ESO tekent contract voor bouw European Extremely Large Telescope

De Europese Zuidelijke Sterrenwacht ESO heeft een contract getekend voor de bouw van de koepel en telescoopstructuur van de European Extremely Large Telescope of E-ELT. Binnen de astronomie is het contract het grootste ooit op de vaste grond. Het gaat om ongeveer 400 miljoen euro.

De reuzentelescoop gaat gebouwd worden op de Cerro Armazones, een ruim drieduizend meter hoge berg in de Atacamawoestijn in Chili. De hoofdspiegel van de telescoop krijgt een middellijn van 39 meter en wordt daarmee de grootste optische nabij-infraroodtelescoop op aarde. Met het contract komt de mogelijkheid dat de E-ELT zijn 'first light date' in 2024 heeft, steeds dichter in de buurt.

De eerste stappen voor het ontwerp zette ESO in 2005. Tien Europese landen keurden het programma goed in 2012 en het bouwrijp maken van de locatie startte in 2014. Ondertussen zijn ook veel andere, aan de telescoop gelieerde projecten van start gegaan, zoals de bouw van instrumenten en een deel van het optisch systeem.

De koepel wordt bijna tachtig meter hoog en in de breedte meet het gevaarte bijna 85 meter. De koepel weegt vijfduizend ton. Met de buisstructuur en ophanging komt het zelfs op meer dan achtduizend ton. De hoofdspiegel van 39 meter doorsnede bestaat uit 798 hexagonale spiegelsegmenten van 1,4 meter. De tweede spiegel krijgt een doorsnede van vier meter en de derde een van 3,75 meter.

1. Vergelijking met al bestaande telescopen 2. Vergelijking met Atomium in Brussel 3. Vergelijking met Science Center NEMO in Amsterdam

De E-ELT kan zichtbaar en infrarood licht opvangen waardoor onder andere onderzoek naar andere aardachtige planeten mogelijk is. De E-ELT kan op zijn oppervlak meer licht opvangen dan alle bestaande optische telescopen bij elkaar. De scherpte van de telescoop moet beter worden dan wat mogelijk is met de Hubble-telescoop, hoewel de E-ELT op aarde staat en zich niet in de ruimte bevindt, zoals Hubble.

Helaas!
De video die je probeert te bekijken is niet langer beschikbaar op Tweakers.net.

Reacties (46)

[Ruuuuuubje]

Waarom heet dit dat de "European..." Komt in zuid Amerika

[GeniusDex]

In Zuid Amerika zijn een aantal plekken zeer geschikt voor telescopen omdat daar hoge bergen zijn in relatief onbewoonde gebieden, waardoor problemen als lichtvervuiling er nauwelijks zijn. Zulke plekken zijn er in Europa niet. Het project is wel een Europees project, maar ze bouwen dus hun meetapparatuur in Zuid Amerika. Verwerking van de resulterende beelden gebeurt bij dit soort project vaak wel gewoon in Europa.

[rense]

Daarbij komt ook nog eens dat een aantal objecten beter / alleen maar zichtbaar is vanaf het zuidelijk halfrond, zoals het centrum van de Melkweg. Wil je de hemel in de richting van Grote Beer onderzoeken, dan heb je de telescopen op het noordelijk halfrond nodig, zoals die op de Canarische Eilanden, of Hubble.

[Fly-guy]

plus dat in die gebieden, op de berg de lucht heel droog is waardoor de atmosferische vertekening een stuk kleiner wordt. M.a.w, de foto's worden scherper.

[Martenski]

Behalve dan op de Canarische Eilanden, daar is op een paar eilanden de lichtvervuiling en luchtturbulentie vrijwel gelijkwaardig aan de plekken in Zuid-Amerika.

[mekkieboek]

De voordelen zijn groot maar Chili is niet bepaald vrij van aardbevingen. Ik ben benieuwd wat ze daar voor maatregelen voor moeten treffen. Aan de andere kant, het is niet hun eerste telescoop daar dus ik vermoed dat ze wel weten waar ze mee bezig zijn.

[Verwijderd]

Hij wordt betaald door ESO (European Southern Observatory). Wat een organisatie is die betaald wordt door voornamelijk Europese landen is. Hij komt in de Atacama woestijn omdat het daar hoog en droog is. Er zijn veel dagen met 'goed' en droog weer, waardoor ze veel kunnen observeren. Waterdamp in de atmosfeer is namelijk slecht voor de 'beeldkwaliteit' van de observaties. De Atacama woestijn is een van de beste plekken op Aarde om telescopen neer te zetten (o.a ALMA staat daar ook). In Europa zijn niet zulke plekken.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 24 juli 2024 20:13]

[Verwijderd]

Omdat deze door de Europese ruimtevaart organisatie wordt gebouwd.

dat hij in zuid Amerika komt te staan zal met de hoogte en optimale luchtomstandigheden te maken hebben.

Zet je hier 1 een Europa neer zetten dan heb je snel last van bewolking of kunstmatig licht en dergelijke

[Verwijderd]

Als er zoveel geld beschikbaar is en hij beter moet zijn dan Hubble, waarom bouwen ze dan niet een nieuwe betere Hubble? Dan zou hij nog veel beter moeten zijn, toch?

[Maurits van Baerle]

Ze hebben allebei hun eigen voordelen en nadelen. Een telescoop op de aarde kan veel groter zijn dan op een satelliet. Daardoor kun je weer dingen meten die je op een satelliet niet kunt meten. Een satelliet heeft weer als voordeel dat hij gericht kan blijven op één punt in het heelal terwijl een satelliet op aarde natuurlijk met de aarde meedraait.

Kortom, het hangt er vanaf wat je wil onderzoeken.

[Verwijderd]

Grootste voordeel van een ruimtetelscoop ('satelliet) is dat hij geen last heeft van de atmosfeer. "Seeing" beperkt het maximale 'formaat' van een telescoop op Aarde tot ongeveer 30cm*. Een telescoop in de ruimte groter dan 30cm zal dus een betere resolutie hebben dan -iedere- telescoop op Aarde. Natuurlijk heeft de grote telescoop op Aarde wel veel meer oppervlak, waardoor er veel meer fotonen opgevangen worden (de 'helderheid' van een object is veel hoger) waardoor er veel sneller geobserveerd (en dus meer objecten in kortere tijd) kan worden (de 'signal to noise' voor een zelfde observatietijd is hoger met een grotere telescoop).

*Note: met uitzondering van geavanceerde methoden zoals postprocessing om de resolutie te verbeteren, en 'Adaptive optics' om voor de effecten van de atmosfeer te corrigeren. Dit zal de effectieve resolutie van een telescoop op Aarde iets verhogen, maar nooit tot de resolutie die bijvoorbeeld een 1 meter telescoop in de ruimte kan hebben. Laat staan zoals van een 3 meter telescoop zoals Hubble, dat is gewoon niet mogelijk vanaf Aarde, zelfs niet met deze EELT. Al worden die technieken zoals adaptive optics wel steeds beter.
https://www.eso.org/publi...chnology/adaptive_optics/

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 24 juli 2024 20:13]

[kidde]

Een telescoop in de ruimte groter dan 30cm zal dus een betere resolutie hebben dan -iedere- telescoop op Aarde.

Dat betoog klopt niet volgens ESO als ik het goed begrijp (?), E-ELT zal een 6x hogere 'spatial resolution' hebben als de James Webb ruimte Telescoop (opvolger Hubble). E-ELT maakt oa gebruik van meerdere laser geprojecteerde sterren om de atmosferische storing te compenseren.

https://en.m.wikipedia.or...e#cite_note-esoscience-22 p47

[Reactie gewijzigd door kidde op 24 juli 2024 20:13]

[Verwijderd]

James Webb werkt in het infrarood. De theoretische (difraction limited) maximale angular resolutie is een functie van de golflengte van het licht en de diameter van de aperture. (https://en.wikipedia.org/wiki/Diffraction-limited_system) Kortom, in het infrarood heb je een grotere spiegel nodig om dezelfde resolutie te halen (als de E-ELT in het zichtbare gedeelte van het spectrum). Appels en Peren dus.
Wel is het inderdaad zo dat de E-ELT de meest geavanceerde adaptive optics ooit zal bevatten (en dit in de toekomst continue geupgrade zal worden), hij hoog en droog op een berg staat, en dus op een 'goede' dag de resolutie misschien in de buurt zal kunnen komen van een ruimtetelescoop. Mooie tijden!

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 24 juli 2024 20:13]

[Iblies]

Maar in plaats van een Hubble zou je dus bijvoorbeeld 10 kleine van een halve meter de lucht in kunnen schieten en die foto's kunnen laten maken.


Veel mensen zullen het ongetwijfeld onzin vinden,
maar als proof of concept zou het een prachtidee kunnen zijn om te kijken of het zoiets te schalen is en er iets nuttigs uit kan worden gehaald.
En het hoeft geen miljardenproject te worden.
Als de prijs binnen de perken blijft hoeft die misschien maar een jaartje in de lucht te blijven hangen en kan die naar beneden.


Maar hoe verkoop je zoiets...

[Egocentrix]

Tien losse spiegels in de ruimte is op zich geen onaardig idee. Je gaat dan alleen hetzelfde probleem krijgen wat de VLT nu al heeft: Je moet de posities van en afstanden tussen de spiegeldelen op de nanometer nauwkeurig kunnen controleren. Dat is op aarde al lastig, maar in de ruimte al helemaal. Als je bijvoorbeeld over 30 graden wilt draaien, moet je niet alleen individuele spiegels draaien, maar ook hun baan een paar meter verleggen. Voorlopig is het dus makkelijker om één grote spiegel te maken in plaats van meerdere kleine.

Of ja, makkelijker... De JWST en ELT zijn ook geen simpele klusjes.

[Crisium]

Moet de baan perse verlegt worden bij draaien?

Zou je zou zo'n synthetic aperture constellatie misschien in een vlak om een lagrangepunt kunnen laten draaien waarbij je met impulssturing enkel de hoek v.d. spiegels laat veranderen maar niet hun baan?

De onderlinge afstanden van je telescopen zouden zo ieder geval minder beïnvloed moeten worden door zaken als gravitatieanomalieën dan wanneer je ze om de aarde zou laten draaien. Daarnaast is er zo altijd een line of sight tussen de telescopen om de de onderlinge afstanden te blijven meten.

Neemt inderdaad niet weg dat het nog altijd een hels karwei zal blijven.

[geitemans]

Die bouwen ze ook:
http://www.jwst.nasa.gov/

Bovendien hebben telescopen op aarde ook voordelen zoals o.a. het gemakkelijk updaten van instrumenten en onderhoud.

[jj71]

De James Web Space Telescope heeft wel een iets ander doel dan de E-ELT; de JWST is een infraroodtelescoop, terwijl de E-ELT kijkt in het gebied van zichtbaar licht tot near-infrared.

Het infrarode bereik is vanaf de aarde heel moeilijk waar te nemen, omdat de atmosfeer bijna al het infrarood absorbeert - dus daarom is de JWST een ruimtetelescoop.

[paoper]

Om iets in de ruimte te brengen brengt ook heel veel kosten met zich mee. Daarnaast is servicing daar een probleem, want je kan niet zomaar even iets aanpassen/repareren.

Dit is dus een afweging van [goedkoper bouwen en maintenance, maar minder effectief] tegenover [duurder en risicovoller, maar effectiever].

[massareal]

" De scherpte van de telescoop moet beter worden dan wat mogelijk is met de Hubble-telescoop, ondanks dat de E-ELT op aarde staat en zich niet in de ruimte bevindt, zoals Hubble."

Tevens is zo'n ding de ruimte inschieten nogal een onderneming
(onderhoud/upgrades zijn veel goedkoper en toegankelijker)

[Balance]

Daar wordt ook aangewerkt: De James Webb Space Telescope, een satelliet van 6.200kg die in oktober 2018 met de Ariane 5 naar L₂ (het Lagrangian point achter de aarde) wordt geschoten. De JWST heeft een spiegel van 6,5 meter doorsnee die uit 18 delen bestaat en pas na de lancering in elkaar geschoven zal worden.

Meer info: http://jwst.nasa.gov/, en een vergelijking met de Hubble: http://jwst.nasa.gov/comparison_about.html

[polord1]

Ik hoop dat ik nog ga meemaken dat ze telescopen bouwen die ook planeten kunnen fotograferen buiten ons zonnestelsel.

[Egocentrix]

Dat is al gelukt!
http://www.eso.org/public/images/26a_big-vlt/

[robvanwijk]

Ik vermoed dat polord1 iets meer in gedachte heeft dan "wazige vlek"; het zou ontzettend indrukwekkend (en nuttig!) zijn om te kunnen zien of de hele planeet schuilgaat onder een wolkendek (één kleur, maar dynamisch), een grote woestijn is (één kleur, statisch)... of de heilige graal: dat er oceanen en continenten zijn.
Optica was niet mijn sterkste kant bij natuurkunde, dus ik weet niet zeker of de natuurwetten het maken van zo'n plaatje überhaupt wel toestaan.

Die wazige vlek is natuurlijk ook al een staaltje "sufficiently advanced to be indistinguishable from magic", maar ja, als je zo'n plaatje maakt, dan kun je er natuurlijk op wachten dat mensen een nog mooiere foto willen.

[MBI]

Als de Chinezen nu met een nóg grotere versie komen, wat is dan de overtreffende trap van Extremely Large Telescope...?

[jj71]

Er is al een Very Large Telescope dus ze moesten met iets overtreffenders komen, dus dat werd Extremely Large Telescope, en er was ook nog een plan voor een Overwhelmingly Large Telescope maar dat was zo overweldigend dat het uiteindelijk maar gecancelled is...

Hier een leuk overzichtje van grote telescopen: Extremely large telescopes - kijk vooral eens naar dat plaatje met de vergelijking van de grootte van de spiegels; op de achtergrond zie je hoe gigantisch groot de OLT had moeten worden, en de grootte van de Arecibo radioschotel.

[Reactie gewijzigd door jj71 op 24 juli 2024 20:13]

[Egocentrix]

De "Overwhelmingly Large Telescope". De ESO is zelfs aan het plannen geweest voor een 100m-spiegel, maar dat leek ze toch te duur

Voorlopig zijn ze dus bezig met de ELT, en dat is al lastig zat.

[mark-k]

Eigenlijk zou deze ook 42 meter worden, maar om kosten te besparen wordt hij uiteindelijk 39 meter.

[Xudonax]

Dat word dan de Chinese Absurdly Large Telescope

[dj__jg]

China is op het moment wel bezig met een radiotelescoop met een diameter van 500 meter, maar die heeft de wat fantasieloze naam "Five hundred meter Aperture Spherical Telescope"

[robvanwijk]

"We hebben het ontwerp, we hebben het geld... maar toch kunnen we nog niet beginnen met bouwen."
"Huh, hoezo niet, waar wacht je dan nog op?"
"We zijn nog op zoek naar een goed woord voor 'nog groter dan de Outrageously Humongous Telescope'..."

[Daniel_Elessar]

'The one telescope to rule them all'

[Hedva]

Holymoly. Toen ik het las, 80 meter breed, 85 hoog, dacht ik; oh groot. Maar toen zag ik het plaatje van die telescoop naast het gebouw van NEMO en toen viel het het kwartje pas. Wat een gevaarte zeg. Dan lijken die telescopen van VLT toch ineens kleine dingen

Ik vraag me alleen af hoe ze dat doen met die hexagonale spiegels. Volgens mij komt daar echt super precisie bij kijken. Hebben die spiegelsegmenten dan ook een kleine kromming zodat het perfect en geleidelijk rond loopt?

[paoper]

De mirror segments zelf zijn niet concaaf. De primary mirror (alle segments as a whole) is wel concaaf.

Hier ook veel informatie over hoe het werkt en hoe het gemaakt is, betreffende de indrukwekkende James Webb Space Telescoop die over 2 jaar gelanceerd wordt:
http://jwst.nasa.gov/mirrors.html

[Reactie gewijzigd door paoper op 24 juli 2024 20:13]

[MBI]

Daar staat trouwens een leuke groepsfoto
"Kijk, daar sta ik ook, derde van rechts!"

[equit1986]

goed te zien dat jij het bent.... Ik herkende je direct.

[Reactie gewijzigd door equit1986 op 24 juli 2024 20:13]

[MBI]

Ja! Ik ben die ene met dat witte pak aan

[equit1986]

ahh das die kaaskop

[NemesisWolfe]

The primary mirror segments also have an additional actuator at its center that adjusts its curvature. The telescope's tertiary mirror remains stationary.

De primary segmenten hebben zeker wel een kromming, hun doel is namelijk om zoveel mogelijk licht te bundelen op de secundaire spiegel. Daarnaast is er uiteraard ook een kromming tussen de segmenten onderling.

[Reactie gewijzigd door NemesisWolfe op 24 juli 2024 20:13]

[Fairy]

Vraag me af hoe ze 'm schoonhouden. Zo'n grote spiegel vangt toch wind, stof, vocht etc etc?

Roomba er overheen?

[equit1986]

op die hoogte heb je zo'n droge atmosfeer dat er bijna geen vocht is.
voor de rest swiffer denk ik?

[Echron]

Hoe voorzien ze dit gevaarte trouwens van stroom, netwerk, ... ?

[matroosoft]

Voor de internetverbinding zullen ze wel gewoon even een glasvezelkabeltje uitrollen. En voor de stroom, tja, 't is midden in de woestijn. Dus gewoon een zonnepaneeltje en met zo'n grote spiegel kan je het zonlicht mooi focussen.

Grapje natuurlijk

[Daniel_Elessar]

Hopelijk kan Discovery er een mooie reportage over maken tijdens de bouw ^^
Tof dat ze dit gaan doen, als tweaker ben ik dan ook benieuwd naar hoe ze dat aansturen. De gehele ict dus, welke kabels, servers en waar die op draaien etc. Dat lijkt me ook interessant om eens te zien/horen/lezen.

[badluckboy]

Een hubble achtige ruimte telescoop is ook een factor 50 duurder dan zoiets, dit is ook een van de redenen waarom ze voor zoiets hebben gekozen.

[djneo-nl]

De naam omschrijft het wel goed