Canon begint verkoop nano-imprintmachines voor produceren 5nm-chips en kleiner

Canon kondigt de release van zijn eerste nano-imprintmachine voor geavanceerde chipproductie aan. Volgens Canon kan de machine '5nm'-chips produceren, met '2nm' in het vooruitzicht. De Japanse fabrikant wil hiermee concurreren met ASML's euv-machines.

Canons eerste nano-imprintmachine betreft de FPA-1200NZ2C, die nu wordt verkocht aan klanten. De machines werken op een andere manier dan traditionele chipproductieapparatuur. Chips worden momenteel vooral geproduceerd via fotolithografie. Daarmee worden chips geproduceerd door patronen te 'projecteren' op een wafer door middel van licht en een lichtgevoelige resistlaag. Bij nano-imprints komt echter geen licht kijken. De chippatronen worden direct op de wafer gedrukt, als een soort stempel.

De Canon FPA-1200NZ2C

De grootte van de geproduceerde transistors is hiermee dus evenredig aan de nauwkeurigheid van het masker waarop het patroon is afgebeeld. Daar komen overige zaken, zoals de golflengte van het licht en de numerieke apertuur, niet bij kijken. Bij fotolithografie is dat wel het geval. Canon zegt dat huidige maskers momenteel gebruikt kunnen worden om lijnbreedtes van 14nm te produceren. Dat is het equivalent van een '5nm'-procedé, zo schrijft de fabrikant in zijn persbericht. Met toekomstige verbeteringen in maskerproductie moet het nano-imprintsysteem in staat zijn om op 2nm-nodes te produceren.

Momenteel is euv-lithografie nodig om bepaalde lagen van 5nm-chips te produceren. Dergelijke systemen worden alleen geproduceerd door het Veldhovense ASML. Met de introductie van nano-imprints kan Canon voor het eerst concurreren op het gebied van deze geavanceerdste chipproductie. Tot op heden produceerde Canon alleen minder geavanceerde duv-lithografiemachines.

Verder kunnen met nano-imprints 'complexe circuits' met een enkele imprint geproduceerd worden, waar chips met fotolithografie vaak meerdere keren belicht moeten worden. Dat maakt nano-imprints in theorie goedkoper om te produceren, aangezien minder productiestappen nodig zijn. Ook het stroomverbruik moet lager zijn, aangezien er geen speciale lichtbron met een specifieke golflengte nodig is.

Nano-imprints kunnen wel defectgevoelig zijn. Er kunnen bijvoorbeeld fijne deeltjes tussen het masker en de wafer komen. Dat kan leiden tot printfouten en defecten. Canon zegt dat het een nieuw systeem heeft ontwikkeld dat vervuiling met fijne deeltjes moet onderdrukken. Dat systeem moet er ook voor zorgen dat het masker zeer nauwkeurig uitgelijnd kan worden, wat nodig is om chips met meerdere lagen te produceren zonder defecten. Traditioneel was dat nog een uitdaging met nano-imprints, schrijft ook SemiEngineering.

Canon werkt al jaren aan nano-imprintmachines. De Japanse fabrikant nam in 2014 onder meer Molecular Imprints over, een Amerikaans bedrijf dat werkte aan machines voor nanopatterning. Verschillende bedrijven deden tests met nano-imprintmachines, waaronder geheugenmakers SK hynix en Kioxia.

Reacties (97)

[jctjepkema]

Damn, zou dit daadwerkelijk concurentie voor ASML brengen, en zou dat dan ook iets voor de consumenten markt opleveren, door goedkopere productie, goedkopere chips?

[theduke1989]

ASML is al veel langer op de markt, die zal je echt niet zo makkelijk kunnen verslaan.
Ze zijn een van de weinige op dit gebied in de markt dus ja.

Al is het wel goed dat we concurrentie krijgen om zo niet altijd afhnakelijk te zijn van 1 bedrijf. Ondanks dat het een NLD bedrijf is.

''De grootte van de geproduceerde transistors is met dit systeem dus evenredig aan de nauwkeurigheid van het masker waarop het patroon is afgebeeld. Daar komen overige zaken, zoals de golflengte van het licht en de numerieke apertuur, dus niet bij kijken''

dat moet ook nog goed bewezen worden, hoe accurraat alles is etc.

[Reactie gewijzigd door theduke1989 op 22 juli 2024 18:45]

[laurxp]

Canon maakt al sinds 1970 apparatuur voor chipproductie, het is juist ASML dat de nieuweling is.

Pas in 1991 werd ASML een serieuze concurrent van Canon en Nikon, en hoewel ze een flink marktaandeel kregen bleef het bedrijf een beetje kwakkelen. Slechts met de release van EUV in 2018 is het in één klap direct de marktleider geworden, simpelweg omdat de rest de EUV-boot heeft gemist.

[Blokmeister]

Was dat al niet zo bij de introductie van immersie?

[Sardia]

De PAS 5500 was het begin. Sindsdien is het marktaandeel van Canon&Nikon terug aan het lopen.
De twinscan was de klapper.
Marktaandeel is moeilijk echt te bepalen. Heb je het alleen over highest tech? Of ook low-tech litho waar bedrijven zoals ultratech actief zijn, en ASML zo goed als absent?

[kevinwalter]

ASML is al veel langer op de markt, die zal je echt niet zo makkelijk kunnen verslaan.

Dat dachten we ook van Nokia...

[WillySis]

Nokia bestaat nog steeds, alleen maken ze geen telefoontjes meer. Dat was ook maar een kleine tak van het bedrijf.

[Horatius]

Kleine tak van het bedrijf? Het was 50% van hun omzet en 75% van hun winst in 2007.....

Het was veruit de grootste tak van het bedrijf https://www.nokia.com/sys...est-nokia-in-2007-pdf.pdf

[WillySis]

Het was wel een tak waar heel veel geld in omging. In personeel was het de kleinste afdeling. Veel van het werk werd buiten het bedrijf gedaan.
Nokia heeft ervoor gekozen om niet te investeren toen de smartphones hun intrede deden. Vanaf 2008 zijn de verkopen gedaald totdat Microsoft de telefoon-divisie overnam. Ook nu nog verdient Nokia overigens aan telefoons, omdat de een licentie op het gebruik van hun naam verkopen.

[Jazco2nd]

Je vergeet ff dat Satya Nadella Nokia naar de grond toe werkte zodat Microsoft het goedkoop kon overnemen?

[bzzzt]

Je schrijft “Stephen Elop” verkeerd 😀

[darkjeric]

Satya Nadella werd pas CEO nadat de overname van Nokia al rond was. We weten aan de hand van wat er nadien gebeurde dat hij niet echt "pro-overname" was, maar met de neergang van Nokia had hij toch echt weinig te maken. Dat was eerder Stephen Elop, die als CEO van Nokia enkele zeer opvallende communicatieblunders beging, met de Burning Platform memo als opmerkelijkste voorbeeld. Al dan niet bewust (zie de trojan horse theorie), want hij kwam natuurlijk van Microsoft.

[Gropah]

Nokia heeft wel geïnvesteerd in smartphones, maar ze hebben op verkeerde paarden gewed. Zo zijn er best wel wat telefoons met symbian, Windows Mobile en Windows Phone uitgebracht, waarbij de Lumia reeks waarschijnlijk het bekendste is

[WillySis]

De investering van Nokia is eigenlijk niet veel geweest. Daarbij hebben ze zich eigenlijk verkeken op hoeveel werk het is om een compleet besturingssysteem te maken. Symbian en Windows Mobile waren er wel, maar niet zomaar geschikt om als besturing voor een smartphone te kunnen dienen. De Lumia-reeks is al uit de tijd dat er een sterke samenwerking met Microsoft was aangegaan en Nokia intern al beslist had dat het de smartphone divisie zou afstoten en zich op netwerk onderdelen zou gaan richten. Dat vormde eigenlijk de kern van het bedrijf. De smartphones hebben wel veel geld opgeleverd, maar nu er ook een software divisie nodig zou zijn om een eigen besturingssysteem te ontwerpen of een bestaand besturingssysteem zo aan te passen dat die alles uit een smartphone kon halen. Android was (in hun ogen) op dat moment nog niet ver genoeg ontwikkeld en zou bovendien nog extra werk vragen om een eigen schil te ontwikkelen en te onderhouden.

[Terr-E]

Van wat ik heb begrepen uit interviews met ex-Nokia medewerkers is dat het bestuur destijds traag en besluiteloos was. Toen Android op begon te komen zaten ze opeens in tijdnood, omdat bij Symbian de rek eruit was en Maemo/Meego nog niet volwassen genoeg was. Als Nokia eerder en daadkrachtiger op Meego had ingezet, had dat best een Android / IOS concurrent kunnen zijn geweest. De N900 en N9 waren prima telefoons, Sailfish werkt op zich best aardig, maar het ecosysteem is er gewoon niet.

[WillySis]

Klopt helemaal.
De rede voor de traagheid van het bestuur was de onzekerheid die het sterk uitbreiden van de software afdeling met zich mee zou brengen. Een eigen besturingssysteem voor Nokia alleen ontwikkelen was eigenlijk te duur en met verkopen naar derde partijen had men geen ervaring en was dus een sprong in het diepe, die potentieel veel geld kon kosten.
Achteraf gezien heeft die besluitloosheid geleid tot het instorten van de verkopen en uiteindelijk tot het verkopen van de telefoon divisie aan Microsoft. Ook dit bleek te laat. De Windows phone kon geen plekje tussen iOS en Android meer verwerven. Daarmee gebeurde dus waarvoor men bij Nokia bang voor was met een eigen operating systeem.

[Blokmeister]

Dat klopt, maar de situatie bij ASML is wel even anders. ASML maakt machines die ook gewoon nog de volgende nodes kunnen doen, desnoods met multiple patterning. High-NA komt er ook nog aan. Zeg nooit nooit, maar ik denk dat we ons de komende 10 jaar geen zorgen om hoeven te maken.

[nms2003]

Klopt, de vergelijking gaat echter mank. Nokia leverde hardware en software aan consumenten die tezamen het onderspit dolven op user experience, waardoor ze de concurrentiestrijd niet langer aankonden. Dit zijn B2B machines met 1 doel; het produceren van steeds geavanceerder chips. Uiteraard speelt daar ook meer dan enkel het aantal nanometer waarop geproduceerd kan worden, maar het lijkt mij een markt die waar minder ruimte is voor innovatie dan op de consumenten markt.

[nitrogen15]

ASML heeft een unieke positie met EUV lithografie, maar Canon levert al jaren lithografie machines (i-line, DUV steppers etc) en is dus echt geen nieuwe speler op de markt. Met EUV hebben ze de boot gemist, maar nu zetten ze een nieuwe lithografie technologie in de markt die moet gaan concurreren met ASML's EUV platform.

[Reactie gewijzigd door nitrogen15 op 22 juli 2024 18:45]

[MSalters]

Eh, nee. Dit is imprint, geen nieuwe lithografie techniek. Dat staat ook letterlijk in het artikel.

[pbruins84]

Canon noemt het zelf letterlijk "Nanoimprint lithography"

[sympa]

"Lithografie" betekent letterlijk "steendruk". En daar kwam oorspronkelijk geen licht aan te pas.
We zijn het gaan gebruiken voor het "afdrukken" op chips, en dat ging altijd met licht.
Hoe dan ook, ASML heeft ook naar deze techniek gekeken maar hem afgewezen. Misschien lukt het Canon wel.

[Sardia]

Misschien geen nieuwe litho techniek, maar wel litho.

[STFU]

Canon is ook niet bepaald gisteren begonnen.

Canon werkt al jaren aan nano-imprintmachines.

[Horatius]

Nee maar ASML was al voor 2001 begonnen met EUV lithografie en in 2019 werden de eerste chips geleverd. Dus "jaren" zegt niks.
Het lijkt mij heel sterk als er binnen 5 jaar chips massa geproduceerd worden hiermee.

[DropjesLover]

Imprint techniek (het meest bekend van de click-clack van de kopie van je credit card vroeger) bestaat al decennia, evenals Canon...

[Horatius]

En lithografie bestond ook al decennia toen, nieuwe processen en technieken duren lang om te ontwikkelen. Dus wat is je punt?

[locke960]

Canon is Japans.

[yobikap]

Verkeerd.

Canon is een Japans bedrijf en geen Chinees bedrijf.

[synoniem]

Canon is een Japans bedrijf.

[nitrogen15]

Zover ik weet is Canon een japans bedrijf (staat zelfs letterlijk in het artikel).

[Reactie gewijzigd door nitrogen15 op 22 juli 2024 18:45]

[AlbertG80]

Zo jammer dit.

[SuperDre]

Het zal zeker niet de eerste keer zijn dat een marktleider voorbij gestreeft wordt door wat eerst een kleintje was.

[Scriptkid]

vraag is moet japan zich ook aan de china export verboden van de USA doen,

Anders is het idd een seriues concurent aangezien ASML niet mag leveren aan China.

[wadwouse]

Japan(se bedrijven) houd(en) zich ook aan de export restricties, dit zal dus niets veranderen wat betreft China

[uiltje]

Inderdaad, ik zou eerder bang zijn dat deze manier van kopieën maken makkelijker te kopiëren valt

[dasiro]

het is sowieso serieuze concurrentie, want ze "mogen" aan de rest van de wereld uiteraard ook leveren.

Gezien het veel eenvoudigere procédé én het feit dat er op ongeveer dezelfde schaal kan geproduceerd worden is een troef die plots ASML de loef zou kunnen afsteken.

Het zou interessant zijn om de kostprijs en capaciteit van beide concurrenten naast elkaar te kunnen leggen.

Wie weet kan deze nieuwe productietechniek ook een inspiratie zijn voor andere spelers om van hun afhankelijkheid van 1 of 2 partijen af te raken (en ja daar reken ik ook Chinese bedrijven bij).

[Musical-Memoirs]

Japan is geen vrienden met China (en Rusland).
Ook heeft Amerika vrij veel invloed over Japan. Vooral militair heeft Amerika een heel groot belang in Japan en heeft daardoor meerdere basissen in Japan. De havens van Rusland en China kunnen goed in de gaten gehouden worden vanuit Japan.

[no_way_today]

Is dit dan het moment op canon aandelen te kopen?

[Raafz0r]

Als je dat moet vragen ben je altijd te laat om aandelen te kopen...

[Groningerkoek]

Japan heeft natuurlijk helemaal niets nodig met Amerikaanse wetten en regels.

Echter, bedrijven die in Amerika zaken willen doen kunnen niet van 2 walletjes tegelijk vreten en zullen dus een keuze moeten maken.

[Jazco2nd]

Daar is geen keuze in. De VS heeft oorlogen gevoerd en regeringen omver geworpen om landen te dwingen de WTO regels over te nemen. Onderdeel daarvan is dat hun sancties worden nageleefd. Anders is het afgelopen met je handel.

[SuperDre]

Naar het schijnt valt deze niet onder de restricties en is er een kans dat zij wel gewoon gaan verkopen aan China. Ik geef ze groot gelijk als ze het doen, IMHO wordt ASML hier ook achterlijk beperkt door de amerikanen.

[AlbertG80]

Ja dat doet Japan.
Gezien de huidige relatie Japan en China ook al niet goed is.

[Horatius]

TSMC had in 2010 al EUV machines besteld bij ASML. In 2016 werd de eerste geleverd en pas in 2019 was TSMC chips ermee aan het maken.
Dus zou er niet teveel om gaan springen, zulke technologieënn duren jaren voordat ze op de markt komen, verwacht niet dat er hiermee chips massa geproduceerd gaan worden binnen 5 a 6 jaar.

[WillySis]

Jammer voor ASML, maar aan de andere kant zijn monopolies nooit echt goed.
De machines van Canon zullen zich eerst nog moeten bewijzen, evenals de chips die ermee geproduceerd worden.
ASML heeft voorlopig de orderboeken nog vol staan en is ook al volop bezig met de volgende generatie chipmachines.

[Blokmeister]

Ik denk dat de concurrentie heel erg mee gaat vallen. Er zitten veel nadelen aan contactprinten, de grootste daarvan is defectiviteit. Daarnaast vraag ik me af hoeveel correctiepotentieel dit apparaat heeft. Als na het etsen blijkt dat je lijntjes de verkeerde dikte hebben aan de buitenkant van de wafer, kan je bij een fotolithografiescanner hier gedeeltelijk voor corrigeren door de dosis lokaal te veranderen, dat zie ik hier nog niet gebeuren. Vervolgens vraag ik me ook af hoelang zo'n stempel mee gaat. Dat moet minstens zo'n 1000 wafers zijn om enigszins de kostprijs van zo'n stempel eruit te halen (ervan uitgaande dat zo'n stempel even duur is als een fotomasker).

[obimk1]

Onderliggende technologie.

https://www.youtube.com/watch?v=UATjUgzGTl4

[deregtx]

Ze mogen wel uitkijken in Amerika. ASML had ook een Amerikaanse Dochtermaatschappij Xtal. China heeft daar ASML Bedrijfsgeheimen gestolen.
De dief wordt op handen gedragen in China.

Maar het is goed dat er concurrentie is, want ik dacht eigenlijk dat Canon de handdoek in de ring had geworpen.

[Jan Onderwater]

Zelfs al heb je alle plannen en software gejat, ben je nog steeds niet in staat deze machines ff te gaan bouwen. Zeiss is de enige die bv de Optiek kan maken die nodig is. Tegen de tijd dat China zover is zijn ASML en partners alweer 2 - 3 generaties verder.

[polli_]

Je hoeft of geen EUV machine te bouwen zoals ASML dat doet om EUV chips te produceren. China is bezig met een alternatief in de vorm van EUV fabriek SSMB-EUV. Die hoef je namelijk niet transporteren naar klanten.

https://medium.com/@thech...assive-scale-da796ea1af73

[Reactie gewijzigd door polli_ op 22 juli 2024 18:45]

[obimk1]

Voormalige ASML'er.

Sorry, maar dit is complete onzin. (waarom wordt deze onzin omhoog gemodereerd?)

China heeft jaren geleden een "simpele" ASML machine compleet uit elkaar gehaald, proberen na te bouwen met eigen componenten maar kregen, na monteren, niet aan de gang. (ondanks dat de wiskunde en natuurkunde hetzelfde zijn)

Dus een technologische achterstand van ruim 15 jaar is niet binnen 5 jaar in te halen. En ASML machines zijn niet de enige "westerse" machines in chip productie. (1000 stappen ongeveer nu)

En wat ook erg belangrijk is; wat wel in een laboratorium werkt, hoeft niet te werken in een productie omgeving.

[Reactie gewijzigd door obimk1 op 22 juli 2024 18:45]

[obimk1]

Als voormalige ASML'er, sorry maar dat Medium artikel is complete onzin.

En wat mensen niet snappen, wat "werkt" in een laboratorium, "werkt" meestal niet in een productie omgeving.

En als China ze al op "massive scale" aan het maken is => waar zijn ze dan?

[Reactie gewijzigd door obimk1 op 22 juli 2024 18:45]

[Blokmeister]

Niet transporteren naar klanten? Dat is toch niet haalbaar voor chipbakkers? Als je een broodbakker bent, wil je toch ook geen oven kopen die aan de andere kant van het land staat? Dan wil je er één in huis hebben zodat het deeg vers in de oven kan en je je broodjes warm kan beleggen. Als je je deeg vooraf en brood achteraf moet transporteren, moet je ongetwijfeld extra stappen doen of compromissen maken. Hetzelfde speelt bij het bakken van chips. Niet in-house belichten is een dealbreaker voor chipbakkers.

[polli_]

Het doel van China is om state of the art EUV chips te produceren en daarmee onafhankelijk te worden van andere landen. Ze hebben hun eigen chipfabrikanten. Dus deze EUV fabriek heeft weldegelijk zin en is waarschijnlijk minder complex dan het bouwen van EUV lithiografie machine die je moet transporteren naar klanten.

[Blokmeister]

Dat laatste zal ongetwijfeld waar zijn. Een graafmachine die niet kan rijden is ook minder complex dan een normale graafmachine. Maar of mensen geïnteresseerd zijn in zo'n apparaat die je niet naar je bouwplaats kan brengen is een tweede kwestie.

[andreetje]

Ik heb diverse YouTube filmpjes gezien die bol staan van zulke propaganda.
Tipje: geloof niet alles van wat daar gezegd wordt. Ook de commentaren bevatten nationalistische nonsens.

[mrbullet]

Met gestolen kennis is het makkelijker om een grote stap vooruit te zetten dan helemaal vanaf 0 beginnen.

Dat is ook hoe Huawei groot mee is geworden.

Ze hoeven namelijk geen miljarden traject te doorlopen.

[Jan Onderwater]

Klopt. maar ook zonder de plannen weet je bv ook al dat je het bv met spiegels en indamp moet doen.

[Blokmeister]

Maar niet hoe je die spiegels moet fabriceren en hoe je de laagdikte van je reflecterende coating perfect onder controle hebt.

[Jan Onderwater]

En dat aanbrengen vereist meer dan wat je aan plan kan gappen.

[Blokmeister]

Absoluut, maar als je bijvoorbeeld testresultaten en standaardinstellingen van de machines kan jatten, ben je al een heel eind.

[obimk1]

Bij Intel heet dat Copy Exactly. (en gaat alleen over Intel machines)

En als wat jij stelt correct is, dan hoeft ASML per type verkochte machine maar 1 instelling maken. Zo WERKT HET NIET, daarvoor zijn deze machines VEEL te COMPLEX voor.

[Blokmeister]

Het gaat hier over de spiegels die Zeiss maakt. Het punt dat ik wil maken is niet dat het met blauwdrukken een eitje is, maar dat het hebben van machine-instellingen voor het polijsten van spiegels toch zeker kan helpen. Hoe Zeiss precies de metrologie van de lenzen doet en hoe het vervolgens de fouten uit de lens polijst, is iets wat Zeiss dicht tegen de borst houdt.

[obimk1]

EUV "licht" werkt niet met "conventionele optiek" ((Laer)-licht door lenzen)

EUV "licht" heeft eigenlijk een te kleine golflengte waardoor het "valt" door conventionele lenzen. EUV "licht" kan ook niet weerspiegeld worden door gewone spiegels. Wel met zgn speciale "6 laags" Bragg spiegels. Deze dure en speciale (ook zeer vlak) spiegels worden door Zeiss gemaakt. Verder is het "optisch pad" va EUV licht inefficient, er gaan meerdere KW infrarood Laserlicht in, maar er komt net 100W EUV "licht" uit.

(Infraroodlasers creeeren in vacuüm een plasma, uit dat plasma wordt EUV licht gemaakt 50000/sec)

[Reactie gewijzigd door obimk1 op 22 juli 2024 18:45]

[Blokmeister]

Daar heb je inderdaad gelijk in. Sterker nog, de spiegels in een EUV-lens hebben typisch zelfs rond de 50 multilaag-paren. In de optica worden dit ook gewoon lenzen genoemd, ongeacht of je lenselementen transmissief of reflectief (spiegels) zijn. Met een typisch aantal van 11 spiegels in je optiek (inclusief het masker, zie 3d-modellen op de website van ASML en een transmissie per lenselement van 60% heb je een totale transmissie van je lens van rond de 0.5%. Met een source power van 250W (wat ASML typisch adverteert) komt er dus ongeveer één watt op je wafer.

Maar dat is een beetje beside the point. Je zegt dat Zeiss die spiegels maakt. Ik had het in dit voorbeeld over de settings van bijvoorbeeld de machines die Zeiss gebruikt om de multilagen met hoge precisie en uniformiteit te kunnen deponeren. Juist dat is kennis die anderen makkelijker maakt om ook EUV-optiek te kunnen produceren. Niet dat dat het hele probleem oplost, natuurlijk niet, maar het kan een hoop schelen.

[obimk1]

Heb ook begrepen dat als Zeiss start met de productie van deze spiegels in een omtrek van 20KM geen treinverkeer mag zijn. Als deze spiegels de oppervlakte van Duitsland hebben dan mag de hoogste berg 0.5mm zijn

[Blokmeister]

Dat is 500 picometer op een schaal van één meter (Grove schatting van de diameter van een EUV spiegel). Zeiss zelf rept over 0.1mm, dus 100 picometer op een schaal van één meter. Wist je dat de gemiddelde afstand tussen twee silicium-atomen in de molybdeen-silicium multilagen ongeveer het dubbele is? Dat betekent dus eigenlijk dat ze op sub-atomaire schaal polijsten (i.e. de nauwkeurigheid van polijsten is beter dan de atoomschaal, niet dat ze stukjes van atomen wegpolijsten). De kennis van hoe ze dat precies voor elkaar krijgen is (in hoeverre het niet patenteerbaar is) echt topgeheim.

[obimk1]

Dat "sub atomaire" polijsten , maakt die spiegels zo duur. En dit proces kostte ook jaren omdat te ontwikkelen. En ASML heeft in de afgelopen 15 jaar 3 niet producerende EUV prototypen uitgebracht.

[obimk1]

Nee, ben ook voormalige ASML'er.

China heet jaren geleden een "eenvoudige" ASML machine compleet gedemonteerd, eigen onderdelen erop gezet, weer gemonteerd, en niet werkend gekregen.

Dus "stelen" heeft weinig gedaan.

[mrbullet]

Stelen van kennis geeft je inzicht in hoe je iets moet bouwen. Dat geeft wel degelijk gratis voorsprong.

Het feit dat ze niet op hezelfde niveau zitten wil niet zeggen dat ze daarmee jaren/miljarden dollars hebben bespaard door zelf het wiel niet nogmaals te hoeven uitvinden.

En het feit dat je voormalige ASMLer bent, voegt weinig toe.

[Reactie gewijzigd door mrbullet op 22 juli 2024 18:45]

[obimk1]

"Stelen" van kennis en dat niet werkend krijgen, dan heeft dat geen toegevoegde waarde, als voormalige ASML'er heb ik daar ervaring mee, jij niet.

En dat jij geen ASML'er bent, telt 100% mee in deze niet correcte stelling.

("weet" hoe het moet werken, maar je krijgt het NIET werkend)

Maar misschien heb je wel gelijk, weten dat iets niet werkt, is ook kennis!

[Reactie gewijzigd door obimk1 op 22 juli 2024 18:45]

[SuperDre]

China heeft helemaal niets, dat waren gewoon individuelen die deze informatie hadden gestolen, net zoals ook amerikanen informatie gestolen hadden van Google en daarmee hun eigen bedrijf hadden opgezet. Niet doen alsof het alleen chinezen zijn die informatie stelen, andere nationaliteiten doen dat net zo hard.

[mrbullet]

Wel goed van je dat je toegeeft dat de Chinezen kennis van ons stelen.

[SuperDre]

Ok geef alleen toe dat individuelen, van elke nationaliteit, informatie stelen. Dat is gewoon mens eigen, niet gelinieerd aan een nationaliteit.

[mrbullet]

Alleen de Chinese overheid is daarin berucht...het zijn niet mijn woorden, maar die van MIVD.

De Chinese (cyber)spionage in Nederland loopt de spuigaten uit. De militaire inlichtingen- en veiligheidsdienst (MIVD) signaleert een niet aflatende stroom Chinese cyberaanvallen.

[- peter -]

Concurrentie is altijd goed. Ben dan wel benieuwd hoe ze vervolgens de imprint maskers maken.

[nitrogen15]

Maskers worden waarschijnlijk gemaakt met e-beam lithografie.

[Jan Onderwater]

Klinkt goed, en concurrentie is altijd goed, maar ik mis hier toch wat informatie
Verwachte Yields
Productiesnelheid, hoeveel wafers per uur?
Kosten?

[Blokmeister]

Dat zijn supergoede vragen waarvan Canon de antwoorden stevig tegen de borst houdt.

Throughput staat ook niet op de website van Canon. Ze doen wel 300mm wafers, maar daar is ook wel alles mee gezegd. De yields zullen ze niet delen omdat ze afhangen van het specifieke proces waar de klanten het voor gebruiken.

Gezien de beurskoersen vandaag, denk ik dat de impact hiervan wel mee zal vallen. Het doet me denken aan Mapper. Ongelofelijk gave technologie, maar niet echt praktisch.

[Blokmeister]

Ik ben heel benieuwd of dit gaat werken. De defectiviteit zal hier een enorm grote rol gaan spelen. Vroeger (jaren 60 en begin 70) gebruikte men contactprinting, waarbij de yields rond de 10% lagen doordat stofdeeltjes op de chips kwamen wegens het contact met het masker. Toen Perkin Elmer (nu onderdeel van ASML in Wilton) de eerste mask aligners uitbracht waarbij geen contact nodig was, stegen de yields naar de 70%. Nu wil Canon weer terug naar contactprinten. Ik wens ze succes.

Op de website staat ook niets over de throughput van zo'n machine, dus die zal ook niet te hoog zijn. Ze willen dat volgens mij oplossen door meerdere units parallel te zetten, net als Mapper met hun e-beam technologie. Mapper is nu ook onderdeel van ASML.

Als je de beurskoersen van ASML en Canon erbij pakt, zie je ook dat de beurs niet erg onder de indruk is. Canon een beetje gestegen, ASML een beetje gedaald, maar niet veel vergeleken met de range van de afgelopen maanden.

Het lijkt me dus dat we ons in Veldhoven geen zorgen hoeven te maken.

[Neocortex-re]

Famous last words

"Het lijkt me dus dat we ons in Veldhoven geen zorgen hoeven te maken."

Philips, DAF, nog enkele andere. Er zijn in de regio vele voorbeelden van Brabantse gemakzucht geweest met desastreuze gevolgen. Met name de Japanse kwaliteit van produceren is iets waar je bang voor mag zijn.

[Blokmeister]

Ik weet niet hoor, maar ASML vergelijken met gemakzucht (dat blijkbaar typisch Brabants is) gaat wel mank. ASML heeft moordende concurrentie op het gebied van KrF en I-Line, inspectietools en SMO/OPC-software. De snelheid waarmee nieuwe machinetypes worden ontworpen en geproduceerd is ongelofelijk. ASML is in de afgelopen vijf jaar verdubbeld om aan de vraag van klanten te kunnen voldoen. Is dat gemakzucht?

Verder is het niet alsof ik mijn standpunt niet onderbouw. Grote beleggers zijn ook niet onder de indruk, en die hebben er meer verstand van dan ik. Zeg natuurlijk nooit nooit, maar de komende vijf jaar gaan deze tools niet kunnen concureren met fotolithografie, dan wel van Canon/Nikon, dan wel van ASML.

[Du Roi Soleil]

Ja, met carnaval massaal vrij nemen en iedere middag om 14:00 het bier op tafel, daar versla je de Japanners op termijn niet mee. Ze hebben één keer een toevalstreffer gemaakt met hun EUV, anders was het nog steeds het kwakkelende carnavalsvereniging geweest die het altijd al een as.

[tjberkhof]

Het hangt allemaal af van de throughput, yield, purchasing costs en operating costs.

Die laatste zal waarschijnlijk laag zijn want een stamp gebruikt aanzienlijk minder energie dan euv licht. Maar de rest? Kon er 0 info over vinden. Beetje jammer van canon.

[Blokmeister]

Ja precies. De energiekosten zijn een onderdeel, maar ik kan me voorstellen dat je bij NIL vaker de maskers/stempels moet vervangen en dat dat een groot gedeelte van de cost of ownership gaat zijn. De yields lijken mij ook echt problematisch, wat natuurlijk ten koste gaat van de nuttige throughput.

[Zerrel]

Canon zegt dat het een nieuw systeem heeft ontwikkeld dat vervuiling met fijne deeltjes moet onderdrukken.

Onderdrukken, maar niet voorkomen, ik vraag me af of dat op de lange termijn problemen op zal leveren.

[SuperDre]

En jij denkt dat dat bij de apparatuur van ASML niet zo is?

[Zerrel]

Nee, maar in het artikel lijkt dit punt te worden aangedragen als onderscheidend t.o.v. de apparatuur van ASML.

[ExManolo]

Lees ik dit artikel nou goed? Ze maken geen gebruik van licht maar ze printen. Nergens lees ik hoe ze dan die maskers maken, die moeten dan toch net zo klein zijn? Het woord "stempel" wordt gebruikt, hoe maak je die dan? Dit lijkt mij alleen maar verplaatsen van het probleem.

[ATIradeon8500]

Ik denk dat de aandelen van ASML gaan dalen in waarde. Mogelijk een goed moment om nú te verkopen?

Dit betekend op termijn mogelijk een bedreiging voor een belangrijke motor van onze economie.

[Blokmeister]

Dat valt wel mee. Nanoimprint is niet nieuw en neemt een berg aan problemen met zich mee. Of die problemen oplosbaar zijn, moet nog blijken. Als ze oplosbaar zijn, dan zou nu een goed moment zijn om ASML te verkopen. Mochten ze niet oplosbaar zijn, dan kan je nu beter ASML kopen. Helaas kan je zulke dingen alleen achteraf zeggen.

[Pjotr]

Filmpje van Canon over NIL:

https://youtu.be/UATjUgzGTl4

[Roel1966]

Wie weet als we een paar jaar verder zijn, dan staat er naast de 3D printer misschien ook een chip printer in huis .

[Reactie gewijzigd door Roel1966 op 22 juli 2024 18:45]