepaard met een nogal substantiële beperking. In een review van de XH90 constateerde Tweakers dat bij de weergave van 4k-beelden met 120Hz via HDMI de televisie de data van twee achtereenvolgende beeldlijnen samenvoegt, waardoor in feite de verticale resolutie wordt gehalveerd. In feite leidt dat tot een resolutie van 3840x1080 pixels, in plaats van 3840x2160. Het is niet geheel duidelijk waar dit door veroorzaakt wordt. Eerder is wel eens gewezen naar de soc, die wellicht niet de rekenkracht heeft om 4k120 correct mogelijk te maken. Feit is dat het met name bij statische content leidt tot een zichtbare, onscherpere weergave. Sony heeft wel aangegeven dat het dit probleem wil oplossen en er zijn al kleine stapjes daartoe gezet, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat dit issue in zijn geheel is te verhelpen.
Als Sony naast dit issue bij 4k120-beelden ook al geen VRR meer zou toepassen, dan lijken er vraagtekens bij de eerdere belofte van een 'Ready for PlayStation 5'-televisie gesteld te kunnen worden. VRR en de weergave van 4k120-beelden zijn nu juist de twee voornaamste features van HDMI 2.1 die gamers zullen aanspreken, ook al beschikt de PS5 in tegenstelling tot de Xbox Series X ook nog niet over VRR-ondersteuning. Puur ten aanzien van de ontevredenheid over de onscherpte bij 120Hz-beelden loopt er bijvoorbeeld al een petitie van gebruikers.
De werking van variable refresh rate
Auto Low Latency Mode is al aanwezig bij de nodige HDMI 2.0-televisies. Deze functie schakelt automatisch een gamemodus in met de minste inputlag in zodra er een gamesignaal wordt herkend. Een handige functie, maar in principe is dat ook vrij snel handmatig te doen. VRR is duidelijk de meest in het oog springende functie voor gamers, afgezien van de mogelijkheid van 4k120-beelden, waarvoor televisies met HDMI 2.1-ondersteuning nodig zijn. Bij HDMI 2.0 was 4k60 het maximum en VRR was wel een optie bij enkele HDMI 2.0b-televisies, maar ook die feature wordt toch vooral gezien als een onderdeel van de HDMI 2.1-standaard. Helaas is deze standaard te beschouwen als een keuzemenu, dus zijn niet altijd alle features vanaf het begin aanwezig. Zo moeten bij de XH90 ALLM en VRR dus nog volgen.
Variable Refresh Rate, wat vergelijkbaar is met AMD's FreeSync en Nvidia's G-Sync, heeft het grote voordeel dat het game-ervaring vloeiender kan maken. Door middel van de techniek wordt de verversingssnelheid van de televisie aangepast aan het aantal beelden per seconde dat de gpu van het bronapparaat produceert. Stel een consolegame is niet al te zwaar wat de prestaties betreft of is dermate goed geoptimaliseerd dat de console een voortdurend een stabiele framerate van 60fps bij 4k-resolutie weet te produceren, dan is er niks aan de hand bij een 120Hz-scherm. Het verversen van het scherm kan dan met de helft minder. Maar bij afwijkende framerates kan het mis gaan. Stotteringen kunnen dan voorkomen en ook tearing, waarbij het scherm min of meer twee frames tegelijk probeert te tonen. Zeker bij de veelal bewegende beelden in games leidt dat als het ware tot 'scheuren' in de weergave, waarbij objecten en subjecten als het ware in twee worden gehakt en niet meer mooi een geheel vormen.
Implementatie is verre van vlekkeloos
VRR moet dit oplossen, maar tot nu toe blijkt het nog niet zo eenvoudig om dit vlekkeloos te implementeren op televisies. LG bevestigde eerder al dat er sprake is van issues bij de inschakeling van VRR bij op oled-tv's. Er kunnen zich dan situaties voordoen waarin luminantieveranderingen optreden in donkere scènes in games. Volgens LG kunnen deze veranderingen duidelijker zichtbaar zijn op oled-tv's dan op lcd-tv's, omdat de kleur zwart op oled-tv's veel dieper is, waardoor de helderheidsverschillen in grijze delen groter kunnen lijken. De gammawaarde of de helderheid verschuift, waardoor donkere gebieden in games er grijzer en onrustiger uitzien. Vooralsnog is er geen oplossing hiervoor. Het gaat om een issue op paneelniveau, dus alle huidige oledtelevisies zullen hier last van hebben, ook al heeft tot nu toe alleen nog LG HDMI 2.1-oled-tv's uitgebracht, en dus televisies met VRR.
Maar ook op lcd-televisies blijkt het nog niet zo eenvoudig om VRR perfect te laten werken. Er zijn de nodige berichten van gebruikers van meerdere Samsung-tv's, te weten de Q90T en Q80T, dat het inschakelen van VRR tot nogal wat ongewenste bijeffecten leidt. Daarbij wordt met name black crush genoemd. Dat is de naam voor het effect dat er in donkere scènes weinig of geen details meer getoond worden, zoals bijvoorbeeld de details in schaduwen. Ook zou de algehele helderheid lager zijn en het scherm dus een donkerdere weergave tonen in vergelijking met de situatie als VRR niet zou zijn ingeschakeld. Ook zouden heldere scènes veel te helder zijn, waardoor ook daar details verloren gaan.
Deze problemen betekenen niet automatisch dat een toekomstige VRR-implementatie op de XH90, ervan uitgaande dat de update daarvoor daadwerkelijk op de planning staat, ook op dit tv-model problematisch zal zijn. Maar gelet op de hierboven genoemde issues en wellicht de beperkte capaciteiten van de soc van de XH90 is het de vraag of VRR ook hier perfect zal werken. Dat zal ook een interessante vraag zijn bij Sony's recent aangekondigde high-end televisies voor 2021; die krijgen allemaal een nieuwe beeldprocessor en HDMI 2.1, maar VRR moet ook hier weer met een latere update worden toegevoegd.
:fill(white):strip_exif()/i/2003655892.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004027232.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004026508.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2003606006.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/2002904894.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2003413318.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/u/44074/avatar001.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/373500/Concept%2520Icon.jpg?f=community){kind=small}
/u/92525/me.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/165291/Beholder60.gif?f=community){kind=small}