De Europese privacytoezichthouder wil dat er strengere regels komen om journalisten te beschermen tegen spyware. De European Data Protection Supervisor pleit voor een algemeen verbod op het maken en inzetten van spyware zoals Pegasus in de hele Europese Unie.
De European Data Protection Supervisor, de privacytoezichthouder van de Europese Unie, schrijft in een advies dat het pleit voor een algemeen verbod in de Europese Unie op het gebruik en de inzet van spyware. Dat doet de instantie in het kader van persvrijheid; de EDPS heeft een advies over het beschermen van bronnen van journalisten en mediaorganisaties geschreven. "De enig realistische en effectieve manier om de fundamentele rechten in de Unie, inclusief persvrijheid, te beschermen tegen geavanceerde spyware is een algemeen verbod op de ontwikkeling en uitrol", schrijft de waakhond. Wel laat de toezichthouder enige ruimte voor 'zeer gelimiteerde uitzonderingen' waar 'robuuste waarborgen' in moeten zitten.
De EDPS reageert in het voorstel op de Europese Media Freedom Act, een wet die de persvrijheid in Europa moet beschermen. In die wet komt onder andere geld beschikbaar voor onderzoeksjournalistiek en ombudsmannen, maar in de wet is ook opgenomen dat spyware niet mag worden ingezet tegen journalisten. Net als in Nederland de Autoriteit Persoonsgegevens op Nederlandse wetsvoorstellen reageert, doet de EDPS dat voor Europese.
Volgens de EDPS gaat het wetsvoorstel in ieder geval op het gebied van spyware niet ver genoeg. Zo zouden er niet genoeg waarborgen zijn om te voorkomen dat spyware tegen journalisten wordt gebruikt. Er wordt bijvoorbeeld niet goed gespecificeerd wat 'uitzonderlijke situaties' precies zijn. Ook hekelt de EDPS dat er over 'een dergelijk complexe en gevoelige zaak zoals bronbescherming in de media' slechts kort wordt stilgestaan in de impact assessment.
Het gebruik van spyware in de Europese Unie ligt de laatste maanden steeds meer onder een vergrootglas. Afgelopen zomer begon een commissie, met daarin D66-Europarlementariër Sophie in 't Veld, een groot onderzoek met hoorzittingen rondom de inzet van de beruchte spyware Pegasus in de Europese Unie. Pegasus wordt gemaakt door het Israëlische bedrijf NSO Group. De software kan telefoons op afstand overnemen zonder tussenkomst van de gebruiker. Op papier wordt dat alleen gebruikt voor terrorismebestrijding en verkoopt NSO Group die alleen aan 'legitieme regimes'. De praktijk is anders. Pegasus zou zijn ingezet door verschillende Europese landen om rivaliserende politici en activisten af te luisteren. Ook zou de spyware zijn ingezet tegen journalisten. Zo werd Pegasus door Saudi-Arabië gebruikt bij de moord op Jamal Khashoggi.