De eerste browseroorlog begon vroeg in de jaren negentig, al snel na de uitvinding van het wereldwijde web door de Brit Tim Berners Lee en de Belg Robert Cailliau. Het team achter Netscape Navigator had zich ten doel gesteld Mosaic van de troon te stoten, een browser die zelf populairder was geworden dan tal van kleine concurrenten. Netscape nam in 1995 de markt over op een moment dat het www enorm groeide, wat de aandacht van Microsoft trok.
Opkomst en ondergang van IE
Het bedrijf uit Redmond introduceerde in augustus 1995 de 1.0-versie van Internet Explorer en bundelde deze met Windows 95 via het Plus Pack van dat besturingssysteem. Netscape kon niet op tegen het tempo waarin Microsoft functionaliteit toevoegde en de combinatie met Windows maakte dat IE snel marktaandeel kon winnen. Van eind jaren negentig tot ongeveer 2006 was Microsoft de absolute alleenheerser met IE, maar deze positie maakte het bedrijf gemakzuchtig. De ontwikkeling van de browser stokte, wat opkomende concurrenten, met name Mozilla Firefox, de kans gaf marktaandeel af te snoepen.
In 2008 verscheen plotseling Chrome, met zijn kale interface en snelle rendering. Langzaam maar zeker wist Google meer gebruikers ertoe over te halen de browser te gebruiken, onder andere door deze aan te prijzen via de populaire zoekmachine. Microsoft zag in dat Internet Explorer niet meer de aantrekkingskracht van weleer kon krijgen en werkte aan een compleet nieuwe browser onder de projectnaam Spartan. In 2015 werd bekend dat deze zou gaan verschijnen als Edge.
Microsoft ontwikkelde Edge op basis van zijn eigen EdgeHTML- en Chakra-engines, en het bedrijf hoopte dat met een nieuwe naam, snelheid, compatibiliteit, een kale interface en de integratie in Windows 10 veel gebruikers weer overstag zouden gaan. Na de introductie voegde Microsoft tal van functies toe waarmee de browser zich moest onderscheiden van Chrome, zoals ondersteuning voor e-books, het maken van aantekeningen op pagina's en in documenten, en het opzij kunnen zetten van groepen tabs voor projecten.
Ondanks alle inspanningen lukte het niet om Edge ook maar een beetje populair te maken. Volgens Statcounter heeft de browser een wereldwijd marktaandeel van op het moment van schrijven 4,56 procent, minder dan Internet Exporer. Firefox doet het met 9,57 procent nog wel aardig, maar Chrome lijkt met een marktaandeel van bijna 70 procent onaantastbaar.
Dan maar over op Chromium
If you can't beat them, join them, moet Microsoft hebben gedacht, want in december vorig jaar maakte het bekend Edge te gaan baseren op Chromium, het opensourceproject dat aan de basis van Chrome staat. Die overgang liep vrij soepel, of Microsoft werkte er al even aan, want deze week verschenen de eerste testversies van de software waarmee het grote publiek de browser kan proberen.
Het gaat vooralsnog om de dev- en canaryversies, die respectievelijk wekelijks en vrijwel dagelijks updates ontvangen. Op de bètaversie, die een stuk stabieler moet draaien en om de zes weken door Microsoft wordt bijgewerkt, is het nog even wachten. We kunnen echter met de huidige testversies al een indruk krijgen van de browser die Windows-gebruikers ergens in de toekomst in hun besturingssysteem geïntegreerd krijgen. Krijgen we weer meer concurrentie op de browsermarkt?
Hoewel marktaandeel terugveroveren het doel lijkt, is de officiële lezing van Microsoft dat het meer compatibiliteit en minder fragmentatie voor het web wil. Ook noemt het bedrijf een regelmatiger updatecyclus als reden en wil het samenwerken om het web 'verder te evolueren'. Wat dit laatste betreft, draagt Microsoft zelf actief bij aan het Chromium-project.
De bijdragen richten zich in eerste instantie op het optimaliseren van Chromium voor ARM-64, zodat browsers op basis van het project native kunnen draaien op Windows op ARM. Daarnaast wil Microsoft zijn kennis op het gebied van accessibility inzetten voor Chromium, oftewel browsers toegankelijker maken voor mensen met beperkingen. Denk daarbij aan ondersteuning voor de Narrator-voorleesfunctie, brailleschermen en digitale vergrootglazen via Microsoft UI Automation-api's. Het vergroten van het contrast en het navigeren met toetsen vallen hier eveneens onder. Ondersteuning voor het schermtoetsenbord van Windows is toegevoegd, inclusief tekstinvoer via 'vegen' over letters.
In een later stadium wil Microsoft verbeteringen doorvoeren in de manier waarop Chromium met pdf's omgaat. Het bedrijf noemt bugfixes, betere schermlezerondersteuning en soepeler scrollen als voorbeelden. Het onderzoekt optimalisaties voor WebAuthn, om alternatieven voor wachtwoorden te bieden, de devtools, geheugengebruik en soepeler scrollen door webpagina's. Dit zijn allemaal onderdelen waarop Microsoft zich nadrukkelijk richtte bij de ontwikkeling van de eigen engines voor Edge en die kennis wil het nu voor Chromium inzetten.
Naast directe bijdragen leveren aan Chromium belooft Microsoft 'nauw betrokken te blijven' bij discussies over standaarden, onder andere bij organisaties als de W3C, ECMA en Whatwg, waar volgens de ontwikkelaar de stemmen van concurrenten en de webgemeenschap te horen zijn.
Behalve te hebben bijgedragen heeft Microsoft natuurlijk ook het nodige geschrapt en vervangen bij Chromium. Het is dan wel een opensourceproject, maar Google-diensten zijn diep in de code verweven. Microsoft heeft onder andere functionaliteit voor Google Pay, Google Now, Safe Browsing en Cloud Print verwijderd. Ook diensten als vertalen, spelling checken en spraakinvoer zijn geschrapt om die in de toekomst te kunnen vervangen door Microsoft-alternatieven. Uiteraard heeft Microsoft zo zijn Bing-zoekmachine en Windows Defender SmartScreen, dat beschermt tegen phishing en malware, geïntegreerd.
Voor Windows 10, 8, 7 en macOS
De dev- en canary-edities van Edge op Chromium zijn in eerste instantie alleen op Windows 10 te installeren. Gebruikers kunnen beide versies draaien, naast het al bestaande Edge op de EdgeHTML-engine, waarbij verschillende icoontjes aangeven welke versie het betreft. In een later stadium maakt Microsoft de stabiele versies beschikbaar en ook komen er varianten voor macOS, Windows 8.1 en Windows 7. Dat laatste is opvallend, aangezien de ondersteuning voor dat besturingssysteem op 14 januari volgend jaar stopt. Edge op EdgeHTML verscheen niet op eerdere Windows-versies, volgens Microsoft vanwege de integratie met Windows 10. Op een later moment vervangt Microsoft de huidige versie van Edge bij Windows 10 door de nieuwe op Chromium gebaseerde variant. Een Linux-versie staat niet op de planning maar volgt 'misschien'.
De installatie van de devversie verloopt vlot en de gebruiker krijgt bij de eerste keer openen de optie om met een schone lei te beginnen of gegevens van een andere browser binnen te halen. Daarbij gaat het om de browsegeschiedenis, opgeslagen wachtwoorden en favorieten, die Edge kan overnemen van Chrome, Firefox, Internet Explorer of de bestaande Edge-installatie. Ook kan de gebruiker kiezen of deze gegevens gesynchroniseerd moeten worden met andere Edge-installaties.
De volgende vraag betreft de weergave van nieuwe tabs bij Edge, waarbij er keuze is uit drie varianten: Inspirational, Informational en Focused. Bij de eerste krijgt de gebruiker een zoekvenster met dagelijks een nieuwe grote achtergrondafbeelding, bij Informational toont een nieuwe tab een zoekvenster met nieuwsfeed en bij Focused is er een kale achtergrond. De drie weergaven tonen links met favicons van veelgebruikte sites, en bij Inspirational en Focused verschijnt de nieuwsfeed bij het naar beneden scrollen. Met een hamburgermenu is de weergave aan te passen.
Verder is de interface zeer kaal. De url-balk bevat een ster om snel favorieten te selecteren, wie ingelogd is met zijn Microsoft-account ziet zijn account en er is een smileyknop om feedback naar Edge-ontwikkelaars te versturen. Ten opzichte van het 'oude' Edge ontbreken de mogelijkheden om het thumbnailoverzicht van openstaande tabs te zien, om openstaande tabs opzij te zetten en om notities toe te voegen. Ook de link naar de hub met favorieten, downloads, leeslijst en browsegeschiedenis ontbreekt nog.
Links het menu van het 'oude' Edge, rechts dat van Edge op Chromium
In plaats van een centrale hubzijbalk met toegang tot favorieten, downloads en geschiedenis toont Edge op Chromium die in drie aparte tabs. De gebruiker kan deze voortaan ook oproepen door edge://favorites, edge://downloads en edge://history in te voeren. De vraag is natuurlijk of de hub terugkeert bij de verdere ontwikkeling van de browser.
Microsoft heeft een speciale sectie voor webapps toegevoegd. Feitelijk is dit natuurlijk een soort favorietenpagina, maar dan voor sites die zich gedragen als een app in een browser, met soms offlinefunctionaliteit en enige integratie met het besturingssysteem.
Daarnaast is de extensiefunctionaliteit al aanwezig. De oorspronkelijke Edge-browser kreeg extensieondersteuning aan de late kant, wat Microsoft op kritiek kwam te staan. Niet alleen kunnen gebruikers nu direct extensies uit de Microsoft Store installeren, maar ook uit 'andere winkels'. Microsoft verwijst daarbij expliciet naar de Chrome Web Store. En inderdaad, het installeren van Chrome-extensies verloopt moeiteloos door in Edge naar Googles winkel te gaan en bij een extensie op 'add to Chrome' te klikken. Dat is een van de voordelen van de overstap naar Chromium natuurlijk. Waar het aanbod van extensies in Microsofts winkel nog beperkt is, kunnen gebruikers nu eenvoudig van het riante aanbod aan Chrome-extensies gebruikmaken.
Verder is een zeer basale mogelijkheid om te casten geïntegreerd, maar deze vond bij ons nog geen externe apparaten, waar de originele Edge dat wel deed. Interessanter is dat Edge net als Chrome nu een taskmanager heeft voor processen van tabs en extensies. Zo kun je zien wat binnen de browser veel geheugen of processorcapaciteit opsnoept en kun je processen afsluiten.
Het instellingenmenu bevat de basisinstellingen voor de browser, zoals websitemachtigingen om cookies te plaatsen, de camera te gebruiken en Flash te mogen draaien. Ook staan hier de privacyinstellingen en, enigszins verstopt onder 'adress bar', de mogelijkheid om Bing te vervangen door een andere zoekmachine. Dat kan pas, net als bij de originele Edge, als je bijvoorbeeld Google of DuckDuckGo een keer bezocht hebt. Edge detecteert deze dan automatisch en voegt de zoekmachine toe aan het rijtje. De instellingen zijn overzichtelijk en voldoende om al met Edge te kunnen werken. Ook tabbeheer is al aanwezig en hiermee kun je onder andere tabs pinnen en de audio per tab dempen. De optie voor een donkere modus ontbreekt nog.
Prestaties en verbruik
De prestaties van browsers zijn niet meer zo belangrijk als ze ooit waren. De grote browsers hebben hun prestaties redelijk op orde. Bovendien is het lastig de prestaties te meten. Browserbenchmarks kunnen een verkeerd beeld geven en benchmarks als Futuremarks Peacekeeper en Googles Octane worden niet meer onderhouden. Voor de volledigheid draaien we er toch twee, al was het maar om te kijken of daarin geen gekke dingen naar voren komen. Zo zien we bijvoorbeeld dat EdgeHTML nog geen ondersteuning voor WebGL 2.0 heeft en Edge op Chromium wel.
Browser | Html-engine | JavaScript-engine | Octane 2.0-score | Basemark Web 3.0-score | |||
Edge (Chromium) | Blink | V8 | 35229 | 292,08 | |||
Edge | EdgeHTML | Chakra | 30782 | 143,34 (draait WebGL 2.0 niet) | |||
Chrome | Blink | V8 | 34654 | 338,28 | |||
Firefox | Gecko (Quantum) | SpiderMonkey | 34936 | 289,83 |
Het verbruik van browsers is eveneens moeilijk te meten, maar als we Microsoft zelf moeten geloven, is Edge op EdgeHTML zuiniger dan Edge op Chromium, waarvan het verbruik vergelijkbaar is met dat van Chrome. Dit zal te maken hebben met de diepere integratie van het originele Edge in Windows 10 en het zal interessant worden om te zien of Microsoft verbetering kan brengen bij zijn nieuwe Edge.
Edge op Chromium ondersteunt zowel Googles Widevine Content Decryption Module als zijn eigen PlayReady DRM-module, terwijl Chrome en Firefox alleen Widevine ondersteunen. Dit betekent bijvoorbeeld dat Netflix in beide Edge-versies in 1080p en in sommige gevallen zelfs in 4k te bekijken is. In de Chrome- en Firefox-browsers ligt de maximale resolutie nog op 720p. Overigens zijn de Netflix-resolutie en andere beeldinformatie in de browser niet meer te controleren met de toetscombinatie ctrl+alt+shift+s. Netflix heeft deze functie eind vorig jaar uitgeschakeld.
Voorlopige conclusie
Wie pakweg tien jaar geleden had geopperd dat Microsoft zijn browser zou baseren op een opensourceproject dat door Google in gang is gezet, zou niet serieus zijn genomen. Aangezien gebruikers Edge tot nu toe compleet negeren, moet Microsoft wel drastische stappen zetten en eerlijk is eerlijk, het bedrijf omarmt open source meer en meer. Met Edge op Chromium heeft Microsoft een stevige ondergrond die tot meer compatibiliteit leidt. Vooral de mogelijkheid extensies uit de goedgevulde Chrome Web Store te kunnen installeren is een pluspunt. Wel is er nog werk aan de winkel, want waarmee gaat Edge zich van Chrome onderscheiden? Het originele Edge heeft enkele onderscheidende functies die niet voldoende waren om de honkvaste internetter te laten overstappen en alleen de overgang naar Chromium zal evenmin voldoende zijn.