Surface Pro van buiten
- Surface Pro X Plus
- Surface Pro X Elite
Samengevat
De instap-Surface Pro heeft een Snapdragon X Plus-processor en hoewel hij twee cores minder heeft dan de Elite, is hij alsnog snel en zullen velen hiermee toekunnen. Deze instapper is iets goedkoper dan bij de vorige generaties en heeft nu 16GB in plaats van 8GB werkgeheugen. De Surface Pro is verder mooi afgewerkt en heeft een uitstekende lcd aan boord. Er is ook een oledversie die mooier beeld geeft bij video, maar dat gaat wel ten koste van de accuduur. De koeling is erg stil en de accuduur is een redelijke twaalf uur tijdens browsen. Voor een tablet is het gewicht aan de hoge kant.
Samengevat
Het topmodel van de Surface Pro 11-lijn is voorzien van een Snapdragon X Elite-processor en een oledscherm. Die processor hebben we in andere systemen beter zien presteren, maar de keuze van Microsoft om het verbruik te limiteren en de koeling stil te houden, is begrijpelijk. De tablet is verder erg netjes afgewerkt en deze uitvoering heeft een prachtig oledscherm, met ook in sdr-modus een hele nette 600cd/m² aan helderheid. De accuduur is aardig, maar die van de goedkopere lcd-versie is iets beter. Voor een tablet is het gewicht aan de hoge kant.
(In) de doos
De Surface Pro wordt geleverd in een doos van geplastificeerd karton. De binnenverpakking is gemaakt van karton en papier. De tablet wordt geleverd met een 39W-lader met propriëtaire aansluiting.
De servicehandleiding is ook in het Nederlands te downloaden. Microsoft stelt een eigen analyse (EN) beschikbaar van de uitstoot die het apparaat genereert tijdens zijn levensduur.
In 2019 bracht Microsoft al een Surface Pro uit met Qualcomm-processor, de Surface Pro X. De Arm-processor in die tablet zorgde niet voor een doorbraak en dat gebeurde ook niet met de opvolger van die tablet en ook niet met de generatie daarna. Maar toen, in de zomer van 2024, lukte het wel. Microsoft besloot dat alle Surface Pro's voor consumenten alleen nog met de Qualcomm Snapdragon X geleverd zouden worden. Hetzelfde geldt voor de Surface Laptop (review) en het lukte Microsoft om vrijwel alle grote laptopfabrikanten mee te krijgen om ook CoPilot+-laptops, met Qualcomm-processor, uit te brengen.
We hebben op Tweakers ondertussen flink wat aandacht besteed aan CoPilot+-laptops met de Snapdragon X Elite-processor, maar nog niet aan de Snapdragon X Plus-processor. Dat is het kleinere broertje van de Elite, met acht of tien cores, in plaats van twaalf. Die Plus-processor zit in de goedkoopste Surface Pro. Maar hoe goed is die Plus-processor? Of wil je toch liever de Elite? In deze review zetten we de twee tablets tegen elkaar af.
Exterieur
Of je nou de duurste of de instap-Surface Pro aanschaft, van buiten zien ze er hetzelfde uit. Sterker nog, ze zien er al generaties lang vrijwel identiek uit. Sinds de Surface Pro 9 zitten de volumeknoppen niet meer aan de zijkant, maar aan de bovenkant en met ingang van deze nieuwe versie zijn de schermranden afgerond. Dan heb je het met de verschillen wel gehad. Is dat erg?
Nee hoor, want de Surface Pro is van buiten een heel mooi afgewerkte tablet. Het is het resultaat van jaarlijkse verbeteringen sinds de introductie van de eerste Surface in 2012 en dat levert een heel stevig aanvoelende tablet op, die gemaakt is van een magnesiumlegering. Het is wel een zware tablet, van bijna 900 gram. Ter vergelijking: de zwaarste iPad Pro weegt nog geen 600 gram. Aan de andere kant: de Surface draait een volledig desktopbesturingssysteem, terwijl de iPad een mobiel OS draait. De bredere functionaliteit van Windows komt dus wel met een prijs in de vorm van een hoger gewicht.
De Surface wordt gekenmerkt door de ingebouwde kickstand, waarmee je de tablet op tafel kunt zetten. Handig, vanwege het eerdergenoemde hoge gewicht. De kickstand kun je geheel traploos heel ver openvouwen, waardoor je hem ook als een soort tekentableau schuin op tafel kunt zetten.
Wat aansluitingen betreft is het een simpel verhaal: je hebt twee USB4-poorten aan de linkerkant, die je kunt gebruiken om de laptop op te laden en om een extern scherm of dock op aan te sluiten. Rechts zit Microsofts eigen connector, die compatibel is met de oplader die je erbij krijgt en een aantal van Microsofts eigen docks.
Microsoft levert de Surface Pro al sinds de eerste versie uit 2012 zonder toetsenbord en dat is gek, want zonder toetsenbord en touchpad doe je jezelf als Surface Pro-eigenaar echt tekort. Windows 11 werkt goed in combinatie met een touchscreen, maar voor de meeste software heb je toch meer dan een aanraakgevoelig scherm nodig. Microsoft verkoopt het Surface Pro-toetsenbord voor 160 euro. Dan heb je het 'gewone' toetsenbord. Als je de uitvoering wilt met de Surface Pen 2, die daarin draadloos wordt opgeladen, ben je 310 euro kwijt. Met de 1200 euro die de instap-Surface Pro kost, ben je er dus nog niet.
Aan het toetsenbord en de Surface Pen 2 is niets veranderd, behalve dat je ze in nieuwe kleuren kunt krijgen. Het toetsenbord is voorzien van achtergrondverlichting, klikt magnetisch tegen de tablet aan en het geheel voelt dan vrij stevig aan. Heb je een zware aanslag, dan zie je het toetsenbordje wel op en neer bewegen. Het is ook een goed idee om geen al te smerige handen te hebben als je het toetsenbord hanteert, want dat is gemaakt van alcantara. Volgens Microsoft kun je het makkelijk schoonmaken met een vochtige doek, maar voorkomen is beter dan genezen, want alcantara poetst alsnog lastiger dan metaal of plastic.
Als je de Surface Pro gebruikt, kun je inloggen met behulp van gezichtsherkenning. Ook daar is niets veranderd. Wat wel is veranderd, is de resolutie van de camera. Die is nu 12,2 megapixels, oftewel 4032x3024 pixels. Aan de achterkant zit ook een camera, met een resolutie van 10,5 megapixels, oftewel 3736x2802. De speakers zijn aan weerszijden van het scherm gemonteerd en brengen aardig goed geluid voort. Alles is natuurlijk relatief, maar gezien de dikte van de tablet weet de Surface Pro heel aardige lage tonen weer te geven. Omdat de speakers op de gebruiker gericht zijn, kun je de tablet goed gebruiken om een (video)gesprek mee te voeren zonder dat je een hoofdtelefoon gebruikt.
Benchmarks
Je kunt de Surface Pro 11 in verschillende uitvoeringen bestellen, maar de belangrijkste opties zijn de keuze voor een Snapdragon X Plus-processor met een lcd, of de Snapdragon X Elite-processor met een oledscherm. De X Plus-uitvoering heeft altijd 16GB werkgeheugen en is verkrijgbaar met 256GB of 512GB opslag. De X Elite-versie is te bestellen met 16 of 32GB geheugen en in de VS is hij zelfs met 64GB ram beschikbaar.
De goedkoopste Surface Pro kost ongeveer 1200 euro en is daarmee goedkoper dan de instappers van de Surface Pro 9- en Surface Pro 10-generatie. Bovendien waren die nog voorzien van 8GB werkgeheugen, terwijl nu 16GB de standaard is.
| |
Microsoft Surface Pro 11 |
Microsoft Surface Pro 11 |
| Processor |
Qualcomm Snapdragon X Plus X1P-64-100 |
Qualcomm Snapdragon X Elite X1E-80-100 |
| Cores/threads |
10/10 |
12/12 |
| Gpu |
Qualcomm Adreno 3,8Tflops |
Qualcomm Adreno 3,8Tflops |
| Werkgeheugen |
16GB Lpddr5x-8448 |
16GB Lpddr5x-8448 |
| Ssd |
Samsung MZ9L4512HBLU 512GB |
Samsung MZ9L4512HBLU 512GB |
| Wifi |
Qualcomm FastConnect 7800 |
Qualcomm FastConnect 7800 |
| Scherm |
13", 2880x1920 pixels, ips, 120Hz |
13", 2880x1920 pixels. oled, 120Hz |
| Schermpaneel |
LG LP129WT342166 |
Samsung ATNA30DW01-1 |
| Accu |
48Wh |
53Wh |
| Besturingssysteem |
Windows 11 |
Windows 11 |
De versies zoals wij ze testten zijn als bovenstaand. Het is opvallend dat Microsoft in beide gevallen niet voor de goedkoopste processor heeft gekozen. De X Plus-soc is er bijvoorbeeld ook met acht cores, maar Microsoft gebruikt alleen de versies met tien cores, terwijl voor de X Elite is gekozen voor de versie met een hogere klokfrequentie dan de standaardchip.
- Cinebench 24 Multi
- Cinebench 24 Single
Dezelfde X Elite gebruikt Microsoft ook in de Surface Laptop 7, die we onlangs testten, maar in de Surface Pro presteert diezelfde processor stelselmatig iets beter. Er valt echter meer uit de processor te halen als je hem meer laat verbruiken. Dat zie je in Cinebench, waar de Yoga Slim 7 duidelijk sneller is. Microsoft heeft ervoor gekozen om de processors zuiniger af te stellen en dat lijkt ons een goede keuze. Hoewel de tablets van actieve koeling zijn voorzien, is de behuizing vrij dun waardoor het geheel lastig koel te houden is als de cpu op een hoog vermogen zou draaien. De Plus-processor met tien cores kan de Elite-chips aardig bijhouden, vooral als het op singlecoretaken aankomt.
- 3DMark Night Raid
- 3DMark Night Raid - Graphics
- 3DMark Night Raid - CPU
Cinebench weet alle beschikbare cores volledig te benutten, maar bij 3DMark zie je dat dat niet helemaal lukt, waardoor de Surface met Snapdragon X Plus en -Elite-processor vrijwel hetzelfde presteren.
- Geekbench 6 .2 - Multi
- Geekbench 6.2 - Multi Integer
- Geekbench 6.2 - Multi Floating Point
- Geekbench 6.2 - Single
- Geekbench 6.2 - Single Integer
- Geekbench 6.2 - Single Floating Point
In Geekbench blijken de Surface Pro's behoorlijk snel te zijn en is de versie met de Plus-processor in sommige gevallen zelfs sneller dan de Surface Laptop 7, die de snellere Elite-processor heeft.
Tot slot kijken we met behulp van Blender of de tablets last hebben van throttling. Dat was bij de Surface Pro 9 wel het geval, maar bij de nieuwe versies niet echt. Je ziet het donkerblauwe en lichtblauwe lijntje na de eerste run omhoogschieten. Beide tablets beginnen aanvankelijk hun kloksnelheid zo ver mogelijk op te voeren, maar worden daarin binnen 30 seconden alweer beperkt. Vervolgens loopt de rendertijd op, maar blijft vervolgens ongeveer gelijk. Was er throttling op basis van temperatuur geweest, dan zou die rendertijd veel meer schommelen.
Beeldkwaliteit
Als je de Surface Pro 11 koopt, kun je kiezen voor een Snapdragon X Plus- of X Elite-processor. Deze varianten verschillen in snelheid, maar ze verschillen ook in het beeldscherm dat je erbij krijgt. De X Plus-versie heeft een 120Hz-lcd met een resolutie van 2880x1920 pixels. De X Elite-uitvoering heeft dezelfde resolutie en refreshrate, maar met een oledpaneel.
Met dezelfde resolutie en refreshrate is de vraag natuurlijk: welke is beter? Dat hangt helemaal van je gebruik af. Het oledscherm geeft in principe mooier beeld, omdat het de subpixels helemaal kan uitschakelen, waardoor zwart echt zwart is en niet donkergrijs, zoals bij een lcd. Maar zie je dat verschil ook? Als je in een normaal verlichte kantooromgeving zit en naar een spreadsheet kijkt, zul je beide schermen nauwelijks van elkaar kunnen onderscheiden. Zit je in het donker een film te kijken, met hdr, dan is het verschil wel duidelijk te zien en geeft het oledscherm veel mooier beeld. Een nadeel van oledschermen is wel dat ze iets meer energie gebruiken dan lcd's. Een ander nadeel is dat oleds slijten gedurende gebruik. Slijten ze ongelijkmatig, bijvoorbeeld doordat hetzelfde heldere element continu op dezelfde plek op het scherm wordt weergegeven, dan spreek je van inbranden, omdat de oleds op die plek harder zijn gesleten dan op andere plekken. De eerste laptops met oledschermen zijn sinds 2016 op de markt en je komt ze steeds vaker tegen, terwijl er vooralsnog geen verhalen van stelselmatig ingebrande laptopschermen bekend zijn. Het lijkt er dus op dat je bij normaal gebruik geen last zult hebben van inbrandende oledschermen.
Oled vs. lcd in hdr-video (links en midden) en browsen
Om te zien hoe de lcd- en oledpanelen zich tot elkaar verhouden, pakken we een colorimeter en Calman-software erbij.
- Helderheid wit
- Contrast
- Gemiddelde kleurafwijking
Beide schermen hebben een hoge helderheid, die in de buurt zit van de 600cd/m² die Microsoft belooft. De goedkopere Surface Pro heeft een, voor een lcd-scherm, uitstekend contrast van 2000:1, terwijl de oledversie uiteraard een oneindig hoog contrast heeft.
Er zijn echter meer verschillen, want het oledscherm heeft een groter kleurbereik dan de lcd-versie van de Surface Pro.
De sRGB-meting (links) en P3-meting
In de twee linker afbeeldingen zie je dat beide tablets de sRGB-kleurruimte netjes weergeven. De bolletjes staan in de vakjes, wat wil zeggen dat de meting (het bolletje) overeenkomt met de standaard (het vakje). Bij de grotere P3-kleurruimte lukt het de lcd-versie van de Surface Pro niet om de meest verzadigde kleuren weer te geven, terwijl de oledversie dat wel gemakkelijk doet. Ook hier hangt het weer af van je toepassing of dit verschil belangrijk is. De P3-kleurruimte wordt gebruikt bij hdr-video en je zou het ook kunnen gebruiken in grafische software. Kijk je vooral naar spreadsheets of gebruik je je tablet om het web rond te bladeren? Dan is ook dit verschil niet zo relevant.
Het is hoe dan ook mooi om te zien dat beide schermen in hun soort uitstekend presteren. Een helderheid van 600cd/m² is voor zowel oled als lcd erg goed en een contrast van 2000:1 is uitstekend voor een ips-paneel. De kalibratie is ook in beide gevallen netjes, dus welke beeldtechniek je ook kiest, de beeldkwaliteit is, in zijn soort, erg goed.
Geluidsproductie en accuduur
Hoewel je het in een tablet met een Arm-processor misschien niet zou verwachten, hebben de Surface Pro's wel degelijk een ventilator. Die zul je niet vaak horen, maar hij is er wel degelijk. We meten de geluidsproductie met behulp van een Larson Davis 831C-geluidsmeter met een 378A04-microfoon die is voorzien van een voorversterker. De microfoon heeft een noisefloor van 5,5dB(A). Door onvermijdelijk omgevingsgeluid is de noisefloor van onze geluidarme ruimte ongeveer 10dB(A). Als we een veilige marge nemen, kunnen we vanaf 12dB(A) consistente metingen uitvoeren. We meten de geluidsdruk op 50cm afstand, onder een hoek van 45 graden. We testen in drie scenario's: WebXPRT simuleert webbrowsen, PCMark 10 is representatief voor wat zwaarder desktopgebruik en Blender is een zware multithreaded workload voor de cpu. We meten de geluidsdruk over de periode die iedere test duurt en drukken het resultaat uit in een gemiddelde, LAeq, in dB.
- WebXPRT 3 - LAeq
- PCMark 10 Express - LAeq
- Blender - LAeq
In WebXPRT, dat browsen simuleert, zul je de ventilator niet horen. Ook tijdens PCMark, een test die ervoor zorgt dat de ventilators van de meeste laptops aanslaan, blijven de Surface Pro's doodstil. Vergelijkbaar gedrag zie je bij de Surface Laptop 7, hoewel die bij de zwaarste test in Blender nog stiller is dan de Surface Pro's. Die tablets kunnen bij die belasting hun warmte niet meer kwijt zonder dat de ventilator te horen is, maar de herrie valt nog altijd mee.
Accuduur
De accuduur meten we in verschillende scenario's. De eerste is tijdens het doorscrollen van een vaste set websites, met ingebouwde pauzes, om leestijd te simuleren. De tweede is een zwaardere belasting, met behulp van PCMark. Daarbij moeten we opmerken dat PCMark louter van x86-code gebruikmaakt, dus de processors niet op hun efficiëntst draaien. In de toekomst zullen we omschakelen naar een accutest die ook native op Arm-hardware draait.
- Accutest browsen
- PCMark 10 - Accu - Tijd
- Relatieve prestaties op accu
De duurdere Surface Pro met oledscherm is van een bijna tien procent grotere accu voorzien dan de lcd-versie. Dat is logisch, want bij gemiddeld gebruik is een oledscherm minder zuinig dan een lcd. Bezoek je alleen websites in donkere modus, dan kan de accuduur nog wat positiever uitvallen. In totaal komt de lcd-versie op een half etmaal uit, wat niet zo indrukwekkend is. De Surface Laptop doet het beter, maar ook de Surface Pro 9, de voorganger, haalt een langere accuduur. In PCMark is de accuduur ongeveer hetzelfde, met vierenhalf uur. Gedurende die test bleek de Surface Pro 11 wel behoorlijk snel te zijn.
Conclusie
De Surface Pro 11 heeft een flinke verandering doorgemaakt sinds de Surface Pro 10 en Surface Pro 9, maar aan de buitenkant zul je dat niet zien. De nieuwe kleuren zijn wellicht herkenningspunten, maar verder zit het verschil hem in de Snapdragon X-processor, de eerste Arm-processor in een Surface-apparaat waar we echt enthousiast van kunnen worden.
Over die Snapdragon X hebben we al vaker geschreven, maar tot voor kort was alleen het snelste model, de Snapdragon X Elite, beschikbaar. Bij de Surface Pro 11 kregen we de kans om de Snapdragon X Plus een-op-een te vergelijken in hetzelfde chassis. En wat blijkt? Die Plus-soc presteert helemaal niet verkeerd. Hij zit in veel benchmarks op het niveau van laptops met een Intel Meteor Lake-processor. Het hangt er wel vanaf wat voor soort software je draait, want x86-code zal geëmuleerd moeten worden, wat snelheid kost. Van de meest gebruikte software zijn gewoon Arm-versies beschikbaar en daarmee draait de Surface Pro lekker efficiënt. Ten opzichte van de X Elite mis je twee cores, maar het is de vraag of je die zult missen als je geen al te zware software draait.
De efficiëntie zie je ook terug in de geluidstest. De Surface Pro's zijn weliswaar niet zo afgesteld dat ze het maximale uit de Snapdragon-processors halen, maar had Microsoft dat wel gedaan, dan zou dat gepaard zijn gegaan met meer warmteontwikkeling en meer herrie van de ventilators. Daar zit je, zeker bij een tablet, niet op te wachten. Het resultaat is dat de koeling van de tablets in de meeste gevallen onhoorbaar is, tenzij je ze echt zwaar aan de slag zet, bijvoorbeeld met behulp van renderingsoftware.
Het tweede verschil tussen de geteste modellen zit hem, naast de processor, in het scherm. Je hebt de keuze uit oled en lcd. Het oledscherm geeft het mooiste hdr-beeld en is een lust voor het oog als je je tablet gebruikt om video's te kijken. De lcd-variant is in zijn soort ook erg goed. De hoge helderheid en het hoge contrast zorgen ook op die tablet voor mooi beeld. Bovendien is het lcd-scherm zuiniger, wat je zult merken als je veel webbrowset. Welk van de twee beter is, hangt van je gebruik af.
Dat is eigenlijk ook de wat onbevredigende conclusie van deze review. Moet je de snelste of de langzamere versie kopen? Dat hangt van je gebruik af. Oled of lcd? Hangt er ook maar net van af waarvoor je hem gebruikt. Surface Pro 11 of toch voor een Pro 10 gaan? Tsja, als je software hebt die ook via de in Windows ingebouwde emulatie niet op Arm draait, dan ben je aangewezen op de Pro 10 met Intel-processor. En als je nog een stukje verder uitzoomt: heb je een Windows-tablet nodig, of kun je ook met een laptop af? Want dan heeft Microsoft in de vorm van de onlangs door ons gereviewde Surface Laptop 7 een heel mooi alternatief.
Als je besluit voor een Windows-tablet te kiezen, dan is de Surface Pro de beste keuze en dat is geen verrassing, want het is ook de enige keuze. Het is de enige serieuze Windows-tablet die je op dit moment kunt kopen. Wat accuduur, beeldkwaliteit, snelheid en bouwkwaliteit betreft zijn het uitstekende tablets. Houd er wel rekening mee dat er geen toetsenbordje wordt bijgeleverd en dat het officiële Microsoft-toetsenbord een dure grap van zo'n 160 euro is.
- Surface Pro X Plus
- Surface Pro X Elite
:fill(white):strip_exif()/i/2006720116.jpeg?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2006724876.png?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2007025772.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007025774.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007025776.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007025778.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007025780.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007025782.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007025694.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007025696.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2007025698.jpeg?f=imagegallery)
/i/2007024432.png?f=imagegallery)
/i/2007024434.png?f=imagegallery)
/i/2007024436.png?f=imagegallery)
/i/2007024438.png?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2006720116.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2006720106.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2007013322.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2004607492.jpeg?f=fpa)
/i/2006714686.png?f=fpa)
/i/2006714680.png?f=fpa)
/i/2004628778.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004677808.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004894148.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/71414/images.jpg?f=community){kind=small}
/u/472627/crop5c83fe498b36e_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/132497/crop64ece057d3f12_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/91615/hann1bal.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/2150/download.jpg?f=community){kind=small}
/u/176086/crop5f0823fa5e8d6_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/347463/crop63dd20785b307.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/464616/wvo-porsch-gif.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/36753/ironman%25202_close_face60x60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/70013/crop67949936a68cd_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/496922/Balance%252060x60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/328430/crop577192f9235ac_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
