IBM bouwt chips voor Nederlandse astronomen

IBM gaat samenwerken met de astronomen van het Nederlandse Astron. Big Blue gaat signaalprocessors bouwen die extreem zwakke kosmische radiostraling moeten helpen ontdekken.

De IBM-hardware wordt met name ontwikkeld voor Astrons SKA-project, waarbij radiotelescopen van over de hele wereld worden gekoppeld. Dankzij een techniek die interferometrie heet, kunnen veel kleinere radiotelescopen samen worden gebruikt als één grotere, en Astron heeft plannen voor een ontvanger die, dankzij een netto oppervlakte van een vierkante kilometer, ongeveer vijftig keer zo gevoelig moet worden als hedendaagse oplossingen. Met een dergelijke supertelescoop kunnen extreem zwakke signalen worden ontvangen, maar detectie en analyse daarvan zijn geen sinecure. Een van de problemen die wetenschappers tegenkomen, is dat de elektromagnetische straling die de apparatuur produceert, in staat is om de buitenaardse signalen te 'overstemmen'.

IBM heeft nu toegezegd om extra stralingsarme hardware te ontwikkelen, zodat tot nog toe ondetecteerbare straling kan worden verwerkt. De signaalverwerkers, die een klok van rond de 200GHz meekrijgen en met behulp van IBM's 130nm SiGe-technologie worden gemaakt, moeten bovendien zo goedkoop mogelijk worden, want er zijn er wel een paar miljoen nodig. De gevoeligheid van de apparatuur is belangrijk omdat de gezochte straling ondertussen mogelijk al 13 miljard jaar door het heelal reist en - zacht uitgedrukt - niet al te krachtig meer is. Het onderzoek zal hopelijk nieuwe inzichten omtrent de oerknal en het ontstaan van donkere materie opleveren.

Reacties (33)

[job_h]

leuk...
en (als de impressie van dat plaatje een beetje klopt)
waar denken ze dat neer te zetten?

[Dracoo]

Ik heb voor me werk bij een presentatie van dit project bij Astron gezeten.

Zoals je hier kunt zien bedraagt het een ster vormig geheel, waar de verschillende punten elk een veld met mini telescopen van ongeveer 1-2 km² voorstelt.

Voor het project van Astron komen deze velden allemaal in europa te liggen, verdeeld over de volgende landen: Nederland (middelpunt), Duitsland, Belgie en Frankrijk.

edit:
@burn & Vorlon
hehe, ik ben ook zo goed met namen maar goed dat ze me niet overhoord hebben na die presentatie

[bum]

Dan heb je niet helemaal opgelet bij die presentatie
LOFAR komt idd in Nederland met uitlopers naar het buitenland.
Het project waar het hier over gaat is SKA.

[Vorlon]

De SKA komt of in het zuiden van Afrika of in Australië. Dit word pas in 2007 of 2008 beslist.

LOFAR, het andere grote project waar Astron aan werkt, komt wel in Europa (Nederland, Duitsland, Engeland, België, Frankrijk, Denemarken en Zweden (Dat was iig de doelstelling)). Hiervoor staat er inmiddels een IBM Bluegene/L (Stella) in het rekencentrum van de RUG. Alle LOFAR sites worden daaraan gekoppeld middels een multi-gigabit netwerklink.

De SKA en LOFAR-sites zijn per stuk al "kleine" gekoppelde phased-array ontvangers en als je alle sites software-matig koppelt krijg je een virtuele ontvanger ter grote van half europa.

Dat wordt nu al gedaan door het JIVE project, waarbij verschillende radio-telescoop ontvangers op een bepaald tijdstip allemaal naar 1 plek luisteren en dit op tape zetten. Al deze tapes worden dan door een speciale supercomputer cq interferometer van JIVE (wat bij Astron in Dwingeloo is ondergebracht) samengevoegd.

Tja, Nederland is zo slecht nog niet qua nieuwe ontwikkelingen.

[Verwijderd]

Deze link uit de tekst volgen en je vindt een hoop info

[Verwijderd]

In zijn achter tuin zo te zien

[iKiddo]

Mensen, mensen, mensen!

Ik heb de link gevonden waar ik alle bovenstaande wijsheid uit gehaald heb!

Het nobele Ars Technica was de boodschapper.

Het is (zoals altijd op Ars) hartstikke leuk en begrijpelijk geschreven. Beter dan wikipedia!

Komt dat zien! Komt dat zien!

[iKiddo]

*Ik ben geen expert in astronomie/kosmologie/theoretische natuurkunde*

Het onderzoek zal hopelijk nieuwe inzichten omtrent de oerknal en het ontstaan van donkere materie opleveren.

Donkere materie is een materie van hoge temperatuur, met massa, die niet detecteerbaar is. Er wordt aangenomen dat donkere materie bestaat, maar deze aanname is niet zonder controverse. Het bestaan van donkere materie is afgeleid uit een onverklaarbaar hoge snelheid van sommige objecten in de ruimte.

Als de massa's gebruikt worden van materie die wij wel kunnen meten om de snelheid van die onlogisch bewegende objecten te voorspellen, dan valt de snelheid lager uit dan wat er gemeten wordt. Hoe kan dat nou?
Het bestaan van donkere materie zou het verschil in snelheid kunnen verklaren.

Verklaring voor mijn reactie hierboven:
Het meten van de snelheid van gaswolken in de verre ruimte is niet zo makkelijk. Het is onder andere afhankelijk van een limiet voor supernova-straling.

Deze limiet is onlangs in twijfel getrokken.

Als deze limiet niet zo kloppen, zou dit, volgens mij, een veel elegantere oplossing kunnen opleveren dat het bestaan van niet-detecteerbare energie, van hoge temperatuur, met massa.

Ik ben voorstander van elegante en simpele natuurwetten. Ik ben dan ook niet blij met snaar-theorie en donkere materie.

[Olaf van der Spek]

Ik ben voorstander van elegante en simpele natuurwetten. Ik ben dan ook niet blij met snaar-theorie en donkere materie.

As simple as possible, but not any simpler.
Soms ontkom je niet aan complexiteit.

[Verwijderd]

Ik ben voorstander van elegante en simpele natuurwetten. Ik ben dan ook niet blij met snaar-theorie en donkere materie.

Zoals hierboven al staat: soms moet je wel. Daarnaast is dark matter conceptueel cool spul -- materie die je niet kunt zien, maar waarvan je alleen via de zwaartekracht kunt 'voelen' dat het er wel is.

[Fiander]

Wat is er dan mis met de snaar theorie ?

De snaar theorie is toch juist een uitkomst ?
niet dat ik er veel vanaf weet, maar was het ( kort samengevat ) niet zo dat door hogere dimensies te nemen, je formules kunt vereenvoudigen ?
en dat bij 27 dimensies soon beetje elke huidige formule in één formule samen te vatten is ?

[iKiddo]

Inderdaad

Vandaar dat het ook door cynici wel eens omschreven wordt als een wiskundige theorie, in plaats van een natuurkundige.

Als je het zou verbeelden, zou het erop neerkomen dat als je heeeel kleine deeltjes heeeel veel zou vergroten, het elastiekjes zijn. En sommige delen van het elastiekje bewegen zo:
\/\/\/\/\/
En andere zo:
\
/
\
/

En die twee bewegingen moet je dan zien als overeenkomend met klassieke- en quantumnatuurkunde.

[Verwijderd]

Snaar theorie is helemaal geen theorie, het is op z'n best een vermoeden. Het is een puur wiskundig vermoeden dat, in tegenstelling tot andere tot de verbeelding sprekende theorieën (algemene relativiteitstheorie, quantumfysica), door geen enkel experiment wordt onderschreven.
Jazeker, het is 'hot', maar het wordt ontzettend aangedikt om er aandacht voor te krijgen. Jammer, zeker aangezien heel veel mensen nu denken dat het een sluitende theorie is

[Verwijderd]

De signaalverwerkers, die een klok van rond de 200GHz meekrijgen en met behulp van IBM's 130nm SiGe-technologie worden gemaakt

Das wel wat serieuze rekenkracht. En als ze er gegarandeerd miljoenen moeten maken zit het met de prijs zeker goed. En het nut van zulke projecten? Leren voor de toekomst, werkgelegenheid, wetenschap, etc. Het nut van magnetron-straling gebruiken om maaltijden op te warmen werd ook lange tijd in twijfel genomen... Ik maak er nu echter dankbaar gebruik van

[Vorlon]

Aan het LOFAR project deden/doen ook wel een zooi grote bedrijven mee. En dat was vooral omdat ze ook onderzoek moesten doen naar optische switch constructies aangezien het de bedoeling was dat de data-snelheden zodanig hoog kwamen te liggen dat een "normale" optisch-electrischswitchen-optisch constructie te langzaam zou zijn.

In hoeverre dit nu afgerond is weet ik eigenlijk niet. Tijdens m'n stage bij Astron was dat nog allemaal in de beginfase.

[Parasietje]

Ik wist niet dat IBM ook ASIC chip-ontwerp deed (Application-Specific IC)! Ik vind het raar dat ze naar IBM stappen, en niet naar vb AMIS. Dat bedrijf is volledig gespecialiseerd in ASIC-chips, en kan ook een yield van 500.000 chips per maand leveren.

[TGEN]

Doen zij ook aan non-standaard halfgeleider(combinatie)s als het genoemde Silicium-Germanium, of Gallium-Arsenide?

[spriggan_be]

waar lees je hier dat ze donkere materie zoeken ... ze zoeken naar straling

[iKiddo]

Hoezo zouden ze naar straling zoeken? Er is zat straling hier op aarde!

...

Het onderzoek zal hopelijk nieuwe inzichten omtrent de oerknal en het ontstaan van donkere materie opleveren.

Snappie?

[Verwijderd]

Ze zoeken dus wel naar straling: achtergrondstraling die van in de 'tijd' van de oerknal stamt.
wiki: "cosmic microwave background radiation"

[iKiddo]

Precies, en ze zoeken naar de straling omdat dit interessante informatie kan opleveren m.b.t. dezelfde oerknal en 'dark matter'.

[rense]

(edit: hoort onder de reactie van iKiddo van 18:08)

Verklaring voor mijn reactie hierboven:
Het meten van de snelheid van gaswolken in de verre ruimte is niet zo makkelijk. Het is onder andere afhankelijk van een limiet voor supernova-straling.

Snelheden van gaswolken meten is niet zo moeilijk, afstanden daarentegen een stuk lastiger. Zie bijvoorbeeld

http://en.wikipedia.org/wiki/Rotation_curve (snelheden en donkere materie)
http://en.wikipedia.org/wiki/Hydrogen_line (spectraallijn gebruikt voor snelheidsbepalingen)
http://en.wikipedia.org/wiki/Doppler_shift (het dopplereffect)
http://en.wikipedia.org/wiki/Distance_ladder (het probleem van afstand meten)

[iKiddo]

Uit je eerste link (galaxy rotation curve):

The galaxy rotation problem is this discrepancy between the observed rotation speeds of matter in the disk portions of spiral galaxies and the predictions of Newtonian dynamics considering the visible mass. This discrepancy is currently thought to betray the presence of dark matter that permeates the galaxy and extends into the galaxy's halo.

Met andere woorden: deze snelheid meten is lastig genoeg om het bestaan van niet-detecteerbare materie aan te moeten nemen.

(Of de manier van snelheid bepalen is niet goed. Als het bepalen van de snelheid niet goed is, zal het wel lastig zijn om het wel goed te doen.)

[Verwijderd]

cpu`sdie een klok van rond de 200GHz meekrijgen

Overclocken

[Verwijderd]

Mooi om te zien dat de technologie ook op dit gebied steeds door blijft ontwikkelen. Er staat de komende jaren een heleboel te gebeuren in dit onderzoeksgebied, het worden mooie tijden

[Verwijderd]

Wijze foto!

[roy-t]

Leuk donkere materie maar:

Het bestaan van donkere materie wordt verondersteld om de waargenomen beweging van verre sterren en afgeplatte spiraalsterrenstelsels (zoals ons eigen Melkwegstelsel) te kunnen verklaren op een wijze die consistent is met de zwaartekrachttheorie en de relativiteitstheorie.

Zou het nu is kunnen dat een wetenschapper van meer dan 50jr geleden het niet allemaal 100% waar had? Omdat dat onmogelijk zou zijn maar vermoeden dat er meer is -> donkere materie

Hmm, ik weet niet wie er gelijk is, maar waarom is optie: einsein was wrong, uitgesloten? De aarde is toch ook rond en niet plat!

[Limaad]

als wetenschapper word je eerst opgehangen, gemarteld en moet je zeggen dat je gelogen hebt over je theorie.... en dan 50jaar later komt er een andere "wetenschapper" aanrollen die het idee steelt.. en denkt van.. WOW dat klopt!..


btw: de aarde is NIET rond. (ei-vormig met veel uitsteeksels ^^)