De Autoriteit Persoonsgegevens wil dat minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken het gebruik van een mogelijk discriminerend algoritme bij zijn ministerie uitlegt. Het gaat om een algoritme waarmee wordt beoordeeld hoe intensief een visumaanvraag moet worden behandeld.
De minister moet persoonlijk bij de privacytoezichthouder verschijnen om het gebruik van het algoritme te verdedigen, zegt een AP-woordvoerder tegen NRC. Het gaat om het Informatie Ondersteund Beslissen-algoritme, dat onder meer op basis van de nationaliteit, het geslacht, de leeftijd en de plaats van aanvraag bepaalt of ambtenaren een Schengenvisumaanvraag 'kort' of 'intensief' moeten behandelen. Aanvragen in dat intensieve traject worden vaker afgewezen, 33 procent, dan de 3,5 procent van de aanvragen die in het snelle traject worden afgewezen. Bij intensieve behandelingen kan de ambtenaar de aanvrager bijvoorbeeld interviewen of om meer documenten vragen.
De krant schreef eind vorige maand over het algoritme en de kritiek van de functionaris gegevensbescherming van het ministerie over dat algoritme. De functionaris waarschuwde sinds 2021 over mogelijke risico's van het algoritme omdat visumaanvragers worden onderscheiden mede op basis van hun nationaliteit. De minister hoorde het verhaal van de functionaris aan en won externe adviezen in bij onder meer de landsadvocaat en het ministerie van Justitie en Veiligheid. Zij zeiden op basis van een juridische toets dat het systeem 'rechtmatig' en 'niet-discriminatoir' zou zijn. Het ministerie blijft het algoritme dan ook gebruiken. De functionaris werkt inmiddels niet meer op het ministerie.
Voor zover bekend wordt het algoritme alleen gebruikt bij Schengenvisa, een visum voor inwoners van buiten de EU die maximaal negentig dagen naar Nederland willen voor vakantie, een zakenreis of familiebezoek. Het algoritme bespaart het ministerie naar eigen zeggen tientallen ambtenaren. Nu beoordelen 118 ambtenaren op het ministerie of aanvragers een visum kunnen krijgen.
De woordvoerder van de AP spreekt over 'een zorgelijke kwestie' en zegt eerder gesprekken met de functionaris van het ministerie te hebben gevorderd, en documenten bij het ministerie te hebben gevorderd. De woordvoerder benadrukt daarnaast dat de uitnodiging om met de minister te spreken 'niet vrijblijvend' is. Het ministerie van Buitenlandse Zaken kreeg in april 2022 een AVG-boete van 565.000 euro omdat het een ander systeem voor de opslag van visumaanvragen slecht beveiligde.