Doom Eternal werd aanvankelijk geleverd zonder kopieerbeveiliging

De allereerste versie van Doom Eternal die via de Bethesda.net-launcher verspreid werd, bevatte een kopie van het .exe-bestand van de game, maar dan zonder kopieerbeveiliging. Deze versie van het spel hoeft dus niet gekraakt te worden en is vrijwel ongewijzigd op downloadsites gepost.

Een Redditgebruiker meldde het vreemde voorval. Hij stelde dat zijn download van Doom Eternal van de Bethesda.net-winkel twee .exe-bestanden voor het spel zelf bevatte: DOOMEternalx64vk.exe van 369MB en, in een submap genaamd 'Original', eenzelfde bestand met dezelfde naam, maar dan 67MB groot. Bij het omwisselen van de twee bestanden bleek de game gewoon te starten, ook wanneer de .exe geopend wordt op een andere pc, zonder de launcher ingelogd op het account van de koper. Voor deze allereerste versie van de game is dus geen crack nodig.

Inmiddels zijn er meldingen dat Doom Eternal een nieuwe versie heeft, waarbij de kleinere .exe niet inbegrepen is. Onduidelijk is of de 'gekraakte' versie van het spel ook via Steam verspreid werd, maar Reddit-reageerders zeggen her en der van niet. Eveneens onduidelijk is hoe het kan dat deze aangepaste .exe bij het spel geleverd werd. Hetzelfde gebeurde bij Rage 2, eveneens op Bethesda's eigen platform.

Het zou nog kunnen dat dit een truc is om illegale downloaders om de tuin te leiden. Wellicht dat de game 'doorheeft' dat spelers het spel illegaal gedownload hebben en de game op een later, zeer ongelegen moment dienst weigert.

Reacties (176)

Ik heb een verzoek aan de redactie: Benchmark het spel met en zonder Denuvo DRM.

Aangezien de uitgever beide versies zelf verspreid heeft lijkt me dat legaal. De persgroep heeft vast advocaten die dat kunnen bevestigen of ontkrachten. Dit is een unieke kans om de impact van de Denuvo DRM op de prestaties te meten tijdens launch.

[Reactie gewijzigd door job_h op 21 maart 2020 10:59]

Het is vast geen populaire mening, maar ik moet zeggen dat ik deze “frame”een beetje zat ben. De frame is “denuvo zorgt voor wat lagere performance, dus is het logisch dat mensen piraten!”.

Ik snap volledig dat publishers er alles aan doen om hun games te beschermen zodat ze eraan kunnen verdienen, en weer nieuwe games kunnen maken. Denuvo is het enige alternatief dat ze hebben dat werkt, met als nadeel, inderdaad, een impact op performance. Dat die er is is al aangetoont: https://www.extremetech.c...ple-pc-gaming-performance

[Reactie gewijzigd door Splash op 21 maart 2020 11:14]

DRM als aanpak is alleen maar legitieme klanten tot last.
De beste beveiliging is nog altijd gewoon een goede game maken.
Witcher 3 is ook uitgebracht zonder DRM, gewoon via GOG die je in feite gewoon linea recta pirate bay op kon knallen en toch klotst het geld bij CDPR tegen de plinten op.

Je wil 60 euro voor je game, geef mensen iets waar ze 60 euro aan willen uitgeven.
Als je je inkomsten veilig moet stellen met twijfelachtige DRM moet je denk ik gewoon kijken naar wat je aan het doen bent.
Mensen die in beginsel niet bereid zijn om 60 euro voor je game te lappen gaan dat niet opeens wel zijn als de game moeilijk te kraken blijkt.

Daarmee ontken ik niet dat piraterij wellicht een issue is maar DRM is niet de oplossing.
Je had diezelfde zinloosheid op DVD met die dreigementen bij het aanzetten voor aanvang die onskipbare copyright onzin die verklaarde dit dat zus zo allemaal zou komen om je persoonlijk kapot te maken en dat je auto's ook niet download en bladiebla. De enige mensen die die melding zagen waren de mensen die je film gekocht hadden.
Wereldvreemde onzin is het.

Wat is de rol van DRM hier overigens überhaupt, want Doom praat met Bethesda servers. Ik ben alleen nog maar single player bezig en dat spel begon te protesteren toen mijn internet verbinding er uit vloog.

[Reactie gewijzigd door Koffiebarbaar op 22 maart 2020 01:47]

Maar ondertussen ben je daarmee je betalende klanten tot last, terwijl na een paar dagen / weken de game toch wel weer gecrackt wordt. Het is toch idioot dat de gekraakte versie meer gebruikersgemak bevat dan de betaalde? Hetzelfde voor Singleplayer games die uitsluitend online gespeeld kunnen worden.

Dus nee, ik snap het niet. Die paar cracks zouden mij een worst wezen als Developer. Wat ik daarnaast ook vaak teruglees is dat alle cracks gezien worden als gemiste aankopen, maar een groot deel van mensen die games kraken hadden nooit het spel gekocht...

Wat mij betreft doet al dit gedoe omtrent kopieerbeveiliging etc. meer kwaad dan goed.

Edit: typo

[Reactie gewijzigd door jetspiking op 21 maart 2020 11:25]

Wat voor problemen leveren die beveiligingen op dan? Ik snap dat niet, ik heb ook genoeg gekochte games, maar ben nooit tegen problemen aangelopen met de beveiliging. Is het niet dat je de software/game oneigenlijk wilt gebruiken dat de beveiliging in de weg zit?

Daarnaast zal er nooit weer wat verkocht worden als het zo makkelijk zal zijn een kopie te trekken. Always online of tenminste eenmaal in de zoveel tijd naar "huis" moeten bellen is overigens een heel goede en simpele kopieer beveiliging.

[Reactie gewijzigd door _Dune_ op 21 maart 2020 11:35]

DRM vrije games verkopen heel erg goed als het goede games zijn. Zie the Witcher 3. DRM is nodig voor games die van twijfelachtige kwaliteit zijn en waar geen demo van is. Games die echt goed zijn overtuigen mensen om ze te kopen omdat ze gewoon heel goed zijn, niet iedereen die het spel speelt zal hem netjes kopen maar dat is ook niet nodig om een game winstgevend te houden.

Volledig mee eens, ik heb zelf the Witcher 3 gekocht op GOG simpelweg omdat ik hun idee steun dat er geen DRM aangekoppeld is en omdat the Witcher 3 gewoon een enorm goed spel is.

O daar kan ik mij ook wel in vinden, ik verbaas mij er alleen steeds weer over dat mensen zich dingen denken te kunnen toe te mogen eigenen zonder daarvoor te betalen en dat ook nog eens goed denken te kunnen praten.

[Reactie gewijzigd door _Dune_ op 21 maart 2020 19:02]

Tja, dat verbazen doe ik ook over hoe ver uitgevers/ontwikkelaars durven te gaan om hun software(in dit geval content)te beschermen:https://www.reddit.com/r/...sword_extractor_targeted/
Dit is gewoon crimineel in mijn ogen. Dit is een misser van Fyre niveau. Ik ben benieuwd hoe de vergadering is verlopen waar dit besloten is...

Ik koop/abonneer al mijn software en games overigens. Blijf erbij dat je juist dan mag klagen over de implementatie van beveiligingen en de impact daarvan.

[Reactie gewijzigd door MN-Power op 21 maart 2020 13:16]

Ja, dat is echt crimineel. Dat is voor eigen rechter spelen. Zelfs als het alleen actief werd bij piraten, dan nog mag je niet middels malware een ander zijn computer hacken. Hier zouden ze inderdaad gewoon voor aangeklaagd moeten worden.

Maar dat heeft natuurlijk niks te maken met denuvo. Ik vind de originele vraag ook wel een goede, om te testen of de drm nou echt de prestatie vermindert. Alleen dan heb je dus niet alleen die originele exe zonder denuvo nodig, maar ook die met. Als daar ondertussen een patch overheen is dan is de test niet meer eerlijk.

Dat staat verder los van het goed praten van piraterij, dat is sowieso niet goed te praten. Maar alsnog zou het goed zijn te weten wat het ons nou in prestatie kost.

Alleen dan heb je dus niet alleen die originele exe zonder denuvo nodig, maar ook die met. Als daar ondertussen een patch overheen is dan is de test niet meer eerlijk.

Op Steam kun je de oude versies meestal gewoon terughalen, ik vermoed dat dat nu ook geen probleem is.

Ik zag laatst nog een (waarschijnlijk indiegame maar goed) game waarbij de devvers idd konden zien welke spelers een gecrackte versie gebruikten. Maar wat deden ze? Ze gaven die spelers een niet te verwijderen piraten flag op een voertuig. Zo ga je (in mijn ogen) goed om met spelers die misschien geen geld (over) hebben voor die game maar het wel willen spelen. Iedereen ziet op ludieke wijze dat je niet zo legit versie hebt maar de game blijft speelbaar.

Ik koop ook 99% van mijn games gewoon, maar sommige heb ik een beetje gevoel bij van meh, ik weet niet of dit wat is, die wil ik nog wel eens eerst proberen om te zien of het het geld waard is.

Problemen zijn relatief. Als je performance consequent lager of minder constant is dan mogelijk noem ik dat een probleem. Je zou zelf kunnen beargumenteren dat het je geld kost omdat je stroomverbruik hoger is én je hardware zoveel warmer wordt dat die minder lang mee gaat. Denk hierbij ook aan de milieu impact (niet alleen energie maar ook prematuur overlijdende hardware waar weer vervanging voor gemaakt en getransporteerd moet worden).

En volgens mij zijn er ook genoeg voorbeeld van échte problemen, maar er zijn anderen die ze vast voorbeelden paraat hebben.

Vooropgesteld, ik heb al tientallen jaren mijn PC niet vervuild met een no-cd, maar het jeukt soms wel als je over de performance winsten leest... Het is tenslotte niet dat ik niet genoeg geld uitgeef aan games.

Ik snap wel dat het nodig is overigens. Maar dat betekent niet dat je de nadelen niet mag benoemen en heel graag een alternatief zou zien(een console is dat niet voor mij).

[Reactie gewijzigd door MN-Power op 21 maart 2020 11:58]

Just Cause 3 single player was weken niet te spelen omdat je perse moest connecten met een of andere server voor je kon beginnen. Ondertussen waren alle crackers lekker aan het spelen.

Ik dit geval weet ik het niet. Maar bv offline spelen (singleplayer). geen copyright melidngen die er misschien komen (zoals bv bij DVD's).

Daarnaast het geld van de ontwikkeling van welke DRM dan ook heeft nog geen bedrijf ooit terugverdiend.

Dat kan ik je zo uitleggen, ik heb veel orginele spellen die vereisen dat de orginele CD/DVD in een CD/DVD rom speler gestopt moet worden en nog erger, dat de SecuRom of SafeDisc software geladen moet zijn die veel problemen geven en niet meer werken in Windows 10.

Het is onjuist dat elke game binnen een past dagen gecrackt wordt, sommige gaan tegenwoordig meer dan 100 dagen ongecrackt. Ik kan niet geloven dat dit geen grote impact heeft op sales.

Overigens ben ik er groot voorstander van dat de publisher DRM verwijderd nadat de game gecrackt is, maar das een andere discussie.

Voor veel populaire games duurt het tegenwoordig juist minder lang om ze van denuvo te ontdoen. Zie het lijstje hier bijvoorbeeld:

Rage 2 cracked: Day 0 (non-Denuvo .exe uploaded)
Metro Exodus cracked: Day 4
Devil May Cry 5 cracked: Day 0 (non-Denuvo .exe uploaded)
Resident Evil 2 cracked: Day 6
Far Cry New Dawn cracked: Day 6
Ace Combat 7 cracked: Day 13

Dat gaat natuurlijk niet op voor games die per se een online verbinding nodig hebben, maar voor veel singleplayer games heeft denuvo maar erg weinig en kortstondig effect.

Read Dead Redemption 2 is nog niet gekraakt, dat komt mede door de launcher van Rockstar.

Toch zie ik zon 80+% van de games niet gekraakt worden.
Feit blijft dat ik daardoor niet meer games ben gaan kopen. Games zijn gewoon te duur voor het aantal uur plezier dat ik er aan beleef en de aantallen uren die ik bezig ben met het aanpassen van game files en het rebinden van mijn tb en muis om het te kunnen spelen door de gebrekkige ui om het nog maar niet over bugs en glitches te hebben. En als he al een spel online koopt zit het tegenwoordig vol cheaters...

Drm zal mijn keuze niet verandere prijs en kwaliteit wel. Ik heb recentelijk BFV gekocht voor 16 euro maar als ik eerlijk ben ik het zonde van mijn geld. Bug na bug na bug duikt op en de servers zitten bom vol cheaters en de bugs uit 10 jaar oude bf games zitten er nog steeds in. (Schieten tegen onzichtbare muren in cover terwijl andere jou wel kunnen raken...) En andere bugs worden niet gefixed. (Rank 8 rewards die niet unlocken) en elke 2de game heeft wel een cheater tegenwoordig en er is NUL feedback if actie vanuit de uitgever.

Niets waard dus en die 16 euro was te duur.

[Reactie gewijzigd door computerjunky op 21 maart 2020 18:13]

Games zijn gewoon te duur voor het aantal uur plezier dat ik er aan beleef [...]

Zet dat nou eens af tegen een concertkaartje of bioscoopkaartje. Voor een concert ben je al snel 50 tot 200 euro kwijt (afhankelijk van artiest + waar je wilt zitten). Voor een bioscoopkaartje ben je meer 10 euro kwijt, plus al het vreet- en drinkwerk eromheen + reiskosten. Beiden duren anderhalf tot drie uur.
Als je dus een game koopt van 30 euro en je beleeft er 3 uur plezier aan, dan is de waarde toch vergelijkbaar of zelfs meer?

En concertgebouw en bioscoop leveren een service waar je voor betaalt. Het content is eigenlijk minder belangrijk.
Bij jou thuis regel jij zelf je service zoals je eten, drinken, hardware, verwarming, verlichten ect...
Die kosten heb je niet mee genomen in je berekening.

Tjah een online game vereist servers, server onderhoud, admins, support desk etc.
Waar het om gaat is hoeveel je uitgeeft en hoeveel/hoe lang je er plezier aan hebt - niet wat de kosten aan de andere kant zijn. En als je er op die (imo logischere) manier naar kijkt dan bieden games veel waard voor je geld - vooral als je uitschieters pakt als de Witcher 3. ~70 uur plezier voor nu £7,49 (weet de euro prijs niet). Bioscoop kost me meer en ik heb nog geen film gezien die net zo meeslepend is.

Complete kostenvergelijking wordt sowieso lastig, moet je ook de kosten van je game pc/console meepakken etc. Maar goed zelfs als ik de snacks meesmokkel ben ik voor een film (leef in manchester) £5 voor de bus kwijt, £8 voor de film, £1,65 voor een cola en £1 kwijt voor een zak popcorn. Met dat soort kosten per film is mijn nu ~7 jaar oude 'game' pc snel goed te praten.

Nee online games zijn niet vergelijkbaar. Dat is namelijk geen service. Je koopt niet een online platform plaats en bepaalt dan welke spel je erop wil spelen.
De kosten daarvan zitten volledig in het spel en microtransactions verwerkt.
Het punt wat ik maak is als je bijvoorbeeld je eten en drinken haalt in het gebouw dat je dat 1op1 moet vergelijken met thuis.
Als je de rand zaken thuis niet mee wil berekenen dan zal je die kosten alsnog van het bedrag moeten aftrekken wat je in de bioscoop er voor neer legt om enigszins een eerlijke vergelijking te hebben.
Daarmee valt een uitje naar de bios goedkoper uit en is je standpunt een stuk minder sterk.

De kosten voor de console enz had ik met de noemer "hardware" gedekt.

Concerten zijn alleen voor a-listers zo duur. Ik ga gemiddeld voor twee tientjes naar artiesten die ik leuk vind en dan heb je een veel intiemer concert dan zo'n Ziggo-Dome ervaring die je eigenlijk ook wel gewoon kan krijgen met een DVD en deftige geluidsinstallatie.
Concerten hebben voor mij doorgaans desondanks toch wel een iets zwaarder effect op mijn leven dan de gemiddelde game.

Verder ben ik het er wel eens met je tendens hoor, 60 euro voor een game die je een week bezig houd in je hobby uren is geen schreeuwend dure entertainment. En als je even wacht dalen de prijzen van games vanzelf.

[Reactie gewijzigd door Koffiebarbaar op 25 maart 2020 14:38]

Anno 1800, uitgebracht in april 2019, is op dit moment nog steeds niet gekraakt... Gelukkig had Ubisoft in de periode sindsdien genoeg testdagen voor Ubisoftleden en kon ik een gefundeerde beslissing nemen het spel te kopen. Ik was dus niet afhankelijk van een gekraakte versie om het spel uit te proberen.

Ik heb die test dagen ook gespeeld maar vind 2205 beter opgezet. Maar uiteindelijk vind ik het balle spellen .je speelt namelijk tegen jezelf.

Heb je meer mensen heb je van alles meer nodig heb je van alles meer heb je weer meer mensen nodig het is een eindeloze uitbreiding zonder duidelijk doel. Na 2x alles upgraden en uitbreiden was ik het al wel weer beu.

2205... Daar noem je nou net het spel uit die serie dat de meeste Annoïsten het minst geslaagd vinden. Maar goed, ieder zijn meug!

Mwa vond het niet anders dan 1800.. ander tijdperk en wat andere mechanics maar daar houd het op.

> Overigens ben ik er groot voorstander van dat de publisher DRM verwijderd nadat de game gecrackt is, maar das een andere discussie.

Ik snap het idee maar dat is alleen een argument als de game niet meer verder developed word vind ik. Je ziet namelijk veel geklaag dat de gekraakte games verouderde versies zijn, of patches/DLC/Expansions missen. Dit omdat, ondanks dat de game al gecracked was on release, het vanwege Denuvo veel moeite is om de updates/dlc etc ook allemaal te cracken. Ik twijfel er niet aan dat er ook nog mensen zijn die uiteindelijk toch een aankoop doen vanwege dit.

Als de game complete is mag de DRM er uiteraard wel van af.

Ik zie vaker het tegenovergestelde, dat de cracked versies juist wel alle dc aan boord hebben, of een paar dagen later als een addon is toegevoegd. Als de grote jongens zoals codex/hoodlum/plaza het niet doen, is er heel vaak een repacker die het alsnog doet. (bijvoorbeeld fitgirl / dodi)

Maar ondertussen ben je daarmee je betalende klanten tot last, terwijl na een paar dagen / weken de game toch wel weer gecrackt wordt.

Dit is precies het doel. De eerste weken heb je meestal een verkooppiek. Uitstel van een goede gekraakte versie levert dan dus het meest op.

Het gebeurt ook regelmatig dat ze later de DRM eraf halen omdat het al gekraakt is. Het is puur om de hardcore gamers die wachten op de release te verleiden het origineel aan te schaffen in plaats van te moeten wachten.

een groot deel van mensen die games kraken hadden nooit het spel gekocht

zo kun je alles wat fout is goedpraten. Echter een groot deel van de krakers kopen NOOIT een spel wat ze anders wel zouden doen. Weliswaar niet alles wat ze nu kraken. Dus in dat opzicht is er wel omzet verlies voor de industrie.

Maar ondertussen ben je daarmee je betalende klanten tot last, terwijl na een paar dagen / weken de game toch wel weer gecrackt wordt. Het is toch idioot dat de gekraakte versie meer gebruikersgemak bevat dan de betaalde? Hetzelfde voor Singleplayer games die uitsluitend online gespeeld kunnen worden.

Los van de DRM moet je schijnbaar ook nog een Bethesda.net account hebben. Daar heb ik echt geen trek in. Ik koop mijn games op Steam of GOG. Als dat niet voldoende is voor uitgevers dan koop ik hun spellen niet. Jammer, want deze Doom leek me wel wat. En dat terwijl je voor Doom 2016 geen Bethesda.net account nodig hebt.

Vroeger downlaode ik alle spellen illegaal. Ik ben nu overgestapt naar ps4 en daar kan dat niet.

Mocht ik ooit weer pc gamer worden dan ga ik weer downloaden.

Ik ben PC-gamer en ik heb alles legaal, ook al mijn software, inclusief Windows. Ik heb bijna 1500 games op steam. Puur omdat ik het de developers gun en ik de moeite het niet waard vind van het zoeken naar een gezeikloze kraak. En omdat ik het kan betalen tegenwoordig. Dat was vroeger toen ik student was natuurlijk anders.

Ik kocht ook altijd alleen de beste boeken anders leende ik ze bij de bieb.
De beste cd's kocht ik de rest zette ik op een cassette bandje.
Ik speelde vroeger eerst altijd de demo's van games en pas als ik zeker wist dat ik het waard vond kocht ik het spel.

Ik gooide vroeger ALTIJD een nocd crack over mijn spellen heen zodat ik niet gek werd van mijn cdrom speler die steeds als een idioot ging ronddraaien dat is precies hetzelfde als je nu nu prestatie verlies hebt door kopieerbeveiliging.

De frame is "unieke kans om die stelling te onderschrijven of te ontkrachten". Dat lijkt me neutraal of juist aansluitend bij jouw insteek.

Denuvo het enige alternatief dat werkt?
The Witcher 3 heeft geen DRM en dat is enorm goed verkocht en de verwachting is dat Cyberpunk 2077 nog beter verkocht gaat worden.
Binnen de "scene" wordt het juist enorm op prijs gesteld als een uitgever een spel zonder DRM uitbrengt.
Juist de spellen die je niet hoeft te kraken worden gekocht.

Zelf ben ik ook van plan om Cyberpunk 2077 te kopen en The Witcher 3 heb ik ook gekocht terwijl ik normaal amper spellen koop.
Bij The Witcher 3 kreeg je een enorm uitgebreid spel met een goed verhaal, dat was 't geld gewoon waard.
Cyberpunk 2077 is de verwachting van dat dat ook flink uitgebeidt gaat worden plus ik hou van die setting, dat toekomstbeeld dus als dat in September uit gaat komen koop ik die gewoon.

Het is dus geen frame, maar een feit.

Ik ben het met je eens dat uitgevers en spelmakers recht hebben op hun geld en dat elke illegale kopie er 1 te veel is. Waar ik mij als eerlijke consument aan erger is dat Denuvo mijn spel ervaring in de weg kan zitten. Hoe vaak het wel niet gebeurd is dat ik zonder waarschuwing een game uit ben getrapt omdat de verbinding met het internet weg viel.

En dat is het hele probleem met Denuvo: de mensen die er last van hebben zijn de mensen die het spel eerlijk gekocht hebben. De mensen mensen met de illegale versie hebben de betere ervaring. Daarom vind ik kopieerbeveiligingen die in de game zelf zitten beter, omdat deze echt de illegale speler aanpakt. Dus voortgang in de game blokkeren op een heel irritant punt oid.

Het is dus geen frame, maar een feit.

Het frame is dat door het performanceverlies je soort van in je recht zou staan om te piraten, of dat dat iig een goede reden is om te doen. Dat is geen feit, dat is gewoon onzin. Het gaat primair gewoon om het niet willen betalen. Als je de performance zo belangrijk vindt kun je ook gewoon een gecrackte executable runnen met een verder legale versie van het spel waarvoor je eerlijk betaald hebt. En als het een principekwestie is (stemmen met je portemonnee), dan moet je de game gewoon helemaal niet spelen.

Ik ben het met je eens, maar desalniettemin vind ik als eerlijk betalende consument wel dat veel DRM mij eerder in de weg zit (lees: always online achtige praktijken of performance verlies) en dat de dief notabene de betere ervaring heeft.

Daarbij is je advies om dan maar een crack te gebruiken als een eerlijke consument hier last van heeft hartstikke krom. Waarom moet ik het risico lopen om via de crack een virus te krijgen terwijl ik netjes betaald heb?

Welk advies? Ik gaf geen advies, ik geef alleen maar aan dat ik het runnen van een crack op een game waar je wel eerlijk voor hebt betaald niet verwerpelijk vind (en je juridisch best sterk staat, al is het nog steeds niet zuiver legaal natuurlijk). Óf je dat moet doen is een tweede, het is een keuze die idd niet geheel zonder risico is.

Het is een feit dat denuvo lagere performance geeft. Dat het daarom acceptabel is om te piraten, of dat developers geen denuvo mogen gebruiken is een frame.

Overigens ben ik er groot voorstander van dat de publisher DRM verwijderd nadat de game gecrackt is, maar das een andere discussie.

Zelf vind ik het logischer dat mensen 'piraten' als je iets koopt voor x aantal euro maar het niet kan verkopen. Kortom het is niks waard. Dure hobby als je de games niet door kan verkopen

Als een hobby te duur voor je is moet je misschien een andere hobby zoeken . Het is niet alsof je er recht op hebt oid.

Het is meer dat ik het mij kan voorstellen. 15 jaar terug was een game nog gewoon jouw bezit en kon je het verkopen als je uitgespeeld was. Nu kan je er niks mee. Ik denk dat juist die generatie meer genijgd is tot pirate

Het is vast geen populaire mening, maar ik moet zeggen dat ik deze “frame”een beetje zat ben. De frame is “denuvo zorgt voor wat lagere performance, dus is het logisch dat mensen piraten!”.

Wat als je het spel gekocht hebt? Ik heb dat vaak genoeg gedaan voor spellen met brakke beveiliging.

Ik snap dat niet, ik heb genoeg gekochte games en nooit last gehad van de aanwezig beveiliging. Ik vraag mij werkelijk af waar dan toch tegen aan gelopen wordt? Tenzij je oneigenlijk gebruik wilt maken van de software/game.

Vroeger was het toch best irritant om voor elk ander spel dat je wilde spelen je eerst de CD/DVD er in moest doen. Pas toen het online multiplayer gebeuren een beetje op kwam is men overgestapt op key codes die online gecontroleerd werden waardoor de optische schijf niet meer in de drive hoefde te zitten. En iedereen die de game illegaal downloadde met crack die had dat nadeel niet. Gaat er toch ergens wat fout als betalende gebruikers een mindere ervaring hebben als niet betalende klanten. Ik snap wel dat het een probleem voor de uitgevers is waar men iets aan probeert te doen. En zeker zoals dat nu bij Red Dead Redemption 2 toch al redelijke tijd stand houd is het nut ook wel zo danig groot dat het te begrijpen is dat het gebruikt word. Maar vroeger was dat meestal niet zo effectief en was de crack(of het hele spel) er vaak al voordat spellen in de winkel lagen.

[Reactie gewijzigd door The Reeferman op 21 maart 2020 15:04]

Dat de netjes getalende gebruiker een mindere ervaring heeft dan de illegale downloader is spijtig al lang zo en niet alleen voor games.
Films: iedere keer die 'niet stelen spotjes', terwijl de illegale versie dat niet heeft. Wreed lastig als je series wil bekijken en rustig iedere avond 1 aflevering wil zien: iedere keer weer opnieuw dat niet skipbare filmpje. Het lijkt soms wel eerder reclame voor de illegale versie!

Content die soms illegaal maanden eerder beschikbaar is/in sommige gevallen legaal nooit beschikbaar komt.
Content kunnen afspelen op eender welk device, off of online.
Tot in de eeuwigheid beschikbaar.
Enz enz
Er zijn legio redenen waarom illegale content ' klantvriendelijker ' is dan de meeste legale content.

Dat JIJ er geen last van heb wil niet zeggen dat die problemen er niet zijn.
Ik zat laatst bij iemand naar console gameplay te kijken. Division 2 was sp belabberd gedownscaled 1ua settings en haperde en stotterde nog aan alle kanten. Ik vond het niet om aan te zien en zou me kapot ergeren. Maar degene van wie de console was merkte er niets van.

Vergeet niet dat de beveiliging ten koste gaat van je eigen beveiliging en privacy. Wanneer een spelletje niet draait is nog steeds de service / driver / 'kernel' component op het apparaat aanwezig die er voor zorgt dat je niet stiekem in het geheugen van het spelletje zit te kijken of te cheaten. In de naam van het de gebruiker zo moeilijk mogelijk maken de controle over eigen apparaat te hebben moet de uitgever toestemming tot alle delen van je machine te hebben. Dit is een gigantisch groot oppervlak waar malwaremakers zich op kunnen richten en vervolgens een gaatje in kunnen zoeken.

Soms wordt zo'n component alleen tegen het online cheaten gebruikt, maar zeker niet altijd. Vaak genoeg wordt het juist ook voor offline spellen gebruikt.

Ik kon misschien de beveiliging nog kunnen accepteren als deze na 1 tot 3 maanden werd verwijderd. Dan is de hype er van af, zijn de grote inkomsten binnen, en zit het alleen de klant nog maar in de weg. Dat zou wat mij betreft de rechten van de klant en interesses van de producent goed balanceren.

Denuvo werkt? Ik ben uit nieuwsgierigheid gaan zoeken en het duurde 3 min voordat ik een gecrackte, DRM vrije waren versie van DOOM Eternal vond

Dus wat werkt er dan aan, dat het je legitieme klanten irriteert en minder performance oplevert? Dan is de missie geslaagd maar als je het tegen piraterij doet niet echt, hooguit tijdelijk.

De harde kern die gewoon niet voor een spel wil betalen en dus download hou je sowieso wel. Ik ken er een aantal en die gaan een spel echt niet opeens kopen omdat hij niet te kraken is of pas na een tijdje gekraakt word. Die spelen het gewoon niet of later dus die heb je er echt niet mee.

Maak je spel gewoon goed, behandel je klanten goed, kweek goodwill ofzo. Ik heb genoeg spellen eerst gedownload en na wat spelen bevielen ze zo goed dat ik het alsnog gekocht heb omdat ik vind/vond dat de maker ervan de €€€ keihard verdient heeft. Is dat een hele nette manier, nope zeker niet maar wel één die ik geleerd heb nadat ik veel €€€ had uitgegeven aan een spel waarvan bleek dat de maker/uitgever er een potje van gemaakt had.

Edit: lekker wakker, logisch dat ik het kon vinden. Had de link met het artikel domweg niet gelegd.
Punt blijft dat je de echte piraten er toch niet mee tegenhoud maar blijkbaar zeg ik dan iets heel raars gezien de -1tjes

[Reactie gewijzigd door sapphire op 21 maart 2020 11:54]

Denuvo werkt? Ik ben uit nieuwsgierigheid gaan zoeken en het duurde 3 min voordat ik een gecrackte, DRM vrije waren versie van DOOM Eternal vond

Omdat die gewoon werd meegeleverd, heb je het artikel wel gelezen?

Een goede implementatie van Denuvo in een game houdt zich meestal wel een aantal weken overeind, die tijd is zeer essentieel voor de sales aangezien daar de piek zit. Dus ja, het is wel effectief.

Het zal inderdaad een netto verschil maken op de korte termijn. Echter houden veel betalende klanten wel een zure smaak in hun mond omdat ze te lampen krijgen met always online nonsense en onnodige performance problemen. Als men kijkt naar the witcher 3 die vanaf dag 1 compleet open was zonder enige copy protection, kan je alleen maar concluderen dat de kwaliteit van je game en de door de jaren heen opgebouwde goodwill bij klanten, een grote drager van de verkopen zijn dan of het spel nu wel of niet gratis te krijgen is via illegale wegen zonder de dev te supporten.

Nee. totaal niet.

Zoals ik hieronder al heb gezet zijn parasieten nu eenmaal parasieten. Die gaan geen game kopen omdat het ''nog niet gekraakt is''. Die wachten gewoon totdat het gekraakt is. Deze mensen hebben nooit de intentie gehad om er €60 voor te betalen. Hooguit koopt een klein aantal deze game in de steamsale. Maar nee, deze gasten willen geen euro uitgeven aan hun games.

Dus alles bij elkaar opgeteld zal een gamedev niet meer winst maken.

[Reactie gewijzigd door rickboy333 op 21 maart 2020 14:19]

Mooi hoe random mensen op tweakers het altijd beter weten dan de personen wiens werk het is om de winst te maximaliseren . Heb jij hier harde cijfers over? Nee, je reageert puur vanuit je onderbuik en dat is een slechte raadgever.

Het overgrote deel van de sales van élke game zitten in de eerste paar weken. Het is uitvoerig bestudeerd dat als je voorkomt dat je game verkrijgbaar is op de zwarte markt in die tijd, dat heel wat extra sales oplevert. Dat er mensen zijn die kosten wat kost sowieso piraten doet daar verder weinig van af.

[Reactie gewijzigd door .oisyn op 21 maart 2020 15:06]

Heb jij harde cijfers dat Denuvo er voor zorgt dat games meer sales oplevert?"Nee, je reageert puur vanuit je onderbuikgevoel, en dat is een slechte raadgever. En dat zeg ik omdat je blijkbaar dit rapport nooit hebt gezien. En dat rapport gaat over films, wat iets moeilijker is om thuis te bekijken.

Het feit is dat gamemakers al jaren kopieerbeveiliging in hun game stoppen en eigenlijk niet weten wat er zou gebeuren als je die beveiliging er niet in stopt. Kopieerbeveiliging stamt nog uit de tijd toen games nog in retail werden verkocht. In die tijd werd er veel gedownload omdat mensen geen zin hadden om naar de winkel te gaan, of hun CD perse in de CD drive te doen als ze gingen spelen. Het downloaden van een game was letterlijk een betere service dan een CDtje halen.

Maar gezien iets op Steam downloaden tegenwoordig veel makkelijker is dan illegaal downloaden is er eigenlijk geen goed argument meer om te piraten. Behalve als je dus een parasiet bent die weigert ergens voor te betalen (of als je geen zin hebt in de Epic Game Store). Er bestaan weinig mensen die met alle macht iets proberen te downloaden, maar als ze inzien dat het niet lukt toch maar besluiten om die 60 ekkies neer te leggen. Een paar mensen zullen in het beste geval wachten op een Steam Sale.

Het feit is dat pirate-parasieten weigeren te betalen voor een game. Niet over een week, niet over een maand. Nee deze groep betaald nooit, en als de Denuvo niet gekraakt zou worden, dan spelen ze het gewoon niet.

Echter is er bijna geen gameuitgever die de ballen heeft om te zeggen ''fuck it, we gaan geen kopieerbeveiliging meer toepassen'' CD project Red is letterlijk de enige AAA devstudio die geen Denuvo gebruikt in The Witcher 3. En de Witcher 3 verkocht beter dan Doom 2016 en Rise of the Tomb Raider. Zou CD project red meer wist kunnen maken als de Denuvo hadden? Dat weten we niet. Het enige wat we weten is dat een bedrijf zeker een goede winst kan maken zonder kopieerbeveiliging.

Eigenlijk is dit hele gedoe een beetje vergelijkbaar met de AH-to-go. Niemand controleert of je wel/niet alles scant (op een paar periodieke controles na). En je het staat je vrij om b.v alleen je drinken te scannen, maar het veel duurdere broodje niet. Toch scannen de meeste mensen het eten en drinken en maakt de AH-to-go winst. En die paar schooiers die iets weghalen/wegmoffelen. Tja....

Hetzelfde princiepen zou ook voor gamedevelopment gelden. Klanten die willen betalen gaan ook betalen als een product goed is, af is en leuk is. Mensen die niet willen betalen, maar het wel willen spelen downloaden het. En als ze het niet kunnen downloaden dan spelen ze het gewoon niet.

Dus tja, zal Denuvo helpen? Waarschijnlijk niet. En als meer devs de ballen hebben om een game uit te geven zonder kopieerbeveiliging dan kan die claim bewezen worden. Gamedevs moeten gewoon leren dat we niet meer in 2008 leven waarbij je heel veel moeite moet doen om een CD te bemachtigen. Mensen willen echt wel betalen voor iets, maar niet als het je heel veel moeite kost.

Maar goed, dit geld dan specifiek voor PC gaming. Geen idee hoe het met console zit.

[Reactie gewijzigd door rickboy333 op 21 maart 2020 15:52]

Heb jij harde cijfers dat Denuvo er voor zorgt dat games meer sales oplevert?"

Ík niet, nee, maar mijn opdrachtgever wel, en dat is het punt. Het is interessant dat je Shadow of the Tomb Raider noemt. Je lijkt te vergeten dat er ook een tijd bestond vóór Denuvo. Toen we Tomb Raider (2013) uitbrachtte, was dat zonder Denuvo. In Rise zat het wel. Toen is voor Shadow besloten om het ook te doen. Denk je echt dat ze die tijd en dat geld zouden spenderen als het compleet nutteloos was?

The witcher 3 verkocht zonder Denuvo 4 miljoen stuks in de eerste 2 weken na release. Ik denk dat ze nu al aan de 40 miljoen exemplaren zitten. Als de game echt goed is, willen de fans er vroeg of laat wel voor betalen. Ook al konden ze het spel van bij release zonder DRM downloaden. Het idee van de professionele winst maximalisator experten dat The Witcher 3 nog meer verkocht zou zijn als ze DRM zouden gebruiken, lijkt mij in ieder geval onzin. En ook het 100% DRM free Cyberpunk zal heel veel Denuvo games achter zich laten, daar ben ik rotsvast van overtuigd.

40 miljoen op alle platform bij elkaat opgeteld misschien, zeker niet op PC (daar hebben we het over). Bovendien hebben de sales echt een *gigantische* boost gekregen na het uitkomen van de TV serie. Ik kan geen actuele PC sales vinden van de game. Vgchartz zegt 5,4 miljoen maar hun cijfers moet je altijd met een korrel zout nemen.

En dan zou je het moeten vergelijken met een andere langverwachte populaire game met Denuvo. Red Dead Redemption comes to mind, maar die heeft weer een nadeel doordat de game al langer uit was op de consoles en hij begon als een Epic Store exclusive.

En tja, goodwill doet het misschien goed bij de trouwe fans, maar de massa geeft daar doorgaans weinig om.

[Reactie gewijzigd door .oisyn op 22 maart 2020 01:30]

Jouw theorie dat games beter verkopen mét DRM is dikke dikke onzin, uitgevonden door overbetaalde "experten" in de industrie. Voor goede games wordt betaald, punt andere lijn.
44.5% van alle sales van The witcher 3 waren PC. Dat zijn bijna 20 miljoen verkochte exemplaren, zonder ooit DRM gehad te hebben.
GTA V was al door de Chinese groep 3DM gekraakt op de PC release date, toch blijft dat spel verkopen als zoete broodjes, 2019 was een van de beste jaren qua verkoop voor GTA V.
Ook RDR verkoopt als een trein, en dat heeft helemaal NIETS te maken met DRM.
Het is natuurlijk gemakkelijk om piracy als zondebok te gebruiken, dan in eigen boezem te kijken en toe te geven dat hun spel gewoon minder mensen aanspreekt om welke reden dan ook.
Piracy is nooit een probleem geweest, in tegendeel, het is duidelijk een drijvende kracht achter game communities. En piracy is ook niet hetzelfde als iets in de supermarkt stelen, zoals rickboy beweert, control+X is ook niet hetzelfde als control+C.

Ja duh, Denuvo kwam pas in 2014 uit. En toen was Tombraider beschermt met de Steamworks ''DRM'' en ik geloof dat de CD versie beschermt was met SecureROM.

Maar leuk dat je Tomb Raider 2013 noemt. Deze game verkocht in de eerste 48 uur al een miljoen keer trwijl Shadow of the TombRaider maar 700.000 keer verkocht in een hele week. Deze cijfers zijn voor PC, Xbox en PS en zijn zowel retail als degitale sales.(Rise of the Tomb Raider is wat moeilijker omdat deze eerst voor Xbox uitkwam en 2 maanden later pas voor PC, maar die verkocht 300.000 in de eerste 2 weken op PC only) Hmmm toch raar he? Maar goed je zal wel met het ''jhaa maar het is een sequel'' excuusje komen, prima toch maar terug naar The Witcher.

The Witcher 3 verkocht in de eerste 6 weken 6 miljoen keer. Ik herhaal, 6 miljoen keer. En je moet onthouden dat voordat The Witcher 3 uitkwam nog niemand had gehoord van CDPR en The Witcher serie. En dat allemaal zonder DRM denuvo bullshit. En weet je waarom? Omdat CDPR die €100,000 die andere devs aan Denuvo uitgeven ,CDPR gebruikt om hun games goed af te werken zodat deze kwalitatief goed zijn, zoals het hoort. En nee, toen was The Witcher TV serie nog niet uitgekomen.

Wel grappig dat jij een opdrachtgever napraat terwijl je zelf niet eens weet of het wel/niet waar is. Misschien heeft die opdrachtgever niet de ballen om zijn game/product uit te geven zonder DRM, misschien weet die opdrachtgever eigenlijk helemaal niet dat je ook goede sales kan hebben zonder DRM (maar claimt ie dat het wel zo is). Wie zegt dat die opdrachtgever van jouw ooit een game heeft uitgegeven met DRM en een game en zonder DRM om te vergelijken? Waarschijnlijk is jouw opdrachtgever een bange haas die in iets gelooft wat eigenlijk helemaal niet waar is.

Daarom moet je nooit, en ik herhaal nooit een opdrachtgever napraten. Dat is letterlijk het eerste wat ik heb geleerd tijdens een stage, praat nooit een opdrachtgever na als je het zelf niet weet. En tijdens mijn stage kwam ik er achter waarom ze dat zeiden. Mijn stagebedrijf claimde dat proces x hartstikke duurzaam is, en het veel beter was voor het milieu (ik doe milieukunde btw) de beste man was ook afgestudeerd aan de uni en absoluut niet dom. Echter toen ik de gehele keten onderzocht van dat proces kwam er uit dat het verre van duurzaam was.

Daarom dus altijd zelf nadenken en niet zomaar iemand napraten.

[Reactie gewijzigd door rickboy333 op 22 maart 2020 15:25]

Het ligt idd zeer voor de hand dat jij het met 0 harde cijfers en 0 ervaring in het vakgebied beter weet dan de mensen die dat wel hebben

Tja ik heb je eerder al een rapport gestuurd, maar blijkbaar heb dat nog steeds niet gelezen. Of past dat niet bij je wereldbeeld?
https://netzpolitik.org/w...09/displacement_study.pdf

En ik ben een gamer en een downloader. Ik wil je best vertellen waarom en welke games ik download en voor welke games ik betaal. Maar ik kan je al vast vertellen, ik ga geen game kopen omdat ie niet gekraakt is. Als ie niet gekraakt is dan speel ik het niet, kijk ik een let's-play. En wacht ik op de dag dat ie wel gekraakt is. En als ik pirateforums mag geloven ben ik niet de enige die zo denkt.

Zelf geef je ook barweinig ''harde cijfers''. Het enige waar je mee pronkt is een mysterieuze opdrachtgever. En als ik een gokje mag wagen is dat dus Crystal Dynamic, die te laf zijn om het voorbeeld van CDPR te volgen.

Dus hup, show eens harde cijfers. Laat die ervaring eens zien als lead programmer van de RotTR PS4 port (die trouwens goed werkt, props daarvoor ) Laat met je kennis eens zien dat we allemaal ongelijk hebben, en dat een game zonder Denuvo of ander copyright protection miljoenen sales mislopen.

[Reactie gewijzigd door rickboy333 op 22 maart 2020 17:01]

Tja ik heb je eerder al een rapport gestuurd, maar blijkbaar heb dat nog steeds niet gelezen. Of past dat niet bij je wereldbeeld?
https://netzpolitik.org/w...09/displacement_study.pdf

Ik heb dat rapport allang gelezen, dat was een paar jaar geleden in het nieuws. Ik zie de relevantie niet. Denuvo maakt een game niet oneindig onkraakbaar, het gaat om die essentiele eerste weken. Dat rapport gaat over piraterij in het algemeen (en niet eens over games). Dat piraterij een netto voordeel kan opleveren kan ik best onderschrijven, dat rapport laat dat immers zien. Maar wat dat rapport niet zegt is of dat ook zo is als een game kopiëerbaar is in de eerste paar weken na release. Ik zeg niet dat dat niet zo is, maar die cijfers hebben we simpelweg niet.

Wat we wel weten, is dat de industrie, voor wie het het doel is om zo veel mogelijk te verdienen aan een release, ervoor kiest om Denuvo te omarmen, ook al kost het implementeren daarvan gewoon geld (licentiegelden, manuren). Dat doen ze niet als ze niet denken dat dat een netto voordeel oplevert. En het is erg kortzichtig om te denken dat ze dat maar gewoon doen "omdat", en geen business studies naar hebben laten doen. Maken ze een verkeerde beslissing? Misschien. Maar je kunt niet stellen dat dat zo is, verwijzend naar één zeer succesvolle game en een rapport met een ontzettend dun raakvlak. Als je een patroon vast wil stellen, dan zul je op z'n minst een goede steekproef moeten doen waarin DRM-vrije games ook breed gerepresenteerd worden, maar daar zijn er nou eenmaal niet zoveel van, jammer genoeg*.

Het enige waar je mee pronkt is een mysterieuze opdrachtgever

Hoezo mysterieus? Het ging over Tomb Raider. De opdracht om DRM in te bouwen komt niet van ons, die komt van hogeraf. Of dat Crystal Dynamics (de ontwikkelstudio van de game) of Square Enix (de uitgever en geldschieter) is weet ik niet precies, maar ik gok die laatste. Welke dat is, is verder totaal niet relevant voor het verhaal.

Wat ik vooral jammer vind is dat jij blijft wijzen naar 1 specifieke case, wat toevallig ook nog eens een van de meest succesvolle games van de laatste tijd betreft, waar ook nog eens een TV serie van gemaakt is die de sales nog eens gigantisch heeft geboost. Je kunt niet stellen dat dat gewoon komt omdat het DRM-vrij is, dat snap je zelf ook wel.

Om even wat uitgebreider te reageren op je vorige post:

Ja duh, Denuvo kwam pas in 2014 uit

Niet "duh", dat is precies wat ik zeg . Er was een tijd voor Denuvo.

En toen was Tombraider beschermt met de Steamworks ''DRM'' en ik geloof dat de CD versie beschermt was met SecureROM

Er is geen standalone versie, ik weet niet meer precies of er überhaupt een disc zat in het hoesje maar het was sowieso Steam. Maar dat doet er niet toe, dat geldt net zo goed voor Rise en Shadow. Het punt is dat Denuvo met iets kwam dat daadwerkelijk zeer moeilijk te kraken was en de game essentiele weken gaf. Met Rise was dat een experiment. Dat is blijkbaar bevallen, anders zat het niet in Shadow.

Maar leuk dat je Tomb Raider 2013 noemt. Deze game verkocht in de eerste 48 uur al een miljoen keer trwijl Shadow of the TombRaider maar 700.000 keer verkocht in een hele week

Helaas mis je bij Shadow precies de PC cijfers . Die 685k is van Xbox One en PS4 only. Daarnaast is het nou eenmaal zo dat sales van een game ook afhangt van andere releases op dat moment. En die was voor Shadow een stuk ongunstiger dan voor TR 2013. Al met al kun je niet zomaar met cijfers schermen en zeggen "zie je, dat komt door DRM".

Omdat CDPR die €100,000 die andere devs aan Denuvo uitgeven ,CDPR gebruikt om hun games goed af te werken zodat deze kwalitatief goed zijn, zoals het hoort.

Sorry hoor, maar €100k is niets op een totaal ontwikkelbudget , dat is hooguit een manjaar aan extra werk (op de pakweg 400 die in een AAA-titel zit). Bovendien is het helemaal niet of/of. Het zijn twee compleet losstaande beslissingen: extra werk in je game steken wat zich terugbetaalt, en werk steken in het implementeren van Denuvo wat zich terugbetaalt. Als je denkt dat dat voor allebei geldt, dan moet je het allebei doen.

* Voor de goede orde, deze discussie gaat over de vermeende effectiviteit van Denuvo, het representeert niet mijn persoonlijke mening over het al dan niet moeten implementeren ervan. ik zie liever ook dat men gewoon géén DRM implementeert. Met name omdat de trouwe klanten er de dupe van zijn in de zin dat zij daar hoe dan ook op een of andere manier nadelen van ondervinden. Dat je daardoor wat sales verliest (en idd, daar verschillen wij van mening over) moet je dan maar voor lief nemen. Helaas heb ik daar op mijn werk weinig over te zeggen

[Reactie gewijzigd door .oisyn op 23 maart 2020 11:29]

Het zou leuk zijn als producenten zichzelf gewoon een gedragscode oplegden waar ze zeggen 'na 3 maanden halen we alle DRM er van af via een update'. Dat zou verdomd veel goedwil opwekken bij veel haters.

(Ook zou het leuk zijn als bedrijven de materialen om een server te draaien zouden onderbrengen bij een of andere digitale geschiedenis foundation; mochten ze ooit een spel uit de lucht halen omdat het niet meer loont dan zouden fans oid het toch nog levend kunnen houden. Zaken zoals je die ziet met gamende hobbyisten uit de jaren 60-90 met arcade kasten enzo zul je voor recentere spellen haast niet tegenkomen. Broncode gaat verloren, er is geen geld voor, deel van het IP waar we geen rechten meer voor hebben, etc etc. Erg jammer...)

Denuvo werkt? Ik ben uit nieuwsgierigheid gaan zoeken en het duurde 3 min voordat ik een gecrackte, DRM vrije waren versie van DOOM Eternal vond

Dat is juist het nieuws hè. De "crack" is door Bethesda zelf uitgebracht.

De wens van de ontwikkelaars en het doel van Denuvo is het genereren van een zo hoog mogelijk verkoopaantal tijdens release. Er is aangetoond dat in de eerste paar dagen de ontwikkelaars/uitgevers het meest verdienen, daar is het business model van Denuvo dan ook op gebaseerd.
Dat Denuvo uiteindelijk wordt gekraakt betwist niemand en zitten de ontwikkelaars en uitgevers niet zo mee. In het geval van Doom lijkt het om een human error te gaan (of niet, zie laatste zin artikel).

Prima mening hoor. Ik begrijp dat uitgevers DRM gebruiken, zij moeten ook geld verdienen.

Desalniettemin lijkt het me interessant om een betrouwbare benchmark van Tweakers te zien over hoe groot de impact nu wel of niet is.

Sidenote:
Er zou wat voor te zeggen zijn om de DRM er uit te halen zodra een game al een tijd gekraakt is en grootste winst (tijdens de eerste maanden) binnen is, maar dat is geen argument tegen DRM in het algemeen en is een losstaande discussie wat mij betreft.

Het is me bij Devil May Cry 5 erg duidelijk geworden dat Denuvo je performance te kakken zet.

Van regelmatige kleine freezes en FPS drops ging ik na het verwijderen van Denuvo naar een strakke game ervaring. Ik werd echt helemaal gek van die onstabiele performance, het maakte ook niet uit hoe hoog of laag de grafische instellingen stonden.

Ik weiger nu games te kopen die Denuvo bevatten. Ergens is het net zo ruk als die onzin over piraterij op DVD's/BluRays. De betalende klant tot last zijn en infeite als crimineel wegzetten, dan ben je mij kwijt als klant.

Ik had dat ook bij DMC5. Het was zo erg dat de audio niet meer synchroon liep met het beeld. Toen heb ik de versie zonder Denuvo geprobeerd die Capcom zelf per ongeluk op een forum had vrijgegeven en de game draaide perfect. Toch zijn er nog steeds mensen die volhouden dat Denuvo geen impact heeft op de prestaties. Wat is het dan wel?

Als je toch over framing praat is jouw reactie wel een topvoorbeeld van iemand die zijn eigen wereldbeeld toepast en het frame neerzet. Ik ben tegen piraterij maar heb exact dezelfde nieuwsgierigheid als degene waarop jij reageert: hoe groot is die performance impact?

Dus omdat Zenimax zonodig meer geld wil harken, is het acceptabel om een aanslag te doen op de resources van hun betalende klanten?

Oftewel ze gebruiken resources die niet van hen zijn voor puur financiële redenen. De ironie...

Dit is de publisher die Fallout 76 uit bracht en de "creation club", dus de gunfactor is niet erg groot bij mij (en ik ben een voormalig hardcore ESO speler).

Als je je klanten niet vertrouwt, misschien moet je dan eerst maar eens kijken naar het vertrouwen wat klanten hebben in jou en de eventuele gunfactor.

En nee, ik pirate niet, ik vind het te veel werk en betaal gewoon voor mijn games.

Ben je van brein ofzo? Dat domme gelul van zgn gemiste inkomsten worden we langzamer zat, ten eerste is al uit veel onderzoeken gebleken dat "gepirate" films en games meer opleveren. En als je game of film shit is gaan beveiligingen tegenwoordig ook niet helpen, voor mensen wat kopen lezen ze een review en Dan Val je Al door de mand.

De enige die ik hier vind "framen" ben jij, er is met geen woord gerept over "piraten,downloaden" door @job_h maar jij framed dit wel even.

Ik zou ook wel willen weten of DRM echt zo'n impact heeft op games en hoeveel, ja of nee.
Ook ik wist niet dat dit al aangetoond was, ik zal die link zo ff lezen.

Het is toch gewoon interessant om te zien wat de impact is? Los van de discussie over piraterij... Ik zou het ook wel eens willen weten.

Vervolgens kun je er niets mee. Het heeft Denuvo of niet. Dat veranderd niets.

Het punt is dat ik spellen koop en er alleen maar last van de DRM heb en als ik hetzelfde spel illegaal verkrijg werkt het zonder problemen.

Ik zie framerates die meer dan halveren en jij zegt "een wat lagere performance"? Kom nou zeg

Bij welk spel? Ik vind nogal verwarrende infos over de vraag of Denuvo significant performance kost. Het lijkt ook nogal aan het spel te liggen hoeveel invloed er is.

Staat in de link die door OP zelf gepost werd........

Denuvo is het enige alternatief dat ze hebben dat werkt, met als nadeel, inderdaad, een impact op performance.

Dat doet niets af aan de nieuwsgierigheid van job_h (en velen andere) om te weten hoe groot dat performance verschil is. Ik hoor mensen van alles roepen (tussen "nauwelijks merkbaar" en "de framerate halveert"), maar heb geen idee wat het nou echt is. Als blijkt dat het verschil klein is, dan kunnen we voortaan op iedereen die klaagt antwoorden "stel je niet aan". En tja, als zou blijken dat de impact wel degelijk gigantisch is, dan komt er meer druk op studio's om opnieuw te overwegen of er echt geen alternatief is... maar dat is dan ook terecht.

Overigens, als een studio van mij verwacht dat ik een computer aanschaf van minstens 2000 euro om hun spel fatsoenlijk te kunnen spelen, terwijl een versie zonder DRM prima zou draaien op een computer van 1000 euro, dan heb ik volgens mij het volste recht om dat mee te nemen in de beslissing of ik hun spel wel wil kopen. Een "impact op performance" is immers niks anders dan een "impact op de prijs van de benodigde hardware". DRM laat mij betalen voor hun onvermogen om een betere oplossing te verzinnen!

Helemaal eens. Dat gejank over het “enorme performance verlies van denunvo” waar in de praktijk niemand eigenlijk écht last van heeft komt mij ook m’n neus uit idd.

Denuvo zou de reden zijn dat op oudere cpu’s zoals mijn 6600k problemen zijn met laden van textures van npc’s in ac origins en odyssey (Te weinig cpu cores). Ik kan het niet testen want durf niet illegaal downloaden omwille van virussen en malware.

Hier zijn tests mee gedaan en het grootste verschil zat in constante micro stutter die er zonder denuvo compleet niet was.

Assassins Creed Origins is voor mij onspeelbaar door de hoeveelheid stotter die de DRM veroorzaakt. Als ik de Denuvoloze versie zou piraten, zou ik dat probleem niet hebben.

Dus of je hebt het spel al illegaal gedownload of je doet een aanname. Welke van de 2 is het?

Ik heb het spel gewoon in Uplay, en ik heb benchmarks gezien van de versie met Denuvo tegen de versie zonder Denuvo, de stotter die ik heb is vergelijkbaar met de stotter in de benchmark video.

Je doet net alsof illegaal iets downloaden zo raar is, ik heb de uplay versie (gratis bij een Samsung ssd paar jaar terug) en die loopt gewoon minder goed dan de cracked versie (vond de game leuk, maar liep niet geweldig op een 4790k dus maar gepirate)

Je betaalt letterlijk voor een inferieure versie

[Reactie gewijzigd door Rzarect0r op 22 maart 2020 00:34]

Als je er goed over nadenkt is het concept van illegaal downloaden eigenlijk heel raar. Vergeleken met andere illegale handelingen, proberen mensen deze met man en macht goed te praten.

Dat is toch wel een beetje bizar, nietwaar? Dat doen we niet bij winkeldiefstal, inbraak, fraude, etc...

Omdat er bij die zaken slachtoffers zijn, een game die ik toch niet zou kopen en binnenhaal niet.

Overigens pirate ik amper games, maar wanneer ik het doe krijg ik er echt geen schuldgevoel bij.

En dat bedoel ik. Je praat het goed. Hoezo geen slachtoffers? Afgezien van de eventuele misgelopen inkomsten, indirect ben jij en alle andere downloaders verantwoordelijk voor het bestaan van kopieerbeveiligingen die een negatieve impact hebben op de speelervaringen van alle gamers. Heb je daar wel eens over nagedacht?

Ik praat het inderdaad goed, want hoe je het went of keert ik zou doom eternal voorlopig toch niet hebben gekocht. Puur door dit artikel heb ik de game gedownload, dus wat hebben ze aan mij verloren?

Er zijn geen misgelopen inkomsten, want ik zou de game toch niet hebben gekocht.

Dan heb je er dus ook geen recht op om het spel te spelen. Je snapt toch wel dat je geen enkele excuus hier voor hebt. In plaats van dat je er eerlijk vooruit komt dat je te gierig bent om er voor te betalen en het dus maar steelt.

Dat gaf ik toch ook gewoon toe? Ik zit er alleen niet mee, want het geld had ik er toch niet voor. Recht heb ik er ook zeker niet op!

Maar volgens mij zijn er verder ook geen slachtoffers, Bethesda kreeg mijn geld toch al niet, maar nu krijgen ze wel positieve reclame!

Had ik de game niet gepirate, kregen ze die ook niet, dus zo zwart-wit is het niet allemaal.

[Reactie gewijzigd door Rzarect0r op 23 maart 2020 11:34]

Dit is een beetje kort door de bocht.

Bij diefstal raakt een winkel het product (waar ze voor hebben betaald) kwijt.

Bij inbraak raakt iemand zijn eigendom beschadigd, wat diefstal tot gevolg heeft.

Bij fraude worden regels misbruikt om iemand op een ogenschijnlijke legale wijze geld af te troggelen. Ofwel: stiekeme diefstal.

Maar piraterij is een illegale daad zonder slachtoffer. De uitgever raakt niets kwijt; ze hebben het product nog. Het enige dat mogelijk plaats vindt is een zekere mate van inkomstenderving... maar die inkomstenderving staat zeker niet gelijk aan de hoeveelheid mensen die de daad verrichten.

Immers: een zeer groot deel van de piraten had het überhaupt nooit aangeschaft. Dat zijn kinderen zonder creditcard, mensen die überhaupt het geld er niet voor hebben, of mensen die het demo'en voor ze het alsnog wel kopen. En ja, er zijn ook een paar goedkope klootzakken die gewoon geen geld willen uitgeven omdat dit beter is, maar die zijn zeker niet het grote gros van de mensen.

Als je alle mensen die piraterij bedrijven en het spel wel hadden gekocht zou afzetten tegen het totaal aantal (als dat al echt te meten was), dan kom je denk ik per piraat gemiddeld uit op minder dan 1 cent aan geld dat uit zou worden uitgegeven. Een stuiver oppakken van straat is per persoon financieel al relevanter. Meer wordt het echt niet... in een tijdperk waar overal al DRM op zit!

En zodra je het op die manier bekijkt heb je wel te maken met een gevalletje mug en olifant. De mug zit te zoemen, dus laten we de olifant slachten zodat die niet kan toeteren.

Ik steun artiesten, producenten en bedrijven hartstikke graag, maar lange-termijns DRM is een gevalletje de-onschuldigen-worden-gestraft-in-de-naam-van-het-geld. En als je het ook nog eens in het kader ziet hoe mensen tegenwoordig spellen 'kopen' maar eigenlijk alleen nog maar licenties hebben (vergeleken met schijfjes die echt van hen waren!) die ze niet kunnen doorverkopen, waar de muziek uit wordt verwijderd omdat licenties verlopen, etc... dan heeft de consument bij digitale producten juist een heleboel verloren in de laatste decennia.

Dat geeft job_h helemaal niet aan, dat maak jij er op dit moment van. Trek het niet uit zijn verband

Het probleem is dat parasieten altijd parasieten zullen blijven. Die gaan echt geen game kopen omdat ze het niet kunnen downloaden. Die wachten wel een paar weken totdat het gekraakt is. Die parasieten zullen dus ook nooit klanten worden.

Het werkt helemaal niet, want binnen een week is het gekraakt.

Heel goed idee, ben ik ook erg benieuwd naar!
Ik kwam deze post op Reddit tegen die sprak van "15-20% boost in performance". N=1 natuurlijk, dus hier zou ik erg graag een goede test van zien

"Edit: read below. Ended up being steam fps counter causing performance issues. Disable it if you're having problems."

Wel het hele bericht lezen.

Ah thanks. Die stond er nog niet bij toen ik het bericht gisteren vers las

Edit: read below. Ended up being steam fps counter causing performance issues. Disable it if you're having problems.

Er zijn voldoende YouTube filmpjes van gerespecteerde bronnen die dit al gedaan hebben.

Heb je links naar de desbetreffende videos?

Deze op low spec hardware is bij nader inzien een van de meest betrouwbare denk ik.

https://youtu.be/ctHYsLI4HFc

Goed idee! Oprecht wel benieuwd naar ja

Dit zou inderdaad erg interessant zijn. Ben zeer benieuwd. Go go Tweakers.

ID Software is tegenwoordig nog één van de weinige ontwikkelaars die echt tijd en moeite in hun spellen stopt. Ik verwacht dat ID Software er veel tijd aan heeft besteed om ervoor te zorgen dat de Denuvo in Doom Eternal zo min mogelijk impact heeft op de ervaring, maar ik heb verder nog helemaal geen enkele andere ontwikkelaar gezien die dat net zo doet. Doom Eternal is waarschijnlijk het zeldzame geval waar Denuvo niet veel of zelfs verwaardeloosbaar weinig van de ervaring wegneemt, je kan het niet vergelijken met Denuvo in de meeste andere spellen tegenwoordig.

Hopelijk hebben ze deze dan zelf rechtstreeks kunnen downloaden. Ik vermoed niet dat ze deze via een 3e partij (download site) legitiem kunnen binnen trekken, zelfs al is de oorspronkelijke client door Bethesda verspreid?

Indien het is gelukt van dit rechtstreeks te doen, inderdaad een unieke gelegenheid om dit uit te testen

je zou het kunnen scharen onder journalistiek belang. of bij een derde de tests uitvoeren die de bestanden wel al legaal had.

Alleen is er helemaal geen journalistiek belang..

Hoezo is er geen journalistiek belang? als er iets is wat de meeste gamers boeit is het hoe goed een game te spelen is op hun systeem. als dit daar invloed op heeft willen ze dat maar al te graag weten, dat zie je ook in de reacties hier. juist onder een kapitalistisch systeem is dit een belangrijk iets om te vergelijken, omdat het mensen meer inzicht geeft in hoe hun geld gebruikt wordt voor het eindproduct dat ze kopen.

[Reactie gewijzigd door t link op 22 maart 2020 09:26]

Waarom niet? Dit is een uitgelezen kans om te onderzoeken wat voor verschillen er zijn. Of geldt het belang niet omdat het over een spelletje gaat.

Kwestie van downloaden en een legale kopie aanschaffen. Dan kunnen ze niks zeggen. Je hem immers een licentie afgenomen.

Heel graag de benchmark doen yes!

Aangezien de uitgever beide versies zelf verspreid heeft lijkt me dat legaal

Dat feit _op zich_ lijkt mij - juridish gezien - geen geldige reden. Die kleine exe is natuurlijk per ongeluk verspreid. Ik denk dat je (juridisch gezien) altijd moet kijken naar wát er per ongeluk gelekt is.

Crackwatch (comments):
Yesterday, Bethesda pushed out a version of DE that included a DRM (Denuvo) free executable of the game launcher. This was most likely left in for testing purposes, but once it was out the damage was done. Since that time, there were numerous reports of crashes after level 3, which were NOT due to the game (or as some thought, the DRM free version) but infact due to an un-related driver issue.

Grappig dat ze testen zonder die meuk erin en ons vervolgens opzadelen met die bagger. Die executable sou niet eens in een game map moeten staan omdat ze het niet zouden moeten testen maar in plaats daarvan moeten ze testen met de drm versie dat is immers de meuk die wij krijgen.

Dat zou niet helemaal solide testing zijn. Je moet tenslotte ook testen in hoeverre de DRM impact heeft op de werking van je game. Je zult dus altijd een schone versie óók moeten testen. En dan heb ik het niet alleen over performance, maar bijv. game-breaking bugs die geïntroduceerd zouden kunnen worden door DRM.

Alleen vrij knullig en jammer voor de studio dat ze dit bij de release vergaten.

[Reactie gewijzigd door Oyxl op 21 maart 2020 18:54]

DE is ook met kopieerbeveiliging al volop illegaal verkrijg- en speelbaar.
Ik vraag me dan ook af in hoeverre een kopieerbeveiliging nog zin heeft, aangezien veel games tegenwoordig op launchday ook al illegaal verkrijgbaar zijn.

Edit: blijkt illegaal idd om een DRM vrije versie te gaan.

[Reactie gewijzigd door M!chel op 21 maart 2020 11:20]

Denk dat het de investeerders over de streep trekt, dus zeker nut.

Klopt niet, check crackwatch. Alleen de DRM vrije variant is te krijgen, al zijn er daar al heel veel verschillende van. Denuvo is niet zo simpel/snel te kraken.

Je hebt gelijk. Staat bij dat het een DRM vrije versie betreft.

Zo heb ik veel retail games, deze doen het niet meer, sommige doordat games for windows live uit d elucht is. Maar ook veel games van Ubisoft. StarForce werkt niet op enkele windows besturing systemen.
Ubisoft benaderd, of ze me dan deze games voor mijn account willen toevoegen op uplay, maar dat weigeren ze. Helaas moest ik ze weer opnieuw kopen.

Voor oude games met Starforce gewoon een NoCD Crack downloaden, werkt het prima op Windows 10.

Maar in beginsel mag dat niet, en dan moet je dus illegaal heimelijke software van internet harken die weet jij veel allemaal doet met je PC om je aangekochte product te gebruiken.
Is gewoon slecht van Ubisoft dat ze niet even een end of life patch ofzo de deur uit gooien, niets meer niets minder.
Zeker als ze wel doormelken op diezelfde titel op uPlay want dan hebben ze dus gewoon de middelen al reeds in plaats om die game speelbaar te hebben zonder die starforce rommel.

[Reactie gewijzigd door Koffiebarbaar op 22 maart 2020 01:52]

67 MB drm-vrij vs 451 MB met drm. Doet je afvragen wat voor rommel er op de achtergrond loopt in zo'n versie met DRM.

Note: Het artikel meldt 369 MB voor de drm exe, maar in de torrent zie ik 451 MB.

[Reactie gewijzigd door TheBlackbird op 21 maart 2020 15:07]

Is de torrent-versie dan niet een gecrackte versie van de officiele DRM ?
Omdat iemand de per ongeluk meegestuurde niet had gezien?

Ik moet zeggen dat de game uitermate goed presteert. Ik heb een 7700K en GTX1080. Maar kan het spel op 4K Ultra draaien en haal makkelijk de 60 fps. Goed werk afgeleverd hoor.

[Reactie gewijzigd door miknic op 22 maart 2020 09:22]

Laptop met i7-9750H en 1660TI 16gb alles op ultra en 120-140 fps.
Let op: er zijn nog 2 stappen hoger dan ultra -> Nightmare and ultra nightmare. Die pikte die niet vanwege tekort aan VRAM

Ja bedoel dus 4K alle instellingen op het hoogst.. Ultra is in de meeste games het hoogst..

"Het zou nog kunnen dat dit een truc is om illegale downloaders om de tuin te leiden. Wellicht dat de game 'doorheeft' dat spelers het spel illegaal gedownload hebben en de game op een later, zeer ongelegen moment dienst weigert."
Dit zouden meer dev's moeten doen, zo geweldig hoe dit geïmplementeerd was in game-dev Tycoon

Ja, geweldig, je hebt gewoon Red Alert 2 op cd-rom maar omdat je 'm in de "verkeerde" drive heb gestopt o.i.d. wordt je basis na vijf minuten opgeblazen… Reuze amusant allemaal. In theorie verder wel aardig natuurlijk, mochten er geen foutpositieve uitslagen zijn.

Doe me dan maar liever microstutters, tbh.

Heb de game gekocht voor €36,50 en voor dat geld ga ik hem echt niet illegaal downloaden.
Gisteren gespeeld en echt een heerlijke game weer
Alleen jammer dat je soms op je ammo moet letten, maar dat geeft het een extra moeilijkheidsgraad

Dat is een mooie prijs! Toch niet via kinguin of g2a? Dan kun je nog beter downloaden namelijk 😂

Nee, hem hem via cdkeys en had de key 1 minuut later
Bestel ook wel eens via G2play en ook daar......nooit problemen.

Dat is net zo goed een grijze markt.

Nee, want de keys Komen gewoon van retailers...

gefeliciteerd, zwarte markt keys komen ook net zo goed van retailers, anders zouden de keys namelijk niet werken op het platform waarop het wordt aangeboden. Wat ik bedoel met grijze markt is dat de keys via een niet officiele manier verkregen zijn en/of doorverkocht worden. G2A bijvoorbeeld verkrijgt ze vaak door het misbruiken van gestolen creditcards.

Nee, retailers verkopen keys gewoon aan key sites:


https://www.gamesindustry...es-but-not-for-exclusives

Dat credit card verhaal is echt onzin, 99,99% van alle keys zijn gewoon legale keys..

Inderdaad ik heb een tijd geleden een game via brazilie gekocht en die was daar de helft.
Wij zijn hier in het zogenaamd rijke westen gewoon alijd de sjaak met de hoogste prijzen ter wereld zeker als de de geld conversie mee rekend en gemiddled inkomen erbij pakt en % vaste lasten mee rekend.

We krijgen dollar prijzen voor euros en onze inkomens zijn lager dan in de US maar de woon lasten en vaste lasten hoger. Relatief is het hier dus duur. In andere delen van de wereld is het heel anders.

Halve informatie lezen en dan conclusies trekken.

Even goed lezen, ik zeg dat ze niet op officiele manier verkregen zijn EN/OF doorverkocht worden. Ik geef toevallig een voorbeeld van G2A. Maar er zijn inderdaad ook keyshops die keys opkopen in landen waar het goedkoper is en dan doorverkopen. Met het risico voor de koper dat als de region lock stricter wordt dat deze ineens niet meer kan spelen.

Je zegt dat g2play vaak de keys verkrijgt door het gebruik van gestolen creditcards, heb je hier ook een bron voor? Lijkt mij niet dat een webshop lang blijft bestaan als ze veel inkopen doen met gestolen creditcards.

Om even context bij de vraag te geven, hoe dat deze grijze markt sellers vaak keys krijgen is met gestolen credit cards. Wat uiteindelijk kosten betekend voor de orginele game verkoper (Bethesda in dit geval) omdat de creditcard charge reversed wordt.
Dus voor de game publisher/developer is het beter dat je het download dan dat je van de grijze markt koopt. Dan kost het hun teminste geen geld.

Extra belangrijk om te weten is dat een deel van de keys in het grijze circuit games zijn die gekocht zijn met gestolen creditcardgegevens. Deze gevallen zijn extra zuur voor een uitgever, omdat het geld terug moet naar de creditcardmaatschappij. Dan denk je misschien "dat is niet écht verlies, het is gewoon minder omzet", echter draait de uitgever op voor álle kosten. Naast het bedrag voor de game wat ze terug moeten betalen (wat te overzien is), betaalt de uitgever een soort boete over dat bedrag. Een game die op die manier gekocht wordt kost een uitgever dus altijd iets.

Yes, dit dus. Ik had het niet goed uitgelegt, dankjewel.

Dat is Al Lang niet meer...

Dat is niet zo bij CDKeys. Deze werkt door middel van prijsverschillen in andere markten. De ontwikkelaar word dus nog wel betaald, alleen minder.

Dat er een paar sites in het nieuws zijn geweest hierover wil niet zeggen dat ze allemaal zo zijn
En het is absoluut niet mijn taak om dat te gaan controleren

Als een spel zeg 60 euro kost en jij kunt het via iemand voor minder krijgen op de release dag dan is hier een rede voor. Het is geld wat witgewassen moet worden, of het zijn gestolen credit cards of iets anders.

Als jij hier geen probleem mee hebt, dat is jou keuze, maar wees wel bewust van de impact van je keuze. Je enabled illegale praktijken en werkt mee aan de moeilijkheden in de gamesindustrie.

Download liever volgende keer aub.

[Reactie gewijzigd door fuse.core op 21 maart 2020 15:28]

Heeft iemand de sha1 van de exe?

Alsjeblieft: 69BE910F122963AB2632C62AD91AE4DEB5AF194D

Thanks! is dit de sha1 van origineel of 1tje uit "andere bron"?

Het origineel heeft (eenmalige login bij een) een bethesda account nodig. Grote kans dat het bestand die het meeste gedeeld wordt dat niet meer heeft.

Dan kan je dus gewoon de steamversie spelen zonder login of DRM?

Wat zit er in vredesnaam in de DRM-versie om maar liefst 2,4 miljard bits extra te moeten hebben? En wat een verspilling van schijfruimte.

Misschien weinig meer dan een hoop semi-random nonsens om de werkzame bits te verbergen?

En wat een verspilling van schijfruimte.

Alsof 302MB anno 2020 nog een relevante hoeveelheid schijfruimte is . Als je dat het verschil maakt, dan heb je al een ander probleem.

Als je dus 50 DRM-games wilt installeren, is dat al 15GB aan troep.
Het vertraagt je game, neemt meer schijfruimte in (dus meer schijven en meer grondstoffen nodig), neemt meer energie, je SSD gaat eerder stuk, je game werkt niet meer als ze de DRM-server uit de lucht halen... O jippie, wat een plezier. Zulke rotzooi moet gewoon grondwettelijk verboden worden.

[Reactie gewijzigd door kimborntobewild op 4 april 2020 05:19]