De ontwikkeling van de nieuwe verkiezingssoftware loopt op schema, schrijft de Nederlandse Kiesraad. Het Digitaal Hulpmiddel Verkiezingen moet dit jaar klaar zijn en in 2024 voor het eerst worden ingezet bij de verkiezingen voor het Europees Parlement.
De Kiesraad schrijft in zijn jaarverslag over 2022 dat 'de oplevering van het Digitaal Hulpmiddel Verkiezingen is voorzien in 2023'. Dat is volgens planning; bij de aanbesteding vorig jaar ging de Kiesraad uit van medio 2023. Een specifieker moment noemt de Kiesraad niet. De software wordt ontwikkeld door Paragon Customer Communications en Scytl. Dat laatste bedrijf maakt nu ook verkiezingssoftware voor Europese en buitenlandse overheden.
De verkiezingssoftware wordt tegen die tijd opgeleverd, maar kan mogelijk niet direct worden gebruikt. Naar verwachting wordt de software voor het eerst ingezet in juni 2024. Dan zijn de verkiezingen voor het Europees Parlement. Mocht het Nederlandse kabinet voor die tijd vallen en er onverwacht nieuwe verkiezingen plaatsvinden, is het niet zeker of de software dan al kan worden ingezet. Na de oplevering moet de software eerst worden getest en goedgekeurd door de Kiesraad.
Dat de ontwikkeling op schema ligt, is niet vanzelfsprekend. De eerdere aanpassingen van de oude verkiezingssoftware, OSV, liep jaren vertraging op. Het plan is om de broncode van het Digitaal Hulpmiddel Verkiezingen openbaar beschikbaar te maken. De Kiesraad noemt dat niet expliciet in zijn jaarverslag.
Software bij analoge verkiezingen
Het Digitaal Hulpmiddel Verkiezingen is software waarmee stembureaus en gemeenten hun stemresultaten kunnen optellen. Ook heeft de software een verdeelsleutel waarmee zetels worden verdeeld. Het daadwerkelijke stemmen gebeurt in Nederland nog steeds met papier en het bekende rode potlood, maar na het tellen worden de resultaten vastgelegd in een computerprogramma. Via de software wordt ook een proces-verbaal uitgedraaid waarmee gemeenten hun resultaten valideren. Tweakers schreef begin 2021 een achtergrondartikel over hoe de digitale component van het stemproces in Nederland werkt.
Het hulpmiddel, afgekort DHV, wordt een vervanger voor de Ondersteunende Software Verkiezingen 2020 of OSV-2020, dat bovenstaande functionaliteit nu al heeft. De Kiesraad wil OSV-2020 al lang vervangen vanwege een veelvoud van redenen. Een van die redenen is dat de software technologisch achterhaald is en in het verleden vaak kritieke beveiligingslekken bleek te hebben. Daarnaast wordt de Kieswet aangepast, waarin voorzien wordt voor nieuwe software.
Het grote verschil tussen OSV en het nieuwe DHV is dat dat eerste nog decentraal werkte. OSV draait op computers in stemlokalen en bij gemeentekantoren. DHV wordt daarentegen centraal beheerd. Ook worden de resultaten centraal verwerkt. Volgens de Kiesraad is dat veiliger, omdat de veiligheid beter in de gaten kan worden gehouden. Er is ook scepsis, omdat een centrale verzameling een single point of failure is dat gevoeliger is voor manipulatie. Tweakers schreef in 2021 een achtergrond over hoe DHV eruit komt te zien en hoe het werkt.