Lidstaten steunen bouw European Extremely Large Telescope

Een aantal Europese landen heeft het groene licht gegeven voor de bouw van de grootste optische telescoop ter wereld. De European Extremely Large Telescope zal in Noord-Chili gebouwd worden. Voor het project is ruim 1 miljard euro uitgetrokken.

De bouw van de E-ELT is een project van de Zuidelijke Europese Sterrenwacht ESO. Op een vergadering van de ESO hebben tien lidstaten ingestemd met het starten van het project, al is er momenteel alleen geld vrijgemaakt voor de voorbereidende bouwwerkzaamheden. De organisatie verwacht binnen een jaar wel de eerste grote industriële contracten af te kunnen sluiten.

Volgens de plannen moet er in noord-Chili, op een ruim 3 kilometer hoge berg in de Atacama-woestijn, eind dit decennium een reusachtige optische telescoop verrijzen. De gesegmenteerde hoofdspiegel van de telescoop zal een diameter krijgen van circa 40 meter, waarmee het de grootste optische telescoop ter wereld zou worden.

De telescoop kan zichtbaar en infrarood licht opvangen. Hierdoor kunnen wetenschappers onder andere onderzoek doen naar andere 'aardachtige' planeten. Daarnaast kunnen de allereerste generaties sterrenstelsels bestudeerd worden.

Helaas!
De video die je probeert te bekijken is niet langer beschikbaar op Tweakers.net.

Reacties (83)

[thomas_n]

Dit is het "goedkopere" alternatief voor de oorspronkelijk overwogen OWL (Overwhelmingly Large Telescope) en inderdaad de opvolger van de VLT.

http://en.wikipedia.org/wiki/Overwhelmingly_Large_Telescope

In naamgeving zijn ze bij de ESO altijd goed geweest.


Alleen door van de verschillende technieken gebruik te maken (ruimtetelescopen, optische telescopen op aarde, radar-arrays, etc.) is het mogelijk om een compleet beeld te krijgen van het universum. Dat lukt niet met maar één type telescoop. Het is dus goed dat verschillende organisaties tegelijkertijd met vernieuwende telescopen bezig zijn, zoals de ESO met deze telescoop, de NASA met de James Webb Space Telescope en verschillende samenwerkende landen (waaronder Nederland) met de Square Kilometre Array.

[Reactie gewijzigd door thomas_n op 22 juli 2024 17:20]

[Verwijderd]

Betekenis foutje:
De bouw van de E-ELT is een project van de Zuidelijke Europese Sterrenwacht ESO.
Moet zijn:
De bouw van de E-ELT is een project van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht ESO.

Het heeft immers niets te doen met Zuidelijk Europa maar wel met een Europees project in het zuiden.......

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 17:20]

[anoko]

Stiekem betekenen beiden wel hetzelfde in de Nederlandse taal.

Pas "Zuid-Europese Sterrenwacht" zou iets anders betekenen .

[Blokker_1999]

Zelfs meer bepaald, een telescoop in het zuidelijk half rond.

[dinoballz]

Europese telescoop in Chili.
Jammer dat Europa er niet geschikt voor is.
Wellicht is er in de toekomst draagvlak om dat soort zaken bovenop de nieuwe Nederlandse berg te doen?

[Verwijderd]

Het klimaat daar is ontzettend droog, er valt zo goed als geen regen en er is nauwelijks bewolking. Daarnaast is er geen stedelijke bebouwing in de buurt, dus je hebt heel weinig last van achtergrond licht, dus je kan veel meer zien.

Nederland is bij uitstek niet geschikt voor dit soort dingen. Maar de R&D vindt wel plaats in Europa.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 17:20]

[Durandal]

Ook niet geheel onbelangrijk: stabiele lucht met maar weining wervelingen.

[pientertje]

Seeing is inderdaad een zeer belangrijk verschijnsel om rekening mee te houden. Elke vorm van verschil in brekingsindex in de lucht zorgt voor onacceptabele beelden.

Dit is onder andere de reden dat de telescopen op La Palma daar staan. Er is een vrij constante wind, niet te hard maar vooral niet te zacht. De wind stroomt hard genoeg langs om homogeen in temperatuur te zijn.

Zie ook:
http://en.wikipedia.org/wiki/Astronomical_seeing

[defcon84]

Ik ben daar een paar jaar geleden geweest, en ik moet zeggen dat het toen idd best hard woei! wel leuk om zo eens te zien al die witte bollen op een kale berg

[qlum]

Om preciezer te zijn is het de droogste woestijn op aarde met minder dan 1mm neerslag per jaar.

[Reactie gewijzigd door qlum op 22 juli 2024 17:20]

[thomas_n]

Off-topic, maar dat is niet helemaal waar. De droogste woestijn vind je in de McMurdo Dry Valleys, Antarctica.

[Reactie gewijzigd door thomas_n op 22 juli 2024 17:20]

[speelplaats]

De belangrijkste reden om voor Chili te kiezen zit hem in de naam van de organisatie die hem gaat bouwen, southern. Op het zuidelijk halfrond heb je een interessantere blik op het heelal dan op het noordelijke halfrond.
In eerste instantie wilden ze de eerste telescoop in Zuid Afrika bouwen, maar daar bleek het klimaat niet al te best. Uiteindelijk is er dus voor Chili gekozen.
Een van de belangrijkste drijfveren achter de ESO was een Nederlander samen met een Duitser. Zie meer in een van de laatste video pod casts over de historie van de ESO.

[Ascathon]

En dan afspreken dat we snachts in heel Nederland de verlichting uitzetten zodat we ook het ontbreken van lichtvervuiling zoals in Chili simuleren.

[anoko]

...en de berg 5 km hoog maken

[Neut72]

Wordt ook meteen de Amstel Gold Race een stuk spannender.

[Verwijderd]

Liefst hoger dan onze geliefde wolken...

[Verwijderd]

Wat ik niet begrijp is waarom ze niet investeren in nog een telescoop in de ruimte. Het lijkt me dat het ontbreken van een atmosfeer veel beter resultaten oplevert dan de zoveelste telescoop op het land.

[Kurgan]

Ja en nee. De maximale resolutie van een telescoop is afhankelijk van de diameter van de spiegel. Als je dan de 2.4m spiegel van de Hubble gaat vergelijken met de 40m van de EELT lijkt het me duidelijk wie er wint. Een ruimtetelescoop heeft bovendien als nadeel dat hij nooit lang op één punt gericht kan blijven want om de haverklap hangt er een planeet in de weg, tenzij je de telescoop een stuk verder van de Aarde vandaan brengt.

De turbulentie van de atmosfeer kan (en zal) trouwens voor een groot gedeelte gecompenseerd worden d.m.v. adaptive optics. In het kort gezegd: je projecteert met een laser een kunstmatige ster in de lucht, je meet hoe die door de atmosfeer vervormd wordt en je geeft een spiegel in de telescoop een tegengestelde vervorming.

De grote voordelen van een ruimtetelescoop zijn het volledig ontbreken van achtergrondlicht en het kunnen waarnemen op golflengtes die door de atmosfeer worden tegengehouden maar voor resolutie en langdurig waarnemen wint een grondtelescoop altijd.

[locke960]

Een ruimtetelescoop heeft bovendien als nadeel dat hij nooit lang op één punt gericht kan blijven want om de haverklap hangt er een planeet in de weg,

Dat ligt iets genuanceerder. Het hangt er vanaf waar je de telescoop op richt.
Op aarde kun je 's nachts je telescoop een paar uur lang op een object in de hemel richten, maar door de draaiing van de aarde wordt het onherroepelijk licht en dan houd het na een paar uur wel op.

Een ruimtetelescoop draait wel in 1.5 uur om de aarde, maar dat blokkeert alleen het zicht naar objecten in het baanvlak van de telescoop. Dat is een groot deel, maar een klein deel loodrecht op het baanvlak, blijft altijd vrij. In die richtingen kun je dus weer veel langere belichtingstijden halen dan op aarde. De 1 miljoen seconde foto bijvoorbeeld.

Door de baan te veranderen kun je in theorie alles lang observeren. In de praktijk heeft de telescoop-satelliet niet genoeg brandstof voor dergelijke grappen.

Als geld geen probleem zou zijn dan zou een hele grote telescoop, ver van de aarde, in een lagrange punt, natuurlijk het beste zijn.

[Kurgan]

Ja maar het duurt dan nog steeds langer voordat je de gewenste observatietijd verzameld hebt terwijl een grondtelescoop in principe nachtenlang achter elkaar kan observeren.

En wat houd je makkelijker nauwkeurig gericht: een telescoop op de grond die in een of hooguit twee assen met 0,0042 °/sec moet bewegen of een ruimtetelescoop die met 7,6 km/sec in drie assen beweegt? En als je hem in het L2 punt hangt zoals ze met de JWST van plan zijn wordt het lastig om upgrades en reparaties uit te voeren. Tot slot is het op Aarde akkelijker om de temperatuur van de spiegel nauwkeurig te regelen.

Een ruimtetelescoop heeft zijn voordelen maar het is en blijft een extreem duur en specialistisch instrument met beperkte inzetbaarheid. De dingen waar hij voor gebruikt kan worden doet hij dan wel weer extreem goed, dat valt niet te ontkennen.

[SiGNe]

reparaties kan niet meer, er is geen space shuttle om de telescoop mee op te pikken en met de technologie die er aan zit te komen (orion raket) kan het ook niet.
Zo'n reparatie als destijds met de Hubble zit er dus niet in.
Als er tzt dan een telescoop in de ruimte kapot gaat zullen ze een nieuwe moeten sturen.

[Guinevere]

Die investeringen worden al gedaan door de amerikanen met de JWST, zie hier de website van NASA met meer gegevens.

Overigens zijn de technieken om atmosferische storingen te compenseren enorm toegenomen de laatste jaren, zoals ook al in het filmpje werd aangegeven. Daarnaast zijn de kosten voor een telescoop in de ruimte vele malen hoger dan een op aardse bodem.En tenslotte zijn ook foutjes zoals die met de Hubble telescoop op aarde toch iets makkelijker te herstellen dan in de ruimte. Het blijven tenslotte unieke apparaten met de bijbehorende ontwerp fouten.

[Wulfklaue]

Dat is beetje het probleem zoals met hubble telescope. Het is niet van effen een telescoop bouwen, en effen parkeren in de ruimte. De ruimte is nogal "koud", en gevaarlijk. Waardoor het een enorm technische project is. Lastig om te onderhouden ( zeker nu dat de Space Shuttels op het einde van hun leven zijn ). Ik herinner me, dat de reflectie spiegel speciaal gemaakt moet zijn, met micrometer precisie, en in staat moest zijn om de temperatuur verschillen op te vangen.

En grappig is, dat men actueel al betere beelden kon krijgen van op de aarde, door meerdere telescopen te linken met elkaar ( en de verstoringen van de aarde eruit te filteren ).

Is een jaar of 5 of 10? een National Geographic episode over geweest.

[kalizec]

Omdat een telescoop in de ruimte nogal beperkt is qua spiegeloppervlak.

[gp500]

Je hebt ongelijk en

Telescopen zijn op aarde veel goedkoper te bouwen en te onderhouden en zeker aan uitbreiding en upgrades.


Er zijn diverse ruimte-telescopen bij gekomen gedurende hubble en daarvoor, die in niet in visueel licht waarnemen.
Daarom zie ook nooit plaatjes daarvan omdat het niet van hubble komt, die ook in ultraviolet (geloof ik) kijkt btw.

De reden daarvan is ook omdat je dat vanaf aarde niet of heel moeilijk kunt doen.
En je hebt bijna 24/7 observatie-tijd en je bent flex in de te observeren hemel-aanzichten.


De praktijk van het gebruik is al zeer goed uitgewerkt.

[Reactie gewijzigd door gp500 op 22 juli 2024 17:20]

[BadRespawn]

Het lijkt me dat het ontbreken van een atmosfeer veel beter resultaten oplevert dan de zoveelste telescoop op het land.

Sinds adaptive optics is uitgevonden is turbulentie in de atmosfeer nauwelijks nog een probleem.
Het grote voordeel van telescopen op Aarde bouwen is dat die voor gegeven kosten veel groter kunnen zijn dan telescopen in een baan om de Aarde (lanceren kost veel geld).
Het belangrijkste nadeel van telescopen op de grond is dat een deel vh Infrarood spectrum door de atmosfeer wordt tegengehouden.

[dasiro]

hoe kan zo'n project nu door alle lidstaten worden goedgekeurd ? Ik zie de probleem- en arme landen hiervoor nooit op een verantwoorde manier budgetten voor vrijmaken om dit te financieren.

[Blokker_1999]

Je aanziet het verkeerd. De ESO staat volledig los van de EU. Het is een europees samenwerkingsverband waar landen een bijdrage aan mogen leveren, net zoals de ESA bijvoorbeeld. In ruil zal men ook proberen van zoveel mogelijk van het werk uit te besteden aan die landen. Europees geld (geld van de EU dus) is hier niet noodzakelijk mee gemoeid hoewel het wel mogelijk is dat de ESO geld krijgt van de EU.

[Verwijderd]

Men verwacht door onderzoeksprojecten kennis op te bouwen binnen de Unie en op die manier de economie indirect te stimuleren. De bouw van het ding levert vervolgens weer wat directe werkgelegenheid op hier (en in Chili).

Waarschijnlijk zal de bijdrage naar rato zijn en komen uit potjes die hiervoor bestemd zijn.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 22 juli 2024 17:20]

[qlum]

Om de kosten van deze telescoop in perspectief te brengen 1milliard komt neer op ongeveer 2 euro per Europeaan. Of ongeveer 1/12300ste van het totale gdp binnen de EU.

[A87]

Dan zal er vast een goede reden zijn om te investeren!
maarja elke cent die je er in stopt blijft er ook daadwerkelijk in zitten!

[Reactie gewijzigd door A87 op 22 juli 2024 17:20]

[Cyrso]

In feite dus de opvolger van de VLT (Very Large Telescope, ook in de Atacama-woestijn in Chili).

[Bansheeben]

Dan is het natuurlijk wachten op de NAUEEHTMS, oftewel the North-American Ultra Extremely Huge Telescopic Module Station, want de US kan natuurlijk niet achterblijven op zowel het gebied van idiote naamgeving als de grootte van hun grootste telescoop.

[A87]

Wel interessant dit!

momenteel kunnen ze tot enkele honderden miljoenen lichtjaren vanaf het begin zien!
Het wordt alleen dieper met dit soort reusachtige sterrenkijkers .

[Reactie gewijzigd door A87 op 22 juli 2024 17:20]

[SiGNe]

Tot nu toe al 12,91 miljard jaar, onlangs door de japanners: http://www.nu.nl/wetensch...ntdekking-waterdicht.html
Probleem is dat er steeds meer objecten in de weg staan en dat hetgene waar ze naar kijken ook een steeds dichtere densiteit krijgt.
OP een gegeven moment kan je niet meer verder kijken omdat het een grote lichtvlek wordt zonder dat je individuele objecten kan zien.
Die grens ligt dacht ik op 500 miljoen jaar na de big bang, 13,2 miljard jaar geleden dus.
Amerikanen hebben volgens bovenstaande bron een sterrenstelsel ontdekt dat 13,2 miljard jaar oud is maar dat moet nog door een andere bron bevestigd worden.

Overigens haal je jaren en lichtjaren door elkaar, lichtjaar is een afstand.

[A87]

off/
De Maya's gingen overigens uit van 16,5 miljard jaar..... en iedereen weet hoe precies zij waren.
Ben benieuwd wie er nou het dichts bij zit, wij of de maya's .

on/
Ja, lichtjaren idd. Die enkele honderden miljoenen (dus geen milard) kwam uit een zeer recente docu met mensen aan woord die in zo'n telescoop werken.... wederom een op kilometers hoogte.
Nu kan dus al gezien worden tot het begin van het universem op enkele honderden miljoenen lichtjaren na...

[Reactie gewijzigd door A87 op 22 juli 2024 17:20]

[BadRespawn]

Tot nu toe al 12,91 miljard jaar...

~13.4 Miljard jaar; de (bron van) cosmische achtergrond straling

[Fermion]

Zou mij niet verbazen wanneer de chinezen binnenkort CELTIS afkondigen. Ze zijn volgens mij daar wel voor te porren en eerlijk gezegd hoop ik dat ze dat ook gaan doen. Want zij willen natuurlijk ook graag een beetje status opbouwen, dan lijkt mij dat CELTIS wel het ultime status symbool is op astronomie (als leek zijnde).

CELTIS = Chines Extreme Large Telescope In Space

[Verwijderd]

Hoera! De Hubble telescoop heeft ons zo veel kennis over het universum gegeven, ik kan niet wachten op wat voor mooi dat deze nieuwe telescoop ons zal laten zien.

De James Webb wordt ook echt een beauty! :-P denk aan alle prachtige wallpapers, haha