Nederlanders moeten aannemen dat hun persoonsgegevens ooit zijn uitgelekt. Dat zegt de Autoriteit Persoonsgegevens in zijn jaarlijkse datalekrapportage. Het overgrote deel van de gemiddeld 20.000 datalekken per jaar komt uit de zorg.
De Nederlandse privacytoezichthouder ontving vorig jaar 21.151 datalekmeldingen, wat de AP overigens ook al in haar jaarverslag schreef. In de jaarlijkse datalekrapportage gaat de toezichthouder dieper in op de cijfers rondom datalekken, die in Nederland het hoogst liggen van heel Europa. In geen ander land worden zoveel datalekmeldingen gedaan als in Nederland, wat AP-voorzitter Aleid Wolfsen toeschrijft aan de hoge mate van digitalisering in Nederland.
De AP waarschuwt in het rapport dat vrijwel iedere Nederlander slachtoffer is of nog wordt van een datalek. "Ga ervan uit dat er al eens persoonlijke gegevens van je gelekt zijn, of dat dit nog gaat gebeuren", schrijft de toezichthouder, die dat opvolgt met enkele concrete tips, zoals het instellen van unieke wachtwoorden en het aanvragen van een nieuw identiteitsbewijs. De toezichthouder geeft geen specifieke cijfers over het aantal individuele Nederlanders dat in een datalek zou zijn voorgekomen. Dat kan ook niet, omdat de toezichthouder geen datasets ontvangt of kan onderzoeken.
Zorg en politie
Maar liefst 41 procent van de datalekken vond plaats in de zorg. Nog eens 23 procent van de datalekken is volgens de AP afkomstig uit 'het openbaar bestuur'. Dat kunnen ook (semi)overheidsinstellingen zijn, zoals het UWV, dat jaarlijks datalekken meldt in zijn jaarverslag. Het aantal datalekken bij de politie steeg met elf procent ten opzichte van vorig jaar, schrijft de AP, hoewel datalekmeldingen bij de politie slechts vier procent van het totale aantal meldingen bevat.
In de meeste gevallen zijn de datalekken kleinschalig. In 2022 ging het in meer van de helft van de gevallen om een verkeerd bezorgde brief of e-mail met daarin persoonsgegevens van een andere klant, burger of patiënt. De grootste schade ontstaat bij incidenten die minder voorkomen. Zo werden 1825 meldingen van hacks zoals ransomware gedaan waarbij persoonsgegevens werden gestolen, maar daarbij worden meestal wel gegevens van veel slachtoffers buitgemaakt.
Onderzoeken
De AP begint nog steeds geen onderzoeken naar datalekken die niet gemeld zijn
Naar aanleiding van de datalekmeldingen is de AP in 35 gevallen een onderzoek begonnen. Dat betreft dan een officieel onderzoek, waarbij de AP gedetailleerd uitzoekt wat er is gebeurd en waarbij een eventuele sanctie kan worden opgelegd. Hoe vaak dat gebeurd is, is niet bekend. In nog eens 6552 gevallen werd 'verdiepend toezicht' ingesteld, waarbij de AP wat meer informatie vraagt en eventueel een aanbeveling doet. In de overige 15.000 gevallen ondernam de AP 'na een eerste beoordeling geen verdere actie'.
De Autoriteit Persoonsgegevens is nog steeds geen officiële onderzoeken begonnen naar datalekken die niet gemeld zijn, ondanks een eerdere belofte van de toezichthouder dat wel te gaan doen. De AP wil meer van zulk 'ambtshalf' onderzoek gaan doen, maar heeft daar de menskracht niet voor en gaat daarom voornamelijk achter datalekken aan die wel gemeld worden. In 2022 kreeg de AP 2000 tips van burgers over mogelijke datalekken, waarna ze in 35 gevallen navraag deed bij het bedrijf. In al die gevallen meldde het bedrijf het datalek dan zelf ook.