In Nederland, België en de rest van de EU wordt stevig ingezet op een emissieloze economie in 2050: van fossiel naar duurzaam. Dat vraagt om serieuze en economisch haalbare alternatieven voor de fossiele brandstoffen waarop de economie nu vrijwel volledig draait. Het streven heeft verschillende voordelen, zoals een lagere uitstoot van CO₂, NOx en fijnstof, minder afhankelijkheid van olie, en op termijn ook lagere kosten. Maar er zijn ook nadelen doordat het huidige energiesysteem grotendeels op de schop moet.
Een schets van het huidige en een toekomstig energiesysteem (beeld: Bartz/Stockmar / CC BY-SA)
Een conventioneel elektriciteitsnet is vraaggestuurd en hiërarchisch opgebouwd. Het bestaat uit een mix van flexibele en minder flexibele energiebronnen, waarbij de laatste groep min of meer continu hetzelfde vermogen levert. Denk bijvoorbeeld aan kolen- en kerncentrales; deze laten zich lastig af- en opschalen, hoewel het niet onmogelijk is. Een gascentrale is veel flexibeler en vangt momenteel de pieken in de vraag op. Het vermogen wordt voornamelijk aangestuurd op basis van historische trends, aangevuld met een voorspelling van kortetermijninvloeden zoals het weer, inclusief de verwachte hoeveelheid zon en wind. Kernenergie en het verbranden van fossiele bronnen zijn van tevoren in te plannen en daarmee voorspelbaar wat het beschikbare vermogen betreft. De combinatie met duurzame bronnen, zoals wind- en zonne-energie, maakt het ingewikkeld, want de opbrengst daarvan fluctueert enorm en de stroom wordt onafhankelijk van de vraag geproduceerd.
In de huidige conventionele energiemix is niet of nauwelijks voorzien in opslag, die essentieel is voor de energietransitie. Immers, naarmate het aantal windmolens en zonnepanelen groeit, zal er in de komende decennia steeds vaker sprake zijn van overcapaciteit, maar ook van ondercapaciteit. Beide moeten worden opgevangen met tijdelijke buffers. Ook daar zijn talloze technische oplossingen voor, zoals thuisaccu's, gecentraliseerde accu-opslag, vehicle-to-grid, waterstof, warmteopslag en een omgekeerd stuwmeer.
Technologische innovatie is cruciaal om een dergelijke transitie te realiseren. Er is niet één oplossing nodig, maar verschillende, want iedere energievorm kent voor- en nadelen. In dit artikel kijken we naar de uitdagingen, maar vooral naar de vele technologische mogelijkheden die er zijn en wat die kunnen bijdragen.
Zonne- en windenergie en flexibele tarieven
Zonnepanelen en windmolens zijn energiebronnen die al jaren gemeengoed zijn. Beide energiebronnen zijn intussen ook zonder subsidie goedkoper dan fossiele brandstoffen en de exploitatie ervan is in de laatste jaren dan ook exponentieel toegenomen. Op 22 april dit jaar leverden zonnepanelen in Nederland ruim 50GWh energie op een enkele dag: een absoluut record. Ter vergelijking: in 2016 stond het record nog op 10GWh. Alleen al zonne-energie was die dag voldoende om te voorzien in 15 procent van de Nederlandse energiebehoefte en rond het middaguur zelfs in 40 procent. Eind dit jaar moet zo'n 14 procent van alle gebruikte energie in Nederland uit duurzame bronnen komen en medio 2030 moet dat minimaal 27 procent zijn.
Ondanks de vele records die dit jaar werden gebroken, heeft energie van zonnepanelen en windmolens een nadeel, namelijk dat het aanbod sterk fluctueert. De zon schijnt alleen overdag, waardoor zonnepanelen na zonsondergang geen opbrengst hebben. De energie moet dan uit andere bronnen komen, zoals windenergie. Maar waar de hoeveelheid zon op een dag, in combinatie met het weer, redelijk te voorspellen is, is wind dat veel minder, vooral op langere termijn. In de herfst en winter waait het gemiddeld meer, maar er zijn ook periodes dat het een aantal dagen nauwelijks waait. Ook op die dagen moet de energievoorziening natuurlijk worden gewaarborgd.
Spreiding van windmolenparken helpt, want het waait altijd wel ergens en die kans is op zee groter dan op land. Meer energie-uitwisseling in Europa zou ook helpen, want de opbrengst van zonnepanelen is hoger in het zuiden, terwijl het in het noorden gemiddeld meer waait en er bijvoorbeeld in Scandinavië meer stroom wordt opgewekt door waterkrachtcentrales. Uitwisseling vindt al plaats, maar naarmate het aantal duurzame energiebronnen toeneemt en de samenwerking intensiever wordt, vereist dit extra investeringen in het elektriciteitsnet. Onder andere met HVDC-kabels en gelijkstroom kunnen grote afstanden worden afgelegd zonder al te veel verlies. Even essentieel is de tijdelijke opslag van energie tijdens overschotten, zodat die op een later moment kan worden gebruikt. Dat kan onder andere door middel van waterstof, accu's en stuwmeren, zoals elders in dit artikel wordt besproken.
Flexibele stroomprijzen
Iets dat zeer waarschijnlijk gaat veranderen in de toekomst, is de energieprijs. Deze wordt nu bij energieleveranciers vastgelegd voor een bepaalde periode of is optioneel variabel. Het is momenteel gebruikelijk om één vast tarief te hebben of een dag- en een nachttarief. Dat laatste is ooit geïntroduceerd om meer balans in het energienet te krijgen, want overdag wordt meer energie gebruikt dan 's nachts, terwijl bijvoorbeeld kolencentrales een min of meer continu vermogen leveren. Huishoudens die piek- en daltarieven hebben, worden daardoor gestimuleerd om na 23:00 uur de auto te laden en de wasmachine of vaatwasser te laten werken.
Het is waarschijnlijk dat de energieprijzen voor huishoudens in de toekomst helemaal flexibel worden en afhankelijk zullen zijn van het actuele aanbod. Op zeer drukke momenten is de stroom dan duur en in theorie kan stroomverbruik zelfs gratis of betaald worden op momenten dat er een overschot is. Consumenten worden daardoor gestimuleerd om hun energiegebruik slim op het aanbod af te stemmen. Het internet-of-things kan daarbij helpen, zie verderop in dit artikel. Sinds 2015 is het mogelijk optioneel flexibele energietarieven te bieden. In 2016 begon een proef met netbeheerder Liander, energieleverancier Qurrent en Vereniging Eigen Huis waarbij driehonderd huishoudens uurprijzen voor elektriciteit en dagprijzen voor gas betalen. Een app en een slimme meter maken inzichtelijk welke momenten het goedkoopst zijn. Voor het bedrijfsleven zijn flexibele energietarieven al veel gebruikelijker. Bedrijven met een 3x80-ampèreaansluiting kopen stroom in op de APX, de beurs voor stroom. Slim gebruik van flexibele stroomprijzen leidt tot een lagere stroomrekening.
Saldering
Voor mensen met zonnepanelen geldt nu eigenlijk al hetzelfde; het is het efficiëntst én financieel voordeligst om de energie die de panelen opwekken, overdag te verbruiken. Dat dit vrijwel niet gebeurt, komt door de salderingsregeling. Nederlandse huishoudens krijgen een vergoeding voor zonnestroom die ze aan het net leveren, die hetzelfde is als wat ze bij verbruik betalen, inclusief de bijbehorende belastingen. Het maakt daardoor financieel niet uit of de stroom van de zonnepanelen overdag of 's avonds wordt gebruikt; de energieleverancier trekt de stroomopbrengst op jaarbasis simpelweg van het verbruik af.
Omdat overdag het stroomverbruik ook het grootst is, is er wel afname voor die energie, maar naarmate er meer aanbod uit duurzame bronnen bijkomt, is dit niet houdbaar. Vanaf 2023 wordt de salderingsregeling afgebouwd waarbij consumenten ieder jaar 11% minder mogen salderen. Vanaf dat moment wordt het dus interessanter om de zonnestroom zelf te gebruiken dan deze terug te leveren. Ook een thuisaccu voor tijdelijke opslag wordt dan financieel veel aantrekkelijker. Zie ook de pagina over accu's en auto's met v2g, ofwel vehicle-to-grid.
Microgrids en smartgrids
Regelmatig zijn er berichten te lezen dat netbeheerders worstelen met de groei van stroomleveranties, van bijvoorbeeld zonnepanelen en anderzijds met de groei van het elekriciteitsverbruik. Voor beide problemen kunnen microgrids en smartgrids bijdragen aan een oplossing.
Microgrids
Microgrids zijn energiegrids die als het ware een miniatuurversie van een klassiek stroomnet vormen, maar dan lokaal. Zo'n microgrid is wel gekoppeld aan een groter stroomnet, maar heeft als uniek kenmerk dat het ook autonoom kan functioneren. In het geval van stroomproblemen, tekorten of overschotten, kan het worden losgekoppeld van een regionaal, landelijk of internationaal stroomnet. Idealiter is een microgrid voorzien van lokale stroomopwekkers, zoals windmolens, zonnepanelen, een waterkrachtturbine en daarnaast een bron die 24/7 beschikbaar is, zoals een gas-, kolen- of biomassacentrale. Het grid zou voorzien moeten zijn van een eigen opslagsysteem, zoals accu's, supercondensators en een waterstofsysteem met ondergrondse opslag en een of meer electrolyzers, waarmee water wordt omgezet in waterstof.
Door deze opstelling biedt een microgrid optimale energie-efficiëntie en -onafhankelijkheid, en bovendien een hoge mate van betrouwbaarheid, ook in het geval van calamiteiten. In dat geval wordt de lokale regio een virtueel eiland dat zelfvoorzienend is en dus geen last heeft van problemen op het naburige of landelijke netwerk. Microgrids worden in de praktijk al gebruikt voor bijvoorbeeld militaire of industriële complexen. Die werken onafhankelijk van het landelijke stroomnet, in eilandmodus.
Een succesvolle implementatie vereist een slim beheersysteem en goede monitoring, waarmee productie of aanbod, en afname of vraag, in evenwicht worden gehouden. Als microgrids worden gekoppeld, kunnen ze elkaar in evenwicht houden. Wanneer het ene grid bijvoorbeeld een stroomoverschot heeft, kan dit door een ander worden afgenomen en vice versa. Maar het vraagt ook om uitvoerige informatievoorziening binnen het microgrid, waarbij met behulp van machinelearning en kunstmatige intelligentie een slimme schatting kan worden gemaakt van de toekomstige vraag en het aanbod om daar vervolgens op te kunnen anticiperen. Een smartgrid in feite.
Smartgrids
Zoals beschreven in de inleiding, is het huidige elektriciteitsnet vrij conventioneel. Het is vraaggestuurd, kent nauwelijks opslagmogelijkheden en leunt vooral op het verbranden van fossiele bronnen. Dit is een mismatch met duurzame energie, die vooral bestaat uit stroom uit zon en wind en waarbij de productie onafhankelijk van de vraag geschiedt. Een smartgrid maakt gebruik van continue informatiestromen van twee kanten, van en naar zowel de stroomafnemers als de faciliteiten die stroom produceren. Dit vereist een grote mate van connectiviteit, ook onder apparaten onderling, oftewel IoT. Behalve om slimme meters gaat het dan dus ook om apparatuur die veel energie gebruikt of kan produceren. Denk wat die eerste groep betreft aan elektrische auto's, wasmachines, vaatwassers en warmtepompen, maar ook aan machines in de industrie. In tegenstelling tot apparaten die op een specifiek moment stroom nodig hebben, zoals magnetrons of inductiekookplaten, is de eerste groep apparaten min of meer flexibel wat stroombehoefte betreft. Het gebruik van die apparaten kan worden afgestemd op het actieve stroomaanbod- of tekort. Als de stroomprijs hoog is, wordt de ingebruikname uitgesteld en als hij laag is, wordt hij vervroegd in gang gezet.
Door de inzet van slimme monitoring, machinelearning en kunstmatige intelligentie ontstaat een nauwkeurigere voorspelling van energieproductie en -vraag. Die vraag is bovendien beter te sturen met een smartgrid, door dit beter op het aanbod af te stemmen met behulp van IoT, tweerichtingsverkeer, v2g en kunstmatige intelligentie. Met slimme meters kunnen het actuele elektriciteitsverbruik en eventueel de opbrengst van zonnepanelen op ieder moment worden afgelezen. Dat maakt het mogelijk om de tariefstelling aan te passen en gedurende de dag te laten fluctueren op basis van de actuele vraag en het aanbod. Connected elektrische apparaten zouden kunnen reageren op stuursignalen, zodat het verbruik gedeeltelijk centraal kan worden aangestuurd. Dit maakt het elektriciteitsnetwerk een stuk robuuster, maar ook efficiënter en goedkoper. Als energie efficiënter en meer op basis van vraag en aanbod wordt benut, hoeft het elektriciteitsnet ook minder te worden verzwaard.
IoT, ai en energieblockchain
Een connected vaatwasser, wasmachine met internet of auto met 4g? Tien jaar geleden leek het nog sciencefiction, want velen zagen er het nut niet van in, maar voor de energietransitie en smartgrids worden 'connected' apparaten steeds belangrijker. In 2012 waren er wereldwijd 8,7 miljard apparaten aangesloten op internet, medio 2020 zal dit aantal naar verwachting vervijfvoudigd zijn, in de richting van 40 miljard tot 50 miljard devices met een ip-adres. Er zijn dus beduidend meer apparaten op internet aangesloten dan mensen: IoT.
IoT
Communicerende apparaten lijken cruciaal te zijn voor de energietransitie. Wanneer apparaten immers 'weten' of de elektriciteitsprijs hoog of laag is of dat de zonnepanelen meer opleveren dan er wordt verbruikt, kunnen ze daarop reageren door bepaalde taken wel of niet uit te voeren en dit ook weer communiceren. Daarmee is het mogelijk om het energiegebruik beter af te stemmen op het aanbod, maar ook om serieus kosten te besparen.
Een wasmachine of vaatwasser die 'connected' is, kan zijn werk doen als de stroomprijs laag is. Dat is over het algemeen het geval wanneer er voldoende aanbod is. Op momenten van overcapaciteit is de prijs zelfs negatief. Je krijgt dan, in theorie, geld toe omdat je het net helpt stabiliseren. Dat roept wel vragen op en stelt ook andere gebruikseisen dan hoe we nu met stroom omgaan. De wasmachine of vaatwasser moet immers klaarstaan voor gebruik. In de praktijk zou dit gekoppeld kunnen worden aan een bepaald tijdvak. De vaatwasser wordt bijvoorbeeld na het avondeten ingeruimd en klaargezet. Vervolgens heeft hij tussen bijvoorbeeld 20:00 en 7:00 uur de tijd om zijn werk te doen, waarbij hij dat moment dankzij internetconnectiviteit zelf kan bepalen. Als er geen enkel geschikt moment komt, wat uitzonderlijk is, maar een aantal keren per jaar kan voorkomen, zal hij z'n werk wellicht tegen een hogere prijs moeten doen. Of niet, als de gebruiker dat zo instelt.
Natuurlijk zal niet iedereen continu naar de energieprijs kijken; wie wil koken, zal gewoon de magnetron gebruiken. Apparatuur die niet acuut stroom nodig heeft, is echter goed te programmeren. Denk bijvoorbeeld aan wasmachines, vaatwassers en opladers, maar ook aan machines in de industrie. Ook warmtepompen, die de verwarming en soms ook koeling regelen, kunnen de stroomprijs als extra variabele meenemen, naast de actuele temperatuur in huis. Elektrische auto's zijn een apart verhaal en worden op de volgende pagina uitgebreider besproken. Veel IoT-apparatuur is nog niet klaar om dynamisch te worden ingezet, maar het is de verwachting dat dit zal toenemen.
Ai
Kunstmatige intelligentie, oftewel ai, en machinelearning gaan waarschijnlijk een rol spelen bij het verslimmen van apparatuur, de ontwikkeling van smartgrids, en het optimaliseren van het aanbod van en de vraag naar stroom. Een smartgridinfrastructuur zal een enorme hoeveelheid gegevens teweegbrengen, met talloze connected devices, veel variabelen en datapunten. Niet alleen per dag, dagdeel of uur moet een concrete schatting worden gemaakt van de komende vraag naar en het aanbod van stroom, maar ook per minuut en seconde. Iedere microseconde moeten er beslissingen worden gemaakt, zoals waar de stroom vandaan komt, welke opslagmethode wordt gebruikt en wat de stroomprijs wordt. Ai en machinelearning kunnen helpen om dit in goede banen te leiden, processen te verbeteren en het elektriciteitsnetwerk te stabiliseren.
Dit moet ook huishoudens ten goede komen, want zij krijgen in real time informatie over hoeveel vermogen apparaten op ieder moment verbruiken, wat de planning is van variabele apparatuur, wat de zonnepanelen opleveren, hoe vol de (auto)accu is en wat de actuele stroomprijs is. Idealiter werkt alle IoT-apparatuur autonoom en hoeft er niet naar omgekeken te worden. Wanneer thuisaccu's, elektrische auto's en v2g gemeengoed zijn, kan ook de handel in energie, het kopen en verkopen op gunstige momenten, worden geautomatiseerd. Dit moet dan wel goed geadministreerd worden.
De huidige marktstructuur en de blockchainversie (beeld: Sciencedirect)
Energieblockchain
Blockchaintechnologie is wellicht interessant voor de toekomstige energiemarkt. Het kan dienstdoen als een digitaal grootboek dat alle transacties uitvoert en registreert via een peer-to-peernetwerk. Alle transacties zijn daardoor inzichtelijk en blijven voor altijd bewaard. Dit maakt het bovendien veel gemakkelijker om veel nieuwe partijen aan de energiemarkt toe te voegen. Niet alleen netbeheerders en energieleveranciers, maar ook mensen met zonnepanelen, een thuisaccu of elektrische auto. Consumenten kunnen in principe zelfs zonder tussenpersonen onderling energie verhandelen. Voorbeeld: overdag koopt buurman A stroom van de zonnepanelen van buurman B, die overcapaciteit heeft, en 's avonds koopt buurman B weer stroom van buurman A, die de zonne-energie heeft opgeslagen in zijn thuisaccu en voldoende restcapaciteit heeft voor de rest van de nacht. In Brooklyn, New York, kunnen huishoudens en bedrijven via het 'Brooklyn microgrid' hun overtollige stroom van zonnepanelen verkopen aan buurtbewoners. Dit gebeurt zonder tussenkomst van een energieleverancier met behulp van blockchaintechnologie.
Accu's en auto's met v2g
In de nabije toekomst worden accu's op lokaal niveau steeds vaker gebruikt als buffer en om pieken op te vangen. Dat laatste is vooral interessant voor bedrijven die veel geld voor hun stroomaansluiting betalen op basis van de vereiste piekspanning. Het eerste is interessant om energie uit duurzame bronnen als zonnepanelen op te slaan, bijvoorbeeld overdag voor gebruik 's avonds. Behalve om grote accuparken voor energiebedrijven gaat het ook om thuisaccu's voor bedrijven en consumenten.
Thuisaccu's
Tesla Powerwall
Thuisaccu's zijn al mondjesmaat te koop, maar het zijn momenteel vooral bedrijven die in accuopslag investeren. Onder andere de Amsterdam Arena en het Amsterdamse hoofdkantoor van Nissan gebruiken accu's om energie van zonnepanelen op te slaan, maar vooral om pieken op te vangen. Ook voor consumenten zijn intussen verschillende thuisaccusystemen te koop, onder andere van Tesla, Nissan en BMW. De kosten daarvan zijn nog hoog en zolang de salderingsregeling nog van kracht is, leveren ze voor Nederlandse huishoudens weinig op. In België is het salderen al sterk afgenomen, maar voor een Nederlandse consument maakt het niet uit wanneer hij stroom verbruikt. Na 2023 is een thuisaccu veel interessanter.
Elektrische auto's en v2g
V2g staat voor vehicle-to-grid. De auto kan stroom terugleveren aan het stroomnet, bijvoorbeeld om te helpen het net te stabiliseren. Misschien kun je in de toekomst in plaats van een thuisaccu ook een tweedehands elektrische auto kopen. Op momenten dat er overtollige zonnestroom is, wordt dan de accu van de auto opgeladen. Met behulp van apps of loadbalancers en andere IoT-apparatuur kan dat in theorie worden geautomatiseerd. De energie voor de auto is dan gratis of maximaal gelijk aan de prijs van de terugleversubsidie. Nog interessanter is het feit dat auto's die v2g-technologie ondersteunen, de energie kunnen terugleveren aan het huishouden. In feite wordt de auto daarmee dus een thuisaccu, maar dan met een veel grotere capaciteit.
Netverzwaring
Netbeheerders en energieleveranciers zetten fors in op slim laden en v2g. Niet alleen is dit een veel slimmere en dus logischere methode om gebruik te maken van de capaciteit van het elektriciteitsnet, het zal ook besparen aan kosten om het net te verzwaren. Het aanleggen van nieuwe kabels is immers kostbaar. Door de groei van decentralere bronnen, zoals windmolens en zonnepanelen, moet hoe dan ook in het net worden geïnvesteerd, maar met slim laden en v2g kunnen de kosten in ieder geval lager uitvallen. Tegelijk wordt het elektriciteitsnet efficiënter benut.
Terugleveren aan het eigen huishouden heet v2h, wat staat voor vehicle-to-home, maar in feite gaat het om dezelfde technische standaard. Er komen ook steeds meer laadpalen die hetzelfde kunnen. Deze zijn dus niet alleen geschikt om stroom te leveren, maar ook om deze te onttrekken. Het probleem is alleen dat slechts een handjevol auto's v2g-technologie ondersteunt, waaronder Nissans en Renaults, maar die laatstgenoemde alleen nog als pilot. Andere autofabrikanten zouden dit ook kunnen doen, maar ze voelen nog niet de noodzaak in deze fase van de transitie. De vraag is nog niet groot genoeg, maar gaat dat zeker worden. Fabrikanten zijn ook terughoudend, omdat meer ontladingscycli gevolgen kunnen hebben voor de levensduur van de accu. Overigens is het niet de bedoeling dat huishoudens of grids de hele accu leegtrekken, maar gaat het vooral om het opvangen van pieken en in de praktijk dus slechts om enkele kWh. Als honderdduizend ev's elk 4kWh beschikbaar stellen, leidt dit tot een totaal beschikbaar vermogen van 400MWh.
Het 100MWh-Tesla-accupack in Australië helpt het elektriciteitsnetwerk te balanceren en pieken of stroomuitval op te vangen. Volgens eigenaar Neoen heeft het 66 miljoen dollar kostende systeem in het eerste jaar al tot 40 miljoen dollar aan besparingen geleid. Het vervangt onder andere peaker plants.
Slim laden
Een ander voorbeeld dat mooi aansluit op micro- en smartgrids is het 'slim laden' van elektrische auto's. Dit wordt vandaag de dag al gebruikt door energieleveranciers, maar kan ook worden aangestuurd door loadbalancers en apps. Het werkt heel simpel; als er een piekmoment is, stopt de auto met laden of schroeft hij het vermogen terug. Er komt geen v2g aan te pas, auto's hoeven geen stroom terug te leveren, en het werkt dus in principe met alle elektrische auto's en laadpalen. Energieleveranciers zetten dit al commercieel in, waarbij een deel van de opbrengst terugvloeit naar de consument. Dat varieert van 100 tot 250 euro per jaar.
Aanbieders, zoals energiecentrales en -leveranciers, kunnen afhankelijk van hun aanbod een bieding op de energiemarkt plaatsen. De biedingen worden op volgorde van prijs gezet en afhankelijk van het flexvermogen dat TenneT nodig heeft, wordt de ‘goedkoopste’ groep van deze flexbronnen gebruikt. De hoogste prijs van de benodigde flexibiliteitsbronnen is de prijs die alle partijen betaald krijgen.
Een leverancier van slim laden, zoals Vandebron of Jedlix, heeft een poule aan elektrische auto’s die allemaal hun laad(eindtijd)voorkeuren, dus wanneer ze vol moeten zitten, hebben doorgegeven. Als deze auto’s staan te laden en genoeg tijd hebben om te voldoen aan hun laadvoorkeuren, kunnen ze meedoen aan een bieding. Als de energieleverancier minimaal 1MW vermogen aan flexibiliteit beschikbaar heeft, doet hij een bieding over de blockchain met de hoeveelheid beschikbare flexibiliteit en een prijs per MW. Vervolgens stuurt TenneT een 0 of een 1 terug over de blockchain, afhankelijk van of de bieding is geaccepteerd of niet. Als de leverancier een 1 ontvangt, is de bieding geaccepteerd en zorgt hij dat alle auto’s die aan de bieding meededen, stoppen met laden. Als gevolg daarvan ‘loggen’ alle auto’s met een anonieme code hun laadvermogen op de blockchain. Daarin kun je bijvoorbeeld zien dat een auto eerst met 11kW laadde, daarna is gestopt en nog 0kW laadvermogen heeft. Hierdoor weet TenneT dat de flex die het heeft gevraagd, daadwerkelijk is geleverd.
Bij een gas of kolencentrale is dat vrij eenvoudig te controleren, omdat 1MW flex met één centrale kan worden geleverd, maar met auto’s heb je er honderd nodig en dat maakt het moeilijker voor TenneT om de controle uit te voeren. Blockchain biedt hiervoor de oplossing. Aanbieders kunnen de data op de blockchain ook niet aanpassen, waardoor valsspelen is uitgesloten.
Beeld: Renault
Stuwmeren
De energietransitie creëert een grote behoefte aan tijdelijke opslag van energie door de sterke toename van fluctuerende, duurzame bronnen. Naast accu's en waterstof zijn ook minder technische oplossingen denkbaar, zoals een omgekeerd stuwmeer. Het oorspronkelijke plan werd in de jaren tachtig geïntroduceerd door ingenieur Luc Lievense. Er was toen net besloten om de Markerwaard niet in te polderen. Lievense bedacht dat de Markerwaard kon worden gebruikt worden als buffer voor de productie van elektriciteit op basis van stroom van windmolens; zonnepanelen hadden in die tijd nog een zeer laag rendement. Het plan was om het meer te vullen met water op momenten dat de vraag naar energie laag was en de windenergie dus 'over' was. Lievense stelde voor een metershoge ringdijk rondom het Markermeer aan te leggen waarop vierhonderd windturbines zouden worden geplaatst. In die tijd werd nog uitgegaan van windturbines met een vermogen tussen de 1 en 1,5MW. Windmolens worden overigens pas sinds 1985 in Nederland gebouwd.
Bij een oppervlakte van 700km² en een stijghoogte van 10m zou circa 100GWh (350TJ) energie opgeslagen kunnen worden, wat in die tijd goed was voor 35 procent van het dagelijkse Nederlandse elektriciteitsverbruik, dat toen zo'n 275GWh bedroeg. Op momenten dat er behoefte aan deze energie zou zijn, zou men het meer laten leegstromen, waardoor stroom wordt opgewekt. Het plan is nooit uitgevoerd vanwege de hoge kosten, zorgen over de ecologische gevolgen voor het Markermeer en vanwege de aantasting van het landschap. Het belangrijkste tegenargument was echter de veiligheid; bij een dijkdoorbraak zou Amsterdam onderwater komen te staan.
Het omgekeerde stuwmeer van Bureau Lievense en KEMA
Omgekeerd stuwmeer
Ingenieursbureau Lievense, een fusie van bedrijven waaronder het oorspronkelijke bedrijf van Luc Lievense, heeft in 2007 in samenwerking met het toenmalige KEMA een nieuw plan gepresenteerd, waarin het idee wordt omgedraaid: niet bovengronds, maar ondergronds. Het water wordt dan niet in een stuwmeer gepompt, maar eruit, tot een diepte van 40m onder de zeespiegel. Voorgesteld wordt zo'n stuwmeer op zee te plaatsen op een kunstmatig eiland, circa 25km voor de Nederlandse kust. Op die manier vormt het geen overstromingsgevaar. Het kunstmatige eiland zou een omvang van 10 bij 6km krijgen met op de ringdijk tientallen windmolens. In het midden van het eiland wordt dan een bassin uitgegraven in de zeebodem, waarin ruimte zou zijn voor 320 miljoen kubieke meter zeewater.
Als er 's nachts bijvoorbeeld een energieoverschot is, wordt het water uit het bassin naar de zee gepompt. Op het moment dat de energievraag hoog is en de energie uit zon en wind laag, kan het water uit zee in het 40m diepe bassin stromen. Dit werkt min of meer vergelijkbaar als een waterkrachtcentrale bij een stuwmeer in de bergen; de val van het water drijft een turbine aan, waarmee elektriciteit wordt opgewekt.
De opslagcapaciteit in het energie-eiland zou volgens Bureau Lievense en KEMA voldoende zijn om gedurende 12 uur een vermogen van 1500MW te leveren, vergelijkbaar met een grote elektriciteitscentrale. De totale energiecapaciteit zou goed zijn voor 20GWh, wat voldoende is om vijf steden zo groot als Amsterdam van energie te voorzien. De stroom wordt vanaf het eiland met kabels naar land vervoerd. Bureau Lievense en KEMA schatten de kosten voor de aanleg op zo'n 2,5 miljard euro. Zo'n 1,5 miljard daarvan zou binnen veertig jaar terugverdiend kunnen worden. Tegelijk wordt gedacht aan nevenfuncties, zoals een algen- en viskweek. Het eiland zou ook als opslag kunnen dienen voor vloeibaar aardgas. Tot slot zou het de kust kunnen beschermen, doordat het de golfslag breekt tijdens een storm. Ook België heeft interesse in de bouw van zo'n eiland voor de kust.
Getijdenenergie
Landen met bergen kunnen duurzaam energie opwekken door middel van waterkrachtcentrales. Dat is in het platte Nederland en België geen optie, maar we hebben wel een lange kust waarmee getijdenenergie kan worden opgewekt. Hiervoor worden turbines gebruikt die vergelijkbaar zijn met die van windmolens, maar dan onderwater. Het voordeel van getijdenenergie is dat die duurzaam én betrouwbaar is. Eb en vloed zijn immers verschijnselen die zich dagelijks voordoen en van te voren is ook exact bekend wanneer. Het probleem is alleen dat het opwekken van getijdenenergie vooral effectief is in gebieden met grote hoogteverschillen. In Bretagne is het verschil tussen eb- en vloed een stuk groter dan hier. Ook is het interessant bij kusten met trechtervormige inhammen, waar de hoogte meters verschilt. Bij een open oceaan is het verschil doorgaans slechts enkele decimeters. Om energie op te wekken kan onder andere gebruik worden gemaakt van onderwaterturbines, offshore-drijvers en boeien met oscillerende waterkolommen.
Hoewel deze techniek in vergelijking met andere duurzame bronnen nog in de kinderschoenen lijkt te staan, is ze niet helemaal nieuw. Al in de middeleeuwen werden getijdenmolens gebouwd en halverwege de twintigste eeuw op grotere schaal in Bretagne. De grootste bevindt zich bij Saint-Malo en bestaat uit 24 turbines van ieder 10MW. Ook Canada heeft al sinds 1984 een getijdenenergiecentrale en in 2015 werd in Zuid-Korea de krachtigste ter wereld opgeleverd: 1320MW. Ook voor de kust van Schotland wordt ermee geëxperimenteerd en er zijn plannen om voor de kust van Wales een gigantische getijdencentrale te bouwen met een capaciteit van circa 8640MW. In Nederland zijn er enkele kleinschalige projecten. In 2014 werden vijf turbines tussen de pijlers van de Oosterscheldekering in gebruik genomen met een totaal opgesteld vermogen van 1,2MW. Verder is bij het Grevelingenmeer een nieuwe getijdencentrale in aanbouw.
Een video over het Dynamic Tidal Power-project in China
Kunstmatige dijk
In plaats van gebruikmaken van natuurlijke locaties, kan getijdenenergie ook kunstmatig worden versterkt met een getijdendijk voor de kust. Deze bevat sluisdeuren die geopend kunnen worden om het water erdoor te laten stromen, waarbij vervolgens energie wordt opgewekt door middel van turbines. Een extra voordeel van zo'n kilometers lange dijk is dat die ook de kust beschermt. Ook kunnen er windmolens op worden geplaatst.
In Nederland zijn er twee concepten voor een dergelijke dijk, die op hetzelfde idee neerkomen: de Haakse Zeedijk van Dick Butijn en Rob van den Haak, en Dynamic Tidal Power van Kees Hulsbergen en Rob Steijn, allen ingenieur. De laatste twee presenteerden hun plan in 2013, waarna het al snel werd opgepikt door China, dat intussen een plan heeft uitgewerkt voor een 100km lange dam in de Zuid-Chinese Zee. Lengte en de vorm van de dam spelen een grote rol; het vermogen neemt evenredig toe met het kwadraat van de damlengte. Dus hoe langer de dam, des te meer energie wordt opgewekt en des te lager de kosten per kWh.
Met het oog op economische levensvatbaarheid wordt uitgegaan van minimaal 30km, maar het liefst zouden de bedenkers een dam aanleggen van Nederland tot de grens van de Engelse zee. Een dam van 30 tot 50km, met een geïnstalleerd vermogen van 8GW en een capaciteitsfactor van 30 procent, zou jaarlijks ongeveer 21TWh kunnen genereren, goed voor de energiebehoefte van drie miljoen mensen. De kosten voor een 50km lange dijk bedragen een slordige 40 miljard euro. Meer dammen zouden eveneens schaalvoordeel opleveren. Daarnaast biedt een dam theoretisch ook ruimte voor andere mogelijkheden. Twee dammen zouden een golfluwe lagune opleveren zo groot als de provincies Noord- en Zuid-Holland samen, waar vervolgens relatief goedkoop land in gebruik kan worden genomen voor bijvoorbeeld de uitbreiding of verplaatsing van Schiphol, een nieuwe Maasvlakte of natuurgebieden.
Ook in het plan van de Haagse Zeedijk worden deze voordelen genoemd, maar wordt tegelijkertijd gesteld dat een lange dam beschermt tegen de stijging van de zeespiegel. Dit plan gaat uit van een zeer lange dijk van Den Helder tot Walcheren op 25km afstand van de kust, met twee doorvaarten vanaf zee naar Rotterdam en IJmuiden. De kosten hiervan bedragen zo'n 80 miljard euro, maar dit zou worden terugverdiend doordat dan het verhogen van rivierdijken, sluizen en bruggen niet meer nodig is. Ook wordt de bouw van windmolens goedkoper doordat die op de dijk kunnen worden gebouwd in plaats van in zee.
Kernenergie, -fusie en thorium
Volgens het IPCC is kernenergie, samen met de vele andere energieoplossingen, noodzakelijk om de klimaatdoelen van 2050 te halen. Dat vergroot de kans dat de bestaande kerncentrales in Nederland en België langer openblijven dan gepland, omdat ze een belangrijke bijdrage leveren aan vermindering van CO₂ en andere emissies. Sommige mensen pleiten voor een 'Frans-model' met circa vijf kerncentrales om in de totale Nederlandse energiebehoefte te voorzien. Vijf kerncentrales van 3200MW zouden bij 8000 draaiuren per jaar in totaal 128GWh kunnen leveren, terwijl de totale vraag zo'n 120GWh is. Op papier lijkt dat voldoende, maar het totale vermogen van 16.000MW is niet voldoende om pieken op te vangen, die momenteel oplopen tot 19.000MW. Kerncentrales zijn dus geen totaaloplossing; andere energiebronnen blijven noodzakelijk.
Aan kernenergie kleven ook diverse nadelen, waarvan de hoge prijs de voornaamste is. De kosten zijn tegenwoordig vele malen hoger dan die van de kerncentrales in Frankrijk, die vooral in de jaren zeventig tot en met negentig zijn gebouwd, toen de kosten voor personeel en om aan de veiligheidseisen te voldoen, veel lager waren dan nu. De vijf kerncentrales van 3200GW zouden 100 tot 175 miljard euro kosten, inclusief sloop en het veiligstellen van het radioactieve afval.
Doordat de kosten voor de bouw van moderne kerncentrales zo hoog zijn, zijn weinig bedrijven bereid erin te investeren. Dat doen ze alleen als de overheid bijvoorbeeld voor vele decennia een gegarandeerde stroomprijs biedt: subsidie dus. Voor de Britse kerncentrale Hinkley Point C werd in oktober 2013 een prijs van 105 euro per MWh afgesproken gedurende een looptijd van 35 jaar, oplopend tot 318 euro inclusief inflatiecorrectie. Dat is meer dan twee keer zoveel als de huidige marktprijs. Het is bovendien de verwachting dat de prijs van energie uit zon en wind in de komende decennia verder daalt, waardoor het verschil oploopt.
Een andere uitdaging is dat de bouw van een kerncentrale na de besluitvorming minstens tien jaar duurt en alle recente centrales te maken hadden met vele jaren vertraging. Dat betekent dat nieuwe kerncentrales pas vanaf medio 2035 een rol kunnen gaan spelen. Tot slot laat het vermogen van een kerncentrale zich minder gemakkelijk regelen dan dat van bijvoorbeeld een gascentrale. Dat maakt die stroom onnodig duur. Bovendien zal de sterke groei van zonne- en windenergie de vraag naar basislastvermogen doen afnemen.
Kernfusie
Naar verluidt wordt in 2032 in Frankrijk 's werelds eerste kernfusiereactor operationeel: de ITER-testreactor. Tweakers schreef hier eerder een uitgebreid achtergrondartikel over. Kernfusie kan gezien worden als mogelijke opvolger van een klassieke kerncentrale. In plaats van kernsplitsing van uranium- of plutoniumatomen worden bij kernfusie twee kernen samengesmolten. Daarbij komt heel veel energie vrij, waarmee vervolgens stroom kan worden opgewekt. Het gaat om kernen van deuterium en tritium die onder hoge druk en een extreem hoge temperatuur van 150 miljoen graden worden samengesmolten.
Ondanks de hoge temperaturen is kernfusie veilig, want het fusieproces stopt zodra er geen brandstof meer is. Dit in tegenstelling tot een reguliere kerncentrale, waarbij de kettingreactie uit de hand kan lopen als er geen actie wordt ondernomen, zoals we gezien hebben bij Fukushima - bij kernspliting is er veel meer brandsof aanwezig in de reactor, waardoor het proces niet uitdooft. Bij kernfusie is er geen sprake van een kettingreactie. Een ander veiligheidsvoordeel is dat bij kernfusie veel minder radioactiviteit ontstaat. Kernfusie is dus vele malen veiliger en duurzamer, en levert eveneens veel energie op. Met slechts 1g brandstof kan een hoeveelheid energie worden opgewekt die te vergelijken is met wat in 8 ton olie zit. Slechts 15g tritium en 10g deuterium zijn voldoende om één persoon zijn hele leven van energie te voorzien. Deze hoeveelheid grondstoffen kunnen worden verkregen uit 500 liter water en 35g lithium.
Het onderzoek naar kernfusie duurt echter al ruim zestig jaar en tot nu toe kostte het proces meer dan het opleverde. Ook blijkt het lastig te zijn om het plasma, nodig om de hoge temperaturen te bereiken, stabiel te houden. In 1983 werd een experimentele kernfusiereactor in het Verenigd Koninkrijk in bedrijf genomen. Het is gelukt om 16MW aan vermogen op te wekken, maar dat kostte effectief 24MW en het fusieproces stopte al na een seconde. ITER zal naar verluid 500MW produceren: tien keer zoveel als nodig om de reactie op gang te houden.
Thorium
Een andere kanshebber in de verdere toekomst is een thoriumreactor. Deze gebruikt thorium als brandstof en dat is, in tegenstelling tot uranium en plutonium, in vrijwel oneindige hoeveelheden op aarde beschikbaar. De kettingreactie in de reactor wordt in toom gehouden door gesmolten zout. Daarom heet een dergelijke reactor eigenlijk een thorium-gesmoltenzoutreactor. In het Engels is de afkorting msr, wat staat voor molten salt reactor.
Thorium is van zichzelf niet splijtbaar en heeft aanvankelijk uranium nodig om de kernsplitsing tot stand te brengen. Het gesmolten zout, met een temperatuur van 700 tot 800 graden Celsius, werkt als een koelvloeistof die oververhitting en droogkoken van de reactorkern moet voorkomen. Het is daardoor veiliger dan een traditionele kerncentrale. Ook het radioactieve afval is een minder groot probleem, al heeft kernfusie iets betere papieren. In vergelijking met een reguliere kerncentrale is er minder afval en dit is bovendien na zo'n driehonderd jaar niet meer radioactief, heel wat korter dan de honderdduizend jaar van een reguliere kerncentrale. In Nederland wordt in de onderzoeksreactor bij Petten onderzoek gedaan naar een thorium-gesmoltenzoutreactor. Onderzocht wordt onder meer hoe stabiel gesmolten zout is en hoe materialen op de hete vloeistof reageren. Omdat er nog geen reactoren actief zijn, zal het vermoedelijk nog lang duren voordat een thoriumcentrale operationeel wordt. China bouwt in de Gobiwoestijn wel een 12MW-testreactor en streeft ernaar over tien jaar een thoriumcentrale commercieel te kunnen inzetten.
Waterstof
Zoals genoemd is de fluctuatie van het energieaanbod de grootste uitdaging bij de opmars van duurzame energiebronnen als windmolens en zonnepanelen. Waterstof lijkt op papier een prima oplossing voor dit probleem, maar voordat het zover is, moeten twee knelpunten worden weggenomen: het energieverlies tijdens het omzetten en de beschikbaarheid van overtollige energie. Bij de productie van waterstof via elektrolyse gaat zo'n 30 tot 40 procent van de energie verloren. Als de waterstof als buffer wordt gebruikt door het via een brandstofcel in elektriciteit om te zetten, is opnieuw sprake van een verlies van circa 35 tot 45 procent. Met betere elektrolyseapparatuur is het wellicht mogelijk om het rendement nog wat te verbeteren, maar de thermoneutrale efficiëntie is maximaal 84 procent, dus een hogere energieomzetting is niet mogelijk.
Het prinses Amaliawindpark (beeld: Ad Meskens / Wikimedia Commons)
Overtollige energie van windmolens en zonnepalen kan dit omvangrijke verlies min of meer oplossen. Energie die overtollig is, is nagenoeg gratis en is het dus minder bezwaarlijk dat ze verloren gaat. Dan moet er wel echt sprake zijn van langdurige overcapaciteit. Momenteel is het aandeel duurzame energie in ons elektriciteitsverbruik circa 20 procent, maar over tien jaar, in 2030, moet dit 70 procent zijn. In de jaren daarna zal dit verder toenemen. Vanaf 2030 zullen energieoverschotten steeds vaker voorkomen en kan er dus 'gratis' waterstof worden gemaakt. Bovendien gaat het in dat geval dan om 100 procent groene waterstof in plaats van de huidige waterstofproductie, die voor het overgrote deel uit aardgas wordt gewonnen. Een ander pluspunt zou zijn dat er ook geen sprake is van 'verdringing', oftewel de waterstofproductie gaat tijdens momenten van overcapaciteit niet ten koste van duurzame energie voor eindgebruikers.
Dat laatste is in de praktijk een groot vraagteken. Een electrolyzer is kostbaar en niet rendabel als hij alleen tijdens korte perioden van overschotten operationeel is. Volgens een rapport van het ECN uit 2018 moeten electrolyzers minstens 90 procent of 8000 uur per jaar draaien om rendabel te zijn. Volgens energie-expert Wim Turkenburg, emeritus-hoogleraar science, technology and society aan de Universiteit van Utrecht, zal in 2030 slechts 200 tot 300 uur per jaar sprake zijn van overtollige energie. In de jaren daarna zal dit nog oplopen. Machiel Mulder, hoogleraar regulering van energiemarkten aan de Universiteit van Groningen, stelt dat de bezettingsgraad te laag is omdat je op zee alleen waterstof kunt maken als het waait. Volgens hem wordt deze methode pas rendabel als de investeringskosten van zowel elektrolyse als hernieuwbare stroom fors zijn gedaald.
Het ECN heeft in 2017 samen met Alliander en TenneT een omvangrijk rapport geschreven over een onderzoek naar de ontwikkeling van vraag en aanbod van duurzame energie tot 2050. Volgens het rapport is er in de periode tot 2030 geen overtollige energie, van wind- noch van zonnestroom. Met meer dan 80 procent duurzame energie zou wel sprake kunnen zijn van overschotten. Toch gaat het dan volgens het rapport nog steeds om relatief kleine hoeveelheden, variërend van 1 tot 10GW. Als bovengrens gaat het rapport uit van 14 procent van de totale energieproductie in 2050, wat neerkomt op 27TWh. Die overtollige energie kan, als ze niet aan andere landen wordt doorverkocht, worden gebruikt om waterstof te produceren. Dat zou echter betekenen dat een electrolyzer slechts drie uur per dag in gebruik is. De rest van de energie is niet overtollig en dus nodig voor de primaire energiebehoefte.
Windpark voor groene waterstof
Eind februari 2020 kondigden Shell, Gasunie en Groningen Seaports aan dat ze de intentie hebben om vanaf 2027 een windpark op de Noordzee te bouwen met een vermogen van 3 tot 4GW. Het park zal groene waterstof produceren voor de industrie. Alleen als er overcapaciteit is, komt er stroom voor andere gebruikers beschikbaar. De bedrijven doen een haalbaarheidsonderzoek en zoeken partners en subsidie.
De onderzoekers verwachten dat energieopslag vanwege de hoge investeringskosten minder ingezet zal worden dan doorgaans wordt aangenomen. "Het voordeel van flexibiliteitsoplossingen om de benodigde verzwaringen van de elektriciteitsnetten te beperken, blijkt meer op tijdelijke inzet voor lokale knelpunten te liggen dan op de uit eerdere studies verwachte grote omvang van vermeden investeringen op lange termijn.” Verwacht wordt dat de stijgende vraag naar flexibiliteit overwegend wordt opgevangen door buitenlandse handel en binnenlandse vraagsturing.
Onderzoeksbureau TNO is wat positiever over de mogelijkheden van waterstof, maar stelt dat electrolyzers nog wel een flinke ontwikkeling moeten doormaken om massaal groene waterstof te kunnen produceren. Ze moeten groter en robuuster worden, en de kosten moeten nog fors omlaag. In het Faraday Lab in Petten wordt onderzoek gedaan naar nieuwe componenten en materialen die in electrolyzers kunnen worden gebruikt. Volgens Lennart van der Burg, business developer waterstof bij ECN, wordt het naar verwachting binnen vijf tot tien jaar rendabel om grote electrolyzers aan een offshore windmolenpark te koppelen. Hij vindt waterstof vooral interessant om seizoensgebonden verschillen op te vangen.
Tot slot
Wind- en zonne-energie hebben zich bewezen. Zonnepanelen zijn relatief goedkoop en het rendement is flink toegenomen. Voor windparken is geen subsidie meer nodig, op de aansluiting na, en de kostprijs per MWh is in de afgelopen jaren enorm gedaald. Hoewel deze nieuwe energiebronnen een prominente rol gaan spelen in de energietransitie en onze toekomstige energievoorziening, zijn er meer alternatieven voor fossiele brandstoffen nodig. Energie uit zon en wind is weliswaar duurzaam en goedkoop, maar het aanbod fluctueert sterk. Voor momenten met weinig wind en zon zijn betrouwbare en altijd beschikbare alternatieven nodig. Dat kan een opslagvorm zijn, zoals accu's of waterstof, maar ook een alternatieve energiebron die het hele jaar beschikbaar is, waarbij te denken valt aan kernenergie, een getijdendijk of een omgekeerd stuwmeer.
Tegelijk zal de beschikbaarheid van energie meer fluctueren dan vroeger, waardoor in de toekomst wellicht energieprijzen ontstaan die, afhankelijk van de actuele vraag en het aanbod, per uur of minuut kunnen veranderen. In combinatie met het afschaffen van de salderingsregeling voor zonnepanelen zal dat slim gebruik van energie stimuleren. Bijvoorbeeld de vaatwasser en de wasmachine vooral overdag gebruiken als de zon schijnt. Energie gebruiken als er veel vraag en weinig aanbod is, kan leiden tot hogere kosten, maar daar staat tegenover dat het gebruik op andere momenten gratis kan zijn of zelfs geld kan opbrengen. Slimme, connected apparaten kunnen hierop inspelen, zodat bepaalde apparaten die niet acuut hoeven te werken, automatisch het gunstigste moment bepalen. Thuisaccu's en de accu's in elektrische auto's kunnen helpen het energienet te balanceren en pieken in de vraag op te vangen, door energie terug te leveren aan het grid. Via een energieblockchain wordt het zelfs mogelijk dat huishoudens en bedrijven onderling energie uitwisselen zonder tussenkomst van een energieleverancier.
Naast de genoemde voorbeelden zijn er nog meer technische oplossingen voor onze toekomstige energievoorziening. Denk aan geothermie, zwevende windmolens en wellicht ooit zelfs zonne-energie uit de ruimte. Er is niet één perfecte energiebron die alle problemen oplost, maar gelukkig is er een veelvoud aan technologische mogelijkheden, die allemaal een stukje van de puzzel kunnen vormen.
Duitsland is zoals bekend al wat verder in de energietransitie dan Nederland, zie dit interessante rapport met ontzettend veel informatie.
In Duitsland is vorig jaar 14.7% van de totale energiebehoefte opgewekt met duurzame energie. Elektriciteit was voor 40% duurzaam opgewekt. En eindelijk begint daar de bijdrage van bruinkool/steenkool aan de elektriciteitsopwekking flink te zakken, omdat gas door de recordhoogte van de kosten van CO2 certificaten concurrerend wordt.
Wat ook leuk is om te zien is dat er veel te halen valt met het efficiënter gebruiken van de opgewekte energie. Het energiegebruik van een land groeide in het verleden ongeveer met het GDP. Echter, het GDP van Duitsland is sinds 1990 met 54% gegroeid, terwijl er vorig jaar naar schatting maar 3% meer energie is gebruikt t.o.v. 1990 (pag. 14). Met name de afgelopen 10 jaar is daarin veel verbeterd.
Ik merk dat je totaal niet op de hoogte bent van wat er in Duitsland zich afspeelt en afgespeeld heeft! Duitland heeft kerncentrales gesloten en wat is er voor teruggekomen: De uitstoot is in 10 jaar niet verminderd, windmolens waar veel protest tegen is en nu ook bijna gestopt zijn met het bouwen( gelukkig), een stroomprijs van maar liefst 32 cent, het vernietigen van een eeuwenoude kerk en de gigantische oerbossenkap om maar bij de bruinkool te komen.. Noem dat maar duurzaam! https://www.youtube.com/watch?v=7WPG-2X2gBg https://www.youtube.com/watch?v=r7wCgKZh6PI https://www.youtube.com/watch?v=VlhojGs-OrI
[Reactie gewijzigd door bigsteve22 op 23 juli 2024 02:18]
Het energiegebruik in Duitsland is de afgelopen 10 jaar met 8% verminderd, terwijl de economie met 22% is gegroeid, zie het document waar ik naar linkte. De CO2 uitstoot is in dezelfde periode gedaald met 14%, zie hetzelfde rapport.
Het zou fijn zijn als je jezelf even inleest voor je anderen ervan beticht niet te weten waar ze het over hebben.
Duitsland is het eerste land dat daadwerkelijk actie heeft ondernomen op de klimaatcrisis, terwijl de meeste andere landen werkeloos toekeken. Door de investeringen die zij de afgelopen decennia hebben gedaan, zijn de kosten voor met name zonne- en windenergie drastisch gedaald, waarvan de rest van de wereld nu profiteert.
Dat elektriciteit door deze investeringen zo goedkoop werd dat alleen bruinkool en steenkool nog concurrerend zijn is inderdaad een naar neveneffect van dit beleid. Nu de prijs van CO2 certificaten toeneemt, zal bruinkool/steenkool steeds minder interessant worden.
[Reactie gewijzigd door SZL op 23 juli 2024 02:18]
Het energiegebruik in Duitsland is de afgelopen 10 jaar met 8% verminderd, terwijl de economie met 22% is gegroeid, zie het document waar ik naar linkte. De CO2 uitstoot is in dezelfde periode gedaald met 14%, zie hetzelfde rapport.
Het energiegebruik in Duitsland is de afgelopen 10 jaar met 8% verminderd
De CO2 uitstoot is in dezelfde periode gedaald met 14%
In andere woorden: met hun miljarden aan investeringen met als gevolg de duurste energieprijs ter wereld voor consumenten (na Denemarken) is hun energie omzetting netto 6 % schoner geworden (8 % minder verbruik, 14 % minder uitstoot, dus 6 % winst). 6 % minder CO2 per kWh dus.
Ik weet niet of je weet dat Duitsland op dit moment nog steeds een significant deel van haar energie uit Duitse kern centrales haalt? En extra dure import uit Franse kern centrales op de momenten dat er geen zon/wind is.
Die kern centrales (0 % CO2 uitstoot) die gaan uiterlijk 2023 dicht. Die worden vervangen door gas centrales gestookt op Russisch gas. Uit mijn hoofd gaat het om zo'n 30 % van de totale Duitse energie productie. Heel significant dus.
Daarmee kan die 6 % minder CO2 uitstoot per kWh rechtstreeks de prullenbak in. Die CO2 uitstoot per kWh wordt daarmee straks hoger dan voor de energie wende!!
En dan is het allemaal helemaal voor niets geweest. Misschien nog wel het ergste: Duitsland zal het wereld wijde voorbeeld zijn dat laat zien waarom groene energie niet werkt. Dat terwijl "groene" energie best zin kan hebben onder bepaalde omstandigheden. Maar dit zal niet goed zijn voor de marketing ervan.
En dan hebben we het nog niet gehad over de zonnepanelen met een levensduur van 50 jaar en een economische levensduur van zo'n 25 jaar (daarmee bedoel ik: het punt waarop de oude panelen zo slecht zijn geworden dat het uit kan om ze te vervangen door nieuwe betere). Die gigantische hoeveelheid zonnepanelen kan niet gerecycled kunnen worden. Maar verder is zonne-energie echt heel schoon hoor (sarcasme). En het enorm dure onderhoud van windmolens. Het aanschaffen van die dingen was nog maar het begin van de uitgaven. Reken er maar op dat Duitsland Denemarken voorbij gaat met de duurste energieprijs ter wereld.
Ik denk dat je rustig kunt stellen dat er geen land ter wereld is dat een achterlijker energie beleid heeft dan Duitsland.
De kern centrales in Duitsland worden dicht gedaan, omdat Merkel met die belofte de verkiezingen kon winnen na de Fukishima ramp. Punt. Er is geen andere reden voor. En daar betaald Duitsland nu een hele hele dure prijs voor. Wat krijgen ze ervoor terug: na 2023 meer CO2 uitstoot per kWh dan voor de energie wende en de duurste energie ter wereld voor consumenten.
Tragisch en triest.
[Reactie gewijzigd door GeoBeo op 23 juli 2024 02:18]
De energieprijs in Duitsland is vooral hoog door belastingen. De Duitse groothandelprijzen van elektriciteit behoren tot de laagste van Europa, zie pagina 23 van het rapport.
Persoonlijk vind ik het niet erg om energiegebruik te belasten, want laat de vervuiler maar betalen. En je ziet dat het werkt. Men gaat vanzelf op zoek naar efficiëntere manieren om te produceren als de energieprijs hoog is. Dat lijkt me zeer gewenst en is precies de trend die ik aanstipte.
De Duitse economie draait er ondertussen prima op, ze hebben al jaren belastingoverschotten en lage werkloosheid. Het jaar 2019 was wat overschotten betreft een nieuw record, met €13.5 miljard over aan het eind van het jaar, zie hier.
Wist je dat het aandeel nucleaire energie in Duitsland gehalveerd is sinds de jaren 90? En wist je dat Duitsland een netto exporteur is van energie? Wist je dat Duitsland in 2019 met 14TWh meer energie geëxporteerd heeft naar Frankrijk dan het van Frankrijk heeft geimporteerd (11.5TWh)? Staat allemaal in het verslag dat ik deelde.
Je noemt onderhoud van zonnepanelen en windmolens als een nadeel. Hebben conventionele centrales geen onderhoud nodig dan? En kost het niet enorm veel energie en vervuiling om olie/kolen/gas uit de grond te halen, te distribueren, op te stoken en als elektriciteit en warmte opnieuw te distribueren?? En dan heb ik het nog niet eens over de kosten van klimaatverandering, in Nederland zijn dijkverzwaringen een mooi voorbeeld. De kosten van de energietransitie zijn vele malen lager dan de kosten van niets doen! Zie bijvoorbeeld hier.
Tenslotte dalen de CO2 emissies in Duitsland al jarenlang. Niet alleen is de ambitie er om ze verder te laten dalen, er is ook geen enkele reden om aan te nemen dat ze niet verder zullen dalen. Efficiëntere productie, elektrificeren van van alles en nog wat en een hoger aandeel duurzame energie zullen daarvoor zorg dragen.
[Reactie gewijzigd door SZL op 23 juli 2024 02:18]
De energieprijs in Duitsland is vooral hoog door belastingen.
En waarom zijn die belastingen voor consumenten dan zo hoog? Om de energie wende te kunnen bekostigen natuurlijk. En om de groothandelsprijzen (voor industrie) laag te houden:
De Duitse groothandelprijzen van elektriciteit behoren tot de laagste van Europa, zie pagina 23 van het rapport.
Consumenten subsidiëren via de hogere energieprijs dus in feite de lagere energieprijzen voor de industrie. Triest dat dat nodig is.
En dan:
Wist je dat het aandeel nucleaire energie in Duitsland gehalveerd is sinds de jaren 90? En wist je dat Duitsland een netto exporteur is van energie? Wist je dat Duitsland in 2019 met 14TWh meer energie geëxporteerd heeft naar Frankrijk dan het van Frankrijk heeft geimporteerd (11.5TWh)? Staat allemaal in het verslag dat ik deelde.
Nee dat wist ik niet, maar dat doet niets af aan het feit dat Duitsland na 2023 veel vervuilender is dan Frankrijk (per omgezette kWh) en veel minder energie exporteert dan Frankrijk in totaal. Zoals het nu ook al veel minder energie exporteert dan Frankrijk in totaal. Frankrijk is namelijk het grootste energie export land ter wereld.
Niet alleen exporteert Duitsland dus minder energie dan Frankrijk, het exporteert ook nog eens veel smerigere energie dan Frankrijk.
Dus moet ik daarvan juichen? Nee.
Je noemt onderhoud van zonnepanelen en windmolens als een nadeel. Hebben conventionele centrales geen onderhoud nodig dan?
Per omgezette TWh valt het onderhoud van een kern centrale ten opzichte van windmolens en zonnepanelen echt helemaal in het niets. Dus om antwoord te geven: kern centrales hebben inderdaad zo goed als geen onderhoud nodig vergeleken met zonnepanelen en windmolens. Simpelweg, omdat ze zo ontzettend veel meer energie omzetten per volume "apparaat".
En kost het niet enorm veel energie en vervuiling om olie/kolen/gas uit de grond te halen, te distribueren, op te stoken en als elektriciteit en warmte opnieuw te distribueren?? En dan heb ik het nog niet eens over de kosten van klimaatverandering, in Nederland zijn dijkverzwaringen een mooi voorbeeld. De kosten van de energietransitie zijn vele malen lager dan de kosten van niets doen! Zie bijvoorbeeld hier.
Ik heb kolen niet 1x genoemd in mijn hele stuk. Dus geen idee waarom je dat als argument aanhaalt? Natuurlijk zijn kolen belachelijk. Het enige dat nog slechter is is gewoon een dieselgenerator aanzetten. Hiermee ben ik het gewoon eens.
Ik ben het er alleen niet mee eens dat het optimaal is om kolencentrales dan maar te vervangen door nieuw te bouwen gas centrales. En een nog veel slechter idee is om kern centrales te vervangen door gas centrales. Beide dingen doet Duitsland in feite, want al het hele dure groene gebeuren stelt weinig voor (14 %).
Tenslotte dalen de CO2 emissies in Duitsland al jarenlang. Niet alleen is de ambitie er om ze verder te laten dalen, er is ook geen enkele reden om aan te nemen dat ze niet verder zullen dalen. Efficiëntere productie, elektrificeren van van alles en nog wat en een hoger aandeel duurzame energie zullen daarvoor zorg dragen.
Dat zullen ze vast schrijven in hun eigen rapporten. Maar je hoeft geen wonderkind te zijn om te snappen dat als je kern centrales (0 uitstoot) vervangt door gas centrales (veel uitstoot), je omhoog gaat in CO2 uitstoot toch?
[Reactie gewijzigd door GeoBeo op 23 juli 2024 02:18]
Waar je belasting op heft is een politieke keuze. In Duitsland is dat o.a. op elektriciteit. In Nederland is het autobrandstof. Ik heb er zoals gezegd geen moeite mee dat de vervuiler betaald. Dan is de prijs is meer in balans met de daadwerkelijke kosten van wat je doet.
Heb je het hoofdstuk in dit artikel gelezen over nucleaire elektriciteit en dat dat meer dan 2x zo duur is als gewone elektriciteit? Kernenergie is niet zo voordelig als je denkt en heeft ook zijn problemen. Desondanks snap ik ook niet dat Duitsland reeds gebouwde kerncentrales sluit. Dat past inderdaad niet goed in het beleid van de energietransitie en het verlagen van de CO2 uitstoot. Maar ook dat is een politieke keuze geweest en die zijn helaas niet altijd rationeel.
Als je zegt dat bronnen niet kloppen en dat de CO2 uitstoot in Duitsland niet gaat dalen, zul je met je eigen bronnen moeten komen, in plaats van zomaar wat te roepen.
[Reactie gewijzigd door SZL op 23 juli 2024 02:18]
De prijs van kernenergie staat of valt bij het basisbeginsel dat het ding 24 uur per dag, 7 dagen per week en 52 weken per jaar energie produceert. Kan die energie niet aan het elektriciteitsnet geleverd worden, dan gaat hij via de koeltorens naar buiten en is sprake van kapitaalverlies.
Om een kerncentrale goedkoop te maken, moet je die situatie voorkomen: Op het moment dat overdag een hoop zonnepanelen de elektriciteitsprijs drukken, draait de kerncentrale met verlies. Dat betekent dat je een kerncentrale moet aanvullen met centrales die flexibel aan- en uit te zetten zijn. Bijvoorbeeld gascentrales, die verplicht uit moeten op het moment dat er veel aanbod is.
Dan zijn er nog de kosten bij de bouw: Het heeft geen zin om één centrale á 10 miljard neer te zetten. Als je het goed doet, zet je gelijk 5 identieke neer, zodat de prijs per centrale omlaag gaat.
Als je zo handelt, dan kan kernenergie een zeer concurrerende elektriciteitsprijs oplevert en het is het recept achter het Franse kernenergiesucces, reden waarom ze zoveel elektriciteit exporteren. Handel je verkeerd, dan kan kernenergie ook peperduur worden.
De één zegt dat kernenergie goedkoop is, de ander zegt dat het peperduur is en beiden hebben gelijk. Het hangt 100% af van hoe je het aanpakt.
Frankrijk heeft nu inderdaad relatief goedkope (kern)energie, een gevolg van de politieke beslissing om minder afhankelijk te worden van olie (Messmer Plan).
Echter, voor de toekomst is het allemaal niet zo rooskleurig. Er wordt verwacht dat de kosten voor kernenergie in Frankrijk flink oplopen doordat veel centrales oud (40+ jaar) zijn en onderhoud nodig hebben of gesloten moeten worden, er de wens is om extra beveiligingen aan te brengen na Fukushima en dat de nieuwe generate EPR centrales vertraagd zijn en duurder worden dan verwacht. Dat laatste is vrijwel altijd het geval bij nieuwe kerncentrales (GB: Hinkley Point 23 miljard euro, "maar" 2 jaar vertraging tot nu toe, VS: nieuwe kerncentrale Georgia van 12 naar 20 miljard dollar, oplevering na 9 jaar ipv 4 jaar).
Nieuwe kerncentrales zijn gewoon te duur en duren te lang om te bouwen. De prijs van zonne- en windenergie zal verder zakken en dat zal uiteindelijk ook de hoeveelheid kernenergie in Frankrijk doen verlagen.
Ik zou zeggen, hou bestaande kerncentrales zo lang mogelijk operationeel en investeer je centen in iets wat echt duurzaam is.
Echter, voor de toekomst is het allemaal niet zo rooskleurig.
Er zit een hoop verwachtingen en "als"-en in je antwoord en je afkeer van kernenergie blijkt er duidelijk uit.
Wat ik verwacht dat er gaat gebeuren: De eerste EPR-centrales gaan peperduur zijn met flinke kostenoverschrijdingen, dat hoort er gewoon bij. Hinkley point 23 miljard euro, Flammanville 12 miljard euro en Flammanville 2 en 3 zullen elk weer een stuk goedkoper worden. Op een bepaald moment heeft men de techniek in de vingers en dat is het moment dat redelijkerwijs de oude centrales op grote schaal vervangen gaan worden.
Ik zeg niet dat Nederland massaal aan de kernenergie moet, maar eerlijk gezegd ga ik liever nu aan de vervanging van Borsele beginnen dan nog 30 doorgaan met de centrale. Met goed onderhoud kan Borsele namelijk nog makkelijk 30 jaar doordraaien. De centrale door laten draaien is economisch en ecologisch zeer aantrekkelijk, dus politici zullen dat in hun kortetermijndenken nog meerdere malen doen, echter loop je wel met een centrale door te draaien die gebouwd is toen de lessen van Tsjernobyl nog niet geleerd waren. Wat je ook vernieuwt of onderhoudt, een bestaande centrale is altijd minder veilig dan een nieuwe, om dat de veiligheid van de nieuwe centrales goeddeels in het nieuwe ontwerp zit.
Punt van kwestie is dat je een duidelijke beslissing moet nemen voor kernenergie en er dan vol voor gaan en meerdere identieke centrales neerzetten om de investering te doen renderen. Daar is wil voor nodig en ik denk dat die niet bestaat.
"investeren in iets wat echt duurzaam is" is is een hele populistische opmerking. Natuurlijk wil iedereen dat en ik ben beslist een groot voorstander van zonnepanelen op alle daken in Nederland. Desondanks is zoiets makkelijker gezegd dan gedaan. De keerzijde van het "van het gas af" "kolencentrales dicht" begint zichtbaar te worden. Niet alles daaraan is positief.
Er zit een hoop verwachtingen en "als"-en in je antwoord en je afkeer van kernenergie blijkt er duidelijk uit.
Ik herhaal slechts de punten uit het Wikipedia artikel dat ik citeerde.
Punt van kwestie is dat je een duidelijke beslissing moet nemen voor kernenergie en er dan vol voor gaan en meerdere identieke centrales neerzetten om de investering te doen renderen.
Hinkley Point C is een factor 2 te duur wat betreft prijs/kWh. Zelfs als je de prijs van een centrale kunt halveren door schaalvergroting zoals je beweert, is het net zo duur als normale energie nu. De prijs per opgewekte kWh gaat vanaf nu echter dalen, omdat zonnepanelen en windmolens per kWh steeds goedkoper worden. Dus over 10-20 jaar als je nieuwe kerncentrale er eindelijk staat, ben je weer veel te duur. En je hebt 10-20 jaar lang niks nuttigs gedaan met je geld.
Daar is wil voor nodig en ik denk dat die niet bestaat.
Inderdaad, dus hoe de Fransen er naar kijken: Wij zijn de wereldleider in kernenergie en zowel de kerncentrales als de elektriciteit zijn een belangrijk exportprodukt. We kunnen ook in de toekomst nagenoeg CO2-vrije energie tegen een marktconcurrerende prijs leveren. Gaan we dan een kernuitstap doen? Nee, Frankrijk blijft kernenergieland.
De kans is groot dat ook Flammanville, in ieder geval Flammanville 1, net als Hinkley Point een te dure prijs per KWh zal opleveren, maar voor Frankrijk als kernenergienatie is dat gewoon een berekend verlies. Kosten gaan voor de baten uit, kernenergie levert veel werkgelegendheid op, dus die kosten gaat men betalen. Of Hinkley Point een vervolg krijgt weet ik niet: Het zou wel logisch zijn na A ook B te doen, maar voor de Britten is het ook een kwestie van miljarden naar Frankrijk overmaken, terwijl de Bruitgang al genoeg kost. Een centrale kopen voordat de technologie zich bewezen had is geen goede strategie gebleken. Geldt ook voor Nederland: Het zou verstandiger zijn om over 10 jaar naar vervanging van Borsele te kijken dan vandaag.
De prijs per opgewekte kWh gaat vanaf nu echter dalen, omdat zonnepanelen en windmolens per kWh steeds goedkoper worden. Dus over 10-20 jaar als je nieuwe kerncentrale er eindelijk staat, ben je weer veel te duur. En je hebt 10-20 jaar lang niks nuttigs gedaan met je geld.
Op de goedkope prijs valt het één en ander af te dingen, zoals hierboven wordt aangegeven m.b.t. de hoge elektriciteitsprijzen bij onze oosterburen. Maar dat is denk niet het belangrijkste. Ik wil een ander punt maken.
Zolang iets kleinschalig gebeurt, zijn geen grote negatieve gevolgen te zien. Als er in heel Europa één kolencentrale zou staan, dan zou de CO2-uitstoot zo laag zijn dat we die centrale perfect schoon zouden zien, omdat dat beetje CO2 geen negatieve effecten zou hebben. Het is overschot aan CO2-uitstotende centrales die het natuurlijk evenwicht verstoort en zorgt voor een CO2-probleem.
Datzelfde zal ook met windenergie gebeuren. Ruimte in ons land is schaars en dat is ook precies waar de schoen hem nu begint te wringen: Protesten over landschapsverstoring en geluidsoverlast. Vogels hebben er last van. Je kunt uitwijken naar zee en ook dat is tot op zekere hoogte een goede mogelijkheid, een windpark in zee kan een zinnige bijdrage leveren aan de energiebehoefte. Op het moment dat je evenwel een kwart van de Noordzee gaat volbouwen ga je veel meer negatieve gevolgen zien: Zeedieren wiens leefgebied verwoest wordt en zelfs natuurlijke zeestromingen die verstoord worden.
Op het bepaald moment worden die windmolens een milieuprobleem en zal een kleine compacte kolencentrale weer schoon lijken.
Tunnelvisie op zon en wind is daarom niet goed. Van zonne-energie zijn mij geen nog negatieve gevolgen bekend, dus ik zou daar maximaal op inzetten om zoveel mogelijk van de energiebehoefte daarmee te voorzien. Windenergie, kun je gebruiken tot zover het redelijk is. Dan blijft nog een flink deel van de energiebehoefte over en dat is het punt waar kernenergie in het vizier komt. Maar er zijn meer mogelijkheden, je kunt er ook voor kiezen om dat bijvoorbeeld met gascentrales in te vullen. Je zult dan niet CO2-neutraal worden, maar wel CO2-vriendelijk.
[Reactie gewijzigd door dmantione op 23 juli 2024 02:18]
Je kunt Borsele niet met Tsjernobyl vergelijken. De eerste is gebouwd met westerse technologie, de tweede met Russische technologie. In Tsjernobyl sloeg de reactor op hol toen men bij een lage belasting op de Noodknop moest drukken. In Borsele stopt de reactor onmiddellijk onder dezelfde omstandigheden. Als je precies wilt weten waarom dat zo is, raad ik je aan de waarheidsgetrouwe TV serie Tsjernobyl te bekijken. Borsele kan inderdaad nog veilig 30 jaar vooruit.
Daar heb je gelijk in, het is een heel andere reactor, maar het is wel zo dat in Duitsland de centrales van het type Borsele het eerst buiten bedrijf gingen vanwege lagere intrinsieke veiligheid. Borsele behoort onder de kerncentrales hoe je het wendt op keert tot de oudjes. Dat het mogelijk is hem nog 30 jaar in bedrijf te houden als je het goed doet, ga ik niet betwisten, maar een andere kant van het verhaal is dat hij ook last kan krijgen van ouderdomskwaaltjes, zoals de centrales van Doel met de haarscheurtjes. Ook die centrales kunnen met de juiste maatregelen nog een tijd mee. Zeker is dat een nieuwe centrale op veiligheidsgebied een hoop zal verbeteren.
Vaak onder de radar blijft de centrale van Petten: Die is nog ouder, uit de jaren '60. Hoewel dat geen energiecentrale is en een kernsmelting dan ook niet tot de opties behoort, is een ongeluk daar zeker mogelijk en mag ook daar wel eens iets meer gekeken worden naar hoe lang de centrale nog mee moet.
Op kernenergie is een hoop terechte kritiek te leveren, maar suggereren dat een kerncentrale niet is te regelen, is niet juist.
Hierbij een Nederlands pdf document van Gemeente Borssele die uiteraard belang heeft om de nuances aan te geven. In een reactorkern bevinden zich brandstof elementen, pakketten met splijtstofstaven, tussen deze pakketten zijn regelstaven te bewegen. Kijk ook eens naar deze wiki. Die staven zijn gemaakt van een materiaal dat neutronen kan absorberen (cadnium of borium). Hoe meer de regelstaven tussen de brandstof elementen zakken, hoe meer de nucleaire kettingreactie wordt afgeremd.
Dat een kerncentrale als Borselle in praktijk niet geregeld wordt komt omdat ze altijd vol ingezet is geweest. Maar dit betekend dus niet dat het niet kan. Dat kernenergie zo goed regelbaar is denk ik een van de voordelen ervan. Het grappige is dat de sanctie van minder dan 100% bedrijf niet zo groot is omdat de kosten voor bedrijf van een kerncentrale constant laag zijn. Een eenmalige kosten van opbouw en afvoer zijn echter heel hoog. Een kerncentrale als load-balancer in een energienet met grote fluctuaties past dus wonderwel. Ondanks al haar nadelen.
De problematiek zit hem erin dat als je de regelstaven inschuift, de reactor niet onmiddellijk minder energie produceert: De reactie dooft dan over een bepaalde periode uit. Daarmee kan de centrale niet snel reageren op een snelle wisseling in de vraag. Bovendien heb je bij een dergelijk deelverbruik wel de kosten, maar niet de opbrengsten. Daarom dien je om een lage KWh-prijs voor kernenergie te halen, de centrale zo goed mogelijk te benutten.
Bij een vermogenmodulatie is het niet je reactor die je (elektrisch) vermogen gaat aansturen. Je stelt een gevraagd vermogen in op je turbineregeling, samen met een gradiënt (aantal MW/min). De reactorsturing 'volgt' hier op, door idd de staven in te sturen (minder gevraagd vermogen door turbine -> minder stoom - > iets lagere gevraagde reactortemperatuur).
Wat je stelt van 'niet snel kunnen reageren' klopt niet, en al helemaal niet om de reden die je aanhaalt (een reactor reageert wel direct op wat er gevraagd wordt door de turbine). Moduleren in een kerncentrale vraagt wel enige voorbereiding (aantal berekeningen en zo) maar eens gestart is daling aan 10 MW/min geen enkel probleem voor een PWR van 1000 MW.
Wat wel zo is: het zijn niet alleen je contolestaven waarmee er gecompenseerd wordt. Bij vermogendaling wordt er dikwijls boor (onder vorm van een boorzuuroplossing) aan de reactor toegevoegd. Deze moet dan terug 'weggespoeld' worden bij stijging naar oorspronkelijk vermogen, en dat geeft 'waste'. Da's maar één vd redenen waarom modulatie niet zomaar altijd kan gebeuren.
Jij doet alsof alle consumenten iets kunnen doen aan vervuiling, maar dat is helemaal niet waar. Ik woon in een sociale huurwoning en verdien niet bijster veel. Ondanks dat heb ik wel een paar dingen 'vergroend', maar door mijn budget kan ik maar beperkt iets doen, en sommige dingen ga ik niet eens over aangezien de woningcorporatie dat alleen mag doen (nogmaals: sociale huurwoning). Maar toch lief van je dat ik lekker mag dokken!!!
Je kunt misschien geen zonnepanelen of een elektrische auto betalen, maar er zijn een hoop andere dingen die je zou kunnen doen als je zou willen, bijvoorbeeld:
- Verwarming een graadje lager zetten
- Minder vlees eten
- Minder reizen, meer lopen en fietsen
- Korter en/of minder douchen
- Lampen en apparaten altijd netjes uitzetten als je ze niet nodig hebt
Dat zijn zaken die je direct geld opleveren, goed zijn voor je gezondheid en ook nog eens voor het milieu.
Als iedereen naar draagkracht bijdraagt, komen we een heel eind lijkt me.
[Reactie gewijzigd door SZL op 23 juli 2024 02:18]
Leg mij eens uit waarom ik aan comfort moet inboeten terwijl andere landen niet eens omkijken naar het milieu of het klimaat? Hier in België wil men ook de co² uitstoot met 50% verlagen, dit gaat de consument bakken vol geld kosten omdat enkele lobby groepen er geld kunnen uitslaan en dit terwijl België voor iets van 0,2% bijdraagt aan de totale co² uitstoot.
Omdat we een verantwoordelijkheid hebben naar toekomstige generaties. Niemand kan zich meer verschuilen achter "ik wist het niet". De effecten van klimaatverandering zijn overal en worden steeds sterker.
Wijzen naar iemand anders en zeggen "hij doet het ook niet" vind ik gemakzuchtig en inmiddels immoreel. Dit is een probleem dat we met z'n allen hebben veroorzaakt en dus ook alleen met z'n allen kunnen oplossen. Dat kan alleen als iedereen doet wat binnen zijn of haar mogelijkheden ligt.
Jij hebt misschien geen kinderen, maar ik heb een dochtertje. En ik wil haar graag recht in de ogen kunnen aankijken en kunnen zeggen dat ik heb gedaan wat binnen mijn mogelijkheden lag om de aarde in een soort van goede staat voor haar achter te laten. En daarnaast wil ik haar leren hoe ze het beter kan doen dan wij. Kinderen leren iets echt goed als je het goede voorbeeld geeft.
Ik heb daarom gezocht naar manieren om geld te verdienen met duurzame energie en ook verschillende manieren gevonden. Ik werk al jaren bij een bedrijf dat autonome energiesystemen (accu's, zonnepanelen en een koppeling met het elektriciteitsnet) ontwikkelt en verkoopt en ik heb in mijn vrije tijd een webshop opgezet waarin ik zonnepanelen en toebehoren verkoop. Verder ligt mijn dak vol met zonnepanelen, reis ik vaak met de trein, pak ik zoveel mogelijk de fiets of de benenwagen en rij ik een elektrische auto. Ook heb ik mijn levensstijl aangepast door veel minder vlees en meer groenten te eten en minder te douchen.
En dat is echt niet oncomfortabel, bespaart geld en is zelfs gezond. Dus waarom zou je niet je best doen om duurzamer te leven?
[Reactie gewijzigd door SZL op 23 juli 2024 02:18]
Ten eerste is klimaatverandering geen geloof, maar een vaststaand feit.
Ten tweede zeg ik dat klimaatverandering het resultaat is van het gedrag van ons allemaal en dat we het dus ook alleen met z'n allen kunnen oplossen.
Ten derde zeg ik dat duurzaam leven niet alleen goed kan zijn voor het algemeen goed, maar ook voor jezelf.
Dit is allemaal niet emotioneel.
Ten vierde, en dat vind je wellicht wel emotioneel, voel ik me verantwoordelijk voor mijn dochter, het leven dat ze straks kan leiden en de kansen die ze gaat krijgen. Ook vind ik dat ik een voorbeeldfunctie voor haar heb. Ik hoop oprecht dat alle ouders zich verantwoordelijk voelen voor hun kinderen en een goed voorbeeld voor ze willen zijn. Iedereen mag dat op zijn eigen manier invullen, maar ik doe dat o.a. op deze manier. Ik begrijp niet waarom je daar moeite mee hebt.
En tenslotte: Waarom maakt dat ik doe wat ik vind dat moet gebeuren me minder objectief? Ik doe juist mijn uiterste best om met argumenten en bronnen te onderbouwen wat ik zeg, zie ook mijn andere bijdragen aan deze discussie.
[Reactie gewijzigd door SZL op 23 juli 2024 02:18]
Bewonder jouw "energie" waarmee je reageert op mensen die gewoon niet weten waar ze het over hebben.
Ben het helemaal eens met jouw standpunten.
Wat betreft kernenergie:
Merkel heeft destijds de opgedragen de kerncentrales in Duitsland te laten sluiten omdat zij niet de verantwoordelijkheid kon nemen voor een ramp met de gevolgen zoals in Fukushima.
Met de wetenschap van nu was het misschien beter geweest om enkele, de meest moderne/veiligste te, laten produceren.
In Nederland zou ik ook geen nieuwe centrales bouwen. Misschien over twintig of dertig jaar als we fusie of Thorium reactoren echt kunnen gebruiken.
Bedankt trouwens voor de link naar het interessante artikel
Succes met het uitdragen van "duurzame energie"
[Reactie gewijzigd door OldNoob op 23 juli 2024 02:18]
Het is een onderwerp dat me aan het hart gaat. Daarnaast merk ik dat ik het leuk vind om de kennis die ik er de afgelopen jaren over heb opgebouwd uit te dragen en hier en daar wat onjuiste informatie te weerleggen. Bovendien zijn deze discussies ook voor mij heel leerzaam. Ik ben al vele jaren met duurzaamheid bezig, ook professioneel, maar leer er nog steeds over bij. Hopelijk helpen mijn posts om een paar extra neuzen de duurzame kant op te krijgen.
En wat betreft de kerncentrales in Duitsland: Het is jammer dat ze hierin een emotionele beslissing heeft genomen i.p.v. een rationele. Het opent de deur voor (meer) kritiek op het duurzaamheidsbeleid, wat in de kern een prima beleid is naar mijn mening. Maar goed, zij werkt natuurlijk ook onder druk van de samenleving, dus wellicht was het politiek gezien geen keuze.
Leg mij eens uit waarom ik aan comfort moet inboeten terwijl andere landen niet eens omkijken naar het milieu of het klimaat? Hier in België wil men ook de co² uitstoot met 50% verlagen, dit gaat de consument bakken vol geld kosten omdat enkele lobby groepen er geld kunnen uitslaan en dit terwijl België voor iets van 0,2% bijdraagt aan de totale co² uitstoot.
Wat maakt het uit hoeveel procent België in absolute getallen uitstoot? Het is dichterbij 0.3% trouwens, maar België heeft ook maar een klein inwoneraantal, maar 0.14% van de wereldbevolking, dus per capita is België 2x zo vervuilend als het gemiddelde land. Dat is ook niet raar voor een rijk Westers land, maar dat het daarom maar niks hoeft te doen omdat het zo klein is is natuurlijk onzin. Iedereen moet z’n steentje bijdragen.
Omdat CO2 uitstoot een globaal probleem is. Wij hier in Belgie/ West Europa hebben comfort genoeg om het voorbeeld te kunnen geven. CO2 uitstoot moet naar beneden omdat wij hier anders gaan verzuipen.
Alleen al waterkeringen bouwen tegen het stijgende water gaat een fortuin kosten. Dat gaan wij ook moeten ophoesten.
Dat zeg ik: ik heb al dingen gedaan. Ik ben vegetariër, zet de kachel lager, ik wandel veel, reizen doe ik sowieso al niet buitensporing veel, en als ik het doe, dan met het OV. Lampen en apparaten altijd uit, zelfs knopjes op de verlengsnoeren uit.
Maar ik kan bijv. niet zomaar van het gas af want dat moet de woningcorporatie doen, dus is het wel lullig als ik daarvoor meer moet betalen omdat dat onder 'vervuilen' valt. Dat bedoelde ik te zeggen, snap je?
[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 23 juli 2024 02:18]
Ik ben een ontzettende ecofreak maar ik vind het credo 'een beter milieu begint bij jezelf' zo ontzettend achterhaald en tegen het hoofd stotend omdat het de burger financieel in de vingers snijdt en vervolgens er nog steeds geen grote slag geslagen is. Nee, een beter milieu begint top-down. Kijk naar het plastic verbruik. Sinds het plastic tasjes verbod is dat ontzettend hard afgenomen.
Jij hebt het dus niet breed maar wordt er wel op aangesproken als je niet policor keuzes maakt, belachelijk. Ander voorbeeld. Ik betaal mij scheel aan biologische eieren, melk en vlees. Maar waarom laten we uberhaupt toe dat dieren zoveel leed moeten ondergaan hier in Europa? Flikker toch op met die tyfuszooi. Natuurlijk gaat het gros voor het goedkope, ze moeten wel. En anders wordt het wel weer ergens anders in verwerkt. De overheid moet harder gaan reguleren in plaats van altijd maar het handje boven het hoofd te houden van de bioindustrie en bruinwerkers van de energieindustrie.
Lobby van de industrie is nu eenmaal groot en niet makkelijk te bestrijden. Ben het wel met je eens hoor.
De grootste vervuilers moeten méér bijdragen aan de duurzame toekomst. Luchtvaart pas weer uitbreiden, als er echt winst is gemaakt in co2 reductie in die branche en geen tegoedbonnen voor de toekomst uitschrijven.
Maar dan nog. Wat gaan we doen met een groeiende wereldbevolking? Dat is naar mijn mening hét grote vraagstuk!
Raar dat je bijna geen politici vindt die inkrimping van de wereldbevolking op de agenda zetten.
Ik vrees dat iemand die daar een serieuze achterban voor zou krijgen uiteindelijk het loodje gaat leggen. Onze big corporations kunnen het idee van krimp zeer slecht verdragen.
Ik weet niet waar je dat op baseert. De elektriciteitsprijs voor Nederlandse consumenten is opgebouwd uit ongeveer 1/3 elektriciteit, 1/3 transportkosten, 1/3 belasting. Dus ongeveer €0.07 voor elk deel per kWh.
De accijns op diesel is momenteel €0.512/liter. De goedkoopste prijs voor diesel die ik kan vinden is €1.13, waarvan €0.196 BTW. Dus je betaald ongeveer €0.70/liter belasting op diesel, wat 62% is.
Transportkosten (vastrecht) is ook belasting. Deze wordt in tegenstelling tot BTW door de leveranciers direct uitbetaald aan de netbeheerders.
Of zie je ODE ook niet als belasting?
Kernenergie draagt ook bij aan het broeikaseffect. Het gaat hier om CO2 dat vrijkomt bij winning en bewerking van uraniumerts, bij de bouw van de kerncentrale, het transport van kernbrandstof, de afbraak van de centrale, etc.. Bij al deze werkzaamheden zijn machines nodig die benzine of diesel gebruiken en zo CO2-uitstoot veroorzaken. Dit heet de indirecte CO2-uitstoot.
Op het ogenblik worden uraniumertsen gewonnen met gemiddeld zo’n 0,1 procent uranium; in 1000 kilo gesteente zit dan een kilo uranium. In deze situatie is de indirecte CO2 uitstoot van een kerncentrale 10 tot 50 % van de totale CO2-uitstoot een gas-gestookte centrale (15% tot 85% van een warmtekracht-installatie op aardgas), blijkt uit de schaarse beschikbare openbare gegevens.
Er is echter slechts een beperkte hoeveelheid van dit erts met 0,1 procent uranium. Wanneer vanwege het broeikaseffect meer kerncentrales gebouwd worden, zal men over tien tot vijftien jaar moeten overgaan op ertsen met een lager gehalte aan uranium. Dan moet veel meer gesteente afgegraven en verwerkt worden voor eenzelfde hoeveelheid uranium. Daardoor stijgt de indirecte CO2 uitstoot. Bij een ertsgehalte van 0,02 procent is de indirecte CO2-uitstoot door een kerncentrale gemiddeld 60% van die van een gascentrale. Bij nog armere ertsen van 0,01 procent is een kerncentrale verantwoordelijk voor meer CO2-emissie dan wanneer dezelfde hoeveelheid elektriciteit verkregen zou zijn door meteen fossiele brandstoffen te verbranden.
Ik snap heel goed je punt, maar die gas/kolen centrales moeten ook gebouwd worden en moet ook een grondstof voor gewonnen worden.
Ook de windmolens en zonnepanelen hebben grondstofwinning nodig.
Een moderne STEG gascentrale bouw je een miljoen per MW vermogen.
Die kan prima dienen als backup voor duurzame energie.
Bovendien kan je er potentieel duurzaam biogas en waterstofgas in verstoken
Duitsland zat overigens voor het uitbreken van de Coronacrisis als een van eerste landen al in een recessie. Dus zo goed ging het daar helemaal niet met de economie.
Er gaan overigens in Duitslands steeds meer stemmen op om kernenergie weer in te voeren.
Duitsland is ook een mooi verdienmodel voor Nederland:
Nederland heeft aardig wat gascentrales die snel kunnen op- en afschakelen. Op het moment dat het in Duitsland hard waait krijgen wij bijna gratis de overtollige stroom. Als het windstil is en mistig (en dat is het soms wel 2 weken achter elkaar) dan verkopen wij dure stroom, met een mooie marge, aan Duitsland.
Jammer dat je geen geheel onafhankelijke bron gebruikt.
Het zijn toch allemaal aanhangers van de energie wende, wil we geloven dat de cijfers correct zijn. Ben heel benieuwd waar de Duitsers hun elektriciteit vandaan gaan krijgen zonder bruinkool en zonder kernenergie, uit de buurlanden ?
Met wind en zon kom je er niet. Waterstof is voor dagdromers.
Doet me denken aan Oostenrijk: Fel tegen kerncentrales in Tsjechië, maar daarmee wel 25% van hun elektriciteitsbehoefte afdekken.
Als je nu 20 miljard m3 fossiel gas inkoopt
En in 2030 nog 10 miljard m3 + 1 miljard m2 biogas
Dan heb je structureel 9 miljard m3 besparing (en 10 miljard voor de CO2 besparing)
Het meeste wordt inderdaad verdiend door de bedrijven, maar de Nederlandse overheid verdient er via de belasting natuurlijk ook aan. Overigens zijn electriciteitscentrales veel minder afhankelijk van het laag calorische Nederlandse aardgas, als de de huishoudens. Er ligt inmiddels een mooie pijpleiding tussen Noorwegen en Nederland
Het energiegebruik in Duitsland is de afgelopen 10 jaar met 8% verminderd
De CO2 uitstoot is in dezelfde periode gedaald met 14%
In andere woorden: met hun miljarden aan investeringen met als gevolg de duurste energieprijs ter wereld voor consumenten (na Denemarken) is hun energie omzetting netto 6 % schoner geworden (8 % minder verbruik, 14 % minder uitstoot, dus 6 % winst). 6 % minder CO2 per kWh dus.
Ik weet dat rekenen een vak apart is en lastig, maar je vergeet even 10 jaar bevolkingsgroei (2.5%) en de welvaartsgroei (18,5%) welke zorgt voor meer consumptie en dat leid (mogelijk) tot meer uitstoot. Zo is er in die 10 jaar bijna 15% meer auto's op de weg gekomen in Duitsland, wat significant meer auto's per 1000 inwoners is. Daarnaast heeft Duitsland bijna 5x zoveel mensen dan Nederland, op een oppervlakte van ruim 20x zoveel, dat betekend dat infra langere afstanden moet overbruggen per inwoner, dat kost geld.
Miljarden klinkt als veel voor Nederlandse standaarden, maar als we het hier hebben over honderden miljoenen zal Duitsland het moeten hebben over Miljarden, de VS mogelijk over tientallen miljarden. Dat heb je als je meer mensen in een groter land heb wonen met een vergelijkbare welvaart...
Maar zo simpel is het rekensommetje nog lang niet. In 2009 werden bv. gloeilampen 'verboden' in de EU, maar voordat iedereen z'n gloeilampen had vervangen door wat anders gingen er nog wel wat jaartjes over heen. Nieuwbouw heeft over het algemeen veel betere warmte issolatie dan oudere woningen. En zelfs elektronica wordt zuiniger. Mijn oude HP LP 3065 (2560p, 30") had een vermogen van 176W, 7 jaar later heeft mijn Eizo EV3237 (4k, 31,5") een vermogen van 105. Computers worden veel efficiënter, waardoor idle gebruik (wat het gros is) veel lager wordt, jobs worden sneller afgehandeld, etc.
Zeggen dat de lagere cijfers teleurstellend zijn of juist erg goed is imho erg lastig te zeggen omdat in de afgelopen 10 jaar er heel veel veranderd is waardoor je de situatie van 2010 niet 1:1 kan vergelijken met die van 2020. En zo zal dat straks ook in 2030 zijn. Wat voor mij belangrijk is, is dat de cijfers omlaag gaan, dat er aan wordt gewerkt. Dat het nog niet het niveau heeft bereikt wat we graag zouden willen komt imho niet door een staat of door de inzet van initiatiefnemers die de wereld proberen te verbeteren, nee dat komt omdat het gros van de bewoners het geen moer kan schelen. Ook tijdens deze crisis wordt maar weer eens heel goed duidelijk hoe veel aso's er rondlopen die denken dat de 'regels' niet voor hun gelden, dat is niet alleen tijdens een medische crisis, maar ook gedurende 'normale' tijden waarbij we de wereld schoner proberen te krijgen...
Het eerste land binnen een selecte groep, toch? Denemarken is zover ik weet al decennia bezig met duurzame energie en loopt ver voor op de rest, of zijn dat allemaal loze verhalen? Ik heb me er niet enorm in verdiept.
Denemarken is inderdaad ongeveer tegelijk begonnen met de energietransitie als Duitsland en zijn inmiddels inderdaad ook al verder, zie dit verslag. Met een bevolking van tegenwoordig 5.8 miljoen mensen mist Denemarken echter de schaalgrootte om de prijzen echt te laten zakken. De Duitsers zijn inmiddels met 83 miljoen mensen.
In 2020 verwachten ze in Denenmarken ongeveer 1/3 van de totale energiebehoefte uit duurzame energie te halen, dus ze doen het erg goed!
Hou wel even in de gaten dat in dat rapport ook verbranding van biomassa, inclusief hout, wordt gezien als hernieuwbare energie. Daar kan je je vragen bij stellen.
Denemarken heeft veel windturbines, maar ook veel warmte/energiecentrales. En niet te vergeten alle huishoudens buiten de stad die kachels stoken op houtpillen, hoewel er ook steeds meer warmtepompen te zien zijn.
En nee dit is geen een of andere noob , dit is de voormalige president Prof. Dr. Dr. h.c. mult. Hans-Werner Sinn van het Duitse IFO instituut die de regering van Duitsland heeft geadviseerd.
Misschien open dat je ogen ( als je de taal machtig bent ).
De titel van de youtube video zegt al iets "De Energie Verandering n het niks"
[Reactie gewijzigd door wow7 op 23 juli 2024 02:18]
Hij zegt dat we het met alleen zonne- en windenergie het niet gaan redden. Dat is, zeker in de nabije toekomst, zeker zo. Ik snap de beslissing om alle kerncentrales in Duitsland te sluiten ook niet, gezien hun lage CO2 uitstoot. Maar om te zeggen dat het helemaal nergens heen gaat, lijkt me wat sterk uitgedrukt om de discussie aan te slingeren.
[Reactie gewijzigd door SZL op 23 juli 2024 02:18]
We gaan het nooit met alleen zonne en windenergie redden. Kan gewoon niet omdat je nooit 100% van de tijd stroom op kunt wekken, omdat het verschil tussen de seizoenen groot is, etc.
Er is geen enkele innovatie mogelijk die zonne en wind energie efficiënter maakt dat het oplost dat je geen stroom kunt opwekken op een windstille nacht.
Energie opslag ga je het dan ook niet mee redden, omdat je nooit kunt garanderen dat je genoeg kunt op slaan tot de volgende opwekking, want die opwekking kun je gewoon niet plannen.
Kortom, je gaat altijd een vorm van energie opwekken nodig hebben waarbij je zelf aan de hendel kunt draaien. Niet alleen in de nabije toekomst, maar altijd! Je moet namelijk 100% van de tijd stroom moeten kunnen garanderen.
[Reactie gewijzigd door cmegens op 23 juli 2024 02:18]
We gaan het nooit met alleen zonne en windenergie redden. Kan gewoon niet omdat je nooit 100% van de tijd stroom op kunt wekken, omdat het verschil tussen de seizoenen groot is, etc.
*Zucht*
Er zijn prima manieren om zonne-energie constant te gebruiken, de zon gaat immers nooit uit (als die dat wel doe, dan is het milieu niet echt relevant meer)... Je kan prima zonne-collectors buiten de atmosfeer plaatsen die 24/7/365 energie veel efficiënter kunnen opvangen en het rendement veel hoger zal zijn. Deze energie kan je ook weer naar de aarde 'stralen'. Maar waarom zou je het allemaal naar de aarde stralen? Er is buiten de atmosfeer veel meer grondstoffen te vinden dan we nu fatsoenlijk kunnen inwinnen. Als je de energie buiten de atmosfeer inzamelt kan je die ook buiten de atmosfeer gebruiken voor het inwinnen van grondstoffen en zelfs de productie van producten welke je vervolgens weer kan droppen op de aarde (wellicht dat we met een overschot aan parachutes komen te zitten ;-). Sommige producten hebben zelfs heel veel baad bij producties ketens zonder zwaartekracht.
Zo zijn er ook andere methodes om energie op te wekken en te bewaren die nota bene in dit artikel worden besproken. En ik verwacht dat er met de decennia vast nog wel meer ontdekt wordt. Dit is natuurlijk niet volgend jaar of over 10 jaar geregeld, zelfs voor 2050 (over 30 jaar) durf ik niet in mijn kristallen bol te kijken... We verbranden al zaken voor voedsel en warmte sinds we heel lang geleden uit een holletje kropen en het vuur ontdekte, dat verander je niet zomaar even. De vervuiling sinds de industriele revolutie ruim je ook niet zomaar even op. We houden ons daar pas een paar decennia mee bezig en ik zou willen zeggen echt serieus ergens aan het begin van deze eeuw, waarom zou je in nog geen 20 jaa, 190-240 jaar vervuiling kunnen oplossen. Dit terwijl de bevolking is vertienvoudigd...
Daarnaast zijn er ook methodes om structureel minder uitstoot te produceren en energie te verbruiken, die vereisen niet alleen enorme investeringen, maar ook een cultuuromslag (bv. de auto). Andere 'verplaatsingen' zijn al aan de gang (bv. cloud computing).
Mensen die niet creatief denken, zullen zeker de wereld niet verbeteren...
Hoe denk je dat je prachtige auto eerst is geconceptualiseerd? Als een koets zonder paarden, wat denk je dat een dergelijk concept voor ontvangst kreeg bij de bevolking rond 1700, onzin en (zwarte) magie! Terwijl er aan de andere kant van de wereld al een prototype stoomvoertuig was gebouwd voor de Chinese keizer...
Hoe lang is een elektrische auto als fantasie bestempeld, tijdens ons leven? Zelfs nu nog zijn er nee zeggers, terwijl ze ondertussen volop op de Nederlandse wegen rijden...
En ja het concept van zonnefarms in de ruimte komt uit science fiction, maar zo komt jou auto, smartphone en eerste missie naar de maan (en vele andere hedendaagse producten) ook uit science fiction.
*Zucht*
Er zijn prima manieren om zonne-energie constant te gebruiken, de zon gaat immers nooit uit (als die dat wel doe, dan is het milieu niet echt relevant meer)...
Ik heb er ooit wat aan gerekend, maar heb het niet meer zo bij de hand. Mijn conclusie was dat zo'n energienetwerk rondom de aarde eigenlijk goed kon kwa kosten. Je zou voor €0,05/kWh de stroom van de andere kant van de wereld kunnen halen. Berekend op basis van de grootste Chinese HVDC projecten.
De kosten voor grond waar die lijnen langs lopen heb ik niet meegerekend, en dat kan best wel eens de bottlenek zijn. Een flink deel zal zeekabel zijn, volgens mij is de zee gratis.
Ik heb nog nergens een uitgewerkte studie voor een Energie-WWW gezien; volgens mij moet dat eens gedaan worden.
[Reactie gewijzigd door Bruin Poeper op 23 juli 2024 02:18]
Dat wil dus zeggen dat we opwekken vooral in de zomer, overdag. Juist op het moment dat de meeste mensen niet thuis zijn en die stroom dus niet verbruiken. Die stroom leveren we dus terug. Een 0 op de meter huis is precies dat, de meter geeft 0 al, maar een dergelijk huis is niet zelfvoorzienend (verre van).
Wind-energie laat zich helemaal lastig plannen. Je weet namelijk niet wanneer het hard genoeg waait.
En dan dus nu de vraag: wat doe je op 16 december om 19:00, wanneer het windstil is en iedereen in Nederland thuis komt van het werk, de elektrische auto aan de lader hangt, de warmtepomp aanslaat om het huis te verwarmen en de inductiekookplaat aangaat om te koken. Verder doen we de lampen nog aan, de TV aan, de computer etc, etc, etc. Kortom, in het algemeen verbruik zit er rond die tijd een piek. Qua opwekken komt er alleen niets binnen. Er is geen zon en er is geen wind! Hoe wil je dat dan gaan doen?
Volgens gunstige rekenmodellen kun je nu 30% van de tijd voldoende opwekken om compleet groen stroom op te wekken. De rest van de tijd heb je dus bij productie nodig.
Maar, kunnen we dan de stroom niet opslaan in accu's? Ja dat kan, alleen we gaan nooit genoeg accu's kunnen maken om die 16 december stroom te hebben. De meeste productie is in de zomer, maar die kun je nooit tot December bewaren. Als 16 december een bewolkte dag is, en 14, en 15 December ook nagenoeg windstil zijn dan succes met je accu's.
En gezien je zelf persoonlijk aanvalt: het is nogal een zwaktebod een mening waar je het niet mee eens bent weg te zetten als populisme. Daarbij doe jij juist waar je mij van beticht: iets roepen zonder onderbouwing. Ik vind dat zeer kwalijk, het is een vorm van de discussie de mond snoeren die ik verre van juist vind. Het is jezelf verheffen boven een ander en vanuit een gevoel van superioriteit neerkijken en wegzetten. Daardoor verlies je alle vorm van zelf kritiek en zelf reflectie en verlies je wat mij betreft ook alle geloofwaardigheid. Ik ga graag met iedereen de discussie aan, maar als je me een populist noemt ben je af.
[Reactie gewijzigd door cmegens op 23 juli 2024 02:18]
Het gaat ook nergens heen , in een bubbel leven en denken dat brandstof die wij niet verbranden niet verbrand word is een illusie , dus zeg het maar waar dit heen gaat.
Nee, dat is geen noob. Maar H-W Sinn is altijd een uitgesproken voorstander van atoomenergie geweest en schroomt niet om zeer “creatief” te rekenen ten voordele van atoom en ten nadele van renewables.
Vergeet niet dat een aanzienlijk deel van Duitslands "groene stroom", letterlijk groen is aangezien dat biomassa is ofwel versnipperde bomen. Dat is natuurlijk niet goed en ook zeker niet houdbaar als we ook nog een bos op de aarde over willen houden...
Ik merk dat jij totaal niet op de hoogte bent van wat er in Duitsland zich afspeelt en afgespeeld heeft! Ik stel voor dat je je eerst maar een beetje op de hoogte stelt van wat er aan de hand is.
Ik woon in Duitsland, je reactie raakt kant noch wal. Zoals SZl ook al opmerkt, de waarheid ligt behoorlijk wat genuanceerder. De kostentoename voor de consument is eerder te wijten aan belastingen van de regering en een te royale subsidiëring van zonne-energie dan aan de kosten van wind en zonne-energie, die dank zij de "Energiewende" in Duitsland nu wereldwijd onder de (normale) olie & gas prijs is beland.
Dat er daarnaast ook nog eens een leuke arbeidsmarkt en exportproduct voor Duitsland is ontstaan - die nu overigens weer instort door een wanbeleid der huidige duitse regering - maar dat is een ander verhaal!
Omdat er meerdere keren naar verwezen werd, heb ik gisteravond de tijd genomen om de documentaire te kijken. Het is een slechte documentaire naar mijn mening.
1. Het levert alleen kritiek en biedt geen oplossingen. De hoofdclaims zijn dat mensen de oorzaak van het klimaatprobleem zijn, dat we de aarde teveel belasten. Dat is bekend, een open deur, dat is waar de energietransitie om draait! En ja, er is een aantal grote bedrijven dat er belang bij heeft de oude manier van leven in stand te houden. Dat is een van de redenen waarom de energietransitie zo laat op gang is gekomen. Dit wil allemaal niet zeggen dat de energietransitie onzin is of al is mislukt!
2. Er is een enorme focus op een aantal zaken die niet goed gaan en op een aantal gefaalde projecten. Alhoewel deze zaken uiteraard beter hadden moeten gaan, betekent dat niet dat de hele energietransitie een hoax is. Er zijn momenteel erg veel mensen bezig om de economie te verduurzamen en dat is echt niet allemaal voor niks. Gezonde bomen verbranden voor hun energie en regenwoud kappen voor bio-ethanol zijn uiteraard slechte ideeën.
3. Er worden weinig tot geen cijfers gegeven. De 60% die je noemt kan ik nergens terugvinden. Als ze zelf cijfers naar buiten gooien zonder bronvermelding en die door vele andere bronnen weerlegt worden, dan maken ze zich zelf schuldig aan propaganda. Op pagina 17 van het rapport dat ik deelde staat de ontwikkeling van duurzame energie in Duitsland, inclusief biomassa. Moment is het aandeel biomassa 20.8%. Nergens zie ik het aandeel biomassa de 60% naderen, het is altijd veel minder. Daarnaast is het aandeel biomassa aan het krimpen, want er wordt lang niet zo veel in geïnvesteerd als in andere vormen van duurzame energie. Dat is omdat de nadelen inmiddels wel duidelijk zijn.
4. Dat de Amerikanen zo dom zijn om scholen naast slecht werkende afvalverbranders te zetten, wil nog niet zeggen dat de energietransitie een hoax is.
5. Dat een festival niet helemaal op zonne-energie draait terwijl dat wel wordt beweert, is jammer, maar wil ook niet zeggen dat de energietransitie een hoax is.
6. Als ik mijn best doe, kan ik nog wel even doorgaan.
Dit is mijns inziens geen weloverwogen documentaire, die de open deur intrapt dat mensen de klimaatcrisis zelf veroorzaakt hebben met hun gedrag. Bovendien zit zit de documentaire vol met suggestieve en slecht of niet onderbouwde claims. Door een focus op een aantal slecht lopende zaken, zonder aan te kaarten wat allemaal wel goed gaat, wordt een beeld opgewekt dat de hele energietransitie één grote mislukking is en zelfs een complot om grote bedrijven en de gevestigde orde hun macht niet te laten verliezen. En dat terwijl deze transitie nu juist op het punt staat echt los te barsten.
Wat mij betreft is de hoofdboodschap een open deur en geen nuttige toevoeging aan de discussie over hoe de energietransitie vorm gegeven zou moeten worden.
[Reactie gewijzigd door SZL op 23 juli 2024 02:18]
Ik heb al uit heleboel hoeken heel veel kritiek gehoord, zoals overigens veel van zijn films.
Toch vond ik het wel interessant om te noemen. Sommige dingen weet je niet. Dat ze bijvoorbeeld duizenden autobanden verbranden met hout in een biomassa centrale vertellen ze er vast niet bij als ze een dorp informeren dat er een biomassa centrale naast de school wordt gebouwd.
[Reactie gewijzigd door Sando op 23 juli 2024 02:18]
Het feit dat je überhaupt hout verbranden als geschikte variant van aardgas beschouwd zegt eigenlijk al genoeg.
Ik ben zelf regelmatig bij een bio energiecentrale over de vloer geweest waar houtsnippers verbrand worden en tot stadswarmte en elektriciteit omgezet worden.
Dat hout komt per schip van over de hele wereld naar NL en er worden bossen van honderden jaren oud voor gesloopt. Er staan ventilatoren die tienduizenden kilowatts elektrische energie vereisen om het hout te drogen voordat het verbrand kan worden. Alleen al die zooi er omheen al maakt dat het een schijn vertoning is.
Ieder weldenkend mens zou toch moeten inzien dat DIT niet de weg is die we moeten volgen en in Duitsland wordt daar massaal op ingezet. Ja, zonneenergie is daar booming, net als windenergie, maar biomassa is veel groter en daar zit ook het grote geld.
Michael Moore legt in deze anderhalf uur overigens duidelijk neer hoe discutabel het allemaal is.
In de ene staat wordt vanwege het afgraven van bergentoppen, dus niet vanwege de CO2 uitstoot, de delving van kool verboden en in de andere staat worden bergentoppen afgegraven omdat er windmolens op geplaatst moeten worden. Wat is dan het verschil?
In Brazilië worden enorme stukken tropisch regenwoud weg gesloopt en in houtsnippers richting euro's vervoerd om er suikerriet velden voor terug te plaatsen waar "bio" ethanol van wordt gemaakt en wat verplicht moeten bijtanken in onze auto's om de CO2 uitstoot te verlagen.
Dus je haalt hectares regenwoud weg die tonnen CO2 uit de omgeving haalden, om suikerriet te verbouwen wat in de fik gestoken wordt om het makkelijker te oogsten maakt en wat tonnen CO2 uitstoot om vervolgens een paar gram CO2 minder per km uit te stoten in auto's.
Die hele BIO hype is slechter voor het milieu als wanneer we fossiel blijven en blijven innoveren met zuiniger motoren in auto's, reiniging van gassen en afvang van CO2 en beter nog, verplicht meer thuiswerken!
De NL overheid kan morgen in één keer de CO2 doelstellingen voor over 10 jaar halen door alle mensen te verplichten om minimaal 50% thuis te werken! Dat kost ook bijna niets, behalve omzet voor tankstations, OV en belasting inkomsten. Lijkt mij een ideaal middel om zeer grof in te zetten en dat het kan blijkt nu tijdens deze crisis wel!
Dank voor reactie.
Tja in een korte tijd alles behandelen en interresant te blijven lijkt me een onmogelijk opgave.
Als je kijkt naar de geschiedenis van de mens is meer energie nodig om meer te ontwikkelen. Ik bedoel we kunnen de boormachine en stofzuiger in de ban doen. Of dat de oplossing is. De film laat iig zien dat het om geld draait en PR, en op laatste plaats CO2 neutraal.
Verder heeft Michael Moore een goede reputatie.
Daarnaast, energie is big business, 85% van een productprijs bestaat uit energie. Vandaar zie je mensen met revolutionaire ideeen (lees fors goedkoper) o.a. verdwijnen, falliet verklaart worden of in gesticht verdwijnen.
Door het niet continue karakter van wind en zonneenergie, icm lastige opslag zal dit tot niks leiden. Al 30 jaar worden er revolutionaire batterij innovaties beloofd.
Uiteindelijk zal het fusion, of kernenergie moeten worden. Het feit dat dit maar op achtergrond blijft, vertelt me dat de leugen, en grote geld nog even regeert.
Wat ik als commentaar mee wil geven. Hou in je achterhoofd dat de auteurs flink links activistisch zijn. Ze willen een groene mooie aarde. Als zij al zeggen dat wind en zon knudde zijn als energiebronnen dan is er echt wat aan de hand.
1: de energiedichtheid is echt slecht van zon en wind, we redden het hier echt niet mee
2: de mensen achter wind en zon zijn de kolenbedrijven
3: zon en wind zijn niet kosten effectief, verlieslijdend. De echte kosten, nl verzwaring van het net worden nl niet meegerekend in de kostprijs, anders valt het zwaar negatief (zie de hoge energiebelasting die dit moet maskeren)
4: landen die de zon en wind gebruiken stoten MEER co2 uit (bv duitsland), landen die kernergie (zweden, frankrijk) gebruiken minder. Deze onbetrouwbare bronnen gewoonweg niet de capaciteit in nl winnen, er is niet genoeg ruimte voor
Het doel is in mijn ogen een mooie schone aarde toch? Zon en wind zijn middelen, niet het doel. Als iets duidelijk niet werkt, move on. Dat er zo hard op zon en wind blijft worden ingezet verpest onze kansen op het echte doel
[Reactie gewijzigd door al76 op 23 juli 2024 02:18]
Mooi gezegd.
Wind- en zonneenergie lijken doelen geworden te zijn ipv middelelen.
En MSM is helaas niet meer te vertrouwen in objectieve berichtgeving. Voorbeelden genoeg:
- Berichtgeving rond Brexit
- Berichtgeving rondom Trump
- Berichtgeving rondom Rusland
- Russiagate
- Bitcoin (https://99bitcoins.com/bitcoin-obituaries/)
- Negatieve rentes
- Smeer en demoniseringscampagnes tegen FvD, LPF, PVV.
Laten we hopen op betere tijden en media
[Reactie gewijzigd door gepebril op 23 juli 2024 02:18]
Volgens schattingen uit 2016 is biomassa 463 keer dodelijker per KwH dan kernenergie.
Het enige realistische antwoord op het wereld energieprobleem is niet minder, maar (veel) meer kernenergie. Of dat nu thorium is, uranium, of kernfusie, dat mag de wetenschap bedenken, maar het is een feit dat kernenergie per KwH de minste slachtoffers maakt en de minste grondstoffen nodig heeft.
Jammer dat populisme het vaak wint van de wetenschap. Zelfs in een land als Duitsland.
[Reactie gewijzigd door Sando op 23 juli 2024 02:18]
Onbegrijpelijk dat mensen voor West Europa nog steeds geloven in kernenergie. Veels te duur. Dat blijkt uit alle gegevens die we hebben over bouw nieuwe kerncentrales in Europa.
ook hier weer zo uit de hoogte. Zon en wind is niet overvloedig beschikbaar. Er zijn genoeg momenten dat deze niet beschikbaar zijn, daar is genoeg bewijs voor.
Kortom, je hebt ongelijk. Totdat jij onderzoek kunt laten zien dat aantoont dat zonne en wind-energie 100% van de dag voldoende stroom kan leveren kun je deze stelling gewoon niet meer maken.
Onbegrijpelijk dat mensen voor West Europa nog steeds geloven in kernenergie. Veels te duur.
Tja, het mag allemaal niks kosten tegenwoordig he. Niet zichtbaar althans. Een mensenleven is veel minder zichtbaar dan een paar miljoen euro.
Volgens het NRC kost een mensenleven tussen de 2,6 en 5.6 miljoen euro. Laten we het gemiddelde nemen, ongeveer € 4 miljoen, en dat vermenigvuldigen met het aantal doden per 1000 TWh. Reken je even mee?
Daarnaast, we zijn niet op zoek naar de meest goedkope energiebon. We zijn op zoek naar de meest duurzame energiebron met de laagste impact op onze planeet, waarmee we een kans maken de komende 100 jaar te overleven. En dat mag wat mij betreft wel wat kosten.
Zo heeft windenergie per TWh 12 keer zoveel grondstoffen nodig als kernenergie. Zonne-energie heeft zelfs 18 keer zoveel grondstoffen nodig.
Interessant die prijs per mens, ik ga altijd uit van iets van 200.000€. Dat is dan nogal onderhevig geweest aan inflatie.
Maar dat kwam (20j terug) wel uit een wat ouder boek mbt uitgegeven bedragen aan preventie doden door sigaretten in bedmatrassen en ontbrandende beeldbuizen.
Prijs per mens lijkt mij een verkeerde insteek. Voor medische behandelingen gaat men bijvoorbeeld soms uit van een prijs per gewonnen QALY (quality-adjusted life year), van in Nederland ruwweg zo'n 80.000 euro. Anderen hanteren bedragen tussen de 20 en 50 duizend euro, voor bijvoorbeeld preventieve maatregelen. Merk op dat 80.000 per QALY economisch onmogelijk is op te brengen als we dat voor iedereen zouden moeten ophoesten.
De Chinezen en Russen blijven echter wel gewoon kerncentrales bouwen, zelfs in andere landen zoals bv Turkije waar een aantal Russische reactoren gebouwd worden, ondanks het feit dat Turkije best een zonnig land is.
Chinezen zetten inderdaad in op beiden. Zie net 16 reactoren in aanbouw + 81 geplande reactoren volgens Wikipedia.
Naar wat ik heb gelezen zit Turkije met een echte 'energiehonger' waaraan nauwelijks voldaan kan worden. Maar politiek heeft er inderdaad ook mee te maken. Wellicht de combinatie van beiden leidde tot kerncentrales, die misschien ook een gedeelte van de Turkse steenkoolgestookte centrales zullen vervangen.
Ander voorbeeld is de UAE waar Zuid-Koreaanse reactoren komen te staan, ondanks dat de UAE ook zonovergoten is. Of zou daar ook een politieke agenda achter zitten?
Uiteraard zijn er daar wel genoeg oliedollars om de kerncentrales te financieren
[Reactie gewijzigd door Mylan Piron op 23 juli 2024 02:18]
Gelukkig zijn er mensen die er nog in geloven. Kernenergie is ons enige redmiddel om van fossiele brandstoffen af te komen. Geen enkel ander alternatief heeft dit potentieel.
Succes Bob, maar dan zit jij avonden in het donker en kou (want warmtepomp) en dan gaan wij lekker comfortabel leven van andere energie vormen die we wel aan kunnen zetten wanneer zonne en wind energie weer eens niet genoeg opleveren. Ik hoop dat je de wintermaanden overleeft. Mocht je het dreigen niet te gaan redden kun je altijd nog je bankstel op stoken. De CO2 die daarbij vrij komt compenseren wij dan wel met kern energie....
Want als het dan zo'n pertinente onzin is, ga dan van de grid af? Leg zonnepanelen op je dak, zet een windmolen in je tuin, dan kun je van het grid af, toch? Als jij mij de rekensom kunt laten zien waarbij je 100% van de tijd daar voldoende stroom mee opwekt betaal ik je eerste zonnepaneel!
En dan de belangrijkste les, meneer de anti-populist: dingen als 'pertinente onzin' roepen zonder onderbouwing met feiten is gewoon een degradatie van een discussie, je doet daarmee een discussie meer kwaad dan goed. Dus leer jezelf eerst eens onderbouwen met feiten, voordat je dingen affakkelt. Je mag het ergens mee oneens zijn, maar onderbouw dan je mening en zet mensen niet weg zonder dat te doen. Dat is nogal respectloos en onfatsoenlijk. Zie het je nu in dit topic al 3 keer doen en dat is gewoon niet de houding die past bij tweakers.
[Reactie gewijzigd door cmegens op 23 juli 2024 02:18]
Ik hoef helemaal niets uit te leggen, iemand stelt onzin die met 1 minuut in de archieven te ontkrachten is door een 12-jarige, ik stip het alleen even aan.
De stelling die ik als pertinente onzin benoemde kwam ook niet met een uitleg of onderbouwing, dus wellicht dat jij en je willekeur ergens anders mensen willen gaan lastigvallen.
jezus, wat sneu. Nu ben je wel af, deze discussie was al klaar, maar je hebt zojuist je brevet van overmogen laten zien. Stop maar met online discusseren en ga eerst maar weer even de schoolbanken in...
Inderdaad. De cijfers uit Frankrijk zeker tov Duitsland, bevestigen dat ook.
Enige 'probleem' is dat we in het Westen alles idioot duur weten te maken door alle regels en compensaties. Een tijd geleden eens opgezocht wat een gemiddelde kerncentrale kost. In China kunnen ze hem neerzetten voor 8-10 miljard en in het Westen loopt het kostenplaatje op naar 16-25 miljard.
Voor het opgebruikte kernmaterialen kunnen we wel goede oplossingen bedenken.
De moeite waard, vooral omdat Michael Moore (exec producer) me wel een proponent van de hier bekritiseerde alternatieven leek. Het is vaak interessant om kritiek te horen van iemand die ergens voorheen van overtuigd was.
In Duitsland krijg ik goede subsidie voor de aanleg van zonnepanelen. (Beter dan in Nederland) daarbij krijg ik ook subsidie als ik overstap op gas om mijn huis te verwarmen, juuist om de doelstelling te halen.
Iets wat in Nederland word afgebroken.
Maar het grootste bewijs dat wij de luchtkwaliteit kunnen verbeteren door minder te vliegen en te varen is nu wel geleverd door de Corona crisis. Alleen in de grote industriële gebieden van Nederland zie je dat de kwaliteit ongeveer gelijk blijft. Rest van Nederland is een stuk schoner. En als je ziet hoeveel verkeer er alsnog op de weg is. (Vergelijkbaar met de zomervakantie periode, enige verschil is dat er nu fors minder vliegtuigen en minder cruiseschepen/plezier vaart)
Wil je de CO2 uitstoot laten dalen in de industrie dan zou het produceren van synthetische benzine een alternatief kunnen zijn. Dit word overigs ook onderzocht in Duitsland als alternatief op de ev/waterstof.
Syntische benzine in combinatie met een hybride auto.
[Reactie gewijzigd door redslow op 23 juli 2024 02:18]
Duitsland moet wel om de doelstellingen te kunnen behalen. Duitsland heeft na de beving in Japan en de kernramp daar besloten om hun kerncentrales versneld te gaan sluiten en heeft daarvoor bruinkoolcentrales en de bijhorende mijnen moeten heropenen wat een zeer negatieve impact heeft gehad op milieu en klimaatdoelstellingen.
Ik denk dat jij ook onderschat hoeveel industrie in Europa op dit moment stil ligt. Luchtvervuiling is sowieso groter dan wat er lokaal geproduceerd wordt. En hoewel ik niet vertrouwd ben met de situatie in NL kan ik zeggen dat in B een heel groot deel van de industrie gewoon stilligd of op beperkte kracht verder werkt. Als ik naar de verkeersinformatie luister tijdens het spitsuur dan is er geen informatie. De enige file die er staat is aan werkzaamheden.
De Rotterdamse haven en dsm (Limburg) draaien gewoon.
Hier bij mij (woon in de buurt van de Botlek) was de eerste twee weken bijna iedereen thuis. Na twee weken werkt bijna iedereen weer regulier op zo een beetje de ambtenaren na.
Daarnaast kregen veel arbeiders uit de industrie bij ons al kaarten zodat bij een lockdown zij naar het werk konden.
Als je nu de snelweg opgaat is het super druk beetje vergelijkbaar druk als met de zomervakantie periode. Files zijn wel minder tot haast niet. Dus de paar die nog thuis werken als die na de crisis een paar dagen in de week thuis blijven werken zou dat echt wel helpen.
Kijk je echter naar de kaart van de luchtkwaliteit van Nederland dan zie je alleen nog de vlekken bij de grote industrie dus de haven van Rotterdam en bij dsm Limburg (dit komt ook mede door het Roergebied)
Ook in Duitsland is inmiddels de piek van de subsidies bereikt, zie pagina 30 van het rapport. De subsidies zijn ook niet meer zo nodig, de zonne- en windenergie kunnen op steeds meer plekken prima concurreren met conventionele manieren van opwekking.
Op echt zonnige plekken kun je al een zonnepark bouwen voor € 0.0142 per opgewekte kWh, zie hier.
De kosten van zonnepanelen dalen nog steeds, ook in Nederland is naar mijn mening het niet onredelijk om de salderingsregeling vanaf 2023 in 10 jaar tijd af te bouwen.
dit is ook wel een interessant rapport http://zeeus.eu/uploads/p...-ebus-report-internet.pdf , wel veel engels, maar wel prima lees baar voer.Hoofdstuk 3, staat in het begin aangegeven in het paars. gaat over de industrie van de elektrische bussen in Europa.gaat vooral over bussen.
[Reactie gewijzigd door solozakdoekje op 23 juli 2024 02:18]
Nuance: vergeet niet dat een kleine 30% van de gebouwen in Duitsland nog wordt verwarmd met olie (!) en dat men bij het kopen van een CV-installatie op gas (en de bijbehorende leiding) subsidie krijgt. De verschillen per Bundesland zijn relatief groot. Logisch dat gas beter is dan olie, maar je zou ook duurzamere alternatieven kunnen stimuleren.
Dus ja, de cijfers zijn inderdaad vooruitstrevend, maar in praktijk is het grijze gedeelte wel érg grijs. Laten we ook even Garzweiler niet vergeten, waar afgelopen jaren nog dorpen zijn afgekocht om door te graven naar bruinkool.
[Reactie gewijzigd door snaggyheadshot op 23 juli 2024 02:18]
maar in praktijk is het grijze gedeelte wel érg grijs
Gelukkig hoeft er voor "groene stroom" niets gefabriceerd (o.a. enorme funderingen voor windmolens) en gemijnd (o.a. kobalt, litium) te worden. Hebben we het nog niet eens over de afvalberg die uit groene energie voortkomt / gaat voortkomen: niet recyclebare bladen van windmolens, zonnepanelen die veelal heel slecht te recyclen zijn, allerhanden accu's.
Duitsland en Denemarken wat dat betreft hebben heel mooie cijfers, in theorie maar in werkelijkheid moet je naar het volledige net kijken en dan kijk je naar Europa. Terwijl Duitsland heel groen aan het gaan is zet Polen het buurland steenkool achter steenkool centrale en steekt het zijn middelvinger op naar de EU.
Wat maakt dat nu uit, Duitsland exporteert toch meer energie dan het importeert? Als je nog eens het artikel van Tweakers doorleest dan zie je dat hier het grootte pijnpunt zit, smart grids, variabele prijzen, net stabiel houden, het ene idee al wat meer creatiever gevonden dan het andere maar het meeste heeft naar mijn inziens weinig bestaansrecht omdat het nauwelijks een druppel op een hete plaat is.
Duitsland en Denemarken gebruiken dus het Europese net om hun net stabiel te houden, dat je daarbij meer exporteert dan importeert is ook een probleem, immers als je perfect vraag en aanbod onder controle hebt, dan heb je niet te weinig maar ook niet teveel.
Als ik of mijn collega's kijken naar duurzame energie dan willen we het volledig eigen verbruik dekken, immers dat is het enigste waarbij zonnepanelen en windenergie daadwerkelijk economisch opbrengt en het kleingeld dat je krijgt om iets op het net te steken is mooi meegenomen.
Immers zit en blijf je met het buffer probleem en het probleem met smart grids en batterijen is zeer eenvoudig, ja je kan dit net iets stabieler krijgen hiermee maar je lost je probleem niet op waarbij gezinnen maar een fractie verbruiken van wat de economie verbruikt. Die slimme wasmachine en die slimme auto die laad, het gaat helpen maar verwacht er geen wonderen van.
En als je dan met een duurzame energieopwekking zit wat je niet kan regelen samen met al die andere die het niet kunnen regelen, hoe verder men in die energietransitie zit, hoe meer je van het net afgekoppeld word. Dat wil zeggen dat je om de haverklap geen elektriciteit meer mag leveren want de productie is te groot. Sta je daar met al je zonnepanelen, windmolens en energie recuperatie die vollen bak aan het geven zijn om vervolgens de stroom te dumpen in de grond. En daar zit een gigantisch probleem want als iedereen zonnepanelen en wind heeft staan dan krijg je een gigantische productie iedere keer dat het weer meevalt. En dan moet je gaan exporteren maar naar waar? Dat weer veranderd namelijk niet plots aan de grensovergang en over de grens zit men met hetzelfde probleem.
En dan kom je aan het volgend heel groot pijnpunt, doordat het net niet stabiel is zijn de prijzen alles behalve stabiel waarbij net als die zon en wind goed mee zit de prijzen kelderen, die grote stroomopbrengsten van wind en zon zijn dus economisch gezien niets waard. Maar iemand moet het net stabiel houden en wie gaat plots produceren als dat weer dik tegen valt?
Als je thuis zonnepanelen legt, je krijgt er nog subsidie voor, je betaalt niet voor de distributie, je rekent af aan de gemiddelde prijs en je mag gewoon de teller terug draaien, ja dan is het heel winstgevend.
Maar als men je om de haverklap automatisch kan afkoppelen, men geeft je een variabele prijs, je betaald voor je distributie en je haalt de subsidie weg, ik denk dat heel wat gezinnen uit pure frustratie van de factuur die zonnepanelen van hun dak trekken en het naar het containerpark brengen.
Zon en wind is dus niet economisch goedkoper, alles behalve, mocht dat zo zijn, dan moest er helemaal niet gestimuleerd worden want dan was het gewoon winstgevend en dan zijn er genoeg investeringsgroepen die uit zuivere winstoverweging het land ermee vol zetten.
En dat is het probleem als een overheid teveel stimuleert, de markt begint de subsidies te volgen maar subsidies zijn niet duurzaam. En trek er de subsidies uit en steek er een variabele prijs op voor iedereen en plots word duidelijk dat het grote geld momenteel zit in productie als het weer tegen valt want dan zijn plots die grote export landen allemaal import landen waardoor de prijs tijdelijk explodeert, en als je dan heel veel spotgoedkope kolencentrales hebt, dan kan je dik verdienen. Duitsland is dus massaal kolencentrales aan het betalen in Polen.
Er moeten dus oplossingen komen om energie te bufferen want we hebben energie, gratis energie maar we weten niet wat ermee gedaan. En als we energie te weinig hebben weten we ook niet goed wat gedaan, gas centrales zijn geen oplossing, dan kan je nog beter nucleair gaan, beter voor milieu en mens maar echt duurzaam zijn die dingen ook niet. En dat is een ander probleem, welke oplossing je ook kiest, er is geen enkele heilig, gas centrales levert luchtvervuiling op welke ook jaarlijks hun dodental eisen en overal zonnepanelen op daken leggen, ook dat heeft een dodental of problemen naar recyclage.
En enkel produceren als de vraag laag is met een centrale, dat is gigantisch duur, dus die centrale blijft gewoon doorwerken waardoor de prijs nog verder keldert als het weer goed zit want dan is die centrale nog altijd aan het produceren. Of je moet die centrale gaan afkoppelen maar dan is die centrale te duur en sluit men de centrale, die dwingen dus af dat ze altijd aan het net mogen hangen en men koppelt met name windparken af.
En als we morgen tegen de burger gaan zeggen we installeren een smart grid en je krijgt een variabele prijs, dan voelt die zich in het zak gezet want de overheid heeft hem iets verkocht en morgen zal die overheid zeggen, het was maar om te lachen. Ik begrijp beide partijen maar er ontbreekt visie en de markt verstoring geeft dat we niet het net van morgen aan het bouwen zijn en dat we niet massaal aan het werken zijn op het energiebuffer probleem, ja nu is Duitsland aan het experimenteren met smart grids, dat had je gewoon van in het begin moeten doen. En die bedrijven zijn ook niet gelukkig dat zij iedere keer afgekoppeld worden terwijl gezinnen massaal gekoppeld blijven met hun zonnepanelen.
[Reactie gewijzigd door sprankel op 23 juli 2024 02:18]
We staan voor een periode waar interessante ontwikkelingen komen in de energie markt. Deze maand is de APX al een paar keer onder 0 gegaan. Hiermee kost het dus geld om (duurzame) energie op te wekken en loont het om, vaak een korte periode, wind en zonneparken stil te leggen. Dit zal in de toekomst vaker voorkomen en is een nieuwe ontwikkeling die zich nu sterk ontwikkeld.
Ook komt er meer en meer behoefte aan slimme netten, verbruiken / opslaan waneer er veel productie is.
Hiermee kost het dus geld om (duurzame) energie op te wekken en loont het om, vaak een korte periode, wind en zonneparken stil te leggen.
Dit is maar deels juist. Het grootste deel van de hernieuwbare opwek is nog voor de komende jaren gesubsidieerd, met een garantiebedrag dat de negatieve prijs ruimschoots compenseert. Deze subsidie valt alleen weg als de prijs meerdere uren achtereen negatief is; zo uit m'n hoofd vanaf zes uur achtereen, wat we deze weken ook al hebben gezien, maar uiteraard minder vaak zal voorkomen dan een negatieve prijs an sich.
In het Westen kost een kerncentrale rond de 16 - 25 miljard, in China 8 - 10 miljard. Komt voor een aanzienlijk deel door de grote hoeveelheid regels die we onszelf in het Westen (veelal terecht) hebben opgelegd en de compensatie die bij de bouw komen kijken ten aanzien van de omgeving.
Maar waar de hoeveelheid zon op een dag, in combinatie met het weer, redelijk te voorspellen is, is wind dat veel minder, vooral op langere termijn.
Een kanttekening, als meteoroloog die hier dagelijks naar kijkt, weet ik dat het juist omgekeerd is: ja, je weet elke dag wat het maximum is wat je kunt opwekken met zon, maar hoeveel zonneschijn er daadwerkelijk is, heeft een lagere betrouwbaarheid dan windprognoses. De skill voor wind eindigt ongeveer rond dag 6 terwijl die voor zonneschijn al eindigt midden op dag 3, rond 80 uur vooruit. De score is ook hoger voor wind op dag 0 en dag 1 dan voor zon. Het aanbod schatten voor wind is daarom voor weektrading al economisch nuttig, maar voor zon kan je moeilijk verder komen dan een bruikbare prognose voor morgen en overmorgen.
Misschien in het licht van dit artikel deze docu eens kijken, https://www.youtube.com/watch?v=Zk11vI-7czE , de groene energie revolutie is 'gekaapt' door het grote geld en is op dit moment meer kapot aan het maken dan dat het goed doet.
Ik ben laatst nog bij een bijeenkomst geweest over duurzame energie. Eerst was er een meneer over van die centrales in rivieren en getijde en meer van dat soort water oplossingen. Het rendement is best hoog bij dat soort dingen, maar de techniek is nog niet zo ver. De certificering is nog niet rond: hoeveel visjes moeten het overleven en zo. Toen kwam er een mevrouw over zonne en windenergie. Wat een slappe hap als je net de rendementen van waterkracht hebt gehoord! Daarnaast zijn windmolens niet duurzaam te produceren, niet te recyclen en zorgen voor veel overlast. Het is alleen maar overeind te houden door subsidie. Kansloos.
Dit is onzin en komt gewoon uit de onderbuik zonder dat het is onderbouwd.
Ja windmolens zijn van staal en dat is een CO2 intensief proces. Maar het alternatief zijn kolencentrales en die stoten letterlijk bijna 100x zoveel CO2 uit per opgewekte KWh.
Over de gehele levensduur gemeten:
Kolencentrale: 1000 gram CO2 per KWh
Gascentrale: 450 gram CO2 per KWh
Zonnepaneel: 40 gram CO2 per KWh
Windmolen: 12 gram CO2 per KWh
Kerncentrale: 12 gram CO2 per KWh
Duurzamer, niet duurzaam. De wieken worden niet gerecycled, het staal wordt nauwelijks gerecycled. We hebben het niet alleen over co2 maar ook over de supermagneten. Niemand vind kolencentrales een goed idee, maar het alternatief moet wel een beetje serieus zijn. We hebben rivieren, de kust, het Grevelingenmeer... Waterkracht heeft een veel hoger rendement, gaat veel langer mee en je hebt niet de foeilelijke windmolens en zonneparken.
Er zijn nog niet zo veel windmolens die al op het einde van hun 20 jarige levensduur zijn. Het recyclen moet nog opgang komen. Maar ze kunnen wel gerecycled worden! CO2 in de lucht kan je er heel moeilijk weer uithalen. Kernafval kan ook niet goed gerecycled worden.
Waterkracht in Nederland is redelijk kansloos. Er zijn geen hoogte verschillen waar we gebruiken van kunnen maken. We hebben wat getijden turbines in de Zeeuwse delta's. Maar die hebben vermogens van honderden kilowatts. Één windturbine op land heeft makkelijk 3 MW vermogen. Op zee worden ze met 10 MW gebouwd, en er zijn ontwikkelingen voor nieuwe turbines van 16 MW. De rek is er nog niet uit. Daarnaast produceren ze op zee 2x zoveel energie als op land en verpesten ze het uitzicht niet. Wij zullen het echt van de offshore windenergie moeten hebben.
De getijcentrale bij het Grevelingenmeer belooft veel goeds (BT-projects doet dit) Er zijn daarnaast wat kleinere projecten bij sluizen en waterkeringen. Waterkracht in deze vorm heeft zich nog niet kunnen bewijzen. Bij het Grevelingenmeer zijn ze nu een opstelling aan het bouwen waarbij turbines getest kunnen worden voor de certificering.
En dat is prachtig nieuws. Maar je kan niet op één techniek een energiesysteem bouwen. We hebben daarvoor ook windmolens, zonnepanelen en ja, ook kernenergie nodig. Fijn dat het kan in Nederland op kleine schaal, maar dat is niet genoeg voor onze energiebehoefte.
Nu al zijn er overal protesten tegen windmolens. Laat staan als we er 100 keer zo veel nodig hebben als nu. En dat hebben we nodig, want door electricicering zal ons stroomverbruik enorm toenemen.
Niet alleen kunnen we geen windmolens in de buurt van woningen zetten.
We kunnen in de toekomst ook geen woningen bouwen in de buurt van windmolens.
Door windmolens wordt het land letterlijk onleefbaar. De burger wil ze, maar niet in zijn buurt. En dat gaat dus niet in het ongeveer dichtstbevolkte land van de wereld.
Ik ben groot voorstander van wind op zee. Geen uitzicht belemmering, en het waait veel vaker en harder op de Noordzee dan op land. Capaciteitsfactor is twee keer zo hoog dan wind op land.
Maar wel impact op het zeeleven en uiteindelijk zorgen grote windmolenparken voor verstoring van de lage luchtstromen waardoor ook het achterliggend gebied beïnvloed wordt. Voorbeelden daarvan zijn in Spanje en Californië te vinden waar het achter het windmolenpark aanzienlijk minder is gaan regenen... niet handig als daardoor je land in een woestijn veranderd.
Deze studie van Wageningen University concludeert dat er wel effecten zijn maar die zijn verwaarloosbaar. Het klimaat zal veel meer veranderen door de CO2 uitstoot als we die turbines niet daar neer zetten.
Daarnaast is de Partij voor de Dieren ook voor windturbines op zee. Zij erkennen dat het zeeleven deels wordt aangetast en ook vogels zijn slachtoffers. Echter zien zij in dat klimaatverandering nog grotere gevolgen heeft. Dat is de afweging die je moet maken.
Gek dat we in Nederland altijd de mond vol hebben over de wijze waarop België woningbouw pleegt (men "verrommelt" de openbare ruimte), terwijl wij zelf het land onbewoonbaar (!!!) maken met windmolens.
Ik denk dat de toekomst van windmolens zwaar overschat wordt. Zelfs een dunbevolkte provincie als Friesland heeft te weinig ruimte om met windmolens de benodigde hoeveelheid kwh's bij elkaar te sprokkelen.
En dan hebben we het nog niet eens over de downtijd van windmolens. Ook Tweakers maakt die vergissing: "het waait altijd wel ergens". Dat kan zijn, maar als het in heel Europa vrij windstil is, dan valt de stroom uit. Wij hebben geen mogelijkheid om op grote schaal stroom te bufferen.
In Duitsland en Denemarken is de stroomprijs gigantisch hoog geworden door windenergie. Dat komt niet overeen met de gedachte dat windenergie "gratis" is (menig politicus) of tot een lagere stroomprijs gaat leiden.
Samengevat:
- Overal zijn protesten tegen de komst van windmolens. De burger wil ze niet in zijn leefomgeving hebben.
- Windmolens vervuilen de horizon en het natuuraanzicht, en maken grote delen van het land letterlijk onbewoonbaar.
- De energie die windmolens leveren kunnen wij niet bufferen. Met windmolens gaan we van een stabiel vraaggericht stroomnetwerk naar een instabiele situatie van 100 jaar geleden.
- De levensduur van de windmolens is relatief kort: 20 - 25 jaar. Centrales gaan veel langer mee.
- De stroomprijs wordt flink hoger, en dat gaat ten koste van onze concurrentiepositie en de welvaart.
Hier moeten we imho zo snel mogelijk mee kappen. Net als met het verbranden van bossen voor stroom.
Zo'n installatie is de spreekwoordelijke druppel op de gloeiende plaat.
1 GWh opslag zal ongeveer €200.000.000 kosten (€200 per kWh in het gunstigste geval), en is genoeg voor het dagelijks verbruik van 100.000 huishoudens.
In Nederland zouden wij 80 van deze installaties nodig hebben voor 1 dag stroom voor alleen de huishoudens. Die bij elkaar slechts een deel van ons totale stroomverbruik op zich nemen.
Om 1 dag alle huishoudens van stroom te voorzien heb je 14 miljard euro aan accu's nodig. En die moeten na 20 jaar vervangen en gerecycled worden.
En dat is zonder warmtepomp en zonder EV gerekend. Want dan tel maar het dubbele.
"Using Megapack, Tesla can deploy an emissions-free 250 MW, 1 GWh power plant in less than three months on a three-acre footprint – four times faster than a traditional fossil fuel power plant of that size. "
Energieopslag wordt hier vergeleken met energieproductie. Tja.
Laten we duidelijk zijn: deze powerplant komt bovenop de prijs van windmolens en zonnepanelen.
En dan nog zijn we niet in staat om het hele jaar door groene energie te hebben, want zonnepanelen doen het in de winter niet, in de winter hebben we net het hoogste verbruik, en de accu is ongeschikt voor seizoenopslag.
Dromen is prima, maar laten we ophouden met Klaveriaans wensdromen ("warmtepompen werken op zonnepanelen").
Het wordt tijd voor een meer wetenschappelijke en realistische aanpak voor vermindering van de CO2-uitstoot. En daar past geen Tesla powerplant in.
Behalve de wieken, dat is glasvezelversterkt plastic en vooralsnog bijzonder lastig te recyclen, al worden er wel pogingen gedaan. Gelukkig kan het ook niet echt kwaad voor het milieu (voor zover ik weet?)
Op zich zijn de materiaalbestanddelen waar de wieken van zijn gemaakt niet makkelijk van elkaar te scheiden. De wieken zijn gemaakt van een composiet van glasvezel en een thermohardende kunststof. Die thermohardende kunststof is bij de fabricage het resultaat van een onomkeerbaar proces. Ook het glasvezel is trouwens een lastig materiaal om als fractie af te zonderen. Hiervoor is dus nog het nodige onderzoek nodig. Met wat tot nu toe is bedacht komt het meer neer op downcyclen waarbij het de wieken mechanisch worden verwerkt tot kleinere stukken die kunnen worden ingebed in andere producten. Op provincieniveau is naar dit downcyclen wel onderzoek gedaan (Windesheim, Zwolle 2016), Provincie Noord Holland 2017). Deze onderzoeken hebben echter alleen de stand van zaken vastgesteld. Fundamenteel nieuwe wegen worden niet ingeslagen. Met enige moeite is te downcyclen, maar uiteindelijk moeten die afgeleide producten worden afgevoerd.
In principe is natuurlijk alles te recyclen. Dit doen op een economisch verantwoorde wijze is de uitdaging. De kosten van de gehele levenscyclus in de kostprijs van een windmolen te verwerken kan een deel van de oplossing zijn. De koper van een windmolen financiert dan ook de afvoer ervan zodra de Windmolen EOL is. Er zal dan sneller een voldoende financiële drijfveer zijn om te gaan recyclen.
Deze opslag zal windenergie niet goedkoper maken, maar dit maakt het vergelijk van windenergie met bijvoorbeeld kernenergie wel eerlijker. Tegelijkertijd wordt het bezwaar van de het moeilijk kunnen recyclen van de wieken ondervangen. Ook op het gebruik van kernenergie drukken lasten als de afvoer en opslag van de splijtstofstaven en allen andere (mild) radioactieve metalen bouwdelen van de centrale.
edit: taal
[Reactie gewijzigd door teacup op 23 juli 2024 02:18]
Maar de snelle groei van windenergie tijdens de laatste twee decennia zal zich binnenkort vertalen in een alsmaar toenemende en nooit eindigende toevoer van afvalmaterialen. [...] Schattingen op basis van huidige groeicijfers voor windenergie voorspellen dat tegen 2028 jaarlijks 330.000 ton plastic wieken zullen worden afgedankt. Tegen 2040 zijn dat 418.000 ton plastic wieken per jaar.
[Reactie gewijzigd door Mattias.Campe op 23 juli 2024 02:18]
In Nederland is de prijs van staalschroot zo hoog dat vrijwel alle staal gerecycled word. Vrijwel alle metaal trouwens. Meer dat 30% van al het metaal dat we nu wereldwijd maken komt uit oud metaal en dat loopt sterk op. Voor sommige metalen als alu is dat nog hoger.
Je posts staat vol met aannames die weinig grond onder de voeten hebben. Geen idee wat voor een bijeenkomst je hebt bijgewoond maar feiten lijken daar optioneel geweest. Waterkracht heeft zeker een plaats maar zonder hoogteverschillen in een land en een klein getijdeverschil ben je altijd aangewezen op pompen en de daarmee samenhangende verliezen.
"De elektriciteitskabel naar land wordt door netbeheerder TenneT aangelegd."
Ze noemen dat socialiseren van de kosten want dat betalen we in de energiebelasting en geen doorberekening van windmolenbeheerder. Dus hoezo zonder subsidie?
Volgens mij is het enkel een verschuiving van gelden. Dus geen subsidie vooraf maar achteraf. Dus zo'n windpark kan zonder subsidie gebouwd worden(hoewel ik betwijfel of de gratis aansluiting geen onderdeel was van de businesscase) maar niet zonder subsidie gebruikt worden.
Dat is niet hoe deze tenders werken, ze werken met een contract for difference. De meeste kosten voor windmolens zitten in de bouw en de sloop. Er zijn geen variabele kosten (op wat onderhoud na, maar dat is relatief heel weinig) want de wind is gratis. Het 'gebruik' van windmolen kost dus vrijwel niks.
Als je meer wilt weten over hoe de tenders van wind op zee werken zou je hier eens kunnen kijken.
Interessant stuk wat je stuurt en heb het ook gelezen maar de overheid zorgt dus voor de aansluiting en belast deze via de energiebelasting door aan de burger. Naar wat ik begrijp worden alle energiebronnen aangesloten door de netbeheerder, en dus komt de rekening bij de burger en is dus een vorm van subsidie. De mate van 'duurzaamheid' bepaalt hoeveel de uitbater zelf moet bijdragen aan de aansluiting, dus bij een windpark is dat verhoudindsgewijs minder dan een kerncentrale. Ik vind het lastig om dat niet als subsidie te zien.
Een kerncentrale (of elke andere elektriciteitscentrale) moet ook worden aangesloten op het net. Dat wordt ook door de TenneT gedaan. Dat zal niet zoveel kosten als bij een windpark op zee maar die kosten worden ook doorgerekend aan de verbruiker. Dat is geen subsidie, maar de normale gang van zaken. Ik ben wel met je eens dat in het uitzonderlijke geval de windparkbouwer zelf deze kabels moest bekostigen dat het financiële plaatje er heel anders had uitgezien.
Een kerncentrale of elke andere centrale heeft ook infrastructuur nodig, die plug je ook niet zomaar in het stopcontact. Er zijn juridische en praktische redenen waarom het elektriciteitsnet niet in commerciële handen is maar de energieopwekking wel. Zo hebben we dat nou eenmaal geregeld.
De kosten zijn het probleem niet, bij de totale bedragen vallen die in het niet. Maw, als de windmolen exploitanten zelf hun exportkabel zouden moeten betalen zouden ze nog steeds zonder subsidie kunnen, maar hooguit zouden de kosten 0,1 cent/kwu hoger zijn.
Uhm, windmolens zijn inmiddels ook zonder subsidie rendabel.
Als de kabel er naar toe gratis is!
In wekelijkheid zijn de aansluitkosten ("de kabel") even duur als de windmolen zelf.
Elke Nederlander moet netwerkkosten betalen, die zijn nogal fors aan het groeien.
Ter illustratie normaliter draait de eerst aangeslotene op voor de aanleg en aansluiting op het hoofdnet. Dit wordt evt. verdeeld op het moment er meer bedrijven aansluiten. De kosten zijn ook niet mals.
Dit voorbeeld is gewoon een goede marketingtruc en is in zuivere vorm gewoon subsidie (TennT is overheid).
Oh, daar is zeker een heel proces aan vooraf gegaan. Lobbyen, toezeggingen, borrels, prestige... Ik moet het nog zien dat het echt rendabel is. Zonder kunst en vliegwerk zijn windmolens en zonnepanelen nauwelijks de investering waard. En dat is jammer, ik zou het graag anders zien.
Dat is belachelijk, bedrijven tenderen om een windmolenpark aan te leggen. Er kunnen rustig 10 inschrijvingen zijn. Al die bedrijven doen dat niet voor het prestige, maar gewoon omdat er goed geld te verdienen is. Ondertussen staat de vergunning voor een kerncentrale al decennia open en is er simpelweg geen enkel bedrijf dat zich aanmeldt om er 1 te bouwen.
Toevallig gister die nieuwe documentaire van Michael Moore gezien. Dan wordt je wel een beetje treurig over alle vormen van groene energie. Zonnepanelen die vervuilender zijn om te maken, idd windmolens die niet rendabel zijn en grote bedrijven die beweren 100% zelfvoorzienend in energie te zijn terwijl dit gewoon gelogen is.
Dat is allemaal wel ontzettend oppervlakkig geredeneerd
De techniek voor energieopwekking uit hoogteverschillen in water is uitermate ver ontwikkeld. Noorwegen doet dat al decennia lang. In 1981 was er al een uitgewerkt plan om het Markermeer te gebruiken voor energieopslag en in de veertig jaar erna is er alleen maar verder ontwikkeld.
Dat er hobbels liggen, dat klopt, maar die zijn niet technisch.
Windmolens niet duurzaam te produceren? Is een waterkrachtcentrale dan wel duurzaam te produceren? Die dingen bestaan voornamelijk uit beton: niet bepaald milieuvriendelijk en al helemaal niet te recyclen.
Overlast: veel waterkrachtcentrales laten, om voldoende potentiele energie op te bouwen, grote delen van het land ervoor onder water lopen. Vaak wordt de natuurlijk waterbewegingen flink beinvloed en heeft de visstand er behoorlijk last van.
En dat van die subsidie is al vreselijk achterhaald: moderne molenparken draaien al vrijwel zonder subsidie en er is geen enkele reden om aan te nemen dat die subsidie al snel helemaal niet meer nodig is.
Nou ik ben er niet zo fan van. Want een hoop is op papier ideaal maar in de praktijk alles behalve dat. Kijk eens naar de biomassacentrales waarvoor door heel nederland natuurgebieden kapot gemaakt worden, zelfs in de steden zie je allerlei groenstroken gehalveerd worden. De bossen worden flink uitgedunt. Em we importeren massaal hout uit de VS om die centrales maar tevreden te stellen. En dan niet eens gesproken over de uitstoot in de omgeving en we bij Venlo de grens over de zwaarste bruinkool centrales hebben staan die nagenoeg alles wat we hier proberen te niet doet. En zo zijn er nog legio voorbeelden, gewoon minderen dat is de enige oplossing. Dat is een voordeel van corona, we kunnen nooit meer roepen dat de luchtvaart amper invloed heeft, dat thuiswerken niet werkt. Ik hoop dat er iets blijft hangen en we er wat van leren
... zelfs in de steden zie je allerlei groenstroken gehalveerd worden. De bossen worden flink uitgedunt.
Heb je hier ook bronnen voor? Ik woon in Eindhoven en ik zie (niet bewust) groenstroken gehalveerd worden. Ik geloof niet dat Eindhoven een uitzondering gaat zijn (met de "brainport" initiatieven). Ook dat bossen flink uitgedund worden: ik wil je best geloven ... maar ik merk het niet.
Er wordt al jaren geroepen dat er steeds minder groen is, maar behalve uitbreidingen van steden/industrieën, merk ik het niet.
... De salderingsregeling wordt daarom vanaf 2023 vervangen door een terugleversubsidie, waarvan de exacte hoogte nog niet bekend is, vermoedelijk 7 tot 10 cent per kWh in plaats van ~21 cent nu.
Dat is een reden dat ik de plaatsing van de slimme meter bij ons thuis heb geweigerd. Ik wil niet dat iemand kan zien hoeveel energie ik aan het net lever (behalve als mijn netto jaarverbruik <0 is). Als ik zonnepanelen plaats, is dat mijn eigendom. Daar hoeft een ander dus niet aan te verdienen. We zijn al in een situatie waarin bedrijven met onze gegevens geld verdient en dat we dit normaal vinden, laten we alsjeblieft niet het pad in slaan dat het ook normaal wordt dat anderen met onze fysieke eigendommen geld gaan verdienen.
Ik denk dat het misschien het beste voor de maatschappij is dat iedereen met zonnepanelen stroom kan opwekken en dat de netwerkbeheerder/leverancier gaat fungeren als "accu": de door consumenten overdag teveel opgewekte stroom opslaan en 's nachts terug kunnen geven.
Dan zouden we ons moeten focussen op manieren om deze accu zo goed mogelijk te maken: het hoogste rendement naar "accu" en van "accu", tegen zo laag mogelijke kosten en een lage tot geen impact op het milieu. Een stuwdam kan daarbij ook als "accu" gezien worden.
Dat is een reden dat ik de plaatsing van de slimme meter bij ons thuis heb geweigerd. Ik wil niet dat iemand kan zien hoeveel energie ik aan het net lever (behalve als mijn netto jaarverbruik <0 is). Als ik zonnepanelen plaats, is dat mijn eigendom. Daar hoeft een ander dus niet aan te verdienen. We zijn al in een situatie waarin bedrijven met onze gegevens geld verdient en dat we dit normaal vinden, laten we alsjeblieft niet het pad in slaan dat het ook normaal wordt dat anderen met onze fysieke eigendommen geld gaan verdienen
Dit vind ik wel een interessante opmerking. Ik woon zelf op dit moment nog in een simpele huurwoning, maar heb een woning op het oog waar ik graag ook tzt panelen op wil plaatsen. Ik ben me bewust van de nieuwe salderingsregelingen, maar ik snap niet helemaal hoe andere bedrijven dan met deze nieuwe regeling/slimme meter geld zouden kunnen verdienen aan mijn eigen panelen. Hoe zie je dat voor je? Overigens voor de duidelijkheid, ik ben het er niet mee oneens of iets dergelijks, vooral erg benieuwd.
Als volgt:
Stel, je verbruikt 2500kWh stroom per jaar en je panelen leveren 1800kWh op jaarbasis.
Wat je panelen leveren, dat kun je niet altijd direct gebruiken. Dus moet je terugleveren aan het net (stel dat je 300kWh zelf kan verbruiken en 1500kWh terug het net in duwt). Bij een 'domme' meter is de afname jaarlijks 700kWh (2500kWh-1800kWh). Bij een slimme meter is je afname jaarlijks 2200kWh, je verbruik wordt voor 300kWh door je panelen geleverd (en maakt je totale verbruik van 2500kWh) en de meter ziet dat je 1500kWh terug het net in hebt geduwd.
Wat levert het de leverancier op?
Stel je betaalt €0,20 per kWh en het zou (in 2023) €0,10 opleveren per kWh als je aan het net levert.
Met een 'domme' meter betaal je de leverancier 700(kWh) x €0,20 = €140 per jaar.
Met een slimme meter betaal je 2200(kWh) x €0,20 en krijg je 1500(kWh) x €0,10 terug. Dat is €440 - €150 = €290 netto per jaar. Dat levert de leverancier €150 extra per jaar op i.v.m. een 'domme' meter. Dat een slimme meter dus gaat besparen, dat betwijfel ik.
Misschien heb ik iets over het hoofd gezien, zoals dat een 'domme' meter niet één op één terugtelt, maar ik wil niet dat de leverancier met mijn terugverdientijd gaat spelen.
De enige situatie waarbij ik me voor kan stellen dat een slimme meter wél nut heeft, is wanneer je zoveel panelen hebt dat je netto een energieleverancier bent en bij een 'domme' meter verbruik onder nul je geen geld op gaan leveren en bij een slimme meter misschien wel.
Dat klinkt ontzettend logisch en is totaal niet waar ik zelf aan gedacht zou hebben. Ik ben net als velen hier wel van de tech, en inzicht hebben in vebruik klonk erg interessant door middel van zo'n slimme meter, daar ben ik nu wel een beetje van af gestapt eigenlijk.
Graag gedaan. Ik was al zeer sceptisch over de slimme meter (of slimme thermostaat). Het zou kunnen helpen om je kosten te reduceren, maar in de praktijk klinkt dat nogal bewerkelijk of wordt het simpelweg niet gerealiseerd. Ik wantrouw bedrijven ook altijd een beetje uit principe en het lijkt (helaas) terecht. Ik heb geen zonnepanelen, omdat ik weinig effectief dakoppervlak heb, plus nog erg de kat uit de boom kijk.
Ze zijn niet per se mooi (als je kijkt naar algemene opinie), ik ben op zich wel dol op tech maar uiteindelijk moet het ook nuttig zijn. Ik geloof wel dat ze op den duur rendabel kunnen zijn, maar dan moet je niet de grapjes hebben zoals met een slimme meter. Ook bij verkoop van je huis moet je ook iemand hebben die ze wil en kan betalen.
Maar terug naar het artikel en het grotere geheel, de maatschappij: ik heb al genoemd dat we ons meer kunnen focussen op "accu"-functionaliteit, ik zal het een energiebuffer noemen: vraag naar energie wisselt en dat zal veelal blijven. De netwerkinfrastructuur ligt er al grotendeels, we kunnen misschien kijken naar smartgrids en het combineren met een complex systeem wie wanneer zijn wasmachine laat draaien, maar ik denk dat we als maatschappij meer gebaat zijn met een energiebuffer. Dan kunnen we het volgende doen, wat al deels in gang is gezet:
1. Elektriciteitproductie mag meer bij individuele consumenten liggen d.m.v. zonnepanelen. Straling van de zon is gratis en dit gebruiken levert erg groene energie op. Op termijn is het wel belangrijk dat levensduur écht goed is: minimaal >10 jaar of liever >20 jaar, én dat de vervaardiging zo schoon mogelijk gebeurt.
2. Ga van het gas: inductiekookplaten en warmtepompen (maar doe het dan goed: bereid woningen nu voor dat er warmtepompen liggen en de juiste type radiatoren, waarmee je ook kan koelen. Ik ben een paar jaar terug gaan kijken naar een warmtepomp en kwam tot de volgende conclusie: een grond-water warmtepomp levert een hoog rendement, maar is het duurst. Om je huis voldoende te kunnen verwarmen/koelen, is het handig om de leidingen in de grond diep in te boren. Anders heb je daar onvoldoende buffer en zal je duur elektrisch moeten bijstoken. Diep boren is duur. In mijn huis heb ik alleen gewone radiatoren, terwijl een warmtepomp beter kan werken met vloerverwarming. Wil je koelen, dan zijn speciale wandradiatoren handig (of een warmtewisselaar in het plafond). Allemaal niet goedkoop en radiatoren plaatsen betekent mogelijk minder flexibiliteit bij verbouwen. Kortom: wil je het echt leuk en goed doen en volledig profiteren van alle voordelen (meeste tijden hoog rendement, praktisch verwarmen én koelen), dan zul je denk ik rekening moeten houden met minimaal €20.000. En de terugverdientijd zal lang zijn, en dan moet alles ook heel blijven.
Zodra van beide sprake is, dan creëren we een situatie waarin individuele burgers kunnen voorzien in de elektriciteitsbehoefte. Die is ook nog eens groen. Dan zal een netwerkbeheerder moeten kunnen voorzien in het netwerk en zal er alleen nog maar een energiebuffer nodig zijn. Eventueel kunnen windmolens de energievraag nog opvangen, als individuele burgers dat niet voldoende kunnen.
Maar dan moet er wel (meer) gezocht worden naar een goede energiebuffer. In het artikel komt bijvoorbeeld wel stuwmeren naar voren, wat een optie zou kunnen zijn, maar misschien is er nog wel iets anders. Enige nadeel is het verlies in energie (omzettingen en bewaren kan energie kosten), investeringskosten en ecologische voetafdruk (hoe groot is het, bederft het het landschap of milieu).
Heel simpel, als jij een ouderweste meter hebt kun jij je lol straks op. Je meter draait gewoon terug en niemand die ziet hoeveel jij terug hebt geleverd. Met de nieuwe meter is dat een gescheiden iets en kunnen ze je gewoon minder gaan betalen dan dat je voor een afgenomen kwh betaald. Daarom moet iedereen aan de slimme meter niet om je zogenaamd bewust zuiniger te krijgen
Je eigen ogen, ga maar in je omgeving kijken, mits je in het zuiden woont. Ik ben een natuur freak. Kom al 25 jaar in alle bossen in noord brabant en boskap is er altijd al geweest voor de meubel industrie, maar sinds ze een paar jaar is het veel rigoreuzer en zie je dat het vaak delen zijn die helemaal niet bruikbaar zijn als degelijk kwalitatief goed hout maar wel belangrijk is voor de flora en founa. Ik kan voorbeelden noemen. Spoorbrug maaspoort, den bosch. Kant treurenburg, heb je een groenstrook. Voor 3/4 weggezaagd. Deze strook is er altijd al geweest. Rij er regelmatig voorbij. Afslag veldhoven asml, daar heb je een park met veel kleine bomen. Eind jaren 90 bij simac gewerkt en saar wandelde we altijd. Ook voor meer dan de helft weggezaagd. En zo zullen er nog veel meer plekken zijn. En dit is allemaal klein grut om t zo te noemen. Totaal nergens bruikbaar voor behalve biomassacentrales, is geen kwalitatief productiehout voor meubelindustrie.
Zonder die specifieke locaties te kennen zijn er in Brabant sowieso verschillende redenen om te kappen:
* Naaldbossen zijn niet inheems in Nederland
* Klimaatverandering maakt het nodig om andere aanplant te hebben
* Naaldbossen zijn kwetsbaar voor ondermeer brand
* Naaldbossen dragen weinig bij aan de biodiversiteit, ondermeer omdat de bomen te dicht op elkaar staan
* Naaldbossen in Brabant hebben veel te lijden van de letterzetter, vele hectares sterven af
* Ook bossen moeten verjongd worden
Er kunnen vele redenen zijn waarom er aan boskap wordt gedaan, maar dat zal zelden zijn om zomaar even te verbranden in een biomassacentrale. We hebben de laatste decennia een sterke groei gezien in het actief beheer van onze bossen waarbij het al lang niet meer gaat om het hebben van bossen, maar om het vinden van een goede balans waarbij vooral inheemse plantgroei terug voorrang moet krijgen op de ooit geïmporteerde soorten.
Bossen voor industrieel gebruik worden vandaag de dag zeer specifiek voor dat doel aangepland met boomsoorten die zeer snel groeien. Men kan al lang niet meer zomaar een bos opkopen en dat dan gaan kappen voor industrieel gebruik.
Bedankt voor je uitleg! Laat ik vooropstellen dat ik ook graag in de bossen kom
Ik begrijp dat er wellicht meer gekapt wordt op bepaalde plekken, en misschien zelfs onnodig gekapt wordt, maar ik zie in je voorbeelden niet direct bewijs dat er "onnodig gekapt wordt om biomassacentrales operationeel te houden".
Als dat wél gebeurt is dat mijn inziens absoluut onwenselijk en zouden we daar snel iets aan moeten doen!
In Nederland valt het wel mee met de houtkap, maar Nederlandse biomassa centrales draaien vooral op Noord-Amerikaans hout. Daar vindt een kaalslag plaats voor onze 'groene' energie. Het achterliggende probleem is het achterhaalde systeem van subsidies op productie van stroom (Ipv meer subsidies aan ontwikkeling van alternatieven).
Yup, wel appart, een lovend stuk over emissieloos, net bij uitkomen van laatste van Michael Moore. Voor de mensen die het niet gezien heeben, hij staat gratis op Youtube. Conclusie: greenenergie is vervuilender dan fossiel. We zijn weer behoorlijk besodemieterd
Vijf kerncentrales van 3200MW zouden bij 8000 draaiuren per jaar in totaal 128GWh kunnen leveren, terwijl de totale vraag zo'n 120GWh is. Op papier lijkt dat voldoende, maar het totale vermogen van 16.000MW is niet voldoende om pieken op te vangen, die momenteel oplopen tot 19.000MW. Kerncentrales zijn dus geen totaaloplossing
Volslagen bizarre reden om kern energie weg te cijferen. "Met 5 centrales redden we het niet dus kan het niet". Wat is er tegen om er dan 6 of 7 of 8 neer te zetten??
De kosten? En de enorm lange tijdsduur om ze te bouwen?
Een nieuwe kerncentrale kost tegenwoordig gemiddeld 10 miljard euro. Verder gaat er veel tijd, doorgaans zeker tien jaar, overheen. Zo bedragen de bouwkosten van Engeland’s nieuwe kerncentrale bij Hinkley Point, de eerste sinds 1995, al bijna 23 miljard euro. De twee reactoren tellende kerncentrale in het Amerikaanse Georgia ziet de kosten stijgen van ruim 12 naar 20 miljard dollar. De geplande oplevering - nu in 2022 - verdubbelde ruim van vier naar negen jaar.
Daarnaast is er best wel wat weerstand tegen kernenergie, na akkefietjes als met Three Miles Island, Sellafield, Chernobyl en, iets recenter, Fukushima.
Denk niet dat kernenergie, in de vorm van kernsplitsing, nog een toekosmt heeft. Wellicht kernfusie wel, maar het duurt nog enkele tientallen jaren voor we daar een praktisch bruikbare (dus niet-test) reactor voor hebben gebouwd. Idem met thorium enzo.
We zullen in de tussentijd toch *iets* moeten, want dat we niet op de huidige voet door kunnen gaan kan iedereen met 2 ogen in zijn hoofd wel zien.
Teruggrijpen op Chernobyl is hetzelfde als de auto verbieden omdat de Ford Model-T geen airbags heeft.
Tien jaar is niets op de totale doorlooptijd van energie transitie. Als de schop nu de grond in gaat zijn we in 2031 klaar! What's not to like?
De hoge kosten zijn grotendeels verzekeringen en procedures, niet in de laatste plaats veroorzaakt door "we zijn tegen alles kern.." groeperingen. En met 10 miljard per stuk ben je spekkoper als je er 8 nodig hebt. Het gat in de begroting door Corona is *dit jaar* 92 miljard, even als perspectief.
Is kern energie de silver bullet? Zeker niet! Maar het is een zeer goede techniek als overbrugging naar echt duurzame oplossingen, eventueel zelfs fusie.
Als de schop nu de grond in gaat zijn we in 2031 klaar! What's not to like?
What's not to like is dat kernenergie een leuke oplossing is op dit moment, maar het eenzelfde egocentrische insteek heeft als fosiele brandstoffen gebruiken. Namelijk, toekomstige generaties opzadelen met de shit. Bij kernenergie is dit nog erger dan bij fosiele brandstoffen, want van die laatste merken we zelf nog de consequenties in de vorm van klimaatverandering, lucht- en milieuvervuiling, etc.
Nu kun je zeggen, ach het is niet zo erg, de hoeveelheid afval is gering in verhouding met de opbrengst en de CO2 uitstoot is minimaal.
Maar feit is dat we het diep onder de grond / in bunkers opslaan omdat we geen idee hebben wat we er mee moeten, en daarmee het probleem maar doorschuiven naar een toekomstige generatie die hopelijk wel een oplossing heeft.
Je kan ook zeggen, als we nu geen kernenergie gebruiken dat zijn er uberhaupt geen toekomstige generaties meer, maar met een beetje wil kunnen we echt genoeg zon- en wind-energie opwekken voor de hele wereld en daarmee ons zelfveroorzaakte probleem ook zelf op te lossen.
Het is vreselijk duur geworden vanwege nieuwe regelgeving blijkbaar, want die oude centrales draaien nog perfect en veilig. Als de politiek jarenlang niet naar kernenergie durft te kijken en er alleen maar blind geld wordt gegooid naar zon en wind is het logisch dat het onderzoek achterblijft en het wordt ingehaald.
Als er gewoon op was doorontwikkeld waren we al 17 jaar geleden aan borsele2 begonnen en was die 7 jaar geleden op zijn laatst in gebruik geweest. Had heel wat zonneparken en windmolens kunnen voorkomen. Maar door gesteggel door juist de partijen die zeggen ‘groen’ te zijn wordt dit tegengegaan.
Dat de energiebedrijven liever een zelf te kiezen energieprijs hebben, en mensen verplichten om zelf te investeren dat alles ‘smart’ wordt is ook logisch, dan kunnen de winsten nog verder omhoog.
Three Miles Island, Sellafield, Chernobyl en, iets recenter, Fukushima.
En als je de meest royale realistische schattingen neemt van het aantal slachtoffers dat daarbij zijn gevallen, dan is alleen al deze corona pandemie dodelijker. De tsunami bij Japan was dodelijker.
Die disproportioneel emotionele grens bij kernenergie, waar lobbyisten en gesponsorde actiegroepen dankbaar gebruik van maken, is niet realistisch.
Interessant is bijvoorbeeld het aantal doden dat valt per 1000 TwH opgewekte energie:
Dat is helaas het nadeel van een grote groep "roeptoeters" die claimen dat windmolens en zonneparken "DE" oplossing zijn, dan vergeten ze wel dat er inderdaad en onmiskenbaar dure en "zeldzame" uitputbare materialen voor nodig zijn om deze te maken, die dan nog vaak op bedenkelijke wijze zijn ontgonnen.
Tevens houden ze ook geen rekening met de veel kortere levensduur en de daar bij horende recyclage kosten, wat voor bepaalde stoffen in een pv paneel zelfs niet mogelijk is
Voorlopig moeten we in mijn ogen dan ook inzetten op thorium reactoren en (hopelijk) vanaf 2030 kunnen we dan tokamak fusie reactoren gaan bouwen.
Tokamak energy heeft al een werkende reactor die weliswaar momenteel nog geen winst maakt (voorlopig nog meer energie nodig dan wat eruitkomt).
Ze zitten echter mooi op schema (volgens hun) en zouden tegen 2025 operationeel moeten zijn om effectief stroom op het net te steken in de uk, om dan tegen 2030 commercieel te gaan en reactoren te gaan "verkopen".
Uhh, bouwen ze ook kerncentrales op zee of op daken? Wat een kul argument, je kan prima groene energie opwekken op plekken die je verder niet gebruikt of als secundair gebruik.
Het hele verduurzamen kost ons allemaal heel veel geld. Niet alleen subsidies voor aanschaf van deze dingen windmolens, zonnepanelen. Dan ook nog salideren. Dan denkt de overheid weer van nou maak potje voor dit te stimuleren potje leeg stop ik ermee. Maar ondertussen heeft de overheid, met hun subsidies, zo'n slecht energie systeem opgebouwd dat wij als inwoners dit energiesystemen weer moeten recht trekken. Door hogere beheerskosten op onze rekening. Dan zeg ik overheid regel die problemen zelf veroorzaakt nu ook maar..... wellicht was zonder subsie dit allemaal veel beter verlopen, dus minder verduurzamen, of de echte kosten hiervan doorberekenen.... voorruit kijken......
Je bedoelt eigenlijk dat de overheid weer net als vroeger de baas moet zijn over de nuts bedrijven? Zodat er geen winst oogmerk hoeft te zijn en wij als samenleving het in controle hebben, zodat er word nagedacht over het grotere plaatje en vooral gekeken word naar de toekomst Ipv de dividend uitkeringen aankomend jaar en bonussen?
Precies, we hebben ons helemaal gek laten maken door die Amerikanen. Wij hadden in Europa altijd een overheid die er voor zorgde dat basisvoorzieningen op orde waren. We hebben veel te veel gekeken naar hun economische bubbel en gedacht dat we dat soort groeipercentages ook moesten halen. Alles is in de uitverkoop gedaan en nu moet het allemaal gered worden omdat het toch noodzakelijk blijkt. Laten we voortaan eerst eens zorgen dat iedereen op een normale, beschaafde manier kan leven en dan pas kijken naar het bruto nationaal product.
Edit: typefoutje.
[Reactie gewijzigd door Empror1 op 23 juli 2024 02:18]
Een kapitalisme met een sociaal correctiemechanisme, dat kennen wel al: het Rheinland model. Het zorgt voor economisch dynamiek zonder de excessen en uitwassen van het roofkapitalisme.
:strip_exif()/i/2003556534.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003556560.jpeg?f=imagenormal)
/i/2003556378.png?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2003555412.jpeg?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2003556536.jpeg?f=imagearticlefull)
/i/2002373441.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003556538.jpeg?f=imagenormal)
:strip_exif()/i/2003556558.jpeg?f=imagenormal)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005266104.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004934304.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004765722.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004352712.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004024452.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2006299936.jpeg?f=fpa)
/i/1351600707.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2001432627.jpeg?f=fpa)
/i/1290853523.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2001621469.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/1298020644.gif?f=fpa)
:strip_exif()/i/2001440689.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/1051179/crop5eaff9b249d12_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/354091/crop5fc1321b6391b_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/285051/teaglass_tweakers.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/277895/crop5eda5f3273e75_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/375504/Avatar2_Marcel.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/81611/headcrop.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/55093/UPpharoah.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/6764/cergorach.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/209552/Ravenb.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/151537/crop5db7498ca4eda_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/215031/crop5db1d4fe1001f_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/141198/crop6164051fbcf31.jpg?f=community){kind=small}
/u/204872/crop65a1d5f52b87f.png?f=community){kind=small}
/u/41514/crop5c3b77c8badbf_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/302313/crop58766c1b38923_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/94596/crop643fb12fd4e6d.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/78725/train-icon3.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/156227/joschka.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/249524/crop5f030a11c4426.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/65686/crop6794d65dab98b_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/270072/crop600be8fca1d4a.jpeg?f=community){kind=small}
/u/179202/crop56484cad6dfaa_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/250423/kersticon3.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/318718/crop56fafc6b1cf39_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/75323/5procentoog.JPG?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/464616/wvo-porsch-gif.gif?f=community){kind=small}
/u/45967/android-1.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/40608/SCSIlogo_small.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/14/wildhagen60x60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/871497/crop633aacd563cd2_cropped.jpg?f=community){kind=small}
