Het Nederlandse leger heeft in de afgelopen maanden op grote schaal data over de Nederlandse samenleving via een nieuwe informatieafdeling verzameld, blijkt uit onderzoek van NRC. Defensie gebruikte zowel openbare als semiopenbare data om maatschappelijke onrust te ontdekken.
De dataverzameling begon volgens NRC rond het begin van de corona-uitbraak in Nederland, medio maart. Het leger ging toen grote hoeveelheden data verzamelen en bewaren in speciale systemen om op basis daarvan gedrag en ontwikkelingen in de samenleving in kaart te brengen. De krijgsmacht keek specifiek naar maatschappelijke groepen zoals Viruswaarheid en de Gele Hesjes. Ook werden alternatieve media in de gaten gehouden, zoals de website van Robert Jensen. De data ging over maatschappelijke onderwerpen zoals 5G en de branden in zendmasten, Black Lives Matter-demonstraties, en de verspreiding van nepnieuws en complottheorieën zoals QAnon.
De data werd verzameld via een nieuw opgezette data-afdeling. Dat is het Land Information Manoeuvre Centre of LIMC. Het leger zou al jaren zo'n centrum willen bouwen. Die wens zou zijn ontstaan rond 2015 toen Defensie actief was in Afghanistan. Toen zag de krijgsmacht de mogelijkheden van dataverwerkingen.
De coronacrisis bleek voor het leger een goed moment voor het opzetten van zo'n centrum. Er werd vanaf dat moment informatie verzameld uit nieuwsbronnen zoals media, maar ook uit wat het leger 'alternatieve media' noemt zoals The Post Online. Daarin wordt gekeken naar de publicaties in die media over onderwerpen zoals 5G, Bill Gates, en de machtsstrijd tussen Rusland en Europa.
De data komt volgens het leger zelf uit alleen openbare bronnen, maar dat lijkt niet het geval te zijn. Zo heeft NRC documenten in handen waaruit blijkt dat sommige informatie uit een intern politiesysteem komt. Ook zeggen bronnen tegen de krant dat in ieder geval één medewerker van het centrum onder een schuilnaam infiltreerde in een platform voor complotdenkers en dat medewerkers aan 'social media engagement' doen door sociale media te beïnvloeden. Defensie doet dat af als 'apekool'. Data zou daarnaast ook afkomstig zijn van 'liaisons' in ziekenhuizen en verpleeghuizen.
Het leger heeft weinig rechten en mogelijkheden om als zodanig op Nederlands grondgebied te opereren. Daarvoor is een mandaat nodig waar actief naar werd gezocht. Dat gebeurde onder andere bij de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, en de politie. Die zouden een officieel verzoek moeten doen voor hulp van het leger. Dat verzoek komt heel lang niet, ook niet nadat het LIMC al data verzamelt. Drie maanden na het oprichten van het centrum evalueert Defensie dat. Daarin schrijft het dat de coronacrisis uit zichzelf voor mandaat zorgt. "Door de reden van het ontstaan van het LIMC, covid-19, bleek er sowieso meer te kunnen op een snellere manier. Ook op het gebied van juridische randvoorwaarden leek er een andere grondhouding dan normaal van toepassing."