Inleiding
De komst van de definitieve Internet Explorer 8 ligt alweer anderhalf jaar achter ons, terwijl de browsermarkt momenteel zeer dynamisch is. Zo timmert Google met Chrome aardig aan de weg en wil de zoekgigant zelfs een geheel OS rondom zijn browser opbouwen, het nog voor dit jaar aangekondigde Chrome OS. Mozilla blijft sleutelen aan Firefox, een browser die ook op mobiele besturingssystemen is te vinden. Microsofts browser heeft bovendien te kampen met een teruglopend marktaandeel, al is het nog steeds de grootste.
Maar IE8 vergrijst. Hoewel de browser ten opzichte van zijn voorgangers beter overweg gaat met de geldende webstandaarden, raakt hij wat snelheid betreft steeds verder achter op zijn concurrenten. Hierdoor draaien webapplicaties niet optimaal, terwijl ook Microsoft inziet dat webapps een deel van zijn toekomst vormen. De komst van Office Web Apps is daar een duidelijk voorbeeld van.
En versie 8 van Internet Explorer heeft nog een manco; het kan nauwelijks overweg met nieuwe of nog in aanbouw zijnde webstandaarden die nieuwe mogelijkheden bieden binnen de browseromgeving. Zo kan IE8 niet overweg met de nieuwe html 5-tags of websites die met behulp van css 3-code zijn opgemaakt.
Om de broodnodige inhaalslag te maken, kondigde Microsoft eind november vorig jaar de komst van Internet Explorer 9 aan. Daarbij stelde Microsoft dat de nieuwe versie inzet op hardwarematige versnelling en het ondersteunen van nieuwe standaarden. Na een viertal platform previews kan de eerste publieke bèta inmiddels worden gedownload vanaf Beautyoftheweb.com en moet duidelijk worden of IE9 voldoende te bieden heeft om met zijn concurrenten mee te gaan. Tweakers.net nam de proef op de som en installeerde de browser op een Windows 7-pc.

Minder is meer
Het eerste wat opvalt wanneer we Internet Explorer 9 starten, is de ingreep van Microsofts IE-ontwikkelteam op de gebruikersinterface. In lijn met de laatste (test)versies van Firefox en Chrome is gekozen voor het motto 'minder is meer', terwijl de gui van Internet Explorer 8 nog met allerhande toeters en bellen was uitgerust.
/i/1285521558.png?f=thumb)
Aan de bovenzijde van de browser valt direct op dat het zoekvak is verdwenen. Gebruikers die een zoekopdracht willen afvuren, standaard bij Microsofts Bing, moeten hun zoektermen voortaan in de adresbalk plaatsen, een sanering die al eerder in Chrome is toegepast. Microsoft noemt de adresbalk OneBox.
Links van de OneBox zijn de traditionele knoppen voor achterwaartse en voorwaartse navigatie te vinden. De stop- en reload-knoppen bevinden zich weer in de OneBox, maar kunnen tot één button in elkaar worden geschoven. Deze adresbalk heeft wat weg van de awesomebar van Firefox en zoekt niet alleen in de gekozen zoekmachine, maar ook in de browse-geschiedenis en de favorietenlijst. Voor Bing, Amazon en Wikipedia is 'visueel zoeken' beschikbaar.
Aan de rechterkant vinden we slechts drie knoppen: home, bookmarks en tools. Tabs worden direct naast de OneBox geopend. Voor gebruikers die gewend zijn om veel tabs te openen is dit niet altijd even prettig, omdat er al vrij snel ruimtegebrek ontstaat, zeker op kleinere beeldschermen. Hierdoor moet met behulp van pijltjes worden gescrolled.
Het tabbeheer is verder grotendeels in orde, maar wel beperkt. Tabs kunnen onder andere worden verschoven, gedupliceerd en ververst, terwijl per ongeluk gesloten tabs met een undo-functie kunnen worden hersteld. We missen wel een sluitknop op tabs die niet actief zijn, zodat twee kliks nodig zijn om deze te sluiten. Ook kunnen tabgroepen, die zijn te herkennen aan eenzelfde kleurstelling, nog steeds niet worden opgeslagen.
Bij het openen van een nieuwe, nog lege tab – bijvoorbeeld door de shortcut ctrl-t te gebruiken – krijgt de gebruiker een lijst te zien met de tien meest bezochte pagina's. Dit mechanisme kennen we al van andere browsers, maar de IE9-implementatie toont geen thumbnails van sites; de gebruiker krijgt uitsluitend een aantal favicons te zien. Daaronder wordt nog een balk getoond die aangeeft hoe vaak een site wordt bezocht. Ook hier hebben de Microsoft-designers dus voor het kiss-principe gekozen.
Standaard zijn de status-, commando- en favorietenbalk in IE9 uitgeschakeld. Dit levert meer screen estate op, zodat een website meer tot zijn recht komt, en levert als bonus een rustiger interface. Sommige gebruikers zien echter de 'vertrouwde' werkbalken graag terug. Dit kan eenvoudig door met de rechtermuisknop naast de lege ruimte bij een tab te klikken en de gewenste balken te activeren. Tabs kunnen in Windows 7 ook gebruikmaken van de Aero Snap-feature door ze naar de zijkant van het scherm te slepen.
Ook de zoekfunctie binnen een webpagina, traditioneel op te roepen via de ctrl-f-shortcut, is verbeterd, mede omdat een automatische highlightfunctie is geïntegreerd. Wat we als storend ervaren, is dat de bèta geen goede feedback geeft over hoe ver het laden van een pagina is gevorderd. Er wordt slechts zeer kort voortgangsinformatie op de tab getoond en ook de statusbalk blijft leeg. Dit is vooral vervelend bij trage verbindingen. Microsoft zou inmiddels van deze bug op de hoogte zijn.
Een ander minpunt van het nieuwe design is dat de titelbalk van het venster niet langer de title-tag van de geopende pagina toont; deze is uitsluitend in de tab te lezen. Microsoft stelt echter dat de gui slechts 68 pixels hoog is, terwijl concurrende browsers meer ruimte in beslag nemen.
Addons Advisor en Pinned sites
Als we IE9 voor de eerste keer openen, worden we getrakteerd op een nieuw dialoogvenster. In de Addons Advisor zijn de laadtijden van de diverse add-ons opgesomd. Met een druk op de Disable-knop kan een add-on worden uitgeschakeld, zodat de browser de volgende keer sneller start. In ons geval bleek een add-on van Skype een opstartvertraging van 0,3 seconden op te leveren, wat uiteraard onaanvaardbaar is. De mogelijkheid om een add-on direct naar het strafbankje te sturen is dan ook zeer welkom en een mogelijk interessante nieuwe feature voor add-on-verslaafden in andere browsers.
Een andere interessante vernieuwing in IE9 is de mogelijkheid om websites als applicaties in de taskbar te plaatsen. Microsoft noemt deze functie pinned sites en een dergelijke koppeling wordt gemaakt zodra een gebruiker het favicon in de adresbalk of een tab naar de taskbar versleept. Vervolgens verschijnt de snelkoppeling permanent in de taakbalk van Windows 7.
Wanneer een pinned site wordt geopend, nemen de navigatiepijlen de overheersende kleur van de favicon aan en verschuiven ze een fractie naar rechts. Ook wordt de favicon opnieuw getoond, waarbij hij dienst doet als 'home'-knop.
Microsoft hoopt met de pinned sites gebruikers een methode te geven om veelbezochte websites een eigen ingang te geven, terwijl voor reguliere surftochten een 'normaal' browservenster kan worden ingezet. Het concept heeft veel weg van de Prism-add-on van Mozilla Firefox en de optie 'toepassingssnelkoppelingen maken' in Chrome, maar in tegenstelling tot Googles browser blijft het openen van tabs nog steeds mogelijk, terwijl ook de navigatieknoppen zichtbaar blijven. Microsoft schakelt veiligheidshalve wel alle add-ons uit die een gebruiker eventueel heeft geïnstalleerd.

Websites kunnen de pinned sites ook extra functionaliteit meegeven. Zo krijgen we een aantal site-specifieke mogelijkheden in de jumplist als we Twitter op de taakbalk plaatsen en met de rechtermuisknop op het icoon klikken. Bij Twitter zijn dit onder andere het tikken van een nieuwe tweet of het lezen van direct messages. Andere websites bieden de mogelijkheid om bijvoorbeeld streaming audiobestanden af te spelen of te pauzeren. Met behulp van een api kunnen ontwikkelaars eigen jumplists opstellen, al dan niet met extra instructies.
Of het toepassen van jumplists in combinatie met de pinned sites een grote vlucht gaat nemen, is echter de vraag. In IE8 introduceerde Microsoft de zogenaamde Web Slices, maar er zijn slechts weinig websites die van deze browsergebonden functionaliteit gebruikmaken. Een ander nadeel is dat er specifieke Microsoft-code moet worden geschreven. Bovendien wordt de code op een weinig slimme manier geïmplementeerd, zo betoogde onze in house-webdeveloper Crisp nog op zijn Tweakblog. De softwaregigant had er beter aan gedaan om een open standaard bij het W3C neer te leggen.
Downloadmanager en SmartScreen
Bij de introductie van Internet Explorer 8, anderhalf jaar geleden, bleek Microsoft nog steeds geen downloadmanager in zijn browser te hebben opgenomen, waardoor het binnenhalen van bestanden een weinig gebruiksvriendelijke bezigheid bleef. Met IE9 wordt deze fout eindelijk rechtgezet en heeft Microsofts browser een heuse downloadmanager gekregen.
Het venster van de downloadmanager is overzichtelijk vormgegeven en biedt de mogelijkheid om lopende downloads te pauzeren of te annuleren. Ook kan op bestandsnaam worden gezocht en wordt gekeken of de ontwikkelaar zijn software al dan niet van een digitale handtekening heeft voorzien. Daarnaast worden bestanden niet langer in een tijdelijke cachefolder binnengehaald om daarna te worden gekopieerd; IE9 slaat de data direct op de gewenste locatie op. We missen nog wel een voortgangsbalk; er wordt alleen een percentage getoond. Evenmin is direct duidelijk hoeveel bytes zijn binnengehaald en welke downloadsnelheid wordt behaald; alleen een tooltip geeft deze informatie.
Een unieke feature van de downloadmanager is de reputatiebeveiliging. IE9 kijkt zowel naar de url van een download als naar de bestandsnaam. Alleen als blijkt dat de download veilig is, waarbij de browser informatie put uit de met beveiligingsinformatie gevulde Forefront-database, krijgt de gebruiker geen waarschuwingen te zien zodra een binnengehaald bestand wordt geopend.
De SmartScreen-feature, die ook al in IE8 is te vinden, is dus doorgetrokken naar de downloadmanager en moet helpen voorkomen dat gebruikers malware downloaden. In de huidige bèta is de functie nog niet zichtbaar; Microsoft wil de reputatiebeveiliging eerst in 'silent modus' laten draaien om zo te bekijken of de functionaliteit goed werkt. In toekomstige bètaversies wordt de downloadbeveiliging wel geactiveerd. Overigens kan de gebruiker de SmartScreen-functionaliteit ook uitschakelen.
Microsoft heeft ook gesleuteld aan de werking van de SmartScreen-functie tijdens het surfen. Niet alleen wordt er gewaarschuwd voor kwaadaardige websites, ook wordt er alarm geslagen als een embedded advertentie onveilig is. Hoewel de SmartScreen-functie voor de gemiddelde websurfer geen overbodige luxe is, krijgen anderen het gevoel dat Microsoft tijdens het surfen over hun schouder meekijkt.

IE9 slaat ook alarm als een gebruiker op een site komt waarbij niet alleen veilige content binnenkomt via een versleutelde https-verbinding, maar ook via het open en blote http-protocol. De gebruiker krijgt een dialoog te zien waarin wordt verteld dat alleen de veilige content wordt getoond. Het beveiligingsmechanisme tegen mixed content moet voorkomen dat aanvallers via een zogeheten man-in-the-middle-aanval gegevens buit kunnen maken. Door bijvoorbeeld javascript- of css-code te manipuleren, kunnen kwaadwillenden immers pogen om bijvoorbeeld inloggegevens te bemachtigen.
Wat ons tegenvalt, is dat het onoverzichtelijke 'internet options'-menu niet is bijgewerkt; de klassieke tabinterface die we van eerdere IE-versies kennen, met een onlogische indeling van items, is en blijft weinig gebruiksvriendelijk. Misschien past Microsoft dit instellingenscherm nog aan voor de final release van de browser, maar het is onzes inziens een gemiste kans.
Hardwarematige versnelling
Een van de belangrijkste vernieuwingen in IE9 is zonder twijfel het toepassen van de gpu voor alle renderingtaken. Daaronder vallen ook vectorgraphics in svg-formaat en lettertypes die in het Web Open Font Format zijn opgeslagen. Uniek is deze feature echter niet. Mozilla heeft aangekondigd dat Firefox 4.0 hardwarematige versnelling zal ondersteunen, terwijl ook Chrome deze functionaliteit krijgt. Microsoft stelt echter dat bij IE9 alle elementen op een webpagina met behulp van de gpu worden gerenderd, terwijl de concurrende browsers dit slechts ten dele zouden doen.
Omdat de hardwarematige versnelling gebruikmaakt van DirectX 10, werkt Internet Explorer 9 echter niet in Windows XP. Hoewel veel XP-gebruikers overstappen op Windows 7, is het jammer dat Microsoft deze keuze heeft moeten maken. Het zou echter voor de softwaregigant een enorme klus zijn om een aparte XP-versie te bouwen en te onderhouden. Bovendien is XP voor Microsoft end of life.
Om de mogelijkheden van hardwareversnelling aan het publiek te tonen, heeft Microsoft de IE Test Drive-site geopend. Zo kan onder andere een virtueel aquarium worden geopend, waarin het aantal rondzwemmende vissen kan worden vergroot. Daarvoor wordt de canvas-tag van de in aanbouw zijnde html 5-specificatie gebruikt.

Zelfs bij duizend vissen weet IE9 een acceptabele framerate te behalen op ons testsysteem: een bescheiden desktop-pc met een Intel Core 2 Duo op 2,13GHz, Windows 7, 2GB ram en een Nvidia Geforce GT240, terwijl Mozilla Firefox 4.0 Beta 3 het duidelijk moeilijker heeft. Ook Chrome 7 en Opera 10.70 hadden het zwaar. Hierbij moet echter worden aangetekend dat de testcode uiteraard door Microsoft zelf is ontwikkeld.
Verbeterde javascript engine getest
Ook in de Sunspider-benchmark van Webkit.org, waarbij de javascript-engine wordt getest, presteert IE9 een factor tien beter dan IE8 en benadert het de snelheid van de javascript-engines van Chrome en de laatste testversie van Opera. Ook is IE9 sneller in de test dan Firefox 4 bèta 3. Dit is te danken aan de nieuwe Chakra-javascript engine van Microsoft.
Sunspider Javascriptbenchmark |
Browser | Verwerkingssnelheid in ms (lager is beter) |
Internet Explorer 8 |
**********
5523 |
Firefox 3.6 |
*****
2512 |
Firefox 4 bèta 3 |
*
767 |
Internet Explorer 9 bèta |
*
556 |
Safari 5 |
*
538 |
Chrome 7.0.5 alpha |
*
489 |
Opera 10.70 alpha |
*
436 |
Chakra kan gebruikmaken van multicoreprocessors, waarbij de javascriptcode in een aparte thread wordt gecompileerd, terwijl de renderengine van IE9 zijn eigen werk doet. Verder is Chakra opgenomen in de browserkern, terwijl de javascript-engine in oudere IE-versies nog als een losse module werkte.
Wanneer we de inmiddels uit bèta gekomen Peacekeeper browserbenchmark van Futuremark draaien, waarbij opnieuw de javascriptprestaties worden gemeten, dan eindigt IE9 wat minder hoog. Chrome 7 wint de race net voor Opera 10.70. De browser verslaat echter met gemak IE8, dat opnieuw als laatste eindigt, en is ook een fractie sneller dan Firefox 3.6.
Peacekeeper browserbenchmark |
Browser | Score (hoger is beter)
|
Chrome 7.0.5 alpha |
**********
5387 |
Opera 10.70 alpha |
**********
5291 |
Safari 5 |
******
3337 |
Firefox 4 bèta 3 |
*****
2768 |
Internet Explorer 9 bèta |
****
2119 |
Firefox 3.6 |
***
1870 |
Internet Explorer 8 |
*
713 |
De ondersteuning voor nieuwe standaarden, en dan met name html 5 en css 3, is in IE9 redelijk in orde. Microsoft heeft er zelf ook veel vertrouwen in, getuige de lange tabellen met scores op het Windows Explorer Testing Center. Deze tabellen bevatten de resultaten van een groot aantal zelfontwikkelde test cases die Microsoft onder andere bij het W3C heeft gedeponeerd. Dit deed het IE-team al eerder bij de ontwikkeling van IE8 en de implementatie van de css 2.1-standaard.
Ondersteuning voor nieuwe standaarden
In een objectievere meting, de bekende Acid3-test, weet de browser een respectabele score van 95 uit 100 te halen, terwijl Internet Explorer 8 slechts een schamele 20 uit 100 behaalt. De bèta van IE9 moet echter zijn concurrenten voorlaten; de jongste bèta van Firefox 4 scoort 97 punten, terwijl het trio Opera, Chrome en Safari de volle score weet te bereiken.
/i/1285526902.png?f=imagenormal)
De reden dat IE9 niet de volle 100 punten haalt, is eenvoudig: Microsoft heeft niet alle nieuwe standaarden opgenomen omdat een aanzienlijk deel de finish nog lang niet heeft gehaald. Zo vermijdt Microsoft het risico dat een nog onvoltooide standaard op het laatste moment ingrijpend wordt gewijzigd. Het gevolg van dergelijke wijzigingen kan zijn dat miljoenen IE-gebruikers en -ontwikkelaars tegen niet goed functionerende sites aanlopen, omdat de code niet meer goed werkt. Microsoft bewandelt dus doelbewust de middenweg.
Desondanks ondersteunt IE9 nog een breed aantal open standaarden, waaronder woff-web fonts, ECMAScript 5, canvas bitmaps, uitvoerige dom-support en svg-graphics, zoals gedemonstreerd in de techdemo Never Mind the Bullets. Hierdoor hebben ontwikkelaars vermoedelijk voldoende nieuwe mogelijkheden voor de bouw van snelle en solide webapplicaties.
Over ontwikkelaars gesproken, Microsoft heeft in IE9 nog enkele nieuwigheden aan de met F12 oproepbare developer tools toegevoegd. Zo is het mogelijk om het netwerkverkeer te inspecteren, om zo de laadtijden van de diverse elementen op een webpagina te kunnen bekijken. Ook requests van javascript-elementen worden hier zichtbaar gemaakt.
Ontwikkelaars kunnen de user agent string eenvoudig aanpassen. Daarmee kan bijvoorbeeld worden gekeken of een nieuwe site ook goed draait als een oudere IE-browser wordt gesimuleerd. Daarnaast claimt Microsoft dat de css-view is verbeterd, waardoor complexe css-opmaak beter is te bewerken. Hoewel de mogelijkheden het nog niet halen bij populaire ontwikkeltools als Firebug en de Web Developer Toolbar voor Firefox, is het handig dat de developer tools standaard beschikbaar zijn.
Conclusie
Bij onze conclusie houden we natuurlijk een kleine slag om de arm, het betreft immers een bèta. Desondanks kunnen we Internet Explorer 9 een grote stap vooruit noemen voor de browser van Microsoft. Niet langer hebben we te maken met het te traag draaiende Internet Explorer 8, maar met een allround goed presterende browser. Het is weliswaar niet de allersnelste, maar de snelheidswinst die mede door het nuttige gebruik van de gpu is geboekt, mag indrukwekkend heten.
Ook de insteek van het IE-ontwikkelteam om alle onnodige opsmuk weg te laten, bevalt ons. Een sober vormgegeven browser lijkt ons in de praktijk efficiënter om mee te werken dan een bladerprogramma dat de eindgebruiker te veel wil laten doen door functies op te dringen.
De bèta van IE9 was tijdens een week intensief testen vrij stabiel te noemen; slechts eenmaal ging de browser onderuit. Doordat IE9, zoals vrijwel alle moderne browsers, elke tab keurig in een eigen proces laat draaien, was er verder weinig aan de hand.
Webontwikkelaars zullen vermoedelijk redelijk tevreden zijn met de aanstaande komst van IE9, omdat Microsoft nog meer nadruk lijkt te willen leggen op het ondersteunen van nieuwe, open webstandaarden, zoals html 5 en css 3.
Nadelen zijn er zeker ook. Zo vallen XP-gebruikers buiten de boot, want IE9 vereist nu eenmaal Windows Vista of Windows 7. Verder zullen powerusers vermoedelijk bij Chrome of Firefox blijven, omdat IE in de praktijk nog steeds moeilijk is uit te breiden met allerhande extensies. Het huidige aanbod van uitbreidingen, op nutteloze toolbars na, valt nog altijd tegen. Tenslotte moeten er nog wat plooien worden gladgestreken in de gui, maar dit zal vermoedelijk de komende maanden wel gebeuren.