Het International Space Station wordt 20 jaar

Al twee decennia astronauten in het internationale ruimtestation

Toen het luik van het International Space Station twintig jaar geleden voor het eerst werd geopend, was de bekende smell of space waarschijnlijk nog niet zo sterk aanwezig. Dat zal inmiddels wel anders zijn; het ISS werd maandag twintig, en na bezoekjes van tientallen of zelfs honderden astronauten begint het ruimtestation aan het eind van zijn technologische Latijn te raken. En het is nog niet bekend hoe lang het nog meekan.

Op maandag 2 november vieren we de 'verjaardag' van het internationale ruimtestation, maar eigenlijk zou je die datum al iets eerder kunnen vieren. Al op 20 november 1998 werd de eerste module van het station de ruimte in gebracht. Zarya is een Russische module en een van de belangrijkste voor het station, in ieder geval in de beginjaren. Inmiddels bestaat het station uit tientallen van zulke modules, maar ook koppelpoorten, zonnepanelen en andere onderdelen.

Maandag vieren we echter een symbolischere verjaardag. Op 2 november 2000, precies twintig jaar geleden, arriveerde een crew van twee Russische kosmonauten en een Amerikaanse astronaut bij het station. Sindsdien is er geen dag voorbij gegaan dat er niet minstens één astronaut in de ruimte was. Ze werken en wonen er, de laatste jaren zelfs maanden aan een stuk. Sinds die eerste vlucht van Bill Sheperd, Yuri Gidzenko en Sergey Krikalev hebben 241 astronauten het ruimtestation bezocht, zijn er ruimtewandelingen uitgevoerd en commerciële ruimteschepen aangekoppeld, en wisten de deelnemende landen internationale spanningen op aarde grotendeels te negeren. Maar inmiddels begint het ISS ook scheurtjes te voortonen. Letterlijk, want recent werd er een flink gat ontdekt in het ruimtestation, en praten de landen steeds vaker over een toekomst die mogelijk zonder elkaar plaatsvindt.

Cijfers

Laten we eerst maar eens naar de prestaties van het station kijken. In totaal vlogen 241 astro- en kosmonauten naar het ruimtestation, verdeeld over 19 landen. Er zijn sinds december 1998 230 ruimtewandelingen uitgevoerd om het station in elkaar te zetten en te repareren. Er zijn in totaal 42 vluchten uitgevoerd om alle onderdelen van het station bij elkaar te krijgen, waarvan 37 aan boord van de Space Shuttle werden uitgevoerd. De overige vijf werden uitgevoerd door Russische Proton- en Sojoez-raketten. De Space Shuttle had immers veel meer laadruimte dan de Russische raketten en daarmee kon een veel groter ruimtestation worden gebouwd dan aanvankelijk was bedoeld.

In totaal houden ongeveer 350.000 sensoren bij hoe het met het station en de crew gaat. In het Amerikaanse deel van het ruimtestation wordt die informatie verzameld via honderd verschillende netwerken. Om dat aan te sturen wordt code gebruikt van meer dan 1,5 miljoen regels. Dat is alleen voor de vluchtsoftware. De software die Houston mission control gebruikt telt meer dan drie miljoen regels code. Die informatie wordt sinds vorig jaar met een snelheid van 600Mbit/s naar aarde gestuurd.

Astronauten gebruiken hun tijd aan boord van het station met name om wetenschappelijke experimenten uit te voeren. Het gaat om meer dan 3000 proeven rondom microzwaartekracht die soms jaren doorlopen. Naast die experimenten die de crew uitvoert bevat het ruimtestation twintig meetinstrumenten die zich aan de buitenkant van het station bevinden.

De experimenten

Het is bij die experimenten dat het een stuk moeilijker wordt om het belang, en ook de gigantische kosten van het ruimtestation te verantwoorden. Want wat er nu daadwerkelijk gebeurt in het ISS blijft soms wat vaag, en of het het prijskaartje van inmiddels zo'n 150 miljard euro rechtvaardigt al helemaal.

Astronauten zelf hoor je amper over het werk wat ze doen. "We zijn slechts uitvoerders", zei André Kuipers jaren geleden in een interview. "Er komen van tevoren allemaal wetenschappers naar je toe, die je vertellen wat er moet gebeuren, wat je precies moet meten en testen, maar net zo vaak weet je niet precies hoe een onderzoek in elkaar zit."

Of de experimenten in het ISS echt nut hebben is een discussiepuntIn totaal zijn er al ruim 1800 wetenschappelijke papers voortgekomen uit onderzoek van het ISS. NASA houdt zelf lijstjes bij met wetenschappelijke successen uit het ruimtestation, waaronder wat medische ontdekkingen zoals inzicht in hoe de Ziekte van Duchenne werkt. Maar heel veel onderzoek lijkt ook gewoon specifiek in de ruimte te worden uitgevoerd omdát het nu eenmaal in de ruimte plaatsvindt. Zo wordt er geëxperimenteerd met 3D-printen in gewichtloosheid, en het onderhouden van planten in de ruimte, wat mogelijk in de toekomst nuttig kan zijn voor als we op planeten willen leven.

Er wordt ook bijzonder veel onderzoek gedaan naar effecten van gewichtloosheid op het lichaam. Een bekend voorbeeld is de afbraak van bot- en spiermassa, waar veel naar wordt gekeken. Die informatie is ook nuttig voor medici op aarde die onderzoek naar dat onderwerp doen, maar of daar nu per se een verblijf in de ruimte voor nodig is is een tweede.

Een ander bekend voorbeeld dat veel in het nieuws was is de missie die bijna een jaar duurde. Dat was overigens niet, zoals vaak wordt gedacht, alleen maar een missie van de Amerikaan Scott Kelly, maar ook van de Rus Mikhail Kornienko. Het tweetal bevond zich 340 dagen in het ruimtestation, en daarbij werd goed gekeken naar het effect van zo'n lang verblijf op het lichaam. Daarbij was wel met name Kelly's missie interessant. Zijn tweelingbroer Mark was namelijk ook astronaut en doorliep op aarde dezelfde medische testen als zijn broer in het ISS. In die Twin Study werd het verschil tussen het tweetal bestudeerd. Hoewel er wel degelijk verschillen werden gevonden in bijvoorbeeld de genensamenstelling van de ruimtevaarder bleek de conclusie toch vooral te zijn dat de verschillen niet zo heel significant waren. Dat mensen overigens lange tijd in de ruimte kunnen blijven zonder grote klachten was al bekend, en Kelly en Kornienko braken ook geen record. Valeri Polyakov verbleef ooit 437 dagen in het Russische ruimtestation.

Tweelingbroers Mark en Scott Kelly namen deel aan een jaar durend experiment.

Internationale samenwerking

Ook de fysieke experimenten op astronauten zijn dan ook voor een groot deel bedoeld om juist te onderzoeken wat de obstakels en mogelijkheden voor toekomstige ruimtevluchten zijn. Experts zeggen dan ook dat niet de experimenten, maar de unieke internationale samenwerking die al zo'n 25 jaar gaande is de échte winst van het ruimtestation is. Astronauten als Michael López-Alegría zegt tegen de Washington Post dat het station 'een diplomatiek instrument' is. "Er zijn stevige spanningen, zeker tussen de VS en Rusland, maar in de ruimtevaartwereld moeten we toch met elkaar samenwerken." Ook ISS-programmamanger Kenny Todd roemt het programma. Tegenover National Geographic noemt hij het 'een soort mini-Verenigde Naties'.

Er gaan dan ook al jaren stemmen op om de Nobelprijs voor de Vrede aan het ISS uit te reiken. "Als je denkt aan die twintig jaar aan mensen in de ruimte, hetero's en homo's, moslims, christenen en atheïsten, al die kleuren en levensstijlen, al die mensen die bij elkaar komen en die ene module hebben uitgebouwd tot een internationale outpost ter grootte van een voetbalveld zonder te vechten en zonder oorlog... Dat is een Nobelprijs waard", zegt voormalig astronaut Leland Melvin tegen de Washington post. Een samenwerking tussen Rusland en de Westerse wereld, ooit aartsvijanden, en dat ook in een tijd dat de spanningen tussen de landen steeds hoger oplopen, is inderdaad best wat waard. Of het 150 miljard waard is, is een andere vraag...

De toekomst

NASA wil delen van het ISS langzaam aan de commerciële industrie gevenOndertussen begint het ISS oud te worden. Te oud, eigenlijk. Aanvankelijk zou het station in 2018 uit de running worden gehaald, maar later werd dat verlengd tot 2020 en inmiddels wordt het programma pas op z'n vroegst in 2024 tot een einde gebracht. Ook dat hoeft niet het definitieve einde te betekenen. De deelnemende landen zijn op zoek naar manieren om het station toch operationeel te houden, maar dan met lagere kosten. Vorig jaar besloot NASA het ISS beschikbaar te stellen voor commerciële bedrijven. Dat idee werd al jaren geleden geopperd, maar werd meestal weggezet als onhaalbaar. Daarvoor zou het beheren van het station te duur zijn - dat kost tot aan 2024 zo'n 2,5 miljard euro per jaar. Het toelaten van commerciële partijen zoals toeristen of filmmakers kan die kosten ietsje drukken, maar nog steeds komt het leeuwendeel van de beheerderskosten bij Amerika en Rusland te liggen. Het idee is wel haalbaarder geworden dan vroeger, met name vanwege de relatief lage kosten die nieuwe bedrijven als SpaceX rekenen voor een lancering van zowel mensen als vracht.

Er zijn al meerdere gaatjes in het ISS ontdekt.

Dat het International Space Station ook steeds meer kuren begint te vertonen werd sinds vorig jaar ook steeds duidelijker. Toen werd er een gat ontdekt, dat inmiddels gerepareerd is.

Maar wat is het alternatief? Theoretisch kan het ISS nog tot zeker 2028 mee, zegt NASA. Het ruimteagentschap vindt het zelf niet zo erg om minder bij het station betrokken te zijn. Sinds het einde van het Space Shuttle-programma in 2011 wil het een grotere rol voor ruimtevaart neerleggen bij het bedrijfsleven. Daardoor kunnen bedrijven als SpaceX, Boeing, Sierra Nevada Corp. en andere oude en nieuwe industrieën low Earth orbit overnemen terwijl NASA zich meer kan richten op de maan. Die bedrijven zouden het station dus kunnen blijven bevoorraden, er astronauten heen sturen, en zo de kosten deels op zich nemen.

Commerciële bedrijven

Tegelijkertijd zijn er partijen zoals Axiom. Die werken aan commerciële modules die aan het ruimtestation kunnen worden gekoppeld, en die bijvoorbeeld als hotel of specifieke andere laboratoria te gebruiken. Dat is wel makkelijker gezegd dan gedaan. Een ander veelbelovend bedrijf dat dat beloofde, Bigelow Aerospace, ging in maart failliet. Dat is niet zo heel gek als je bedenkt dat er eigenlijk maar weinig bewijs is dat private partijen interesse hebben naar het ISS te vliegen en er ook een duurzaam verdienmodel van te maken.

En hoe zit het eigenlijk met de andere deelnemende landen? Europa en Japan hebben beide eigen laboratoria aan boord van het station, en willen die graag houden. Misschien dat de ruimteagentschappen ESA en JAXA in de toekomst meer moeten bijdragen voor het langer voorbestaan van het station. Dat soort kosten wordt overigens nooit in cash afgetikt. In plaats daarvan maken de agentschappen vrachtschepen zoals de ATV en HTV, en Europa bouwt de Service Module voor de Amerikaanse Orion-capsule.

Het Automated Transfer Vehicle-vrachtschip van ESA.

Rusland

Rusland is een ander verhaal. Het land bouwde een belangrijk deel van het station, en zei vorig jaar daarmee door te willen gaan. Sterker nog, binnenkort moet er een nieuwe Russische module aan het station worden aangekoppeld, de Nauka-module. Ook staan andere modules op de planning, maar wanneer die er komen is niet bekend. Want hoewel NASA en Roscosmos nog altijd een relatief goede werkrelatie hebben beginnen daar wel scheurtjes in te komen. Amerika is door de ontwikkeling van SpaceX' Crew Dragon en Boeings Starliner minder afhankelijk van Rusland. Daarvoor betaalde Amerika nog zo'n 80 miljoen euro per stoeltje op een Sojoez-raket, maar die inkomsten loopt Rusland in de toekomst mis. Rusland geeft ook steeds minder geld uit aan zijn ruimtevaartprogramma. Het land kijkt dan ook steeds meer naar China, maar Ruslands langetermijnvisie voor zijn ruimtevaartprogramma blijft vaag. Tot die tijd houdt het land waarschijnlijk zo lang mogelijk vast aan het ISS. Misschien wel lang genoeg om die Nobelprijs binnen te slepen.

Reacties (35)

[rixster]

Rondkijken?
https://esamultimedia.esa.int/multimedia/virtual-tour-iss/

[ArnieNFW]

SPACEX ISS Docking Simulator

[pennywiser]

Ik wist niet dat Lenovo daar sponsor was Degelijke laptops zijn het wel

[Keypunchie]

Afgezien dat de pop-ups het voor mij niet doen: Cool! Thx!

(En wat een rommeltje, haha)

[Reactie gewijzigd door Keypunchie op 24 juli 2024 01:17]

[RobWu]

We zijn verwend/verpest met alle sci-fi denk ik

Daar is alles strak en glanzend, met kunstmatige zwaartekracht en zo. Het ISS is compleet het tegenover gestelde

[Kang]

Trouwens een tip voor bij wie de popups / video / informatieblokjes niet werken > ga naar de 'http' verrsie van de site, ze laden niet omdat de site HTTPS maar de info-blokjes worden geladen via HTTP...

Gave site trouwens! Dit ga ik mijn zoontje ook even laten zien

[enzozus]

Het gaatje op de foto bevond zich echter in de Sojoez die aangekoppeld was, niet in het station zelf.

Verder mis ik wat context mbt Rusland. Zo is het bijvoorbeeld Rusland die al een behoorlijk tijd terug voor het eerst toeristen naar de ISS bracht, iets wat nu dus ook de Amerikanen gaan doen. Verder was Rusland heel lang de enige die astronauten naar de ISS vloog, sinds de Space Shuttle in 2011 met pensioen ging hebben de Amerikanen steeds duurder wordende Sojoez tickets moeten kopen bij Rusland. Toen Amerika op een gegeven moment sancties oplegde aan Rusland, zei het hoofd van hun ruimtevaardprogramma nog grappend iets van "de sancties tegen ons ruimtevaartprogramma bekijkend, stel ik voor dat de Amerikanen in het vervolg een trampoline gebruiken om hun astronauten naar de ISS te brengen". Inmiddels (sinds dit jaar pas!) is Amerika echter helemaal terug met een veel moderner en goedkoper voertuig, en is Rusland daarmee een belangrijke bron van inkomsten en prestige kwijt.

[Reactie gewijzigd door enzozus op 24 juli 2024 01:17]

[COW_Koetje]

Helemaal terug is misschien wat overdreven omdat ze nu 1 succesvolle vlucht hebben uitgevoert met 2 astronauten. Voor de reguliere vluchten gebruiken ze nog steeds sojoez op dit moment.
In de toekomst wordt dit afgebouwd maar het zal zeker niet zo zijn dat er geen amerikanen meer met een Sojoez naar de ISS wordt geschoten.
De afhankelijkheid is alleen minder geworden en dat is goed voor de concurrentie en toekomst.

[Bas Boss]

Volgens mij is net de laatste vlucht geweest.

[enzozus]

De volgende vlucht met 4 astronauten is begin deze maand, en dat is een "reguliere vlucht". Volledig operationeel en gecertificeerd.

Maar met "helemaal terug" bedoelde ik meer dat Dragon in alle opzichten moderner en flexibeler is dan Sojoez. Met als kanttekening dat Sojoez natuurlijk een veel langere staat van dienst heeft en ze mede daardoor een veel snellere en directere route durven te vliegen, maar dat lijkt een kwestie van tijd.

Verder heeft de VS de Boeing Starliner als tweede vaartuig op komst. Hoewel die wat vertraging heeft opgelopen zal die uiteindelijk ook vluchten uitvoeren, en daarmee een volledig onafhankelijke tweede optie vormen voor als er problemen met Dragon ontdekt worden (en omgekeerd, natuurlijk). En daarnaast zijn er nog meerdere andere bedrijven die of al vracht vervoeren naar de ISS of dat binnenkort gaan doen, en later willen doorstromen naar personen vervoer. Het is echt een structureel andere situatie.

De VS en Rusland zullen op elkaars voertuigen vliegen, maar dat is meer vanuit diplomatieke en praktische overwegingen. De balans is wel wezenlijk anders dan, mede omdat de VS al gezegd heeft dat ze van plan zijn om alleen te ruilen en niet te betalen voor reizen met Sojoez.

[Reactie gewijzigd door enzozus op 24 juli 2024 01:17]

[COW_Koetje]

De situatie die in de toekomst zal gaan gebeuren is dat niet Amerika maar commerciele bedrijven (met als thuisbasis Amerika) gaan concureren tegen de russische staatsoplossing van de Sojoez.
Omdat Rusland nog steeds grote belangen heeft met ISS zullen ze niet zomaar stoppen ermee maar hebben niet de commerciele kracht op dit moment om antwoord te bieden aan de lage prijzen van de commerciele bedrijven.
Nasa kan hierdoor zich gaan focussen op andere doelen zoals de maan en mars en alleen een regie rol houden in de ISS.
Het is wel jammer dat de commerciele bedrijven niet internationaal mogen opperen want het zou natuurlijk nog beter worden als rusland een SpaceX missie zou kunnen doen vanaf russiche bodem (mits Elon Musk er rekening mee heeft gehouden dat de Falcon's ook werken bij -40 ;-) )
De bedrijven die nu bezig zijn, zijn zwaar genationaliseerd en het zou mooi zijn als er onafhankelijke commerciele partijen komen om de prijs nog verder te drukken.

[pagani]

Tja, pionierend als we nog zijn in de ruimtevaart is de kosten-baten analyse nog lastig, dit soort ontwikkelingen moet je in een (veel) groter tijdsbestek zien. Stel dat we in de komende honderd jaar bijvoorbeeld een mijnbasis op Psyche (een rots tussen Mars en Jupiter) kunnen plaatsen, dan heb je het ineens over een berg grondstoffen die 70.000 keer de waarde heeft van onze volledige wereldeconomie (https://www.mining.com/na...more-than-global-economy/), als je dan een kosteneffectieve manier verzint om dat bijvoorbeeld naar Mars (waar we dan vast wat kolonies hebben) te brengen wordt het ineens erg interessant.

[Opxah]

Die grondstoffen kunnen zeker interessant als je die zoals je zegt op een kosteneffectieve manier kan delven en transporteren. Maar de waarde van die grondstoffen zal niet zo hoog zijn als wordt beweerd. Stel dat je alles nu op aarde beschikbaar zou hebben, zouden als die materialen veel minder waard zijn (per gewichtseenheid).

[rob12424]

Ik vraag mij nog steeds af waarom China niet mag deelnemen en Rusland wel?
Als ze nu India en China er meer bij betrekken kan het ook nog goedkoper (electronica en modules haal je dan gewoon van AliExpress af En Houston vervang je door een mission control/call center in India )

[CivLord]

De samenwerking tussen de VS en Rusland was pure noodzaak.
Beiden hadden niet de middelen om een groot ruimtestation te bouwen.
Rusland was op zich tevreden met een flink stuk kleinere Mir 2, al was het steeds lastiger daar geld voor te krijgen. De VS wilde het groots aanpakken, met meerdere modules. Het werkte daarvoor al samen met Europa en Japan. Ze misten echter ook een flink deel van de financiële middelen. En ze misten een cruciaal onderdeel, voor de verdeling van de energie. Daar had de NASA geen ervaring mee. Rusland had daar al ervaring mee in het Saljoet en Mir programma en waren bezig met het ontwikkelen/ bouwen van een dergelijke module voor de Mir 2.
Door samen te werken konden zowel de VS als Rusland hun eigen bijdrage flink terugschroeven terwijl het resultaat groter zou worden dan hun eigen oorspronkelijke plannen. Daarbij komt dat de situatie net in die periode politiek heel gunstig was en er vriendelijke onderlinge banden waren. Vijf jar eerder of vijf jaar later was het begin van de samenwerking ondenkbaar geweest.

Niemand heeft China op dit moment nodig. En niemand heeft er belang bij om de Chinese ruimtevaartontwikkeling te steunen of verder te laten ontwikkelen. Zodra het daadwerkelijk buren worden zal er een andere situatie ontstaan, maar dan zal China op technologisch gebied gongeveer gelijk moeten zijn gekomen.met de rest.

[dakka]

kan er niet snel wat over vinden, dus ik doe maar een gok,

rusland en de VS hebben samen tijdens de koude oorlog meer meegemaakt waardoor er uit de rivaliteit wel een soort van band is opgebouwd.

Er is voorzover ik uit m'n hoofd weet geen president naar china gegaan om "Mr. Xiaoping, tear down this wall" te zeggen

[Tuskermalt]

Het blijft en is een geweldig project met veel plezier ook naar Andre Kuipers gekeken toen hij daar zat. Later ook nog naar een lezing van hem geweest in het theater.
Het boek van Scott Kelly is ook een aanrader.

[VincentvdBergh]

Ik heb het lego model van het ISS.

Super mooi station. Hopelijk blijft het nog even in de lucht en komt er een waardige opvolger die hoger hangt.

[Fenzo]

binnenkijken kan ook op
https://www.google.nl/map...xgbyEg!2e0!7i10000!8i5000

[HKLM_]

Die foto van het gat is toch dat (sabotage) gat in het Russische deel?

[Jonataurus]

Het was waarschijnlijk geen sabotage maar een gat per ongeluk op de verkeerde plek geboord. Want het was namelijk weer dicht gevuld. En de vulling was los gekomen.

[PCG2020]

Maar 'sabotage' klinkt veel spannender en is meteen voer voor speculatie en samenzwering.

[rammes]

en ik maar denken dat je slank en fitgetraind moet zijn als astronaut

[dakka]

slank, nee
fit, ja

In de ruimte moet je door blijven trainen vanwege osteopenie

[Tweddy]

Gewichtsloosheid en het feit dat er geen McD in de buurt is moet helpen toch?

[mrwiggs]

In de ruimte weeg je toch niks

[AlphaWierie]

Stoppen met het ISS en samen een maanbasis bouwen. De VS, Rusland, Japan en Europa kunnen met de Inmiddels met vele nieuwe spelers zoals India, China en VAE is er meer dan genoeg kapitaal binnen harken voor een groot gezamenlijk project.

[Jonataurus]

Met het artemis programma is uiteindelijk het plan on een maan basis te maken op de Zuidpool van de maan.

[ThemNuts]

Hij krijgt een -1 maar volgens mij is dit toch een punt waar ook naar gekeken moet worden.
ISS kan dan wel de nobelprijs voor de vrede verdienen maar zodra commercie er mee te maken krijgt, krijgt alles toch een ander kantje. Lijkt me dan inderdaad best dat we die technologie/kennis gebruiken om eerst maar eens deze kluit aarde op orde te zetten alvorens we de huidige manier van denken/doen gaan verspreiden.

[RobWu]

Jullie hebben beide een punt, maar je kunt het ook nog anders bekijken.

Leven en werken op de maan (en evt. later Mars) zal een hoge mate van recycling/automatisering moeten hebben, anders ben je continu afhankelijk van de Aarde.
De technieken die hiervoor ontwikkeld moeten worden, en diverse 'landbouw' oplossingen kunnen ook op Aarde toegepast worden.
Dus het -kan- een win-win situatie zijn. Er is genoeg uit het 60's Maan project gerold wat we nu dagelijks gebruiken.

Wat mij meer zorgen maakt is dat de ruimte het nieuwe Wilde Westen wordt, maar dan een stuk extremer.