Hubble-telescoop kan geen onderzoek doen na gecrashte computer uit jaren '80

De Hubble-ruimtetelescoop zit met een gecrashte payload computer, wat volgens de NASA waarschijnlijk te maken heeft met een verslechterde geheugenmodule. Daardoor is het wetenschappelijk onderzoek tijdelijk niet mogelijk. Deze computer stamt uit de jaren '80.

De NASA meldt dat de computer sinds zondag niet meer werkt. Op basis van het analyseren van de data is het Hubble-team aan het onderzoeken of een slechter werkende geheugenmodule de directe oorzaak is. Het team is bezig om over te schakelen op een van de aanwezige back-upmodules. Dat zou woensdag moeten zijn voltooid, waarna donderdag moet blijken of het probleem definitief verholpen is. Pas daarna kunnen alle wetenschappelijke instrumenten weer worden ingeschakeld.

De taak van deze computer is om alle wetenschappelijke instrumenten te beheren en besturen. Zondag kreeg deze computer niet langer het 'keep-alive'-signaal binnen; dit is een standaard-handshake tussen de payloadcomputer en de belangrijkste computers van de telescoop om aan te geven dat alles in orde is. Toen dat signaal uitbleef, zijn alle wetenschappelijke instrumenten automatisch in een veilige modus geplaatst. NASA’s Goddard Space Flight Center herstartte de computer maandag, maar al snel doemde hetzelfde probleem weer op.

Tegen The Register zegt de NASA dat de payloadcomputer in totaal vier geheugenmodules heeft en dat er slechts één nodig is. Een woordvoerder zegt dat het te vergelijken is met een bord met geheugenchips op een laptop die gewisseld kan worden bij een probleem. De veronderstelde oplossing, het wisselen van de geheugenmodule die waarschijnlijk een probleem heeft, is tijdens het testen van de hardware voorafgaand aan de lancering meerdere keren gedaan.

Het gaat hier om een computer uit de jaren tachtig: een NASA Standard Spacecraft Computer-1, of NSSC-1. Deze computer is onderdeel van de Science Instrument Command and Data Handling-module, die in 2009 tijdens de laatste onderhoudsmissie is vervangen door astronauten. Volgens de NASA heeft deze module verschillende niveaus van redundantie waarop overgeschakeld kan worden, zodat de module als het primaire systeem kan dienen als dat nodig is.

De Hubble-ruimtetelescoop zweeft nu al meer dan dertig jaar om de aarde. De telescoop werd op 24 april 1990 gelanceerd. Toen waren er al meteen problemen, in de vorm van een afwijking bij de primaire spiegel. Daardoor kon Hubble aanvankelijk geen scherpe foto's maken. Dit werd later opgelost. Van recenter datum zijn bijvoorbeeld een kapotte camera voor het zichtbare spectrum in 2019 en eerder dit jaar was er een softwareprobleem waardoor de telescoop voor korte duur geen wetenschappelijke observaties kon uitvoeren.

Reacties (199)

[psdata]

Een leuke foto van de compute module: op basis van een 80386 en z'n co broertje (80387)
https://upload.wikimedia....a/commons/2/2c/DF-224.jpg

The Computer systems and data processing on board off the hubble
The two initial, primary computers on the HST were the 1.25 MHz DF-224 system, built by Rockwell Autonetics, which contained three redundant CPUs, and two redundant NSSC-1 (NASA Standard Spacecraft Computer, Model 1) systems, developed by Westinghouse and GSFC using diode–transistor logic (DTL). A co-processor for the DF-224 was added during Servicing Mission 1 in 1993, which consisted of two redundant strings of an Intel-based 80386 processor with an 80387 math co-processor.The DF-224 and its 386 co-processor were replaced by a 25 MHz Intel-based 80486 processor system during Servicing Mission 3A in 1999 The new computer is 20 times faster, with six times more memory, than the DF-224 it replaced. It increases throughput by moving some computing tasks from the ground to the spacecraft and saves money by allowing the use of modern programming languages.

Additionally, some of the science instruments and components had their own embedded microprocessor-based control systems. The MATs (Multiple Access Transponder) components, MAT-1 and MAT-2, utilize Hughes Aircraft CDP1802CD microprocessors. The Wide Field and Planetary Camera (WFPC) also utilized an RCA 1802 microprocessor (or possibly the older 1801 version). The WFPC-1 was replaced by the WFPC-2 during Servicing Mission 1 in 1993, which was then replaced by the Wide Field Camera 3 (WFC3) during Servicing Mission 4 in 2009.

Een van de space shuttle. (Helaas zijn deze Ruimte ANWB voertuigen buiten dienst gezet heeft tijdens een servicebeurt (service Mission 3b en 4) de Hubble een tijdje op sleeptouw gehad via de arm.
https://upload.wikimedia....px-STS-125_May_17_EVA.jpg


En naar wat meer info over de hubble zelf: https://en.wikipedia.org/...escope#Spacecraft_systems waar ook bovenstaande info vandaan komt.

[Reactie gewijzigd door psdata op 23 juli 2024 10:31]

[merethan]

Deze computer stamt uit de jaren '80.

Dat zegt op zichzelf niet zoveel. De Zilog Z80 (introductie 1976) vind je ook nogsteeds overal. Bovendien zegt het artikel zelf nog dat die in 2009 geplaatst is, daarmee dus niet "uit de jaren '80", maar ontworpen in de jaren '80. En gezien het geen massaproduct is, is elke die gebouwd wordt een soort unieke editie; wie weet hoeveel upgrades er zijn gedaan tussen dien.

[Reactie gewijzigd door merethan op 23 juli 2024 10:31]

[Eonfge]

Vergeet ook deze Tweakers post niet 'uit den oude doosch':

NASA op zoek naar 8086-chips
nieuws: NASA op zoek naar 8086-chips

[roark2520]

Respect voor het terugvinden van een bijna 20 jaar oud artikel.

[MenN]

Mooi ook dat Tweakers dit nog steeds live heeft staan. Genoeg sites waar het archief gewoon niet toegankelijk is of al meerdere keren verwijderd met de overstap naar andere techniek.

[Eonfge]

Heb het gewoon gegoogeld. Het nieuws had ik onthouden, dus dat een artikel van Tweakers bovenaan stond kwam goed uit.

[femmer]

En deze:
Hubble telescoop krijgt 486 upgrade

[mr.Millenarian]

Precies wat ik al dacht. Dan zullen moderne multicore processors de data/beeldverwerking veel sneller kunnen doen. Desnoods dus de hele Hubble uit elkaar halen en upgraden of gewoon een nieuwe de ruimte in sturen.

[Cybertinus994]

Daar zijn ze al jaren mee bezig he. De James Webb telescoop word de opvolger van de Hubble. Eind dit jaar zou die eindelijk de lucht in gaan, de originele planning was dat die in 2015 al omhoog ging.
Hubble moet het dus nog even volhouden, dan mag die met pensioen (wat bestaat uit verbranden in de atmosfeer )

[thiazi]

Is de James Webb telescoop niet vooral voor infrarood licht? Hubble doet heel weinig in dat spectrum. Ik dacht dat hubble meer doet met ultraviolet.

[ATS]

En gezien de originele planning en het jarenlange ontwerptraject zal die ook niet over de nieuwste hardware beschikken. Hij is overigens klaar, maar hij kan nog niet omhoog omdat de Ariane waarmee hij gelanceerd zou worden nog altijd aan de grond gehouden wordt.

Overigens wíl je ook niet de nieuwste hardware, omdat die veel gevoeliger is voor verstoringen. Een moderne CPU wordt op zo'n klein proces gemaakt dat het heel gevoelig is voor kosmische straling, omdat de ladingen en stroompjes waarmee hij werkt zo veel kleiner zijn dan in oudere generaties processoren.

[Reactie gewijzigd door ATS op 23 juli 2024 10:31]

[DutchKevv]

Desnoods dus de hele Hubble uit elkaar halen en upgraden of gewoon een nieuwe de ruimte in sturen.

Grapje zeker

[deprins1968]

Gewoon vervangen door een raspberry pi zero. Probleem opgelost.

[rvt1]

Nog voordat je dan je Hubbel in elkaar hebt geschroefd is de PI al weer gebroken.... Kun je beter voor iets meer hardened gaan...

[laurxp]

Dit is dus een chip die verantwoordelijk is voor het aansturen van de instrumenten, niet voor beeldverwerking.

De ruimte is een héél vijandige omgeving: temperatuur is heel moeilijk te controleren, er is heel veel straling, en reparatie is praktisch onmogelijk. De Hubble Space Telescope is een instrument van bijna 10 miljard dollar. Daar prop je niet zomaar een 5950X in. De enige prioriteit is betrouwbaarheid, en langzame chips zijn nou eenmaal véél betrouwbaarder.

[The Third Man]

Ruimtehardware is meestal op speciaal verzoek gemaakt onder specs die het bestand maakt tegen de invloeden die we op het aardoppervlak niet kennen. Het kan dus best dat de module jaren '80 hardware bevat die toendertijd alvast als spare was besteld, en dan op de plank blijft liggen totdat het een keertje nodig is. Wat ook best decennia later kan zijn.

[Reactie gewijzigd door The Third Man op 23 juli 2024 10:31]

[TheVivaldi]

Nee, er staat dat de module in 2009 vervangen is, maar dat zegt niet per se dat dit onderdeel van de module ook vervangen is.

[Reactie gewijzigd door TheVivaldi op 23 juli 2024 10:31]

[BadRespawn]

[...]
wie weet hoeveel upgrades er zijn gedaan tussen dien.

Daar heeft de HST niets aan.

[mugenmarco]

Kost het zoveel geld om zoiets te vernieuwen dan? hardware lijkt mij niet het probleem maar kan begrijpen dat software in die tijd gemaakt is puur en alleen daarvoor.

[Eonfge]

van 1990 tot 2010 heeft de Hubble ongeveer 10 miljard USD gekost. De originele bouw van de Hubble kostte 4.7 miljard dus hij kost in onderhoud ongeveer een 250 miljoen USD per jaar:
www.nasa.gov/pdf/499224main_JWST-ICRP_Report-FINAL.pdf

Of dat het waard is? Ik zou zeggen van wel, maar niet alle belastingbetalers in de VS zullen die mening delen.

[Reactie gewijzigd door Eonfge op 23 juli 2024 10:31]

[Coolstart]

Opmerkelijk: Het kost 2miljard euro voor 5jaar on de telescoop operationeel te houden. Dus 400miljoen euro/jaar. Maar het servicecontract van Nasa stopt deze maand, juni 2021. Wel heel veel toeval dat nu alles ‘beyond repair’ is.

Ik vraag me tegelijk af of er geen business case (privaat/publiek) te maken valt om een hubble2 in low orbit te schieten gericht op de science community. Mss wat kleiner, lichter en goedkoper. JWST-nano kan ook:). De sensoren van vandaag zijn een pak gevoeliger en kunnen rijker spectrum aan dan die van paar decenia geleden.

Alles is ook een stuk goedkoper geworden. Voor een paar tientallen miljoenen heb je wel een paar ton wegende telescoop in de ruimte en in low orbit kan je Starlink gebruiken om high res beelden te streamen. Je zou die telescoop dan kunnen verhuren aan een paar duizenden euro's per uur en afschrijven over 10 jaar.

JWST is sowieso onklopbaar maar tegelijk ontoegankelijk voor vele onderzoekscentra en extreem duur in ontwikkeling. Ze zijn nu al 10miljard verder zonder lancering.

https://www.nasa.gov/pres...ience-operations-contract

[Reactie gewijzigd door Coolstart op 23 juli 2024 10:31]

[tw_gotcha]

maar hubble is toch ook afgesreven, of heeft al veel langer gewerkt dan bedacht was. Ik snap wel dat ergens een punt gezet wordt.

[THA_ErAsEr]

De kost prijs om iets de ruimte in te schieten is dan ook het probleem niet. Iets ontwerpen dat in de ruimte voor decenia blijft werken en dan nadien de talloze man-uren op aarde om het ding operationeel te houden. Dit zijn geen profielen die je 100 euro per dag betaald.

En het zou me verbazen dat onderzoekers in de meeste velden even duizenden euro's per uur extra kunnen spenderen.

[bzuidgeest]

Die betalen meer belasting dan wij en krijgen er minder voor. Geen zorg, geen voorzieningen niets. Blijkbaar vinden Amerikanen dat normaal. Dus die blijven nog wel even betalen voor die telescoop. Iets anders zou "communistisch" zijn

[MicGlou]

Amerikanen betalen aanzienlijk minder belasting dan wij doen... inkomstenbelasting, toegevoegde waarde belasting, accijnzen etc zijn allemaal flink lager in de VS... oftewel je statement klopt echt totaal niet.

[SED]

Dat valt best tegen
https://www.trouw.nl/nieu...-de-belastingen~b1383e8e/

[DutchKevv]

Daar staat toch juist dat ze amper belasting betalen, behalve rond 1944..

Waar haal jij er daar uit dat ze veel meer belasting betalen dan NL?

[thijssie83]

Erm, ik betaal hier in de vs aanzienlijk minder inkomsten belasting, btw en accijns. Totale belastingdruk is echt een stuk lager.

[DutchKevv]

Klopt dat zeg ik dus ook, @SED deelt een artiekel dat dat ook zegt terwijl die zelf wat anders zegt.

[thijssie83]

Oops, ik wilde op MicGlou / SED reageren. Wij zeggen inderdaad hetzelfde :-)

[Reactie gewijzigd door thijssie83 op 23 juli 2024 10:31]

[PjotrX]

In die artikel staat: " De rijkste Amerikanen betalen nu 39 procent belasting, en de plannen zijn om het verder terug te brengen naar 35 procent." en "Amerikanen met een jaarlijks inkomen tot 100.000 dollar betaalden tussen de 21 en 31 procent van hun inkomen aan de federale overheid - los van eventuele aftrekposten. Inwoners met een inkomen tot 50.000 dollar tussen de 16 en 25 procent. Alleen de allerarmsten met een inkomen tot 10.000 dollar kenden grotere schommelingen: tussen de 2,3 en 22 procent. Het tarief ligt nu in Amerika net boven de 10 procent (in Nederland is het laagste tarief 37 procent)." Lijkt me juist het punt van @bzuidgeest te ondersteunen.

[Woy]

Het gaat wat offtopic, maar het heeft weinig nut om in Nederland puur naar het tarief te kijken. Er zijn een hele rij maatregelen die zorgen dat de marginale druk bijna nergens met dat percentage overeenkomt.

Tot 20k bruto inkomsten is de maringale druk in Nederland ook vrij laag. Daarna gaat het vlot omhoog, waar het tussen modaal en de 100k dichter bij de 60% ligt. ( Rond de 25k in extreme gevallen zelfs boven de 90% )

https://www.rijksbegrotin...groting,kst282801_31.html

[Reactie gewijzigd door Woy op 23 juli 2024 10:31]

[Guru Evi]

In de VS heb je ook allerlei kortingen. Het effectieve belasting is negatief totdat je ongeveer 35k verdient (dus alle belasting die je betaalt krijg je eind jaar terug en daar wordt dan nog enkele duizenden opgelegd). Totdat je ongeveer 55k verdient betaal je 0% effectief (enkel) of 110k (gezin), daarnaast komt er nog zoveel per jaar bij per kind (ik geloof $2500 per kind vorige jaren met de Trump belastingverlagingen)

Daarna loopt het effectief tot ~12% voor 125k (enkel) of 250k (gezin), daarna loopt het snel op tot ~35% voor deze die tot aan 1.5M verdienen. Daarna gaat het omhoog in schijven tot 55%. De rijkste mensen (deze die meer dan 400k per jaar verdienen) betaalt dus ongeveer 80% aan de volledige inkomsten van de staat, 50% van de bevolking betaalt effectief geen belasting.

Belasting voor staat komt er ook nog bij, dit loopt van 0% in de rode Staten tot ~35% voor de rijkste mensen in NY en CA maar dit kan van de federale belasting deels afgetrokken worden. Als gevolg verhuizen de meeste rijke mensen van de duurste staten, en bedrijven volgen nu ook.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 23 juli 2024 10:31]

[roark2520]

Zo groot is dat verschil nu ook wel niet. Hier een wikilink naar hoeveel een overheid uitgeeft en ontvangt: https://en.wikipedia.org/...ding_as_percentage_of_GDP

Zo geeft de Nederlands overheid 47% uit van het BPP, en int ze 41% belastingen. In de Verenigde Staten is het 46% uitgaven en 30% innnen. Dus ze geven wel evenveel uit, maar ze financieren dat grotendeels door te gaan lenen. Op lange termijn is zoiets natuurlijk moeilijk.

[casberrypi]

Een overheid heeft nog andere inkomsten naast belastingen.

Ik weet niet precies hoeveel het ze oplevert, maar de Verenigde Staten van Amerika is het grootste olieproducerende land ter wereld. Daar zal de Amerikaanse overheid vast wel wat van ontvangen.

[MSalters]

De Amerikaanse Federale overheid?

In de VS regelen de staten in principe alles zelf, behalve wat door de Grondwet onder een Federale bevoegdheid valt. Oliewinning staat daar niet in, en daarom gaan de severance taxes naar de staten.

[Guru Evi]

Oliewinning is wel degelijk deels van de federale overheid. Daarmee dat Biden Keystone XL kan stilleggen (maar wel het minder veilige Russische Nordstream 2 dan weer toelaten). Ongeveer 80% van het land waar olie gewonnen wordt is momenteel federaal land. Bepaalde Staten (oa. Californië) hebben meer federale landen dan staatseigendom (natuurreservaten, indiaanse landen). Daarnaast ook alle olie in de zee en Alaska is ook federaal geregeld.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 23 juli 2024 10:31]

[MSalters]

Het milieu is onderdeel van de federale overheid (Environment Protection Agency, EPA). NordStream valt onder Buitenlandse Zaken. Maar waar casberrypi het over had (severance taxes), dat is niet federaal. En de olie uit Alaska is dus ook de reden voor het Alaska Permanent Fund Dividend; dat wordt direct aan staatsburgers uitbetaald.

[bbob]

Minder betalen, krijg je ook minder voor terug. Studeren kost een vermogen, hier betaald de belastingbetaler een groot deel.
Betaalbare gezondheidszorg. Hier betaal je die via je inkomen en zorgpremie. In USA heel anders en kun je het geen belasting noemen.
Geen overdrachtsbelasting op je huis maar wel jaarlijks property tax op de waarde van je huis van ca 1,1%.

Maar natuurlijk gewoon dollars bijdrukken door de overheid om alles te betalen.

[uncle_sjohie]

Amerikanen betalen aanzienlijk minder belasting dan wij doen... inkomstenbelasting, toegevoegde waarde belasting, accijnzen etc zijn allemaal flink lager in de VS... oftewel je statement klopt echt totaal niet.

Daar is het wel noodzakelijk dat ouders tienduizenden dollars per jaar aftikken voor een hogere opleiding voor een kind, en zijn er relatief veel lokale heffingen. Ook wordt daar "saletax" doorgaans niet meegenomen, terwijl in het NL cijfer de BTW wel zit. De totale belastingdruk aldaar, dus inclusief geld wat ze out-of-pocket betalen aan scholing etc, vs wij via "echte" belastingen, is wel lager dan hier, daar heb je gelijk in, maar niet zo enorm veel lager.

En je mag daar weliswaar zorgkosten per volwassene voor 10 à 15k aftrekken van de belastingdienst, je dient daar dus wél in staat te zijn, je zorg een flink stuk te kunnen voorfinancieren. Aangifte doe je immers een jaar later.

Als je alles optelt, betaalt een volwassene in de VS, ongeveer 2x zoveel voor de gezondheidszorg als wij hier in Nederland. En ons systeem staat meestal volgens alle meetbare parameters bóven het hunne, dus wij krijgen voor relatief minder geld, betere zorg voor álle burgers.

[bzuidgeest]

Denk maar verder, in Amerika word insuline gerantsoeneerd omdat men het niet kan betalen. Een ziekenwagen laten komen is zo duur dat men er bankroet op gaat. Beide gevallen kosten daar mensenlevens. Mensen liggen op straat dood te gaan omdat ze geen ambulance durven te bellen vanwege de rekening. Iets wat je hier niet kan voorstellen. Dus Ik zou mij niet zo zorgen maken over ons systeem tegen het hunne. Dan heb je echt wat feiten gemist.

[TheSiemNL]

Inderdaad. Elke US film over gezinnen die aan de bedelstaf komen door de medische kosten van een gezinslid zijn hier sprookjes. We mogen gerust klagen, de lasten hier zijn torenhoog en het systeem kent vele uitvreters maar ik zou niet graag ruilen.

[Tintel]

In 't kort: commercialisering van levensbehoeftes zoals voedsel/water/zorg/onderwijs/veiligheid (politie & brandweer)) is geen goed idee.

Het Nederlandse systeem is zeker geen slecht systeem. Een nadeel wat inmiddels wel zichtbaar is, is dat de overheid zelf omgaat met de subsystemen alsof het commerciele systemen zijn; bijv.

• de politie moet wat 'opbrengen' (boetes zijn een inkomstenbron i.p.v. een regulering),
• leerlingen in het onderwijs zijn een kostenpost en die moet worden geminimaliseerd (korter studeren en de meetbaarheid van een leerling).
• Zorg is kostbaar en wordt zwaar belast met administratie overhead en door commerciele bedrijven(=verzekeringsmaatschappijen) voor een groot deel gereguleerd.

Dat klopt niet en zou anders moeten. Gezien de belastingdruk hier zou dat ook wel moeten lukken qua budget. Nu wordt geblunder door overheden gecompenseerd met budget-reducties aan de kant van dergelijke systemen.

[dasiro]

elk systeem heeft zijn voor en nadeel, de ene wil graag in een kapitalistisch systeem leven waar je betaalt voor wat je gebruikt, de ander wil in een socialistisch systeem leven waarin de staat je inkomsten afroomt en bepaalt waar de noden van de gemeenschap het hoogst zijn.
Op mijn loonbrief van vorig jaar stond mooi aangegeven dat 1/3 rechtstreeks naar de staat is gegaan. Tel daar nog eens 21% aan btw bij voor quasi alles dat je koopt en dan is er nog niet meegerekend wat m'n werkgever al heeft moeten afdragen wat niet als loon werd beschouwd.
Netto zal de staat dus meer dan de helft krijgen waarvoor ik gewerkt heb.
Individuele drama's bestaan overal, want zo ga je hier ook dood als de overheid beslist dat er voor jouw medicijn geen tegemoetkoming is en je het niet kan betalen.

[uncle_sjohie]

je weet daar tenminste waarvoor je betaald ipv hier een blanco cheque die overheden/politiekers zichzelf toekennen

Hier weet je ook waar je voor betaald, kwestie van DBC code op je zorgfactuur opzoeken, en presto.

En in de VS is $1000 voor een ambulance rit naar het ziekenhuis ongeveer het gemiddelde. Hier kostte een ritje naar het ziekenhuis, omdat ik als hartpatiënt belde met pijn op de borst, 840 euro. Maar dat was inclusief alle onderzoeken in het ziekenhuis. Mijn kosten netto? 385 eigen risico. In de VS zou er nog duizenden euro's voor het onderzoek en verblijf bij komen, óp die 1000 dollar vervoerskosten. Kosten die ik in de VS zou moeten voorschieten, om ze dan bij mijn belastingaangifte volgend jaar af te mogen trekken.

Ook in ons zorgsysteem kunnen, nee móeten dingen beter, maar onder aan de streep hebben wij voor de helft van het geld per volwassene, volgens alle objectieve parameters achter de internationale statistieken, een beter zorgsysteem, waar iedereen aan mee kan doen.

[dasiro]

dat de totale kosten daar hoger liggen heeft eerder te maken met het feit dat ziekenhuizen vaak commerciële bedrijven zijn en er winst moet gemaakt worden.
Hou je die marges en de verzekeringen die ze tegen claims afsluiten even buiten beschouwing, dan is het niet zo veel duurder dan hier. Als een ziekenhuis een x-ray scanner moet aankopen, dan is dat hier niet zoveel goedkoper dan daar, maar de kosten ervan worden hier gewoon uitgesmeerd over heel de bevolking.
Bij ons in België hebben we net een minister van justitie die met een plan gekomen is om de overtreder te laten betalen voor administratieve kosten die voordien door de begroting moesten worden betaald. Mijn idee over ziekenzorg en kinderen opvoeden is hetzelfde: de patiënt/ouders betalen. Idem trouwens met pensioenen: je spaart zelf voor je oude dag (want die zullen hier toch onbetaalbaar worden door de stijgende levensverwachting en dalende pensioenleeftijd)

[Guru Evi]

Net als in Nederland heb je in Amerika ook ziekteverzekering, dus betaal je voor een ritje in de ambulance bijna niets. Alle verzekeringen hebben ook een maximum kost die je uit de zak moet betalen, maximum een limiet van $12k.

Het grootste probleem in Amerika is dat er veel mensen zijn die vinden dat alles gratis moet zijn en dus geen verzekering afsluiten, ze worden dan wel verzorgd op de kosten van het hospitaal, en dat soort mensen zal levenslang nooit genoeg hebben om terug te betalen. Dat kom je in Europa ook tegen, ik wacht zelf al bijna 20 jaar na de rechtsuitspraak totdat de tegenpartij genoeg inkomsten heeft om beslag te mogen leggen. Die mensen klagen wel over het “systeem” dat hun arm houdt terwijl de belastingbetaler en de private verzekeringen wel moeten bijleggen voor dat crapuul.

In Amerika is er minder door de staat geregeld, dus ziektezorg in totaal is goedkoper en heeft betere uitkomsten (kijk oa naar kankeruitkomsten) en is niet gerantsoeneerd. Het is wel duurder naar de klant maar in totaal betaal je veel minder belasting. Bijvoorbeeld tijdens de Coronavirus waren er overal in de VS, (behalve in de staatsziekenhuizen van NY) genoeg bedden in het ziekenhuis, terwijl in België, Italië en andere landen mensen die ouder dan 65-80 waren gewoon thuisgestuurd werden. In de VS moesten de verplegers naar huis omdat er niet genoeg werk was.

Wat je ziet voor kosten in de ziektezorg op nationaal niveau (vanuit de belastingbetaler) wordt ook onderzoek en bijstand in bijgerekend. De NIH/NSF geeft meer uit voor onderzoek dan de volgende 4 landen (China, UK, Frankrijk en Duitsland) samen. Daarnaast heeft de VS ook Medicare/Medicaid voor iedereen boven 65 en onder 150% van de armoedegrens, dat is dus gratis ziektezorg voor mensen die werkelijk niet kunnen betalen en ook duur.

[Reactie gewijzigd door Guru Evi op 23 juli 2024 10:31]

[Pianist1985]

Het idee achter wat een federale staatsinrichting is, is je vreemd, en in een land van 330 miljoen inwoners in 50 zeer verschillende staten die dingen centraliseren is idd. communistisch. Verder is zorg geen mensenrecht maar een gunst die iemand wordt verleend in ruil voor andermans of de eigen tegenprestatie.

[Reactie gewijzigd door Pianist1985 op 23 juli 2024 10:31]

[BadRespawn]

hij kost in onderhoud ongeveer een 250 miljoen USD per jaar:

Waarvan het merendeel geconcentreerd in 5 service missies. Als er nog een service mission wordt gedaan (á minstens enkele tientallen miljoenen dollars) dan neemt het jaargemiddelde flink toe.

[tw_gotcha]

de oorlog in Afganistan kost de US ongeveer 45 miljard dollar per jaar, op het hoogtepunt 100 miljard per jaar: https://www.bbc.com/news/world-47391821

dus dit is echt peanuts, zeg maar ongeveer de kosten van een weekje oorlog voeren

[hawke84]

Als ik deze bedragen (oorlog vs wetenschap) lees, denk ik altijd: Siert ons als mens niet echt.

[Pianist1985]

Als je via oorlog je volk meer resources en territorium kunt verschaffen is dat toch net zo'n legitiem streven als wanneer je via technologie poogt om andere volkeren de loef af te steken? Uiteindelijk draait het leven alleen maar om geld, macht, resources, en het veiligstellen van het aandeel van jouw verwanten in de toekomstige genenpoel, of je dat nu doet door middel van voortplanting of by proxy, zoals het bevorderen van het eigenbelang van mensen met wie je een hoop genetisch materiaal deelt dus.

Daar is niks onsierlijks aan, het is gewoon zoals de natuur werkt. Andere soorten zijn geen haar beter dan ons wat dat betreft. Die sentimentaliteit altijd...

[hawke84]

Andere soorten maaien niet kilometers bomen iedere dag, of gooien landschappen om naar boerderijen. Andere soorten hebben niet de impact die wij hebben. En andere soorten hebben niet de intelligentie en ontwikkeling die wij hebben. Wat een vergelijking, man. Dat goedpraten van menselijke praktijken altijd....

[Pianist1985]

Zeg dat maar tegen de bladluizen die door mieren worden gefarmd. De vogelspinnen die dienen als wandelend diner voor de larven van sluipwespen. Of spitsmuizen die elkaar in tijden van voedselgebrek kannibaliseren. Of katten die met hun prooi spelen alvorens de dodelijke klap uit te delen. Of wat te denken van chimps die letterlijk elkaar uit elkaar rijten tijdens stammenoorlogen of interne conflicten binnen een stam?

Ja, wij kunnen wreed zijn. Andere soorten zijn wreder dan wij zijn. Of even wreed, of minder wreed... maar geen enkele diersoort is in die mate waarin wij dat zijn, in staat om ons killer-instinct te laten varen uit medeleven. Andere diersoorten kunnen zeker medeleven tonen, zelfs met potentiële prooien - maar NOOIT in tijden van leven of dood. Denk je nu echt dat een kat die in een Youtube-video met een uilskuiken bevriend is, ook maar een gram vlees aan diens karkas zou achterlaten als die hongerig was?

Wij mensen zijn als enigen daartoe in staat, omdat wij over het vermogen beschikken om onze vrije wil boven onze instincten te doen uit stijgen.

Wij mensen zijn bij lange na niet de wreedste dieren op deze aarde. Het beeld wordt alleen vertekend door hoe complexe manieren wij hebben om, indien nodig, onze wreedheid te laten gelden.

[Reactie gewijzigd door Pianist1985 op 23 juli 2024 10:31]

[hawke84]

(We zijn echt enorm off-topic bezig)

Je vergelijkt mensen nog steeds met andere rassen op onze planeet, welke allemaal een lager niveau van bewustzijn hebben. Het feit dat wij zo trots zijn op onze morele kompas, op onze uitvindingen en wetten, dat zou meer moeten betekenen dan de dierlijke instincten. We zouden beter moeten zijn.

Je kan de capaciteiten en het redeneringsniveau van een mens niet op hetzelfde niveau zetten als dat van... voor voorbeelden had je.... een kat, een splitsmuis, een vogelspin.

[Pianist1985]

Het feit dat wij een obsessie met die dingen hebben is hoofdzakelijk een gevolg van dat we tegen onszelf liegen over hoeveel controle we over ons eigen gedrag hebben.

Bewustzijn is (ook op fysiologisch niveau als je kijkt naar hoe de hersenen werken) niets meer dan een schil bovenop dierlijke instincten. Dingen die wij bewust doen draaien vooral om het hoe, niet om het waarom. We zijn gewoon nog steeds dieren. Ik zie er zelf trouwens geen been in om ons te schamen voor onze natuur. Het is hoe we zijn. Persoonlijk zie ik er meer in om mijn instincten gewoon op een optimale manier tot uitdrukking te laten komen: voedsel, voortplanting, resources en territorium vergaren, als individu en als onderdeel van een volksgemeenschap.

[Pianist1985]

En die oorlog hebben ze niks aan gehad want het land is nog steeds islamitisch. Ze hadden met de soldaten ook een leger evangelisten moeten meesturen.

[tw_gotcha]

compleet off topic:
het land is niet eens volledig islamistisch, het is veel complexer dan dat, het is een lange geschiedenis van warlords die om de macht strijden, met een periode Russiche interference en de de opkomst van de Taliban die oorspronkelijk tegen de Russen vochten (geholpen door de US? kan me niet herinneren). De Taliban waren hardcore islamisten die in het machtsvacuum de macht grepen toen ze de Russen eruit filkkerden (enorm versimpelde voorstelling van zaken). Maar er zijn ook gematigde islamitische groepen.
Niks mis met de Islam an sich. Wat er in de Koran staat is niet meer of minder extreem dan wat er in de bijvbel staat, zeker in het oude testament. Het is maar net welke gek het uitlegt. Laten we hopen dat ze niet Christelijk worden, of nog erger evangelisten, dat zou helemaal een ramp zijn. Christenen hebben een nog veel langere geschiedenis van iedere non-christen de hersenen inslaan.
maar goed, zoals ik zeg, compleet off-topic en mijn persoonlijke mening.

Fantastische plaatjes uit Hubble!

[Pianist1985]

Praktisch 100% van de Afghanen is islamitisch. De islam is een religie (sterker nog, een totale blauwdruk voor hoe je je leven dient in te richten, veel verder uitgewerkt dan welke religie dan ook, op bepaalde nieuwe religieuze bewegingen na) die het tribale en militante aspect van de samenleving versterkt.

Ergo: indien Afghanistan succesvol gekerstend zou kunnen worden, zouden stammenconflicten vanzelf afnemen. Los daarvan zou men geen broeinest van internationaal terrorisme meer zijn, want christenen missen een equivalent van de jihad.

En nee, christenen hebben geen 'langere geschiedenis van anderen de hersens in slaan', want daar zijn we al 300 jaar geleden mee opgehouden, ook nog eens de eerste 300 jaar niet mee bezig geweest, en in de tussenliggende tijd slechts sporadisch. En nee, Noord-Ierland is geen religieus conflict, het is een etnisch/nationalistisch conflict, de Unionisten in Noord-Ierland zijn namelijk geen Ieren maar etnische Schotten, die zelfs een dialect van het Engels genaamd Ulster Scots spreken, en afstammen van kolonisten die zich vanaf de tijd van Cromwell daar hebben gevestigd, en de IRA streeft naar een seculiere staat, Sinn Fein is een links-nationalistische seculiere partij. De split tussen protestants en katholiek heeft wel extra olie op het vuur gegooid maar is vooral een zijdelings eraan verwant aspect, niet de primaire drijfveer. Bovendien, als men in Afghanistan de mate van problemen met elkaar zou hebben die in Noord-Ierland spelen, was het land beduidend minder geteisterd door oorlog dan het nu is.

De jihad duurt al sinds Mohammed de macht greep in Medina, en dat is over een paar jaar exact 1400 jaar geleden. Is ook logisch, want er zijn specifiek aspecten aan de islam, militair en politiek, die dit proces drijven. Het militaire aspect ontbreekt bij het christendom volledig, daar waar uit naam van het christendom oorlog is gevoerd gebeurde dit door besluiten van wereldlijke machthebbers zonder dat het door religieuze doctrines werd gedreven. En was het niet zelden nog defensieve oorlogsvoering ook, zoals het besluit van de Paus om machthebbers op te roepen om troepen te sturen om in het Midden-Oosten veroveringen van christelijk gebieden door de Abassiden en hun tributary states ongedaan te maken, en meer niet. Vraag jezelf eens af waarom de kruisvaarders na inname van Jerusalem en omliggende gebieden, niet zijn doorgestoten naar bijvoorbeeld het Arabisch Schiereiland... dat het off-topic is, is verder niet zo erg, zijdelingse discussies die weinig meer met het oorspronkelijke onderwerp te maken hebben zijn vaak hoe je de interessantste uitwisselingen van ideeën hebt. Mijn respons is niet minder off-topic dan de reactie waar ik op inhaakte.

[Reactie gewijzigd door Pianist1985 op 23 juli 2024 10:31]

[tw_gotcha]

sorry, het off-topic bedoelde ik naar mezelf, niet naar jou, omdat we een discussie hebben in een draadje over Hubble notabene. Dus dat was meer bedoeld voor een lezer die een reactie leest en denkt dat het nog over Hubble gaat. Soort van spoiler alert.

Ik vind het bizar, en ook wel een beetje angstaanjagend, hoe jij de geschiedenis uitlegt! Je geeft er een draai aan dat Christelijke oorlogen verdedigingsoorlogen waren. Abessinie is altijd christelijk geweest, dus dat past wel in je verhaal, hoewel jeje kunt afvragen wat Noord Europeanen daar te zoeken hebben. Expansie oorlogen is van alle tijden en alle volkeren. Dat de arabieren in de late mideleeuwen hele stukken verioverd hebben heeft niks met godsdienst te maken, godsdienst is gewoon een middel om een doel te bereiken. Dat is niet anders dan alle andere wereld oorlogen.
De kruistochten zijn helemaal niet verdedigingsoorlogen geweest maar ingegeven door machtsspelletjes in Europa. Dat de kruisvaarders niet zijn doorgeschoten is denk ik omdat het arabische schiereiland vnl een grote zandbak is die maar heel moeilijk in die tijd te veroveren was. Het is dan de 14e eeuw dus er is geen flauw benul van hoe de wereld eruit ziet en wat er te halen is. Er was werkelijk geen flauwbenul van de geografie van die tijd, alleen de kustlijnen. Wat geruchten vanuit de zijde route. Juruzalem is alleen gelukt omdat het vlak bij de zee ligt en dus konden voorraad lijnen in stand gehouden worden, anders hadden ze dat nooit gewonnen, en het hielt ook geen stand. De lokale bevolking zat er klem tussenin, die zien twee mogenheden hun land kapot maken onder het mom van bevrijding.
Wat had de wereld er anders uitgezien als we met de Arabieren onderhandeld hadden over geografie, wetenschappen en geneeskunde, daar waren zij zoveel verder in! maar dat pastte niet in de Chistelijke doctrine, het komt niet uit de bijbel, si dus van de duivel en kan niet gebruikt worden.

De Spanjaarden in Latijs Amerika konden doen wat ze deden (keiharde slavernij en uitmoorden van indianen) door de Pauselijke zegen. De slavernij is goedgepraat omdat een donkere mens zich niet gedraagd naar de toen geldende christelijke normen, werden bestempeld als wilden en halfmensen, ze lieten zich ook nog eens niet bekeren. Verhandelen of dood dan maar. Nog even in de bijbel kijken en jawel, afstammelingen van Kain zijn donker en van Abel lichtgekleurd, en we hebben nog een excuus ook. Door de eeuwen heen is er heel veel oorlog gevoerd vanuit het christendom, met pauselijke decreten die niet onderdoen voor een jihad. Maar dat gaat natuurlijk allang niet meer om godsdienst, maar om het feit dat een godsdienst jouw tot uirverkorene van een clubje maakt, en dan ben je dus beter dan die ander, en mag je dus beslissen wat je met die ander doet. Dat is natuurlijk een fantastisch gegeven om uit te buiten door iemand die graag de macht heeft, een paus, een ayatolla etc. Er zijn hele strenge vormen van islam, en er zijn hele strenge vormen van Christendom. Maar er zijn ook nogal wat mildere Islamistische stromingen, en mijn collegas die Islamistisch zijn, hebben net zo'n hekel aan fanaten als jij en ik.
Ik denk niet dat we het eens worden, maar wel een interessante discussie.

[Pianist1985]

Je bedoelt de Italiaans-Abessijnse oorlogen? Die hebben toch niks met geloof te maken gehad? Mussolini kwam daar niet om ze van orthodox naar katholiek te maken, maar om een kolonie te stichten.

Even ingaand op de eerste zin... de rest kom ik morgen wel op terug, het is al laat en ik heb een weekend lang familie en vrienden op bezoek omdat m'n middelste dochter jarig is... wees AUB nergens beangstigd over, ik beoordeel mensen als individu niet op afkomst maar op hoe ze denken...

Tegenvraag om mee af te sluiten: als de kruistochten niet defensief waren, waarom zaten ze dan 200 jaar lang op hun luie krent in Jerusalem ipv. pogingen te doen om Mekka te veroveren en de Kaaba tot kerk te verbouwen? 200 jaar lang zaten ze daar met een ideale uitvalsbasis, de kust van de Rode Zee was al bekend bij de Romeinen. En ze hebben niet eens pogingen ondernomen om een uitvalsbasis voor een invasie over zee van het Arabisch Schiereiland te bouwen. Alle gebieden die de Kruisvaarders heroverd hadden, behoorden ooit tot het Byzantijnse Rijk en waren grotendeels, eind 11e begin 12e eeuw, nog steeds in merendeel christelijk. Dat ze daar zijn gestopt, wat zegt jou dat mbt. de doelen die de veroveraars van deze gebieden voor ogen hadden?

[FragFrog]

Volgens de meest recente plannen van Biden gaat de USA in 2022 zo'n 36 miljard USD spenderen aan klimaatpolitiek, tegenover 22 miljard USD dit jaar. Vele malen minder dan de 740 miljard USD die de USA spendeert aan defensie dit jaar.

Waar je die "tientallen triljarden" vandaan haalt is me een raadsel.

[tw_gotcha]

en er is nog een vershcil ussen geld wat ook werkleijk uitgegeven wordt, of wat er beloofd en bedacht is. Iedereen loopt gigantisch achter in de klimaatsplannen.

[jwal]

Bijvoorbeeld hier https://www.globalgiving....st-to-end-climate-change/

Alleen Tiimmermans had het een paar jaar terug al over 1000 miljard voor alleen de EU.
https://www.ad.nl/buitenl...ard-gaat-kosten~ac91a099/

[Pianist1985]

En je denkt dat de burgers en de bedrijven die moeten inleveren als gevolg van de economie wurgende klimaatbeleidsmaatregelen, het voor niets doen?

Wat de staat zelf uitgeeft is het topje van de ijsberg.

[Rolf]

Triljard = Biljoen?
10^21 = 10^12

De ellende zit in de engelse naamgeving. Gewoon bij het nederlands houden. Een engels trillion is een nederlands biljoen.

[tw_gotcha]

ik moet steeds even kijken moet ik eerlijk zeggen
https://en.wikipedia.org/wiki/Names_of_large_numbers

[jwal]

Foutje idd bedankt

[quartex]

Volgens mij weet jij het verschil tussen triljoen en triljard niet, gezien je andere comment met links.

[latka]

Hardware in de ruimte is wel een uitdaging: de straling is er vele malen sterker dan op aarde (er zit geen atmosfeer tussen) dus dat moet je apart ontwerpen/testen (vaak oudere hardware met grotere transistoren die bij het ontvangen van een dosis straling niet direkt van een 0 een 1 maken). Dan moet je het nog omhoog schieten. Dat kost iets meer dan een monteur voor laten rijden om de print van je wasmachine te vervangen. De software is vaak ook een ding apart: omdat de hardware wat ouder is moet je meer tijd steken in het optimaliseren van de software (iets wat we nu vaak achterwege laten). Dan het soort software: een apparaat aansturen moet heel precies gebeuren. Een beetje speling betekent een beetje afwijking betekent dat je naar het verkeerde stelsel zit te koeleren. Dit soort software is vrij complex (hard real-time, niet alleen snel, maar altijd snel en nooit een frame-drop).

[Katala]

De kosten van de hardware zullen het probleem niet zijn. Momenteel bestaat er geen ruimtevaartuig die de Hubble zou kunnen repareren, dus daar zitten de geheime kosten in.

[The Third Man]

En de opvolger staat natuurlijk ook al lang klaar (helaas telkens vertraagd): de James Webb telescoop. Dan heeft het weinig zin om, zelfs als het zou kunnen, nog geld in het oplappen van Hubble te steken.

[84hannes]

En de opvolger staat natuurlijk ook al lang klaar (helaas telkens vertraagd): de James Webb telescoop

De James Webb-telescoop heeft een geplande levensduur van 5 a 10 jaar. Ik weet niet of deze de verwachtingen zal overtreffen, maar ik zou niet verbaasd zijn als de Hubble nog steeds 'mooie plaatjes' schiet als James Webb alweer uitgezet wordt.

[Aial0n]

De geplande levensduur van de Hubble is ook al lang overschreden. Het is meer een afschrijftermijn.

De componenten van de James Webb telescope worden ook zo duurzaam mogelijk gemaakt, er is zeker een kans dat hij veel langer dan 10 jaar rond gaat zweven

[grlk]

De James Webb telescope heeft hydrazine nodig om in de juiste baan te blijven, dat bepaalt de levensduur. Bijtanken is erg lastig.

[leonbong]

Valt mee de voyager 1/2 heeft ook gas gebaseerde stuwrakketen (thrusters) voor het handhaven van orientatie van antenneschotel richting de aarde.
In 2017 heeft NASA deze stuwrakketten nog gebruikt dus er was nog gas na 37 jaar na lancering.

Enkele konden ze niet gebruiken omdat de brandstofleidingen naar stuwrakketen waren bevroren en de nucleaire reactor batterij wekt niet meer genoeg stroom op om dit te kunnen verwarmen.

Maar de hoeveelheid hydrazine aan boord is blijkbaar geen probleem.

[Reactie gewijzigd door leonbong op 23 juli 2024 10:31]

[Dr. Strangelove]

Er is een paar jaar terug een 'soft capture mechanism' op de HST geïnstalleerd om het makkelijker te maken het ding vast te koppelen als er eventueel een toekomstig (bemande of robotische) missie naartoe gaat. Doen ze dat niet, dan zal hij tussen 2028 en 2040 vanzelf vanwege orbital decay uit de lucht vallen wat mogelijk slachtoffers op de grond kan geven. Gezien de vooruitgang de laatste jaren wat bemande ruimtevaart betreft is het niet uit te sluiten dat het economisch aantrekkelijk is om een nieuwe service missie op te zetten.

Maar alles wat voor de HST geldt, geldt net zo goed voor de JWST. Ik verwacht niet dat die na 15 jaar al klaar zal zijn. De HST had een geplande levensduur van 15 jaar, dus die zit nu op het dubbele. De levensduur wordt mede bepaald door de funding beschikbaar om het ding te opereren, maar ook door de levensduur die subcontractors op hun onderdelen zullen garanderen. Als je iets ontwerpt dat (vrijwel) maintenance-vrij voor 15 jaar moet kunnen draaien dan kom je onherroepelijk met iets op de proppen dat fors over-engineered zal zijn en daarom vrij makkelijk over die geplande 15 jaar heen zal gaan.

Edit: @84hannes goed punt van die afstand, had ik me niet gerealiseerd. Echter JWST is niet het eerste stuk gereedschap dat al veel langer functioneert dan ooit gepland, heel veel robotmissies zijn ver over hun planned lifetime heen gegaan zonder servicing.

Wat betreft de SS, ik ben op KSC geweest en met één van de medewerkers die de rondleidingen verzorgde gesproken vlak voor de launch van de laatste service missie naar de HST; hij zei zelf al dat de belangrijkste reden dat de SS eruit gehaald werd gewoon veiligheid was; 2 ongelukken met dodelijk afloop op pakweg 300 vluchten is natuurlijk een absurd slecht safety record.

[Reactie gewijzigd door Dr. Strangelove op 23 juli 2024 10:31]

[84hannes]

Ik ben helemaal geen ruimtevaartdeskundige, dus wellicht spreek ik onzin, maar...

Maar alles wat voor de HST geldt, geldt net zo goed voor de JWST.

De Hubble-telescoop heeft een baan van ruim 550km boven het aardoppervlak. Dat is ver, veel verder dan bijvoorbeeld het ISS, maar niets vergeleken met de afstand die de James Webb-telescoop straks zal hebben tot de aarde, aangezien deze in L2 gaat werken. Dit schijnt 1,5 miljoen kilometers van de aarde (oppervlakte of kern maak op die afstand weinig verschil) te zijn, vier keer zo ver als de maan, ofwel vier keer zo ver als we ooit een mens hebben gestuurd (ik durf niet uit te sluiten dat de Russen of Chinezen per ongeluk een keer een levende ziel deep space in geslingerd hebben, maar die kennis is niet openbaar gemaakt). Dat maakt het onderhouden of bijtanken van de James Webb-telescoop een stuk minder triviaal dan de Hubble-telescoop, terwijl deze waarschijnlijk veel meer brandstof nodig heeft.

Dat verklaard ten dele ook te vele vertragingen. De Hubble was met een defect gelanceerd, maar dankzij de Space Shuttle kon dat ding gerepareerd worden. Ik betwijfel ernstig of die missies financieel te verantwoorden, maar de VS had zich op de Space Shuttle toegelegd alsof het een financieel aanvaardbare oplossing was en was bereid in dat sprookje te investeren . Bij de James Webb is zo'n defect niet zomaar te fixen, dus het moet allemaal in één keer goed gaan.

offtopic:
Ik vind de Space Shuttle fantastisch, maar het is vermoedelijk het duurste en zonder twijfel het gevaarlijkste type voertuig ooit gemaakt.

[Reactie gewijzigd door 84hannes op 23 juli 2024 10:31]

[Tintel]

Je hebt gelijk dat de Space Shuttle een heel duur en gevaarlijk is/was. Maar inmiddels ontwikkelen 'we' nu toch weer een soort shuttles?
En dat het bijzonder kostbaar is, dat zal voorlopig niet veranderen. Dankzij satelieten die commercieel inzetbaar zijn, levert ruimtevaart (al dan niet bemand) ook echt geld op lange termijn op.

Vaak gaan de kosten voor de baten uit...

[84hannes]

Maar inmiddels ontwikkelen 'we' nu toch weer een soort shuttles?

Waar doel je op? Een herbruikbare raket? Als je op Starship en indere mate New Glenn doelt: ja, die hebben gezamenlijke doelen met de Space Shuttle, maar de uitvoering is onvergelijkbaar, dus zullen de kosten en baten ook heel anders uitpakken. Wellicht wordt het met Starship, door middel van bijtanken in een baan om de aarde, zelfs mogelijk en financieel aantrekkelijk om bijvoorbeeld de James Webb te onderhouden. Het zou best interessant zijn als dit een bemande missie wordt, want dan is de kans groot dat het de grootste afstand die een mens ooit van de aarde verwijderd was wordt.

[Tintel]

Ja - de herbruikbare raket. Wel goedkoper maar ook nog erg gevaarlijk qua concept.
Aan die herbruikbare raket kleven toch dezelfde nadelen als aan de Space Shuttle? Als in: de raket ontploft en neemt de payload/passagiers mee ten onder.
De Space Shuttle probeerde nog te landen zonder brandstof - dus minder explosie gevaar maar toch ook weer niet zo heel veel controle over de landing.

Het is al eens eerder gezegd; de techniek om een bom weg te schieten is/wordt gebruikt om mensen weg te schieten (Jules Verne suggereerde hetzelfde). Maar als een bom vroegtijdig ontploft dan vervult hij nog in ieder geval een deel van z'n doelstelling. Bij menselijke passagiers ligt dat idee anders.

[robvanwijk]

Aan die herbruikbare raket kleven toch dezelfde nadelen als aan de Space Shuttle?

Nee, totaal niet. De Space Shuttles hadden (hoe mooi het concept ook was) veel grotere nadelen dan traditionele raketten.

Ja okee, elke raket kan ontploffen, dus helemaal veilig wordt het nooit. Maar "gewone raketten" (een cilinder met onder een uitlaat en bovenop de bemanning) kunnen een launch abort inbouwen; zowel de Amerikanen als Russen hebben dat vanaf (bijna??) het eerste begin gedaan: als er iets mis gaat tijdens de lancering dan koppelt de cabine los en wordt zo snel mogelijk zo ver mogelijk van de raket (lees: van de gigantische explosie) vandaan gebracht. Je kunt niet garanderen dat dat systeem altijd op tijd in kan grijpen, maar in elk geval heeft de bemanning een kans. Zoek maar eens op "Soyuz T10a" (dus niet "T10", die kwam later; het missienummer werd hergebruikt om te verbergen dat er een probleem was geweest... tja, Koude Oorlog he...).
De Space Shuttles hadden echter geen enkele vorm van LAS, dus als er dan iets mis gaat, dan heeft de bemanning geen schijn van kans. Ik ga niet speculeren over de vraag of de bemanning van Challenger gered had kunnen worden met een LAS, daarvoor heb ik niet genoeg verstand van zaken, maar allicht was de kans groter dan nul geweest.

Een ander gigantisch verschil is dat de Space Shuttles een heel fragiel hitteschild gebruikte voor de landing. Dat ding kon een gigantische hoeveelheid hitte weerstaan, maar als je er met je hand tegenaan slaat gaat het al stuk. De herbruikbare raketten waar iedereen nu mee bezig is hebben dat probleem niet. Daarmee is een ongeluk zoals dat van Colombia niet mogelijk.

De Space Shuttle probeerde nog te landen zonder brandstof - dus minder explosie gevaar maar toch ook weer niet zo heel veel controle over de landing.

Klinkt leuk, maar geen brandstof aan boord hebben betekent ook dat je slechts één kans hebt om te landen. Een doorstart maken en het nog een keer proberen, of een paar rondjes cirkelen terwijl er rotzooi van de baan wordt gehaald, of wat dan ook is niet mogelijk; zodra je de re-entry burn gedaan hebt is er geen weg terug en moet je landen.

Het is al eens eerder gezegd; de techniek om een bom weg te schieten is/wordt gebruikt om mensen weg te schieten (Jules Verne suggereerde hetzelfde).

Van die vergelijking klopt geen hout. Het lanceren van een bom (of de capsule in het verhaal van Jules Verne) gebeurt door middel van één ontploffing, die de bom (of capsule) uit een loop wegschiet. Zodra de bom uit de loop is heeft ie geen aandrijving meer. Raketten blijven juist een hele tijd "gas geven". Daardoor is de acceleratie die benodigd is om de ruimte te bereiken vele malen lager. Ook kan een bom (of capsule zonder eigen aandrijving) nooit in een baan om de Aarde komen, omdat je daarvoor op het hoogste punt in je baan een circularisation burn moet doen.

[Tintel]

Van die vergelijking klopt geen hout.

Ja - dat weet ik natuurlijk ook wel. Het gaat om de concept dat een wapen wordt ingezet als vervoersmiddel. Natuurijk was het niet haalbaar en niet hetzelfde.

Dat de SpaceShuttles zonder aandrijving moesten landen leek mij ook nooit prettig. Maar goed - het probleem van ontploffende brandstof is dan ook weg.

LAS: ik dacht dit in SpaceShuttles ook uiteindelijk is geprobeerd. Is feitelijk geen echte reden om pure raketten i.p.v. zweefvliegtuigen met overgewicht, de voorkeur te geven. En bij beide systemen is vooral de tijd tussen signalering van een heel groot probleem en het ontsnappen een issue...

Het fragiele hitteschild heb ik niet helemaal begrepen. Dat een hitteschild noodzakelijk is bij beide types voertuigen betekent toch enkel dat nu een beter type hitteschild wordt gebruikt (dat dus minder fragiel is)?

Ik zie de huidige systemen als een typische evolutie van de techniek. Dat de SpaceShuttle nadelen had is wel duidelijk en dat het lang heeft geduurd voordat een alternatief beschikbaar was.

[robvanwijk]

Doen ze dat niet, dan zal hij tussen 2028 en 2040 vanzelf vanwege orbital decay uit de lucht vallen

Ehm nee, dan zal ie juist in de lucht vallen

[Epidemias]

JWT is geen opvolger van Hubble.
Hubble bekijkt primair het zichtbare en ultraviolet licht vs infrarood voor JWT
Hubble bevind zich in een lage baan om de aarde, JWT wordt op het Lagrange 2 punt geplaatst

[The Third Man]

Men (NASA) zegt letterlijk op https://jwst.nasa.gov/con...mparisonWebbVsHubble.html

Webb often gets called the replacement for Hubble, but we prefer to call it a successor. After all, Webb is the scientific successor to Hubble; its science goals were motivated by results from Hubble. Hubble's science pushed us to look to longer wavelengths to "go beyond" what Hubble has already done. In particular, more distant objects are more highly redshifted, and their light is pushed from the UV and optical into the near-infrared. Thus observations of these distant objects (like the first galaxies formed in the Universe, for example) requires an infrared telescope.

This is the other reason that Webb is not a replacement for Hubble; its capabilities are not identical. Webb will primarily look at the Universe in the infrared, while Hubble studies it primarily at optical and ultraviolet wavelengths (though it has some infrared capability). Webb also has a much bigger mirror than Hubble. This larger light collecting area means that Webb can peer farther back into time than Hubble is capable of doing. Hubble is in a very close orbit around the earth, while Webb will be 1.5 million kilometers (km) away at the second Lagrange (L2) point.

Dus juist een opvolger (successor), niet slechts een vervanger. Je lijkt de term 'opvolger' als 'vervanger' te interpreteren door de verschillen te benadrukken.

[Reactie gewijzigd door The Third Man op 23 juli 2024 10:31]

[Yorick1234]

De twee verschillen behoorlijk. Als opvolger/vervanger zou ik niet JWST maar Nancy Grace aanwijzen: https://en.m.wikipedia.or...ace_Roman_Space_Telescope

[The Third Man]

En daarover zegt men dan weer https://roman.gsfc.nasa.gov/why_Roman_Space_Telescope.html

Scheduled to launch in the mid-2020s, the Nancy Grace Roman Space Telescope will function as Hubble’s wide-eyed cousin.

[Yorick1234]

Als je de specs van de drie kritisch vergelijkt kun je uiteraard altijd je eigen conclusies trekken welke meeat verwant zijn

[The Third Man]

Een sneller, jong paard is de vervanger van een oud en versleten paard. Een stoommachine is zijn opvolger als bron van mechanische kracht, ook al zijn de twee nauwelijks verwant (levend wezen vs machine). De JWT is de opvolger van de Hubble als bron van wetenschappelijke data:

After all, Webb is the scientific successor to Hubble; its science goals were motivated by results from Hubble. Hubble's science pushed us to look to longer wavelengths to "go beyond" what Hubble has already done.

Ook minder verwant, maar daarom nog niet minder opvolgend.

[84hannes]

Dat was ook mijn eerste reactie, maar het feit dat twee eigenschappen anders zijn is natuurlijk geen reden om het "niet een opvolger" te noemen. De Nintendo Wii U heeft geen controller met display en geen optische drive, toch is het de opvolger van de Wii U (in zekere zin). Dus de James Webb kan best een opvolger van de Hubble genoemd worden, al is hij niet precies hetzelfde. De NASA verwoord het zelf als

Webb will be the premier space observatory for astronomers worldwide, extending the tantalizing discoveries of the Hubble Space Telescope.

[TheVivaldi]

Ik denk het wel, want ik lees hier altijd over dat bedrijven oude computers gebruiken omdat ze geen geld hebben of willen uitgeven aan het vernieuwen van (rand)apparatuur om zo kosten te besparen. Ze vervangen dan pas dingen als het écht niet anders meer kan.

[HashIT]

Ik denk in dit geval dat de keuze voor 'oude' hardware met name gebaseerd is op betrouwbaarheid. Alle componenten worden geselecteerd of ontworpen om tegen de straling in de ruimte te kunnen. Ze moeten aantoonbaar betrouwbaar zijn en dat aantonen kan makkelijker met componenten die al een tijdje bestaan en waar dus veel ervaring mee is. Het samenstellen, testen en programmeren van dergelijke systemen kost jaren, waarbij de componenten aan het begin al geselecteerd zijn. Dit soort systemen zijn in die zin dus al verouderd voordat ze de ruimte in gaan, maar voor die toepassing is het state-of-the-art.

[Yggdrasil]

En er wordt vaak bewust voor oudere processors e.d. gekozen omdat die bijv. door hun architectuur of grovere constructie (minder miniaturisatie) beter tegen kosmische straling kunnen.

[TD-er]

Tsja, hadden ze nou maar 'on-site support' aangevinkt daar bij NASA

[m.z]

Dat is pas een dure ict-er, is niet meer te vergelijken met de prijzen die ze hier op aarde vragen.

[blazerbees]

Die computer zit in de Hubble. Aangezien NASA de spaceshuttle met pensioen heeft gestuurd is er geen manier om bij dat ding te komen.

[mr.Millenarian]

Volgens mij wordt het hoog tijd voor een nieuwe telescoop in een baan om de aarde. Niet alleen worden de onderhoudskosten steeds hoger van de Hubble, maar in 30 jaar tijd is er veel veranderd dus een nieuwe zal ongetwijfeld veel beter zijn werk kunnen doen.

[MaikVeritas]

De James Webb telescoop wordt als het goed is in oktober gelanceerd, dat wordt de opvolger van Hubble.

[Einknall]

Die is onderweg en wordt hopelijk tegen het einde van dit jaar gelanceerd! De James Webb Telescope.

[rvt1]

Met Adaptive optics met telescopen op aarde kun je tegenwoordig scherpere beelden krijgen dat Hubble momenteel kan.
Dus voor mooie plaatjes kun je beter op aarde blijven, want dan kun j ook nog eens gemakkelijk je instrumenten onderhouden en vervangen.

Vanwege deze reden zul je niet snel een een hubbel vervanger komen.

Infrarood gaat niet door onze atmosphere en wil je dus onderzoek doen in infrarood dan moet je wel de ruimte in.

[EmbeddedPower]

Ik denk dat de voorrijdkosten best wel hoog kunnen zijn, zelfs als je minder dan de gebruikelijke 19 ct/km rekent

[Maasluip]

Helemaal niet. Met 19 ct/km kost het je ongeveer 108 euro.
Maar ik denk niet dat iemand het voor dat geld wil doen.

[EmbeddedPower]

Inderdaad, dat had ik niet verwacht. :-)

De afstand aarde - hubble is maar 540 kilometer.

https://en.wikipedia.org/wiki/Hubble_Space_Telescope
In het rechter rijtje, bij Orbital parameters.

[Pret]

le.

[Reactie gewijzigd door Pret op 23 juli 2024 10:31]

[CAPSLOCK2000]

Kost het zoveel geld om zoiets te vernieuwen dan? hardware lijkt mij niet het probleem maar kan begrijpen dat software in die tijd gemaakt is puur en alleen daarvoor.

Sinds de Space Shuttle met pensioen is hebben we geen mogelijkheid meer om er naar toe te vliegen. Er is geen ander ruimteschip dat daar geschikt voor is. Iets nieuws bouwen is zo duur dat het gewoon niet gaat gebeuren. Misschien als SpaceX weer wat verder is.

[MSalters]

Hubble is ongeveer net zo lastig te bereiken als het ISS. Iets hoger, duidelijk minder inclinatie. (want gelanceerd vanaf Cape Canaveral, niet Baikonur). Crew Dragon kan er dus best naar toe vliegen.

Alleen, wat doe je daar dan? Het echte probleem heb je als je bij Hubble aankomt - Crew Dragon heeft geen luchtsluis voor een ruimtewandeling.

[mijsk1974]

Je weet waar de telescoop hangt?
Is niet even een laddertje.


En hardware kan wel degelijk het issue zijn want de hedendaagse standaard sluit niet even aan bij die van toen.

[Corsa_GSi]

Denk dat het niet mogelijk is om het te vernieuwen, de laatste keer deden ze dat nog met de Spaceshuttle.

[Tarquin]

De hardware is niet het probleem, maar de voorrijkosten.

[BadRespawn]

Kost het zoveel geld om zoiets te vernieuwen dan?

Er naar toe gaan kost al snel enkele tientallen miljoenen dollars. Kosten voor hard- en software vallen daarbij in het niet.
Wat ze in plaats daarvan doen is aanzienlijk goedkoper: over stappen op een backup module.

[Reactie gewijzigd door BadRespawn op 23 juli 2024 10:31]

[Andros]

Dat valt wel mee. Vooral de transportkosten naar dat ding zijn het probleem in deze

[loekf2]

Was er bang voor... er zit nog https://en.wikipedia.org/wiki/Core_memory geheugen in.

Nederlandse term is "ring-kern-geheugen". Dus ferriet materiaal dat in 2 richtingen gemagnetiseerd kan worden. Voorloper van SRAM en DRAM.

En dat in 1990, maar de ontwikkeling van Hubble begon natuurlijk veel eerder. In Hubble zit trouwens geen CPU, meer een soort state machine zo lijkt het (transistor - diode logic).

Altijd leuk hardware voor ruimtevaart. In 1990 begon ARM, Windows 3.0 kwam etc.

[BadRespawn]

Was er bang voor... er zit nog https://en.wikipedia.org/wiki/Core_memory geheugen in.

Uhm, nee. Was het maar zo want dat is immuun voor schade door straling.

In Hubble zit trouwens geen CPU, meer een soort state machine zo lijkt het (transistor - diode logic).

Ik tel zo ff snel 8 CPU's in the HST, waaronder 2 maal x486 (vervangers voor wat eerst x386 was).
https://en.wikipedia.org/...stems_and_data_processing

[psygarden]

Het verbaast me wel dat ze in 1990 een computer uit 1980 de ruimte in sturen, is toch wel redelijk oud ondertussen.

[BvZ]

dat heeft o.a. met betrouwbaarheid te maken.
Dit was de nieuwste computer met 10 jaar ervaring

[TheVivaldi]

Inderdaad. Maar ja, helaas teren sommige mensen op smartphonegedachten en dan is iets al heel snel verouderd in hun ogen. Wat overigens ook raar is, want een 2 jaar oude SoC is nog snel zat en bewezen betrouwbaar.

[BvZ]

dat is zeker waar!
maar betrouwbaar in de atmosfeer is nog weer net anders dan daarbuiten

[Tapgames]

Volgens mij ging het ook om het feit dat deze chips lekker dik zijn en goed tegen cosmetische straling kunnen dan nieuwere chips die daar veel gevoeliger voor zijn.

[M.M]

Cosmetische straling.. Geweldig!

[Tapgames]

kosmische straling

[Eupeodes]

jaren '80 he, kan ook 1989 zijn. En dat ze in 1990 een computer uit '89 de ruimte in sturen is niet zo gek gezien de bouwtijd van dit soort satelieten

[Mastofun]

+ grondig testen of alles meerdere maanden/jaren blijft werken.

[Remcom00]

Vrij logisch. De ontwikkeling van zoiets kost gewoon zoveel tijd, tegen de tijd dat dat ding de lucht in ging was de computer hardware al verouderd. Konden ze niet zo maar upgraden want dat kost natuurlijk weer tijd en geld, het is wat meer werk dan even een de oude server uit de rack schroeven en een nieuwe er in. Tegenwoordig zal dit minder een probleem zijn aangezien alle computer hardware een stuk kleiner is en dus waarschijnlijk ook makkelijker te upgraden, ben benieuwd hoe oud de hardware in de James Webb Telescope is. Betrouwbaarheid speelt natuurlijk ook een rol, het belangrijkste is dat het werkt.

[Yggdrasil]

Modernere en dus kleinere chips zijn vaak gevoeliger voor kosmische straling e.d. dus nieuwer is niet per sé beter in dit geval. Als snelheid voor deze computers niet van veel belang is zal men kiezen voor bewezen betrouwbaarheid.

[Lethalshot]

Betrouwbaarheid is zeker een belangrijk punt. Dit op 2 fronten, 1 hardware matige betrouwbaarheid, als in ze moeten bestand zijn tegen kosmische straling, en flinke temperatuurschommelingen. Dat zijn veruit de 2 belangrijkste hardwarematige punten. Vooral tegen kosmische straling zijn oudere (lees grotere) technieken beter.

De 2e is softwarematige betrouwbaarheid. De meeste processoren hebben wel fouten in het silicon zitten (errata). Bij oudere processoren zijn die ondertussen bekend en kan je er omheen werken/voorkomen dat je die fout triggert. Bij gloednieuwe processoren is dat nog niet bekend en kan het zomaar zijn dat je in de ruimte net een serie opdrachten verstuurt die je processor laat crashen of locked. Dat wil je voorkomen en dus is daarvoor een oudere processor ook gewenst.

[Aaargh!]

De Perseverance rover, gelanceerd in 2020, draait op een PowerPC 750 processor. Dezelfde CPU als in een iMac uit 1998.

Dit zijn speciale versies van processoren die bestendigd zijn tegen straling. Het gebruik van oudere CPU versies heeft als voordeel dat deze uitvoerig getest zijn en de e.v.t. bugs bekend zijn. Ook zijn processoren op grotere nodes alleen daarom al minder gevoelig voor straling. Deze speciale versie van de PPC750 kostte in 2002 ruim $200.000.

[wildhagen]

Klopt. De Space Shuttle draaide destijds op een Intel 8086. Je weet wel, die CPU uit 1981. Die was tenminste radiation hardened.

In 2002 begon NASA problemen te krijgen met de leverbaarheid van de 8086, heeft toen ook op tweakers gestaan: nieuws: NASA op zoek naar 8086-chips

Het ISS draait om diezelfde reden op Intel 80386SX-chips (dus niet eens de DX).

The ISS, for example, is run using two sets of three command and control multiplexer demultiplexer (C&C MDM) computers. One is Russian, the other American. Their processors are 20 MHz Intel 80386SX CPUs, right out of 1988.

Other spacecraft, such as the New Horizons spacecraft that recently zoomed by Pluto, is powered by a 12 MHz Mongoose-V CPU, based on the MIPS R3000 CPU. You may remember its much faster ancestor: the chip that took you on adventures in the original Sony PlayStation, circa 1994.

Zie https://www.hpe.com/us/en...w-supercomputer-1708.html

Proven technology enzo...

[Omegium]

Jaren 80. Die eindigden pakweg 5 maanden voor de lancering

[jorisporis]

Het is heel specifieke hardware die tegen de straling in de ruimte kan. Die evolueert niet zo snel.
Vergelijk met de industrie. Daar gebruikt met PLC's om de machines te sturen. Daarvan komt ook maar om de tien jaar ofzo een grote hardwareupdate.

[Michael_OsGroot]

Bovendien is het maar de vraag of er behoefte is aan een modernere (snellere) chip. Zolang de chip functioneel doet wat ie moet doen en geen bottleneck vormt in het observatieproces, hoef je niet noodzakelijkerwijs het nieuwste van het nieuwste te hebben. Ik weet even niet zo snel wat deze chip precies doet, maar als het puur een geheugenmodule is dan hoeft het niet zo te zijn dat de Hubble betere foto's gaat nemen als er 4GB in plaats van 4MB geheugen aanwezig is. En dan ga je uiteraard voor de vertrouwde hardware in plaats van het nieuwste van het nieuwste.

[J_van_Ekris]

Je beseft dat het ding ontwepen en stofvrij inbouwen jaren kost?

[beerse]

Wat in 1990 omhoog ging, is een jaar of 6 getest. Het ontwerp is ook niet in een paar maanden in elkaar gezet. Het ontwerp van wat in 1990 omhoog ging, was al zo'n 8 jaar 'onderweg'.

Tegenwoordig duurt het nog langer voordat zaken vanaf het eerste ontwerp de ruimte in gaan. Hoe lang is de JamesWebb telescoop al onderweg? En wanneer gaat die omhoog?

[MaikVeritas]

De ontwikkeling van de James Webb begon al in 1996, met een lanceer datum in 2007. Lanceer datum is nu vastgesteld in oktober 2021.

[Reactie gewijzigd door MaikVeritas op 23 juli 2024 10:31]

[t4600c]

De ontwikkeling van de Hubble was in 1970 Al bezig.

[Svennie]

Ik vind het ontzettend gaaf dat de Hubble na zoveel jaren nog werkt, onderzoek kan doen en nuttige resultaten kan leveren

[Remcom00]

En erg belangrijk aangezien er niet veel telescopen als de Hubble zijn. Ben er niet zo enorm in thuis dus correct me if in wrong. De James Webb zit er wel aan te komen natuurlijk maar er zijn veel verschillende soorten telescopen voor verschillende doeleinden.

[BadRespawn]

Tegenwoordig is het alleen voor infra-rood (en nog steeds voor gamma en x-ray), en voor super precieze waarnemingen zoals nodig voor detectie van exo-planeten, een telescoop in de ruimte nodig.
Hubble is gelanceerd vóór de uitvinding van adaptive optics waarmee verstoring door turbulentie in de atmosfeer voor een groot deel kan worden geëlimineerd.

[Svennie]

ze kunnen tegenwoordig ook meer onderzoek doen vanaf de aarde dan wat toen kon maar telescopen in de ruimte blijven, in ieder geval voorlopig, onderzoek doen dat vanaf de aarde niet kan

[Svennie]

nu even niet nee, dat klopt. Dit probleem wordt weer gerepareerd en dan gaat de Hubble weer vrolijk verder.

[Iblies]

Ja;

Daardoor is het wetenschappelijk onderzoek tijdelijk niet mogelijk.

Ik vind het eerder schrikbarend dat een oldtimer nog steeds wordt ingezet voor onderzoek,
maar aan de andere kant is space-junk een steeds groter probleem en wordt hedendaags apparatuur hoogstwaarschijnlijk niet met dezelfde redundancy gebouwd.

De huidige generatie “melkpakken”-satellieten, wel de obese US-melkpakken van 3,6 liter, daar wordt al rekening mee gehouden dat een deel niet werkt of terugkeert in de dampkring en verbrandt, laat staan de type die andere kant opgaan.

[Laurens-R]

Schrikbarend? Als het ding doet wat hij moet doen... who cares?

[robvanwijk]

Ik denk dat @Iblies het bedoelde in de zin van "hoeveel electronische apparaten heb jij in huis die al dertig jaar meegaan?", niet "als ie al zo oud is, waarom wordt die oldtimer dan niet afgedankt?" (jouw reactie klinkt alsof je het op die manier begreep).

[LaFleche]

Net zo gaaf dat de Voyagers na al die jaren nog steeds functioneren alhoewel volgens https://voyager.jpl.nasa.gov/frequently-asked-questions/ er nu toch wel instrumenten uitgezet gaan worden.

Maar ja....iets sturen naar Mars zonder dat het te pletter slaat is dan weer moeilijk :-)

[ajolla]

Niet voor de Chinezen.

[FJ Cruiser]

Een iPhone kost in verhouding tot de waterkoker wel heel veel geld, maar gaat geen 40 jaar mee!

Ik ben benieuwd welke software er op deze systemen draait en of de software ook regelmatig een update krijgt (OTA )

[anandus]

Dus, een geheugenmodule (in de ruimte, dus extra straling) faalt na 31+ jaar.
Dat vind ik eigenlijk best fantastisch.

[Reactie gewijzigd door anandus op 23 juli 2024 10:31]

[mphilipp]

Het is eigenlijk een beetje en non-issue omdat er backup systemen zijn. Deze worden momenteel geactiveerd en getest om te zien of de issue daarmee is opgelost en dan kan ie over een dag ofzo weer verder turen. Dus alle drukte die hier gemaakt wordt snap ik niet.

bron

[multikoe]

Wordt er drukte over gemaakt? Waar dan? Volgens mij is dit gewoon technisch nieuws en een mooie kapstok om een briljant stukje engineering weer even onder de aandacht te brengen.
Ik denk dat je je druk maakt om niets

[multikoe]

Dat zijn gewoon vragen van mensen die iets willen weten. En daar wordt gewoon op geantwoord. Waar maak je je druk om?