Er zijn hoge risico's dat de Nederlandse inlichtingendiensten AIVD en MIVD onrechtmatig handelen bij onder andere het verzamelen van gegevens, omdat ze delen van de Wiv 2017 nog niet hebben geïmplementeerd, constateert toezichthouder Ctivd.
De inlichtingendiensten hebben nog flinke stappen te zetten om te voldoen aan de eisen die de WIV 2017 stelt, constateert de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten in haar voortgangsrapportage. Het gaat dan om achterstand bij aanpassingen van intern beleid, de werkprocessen en de technische systemen.
Onder andere verzamelen de inlichtingendiensten op grote schaal gegevens zonder dat ze duidelijk beleid hebben om te zorgen dat dit 'zo gericht mogelijk' is. Dit is een waarborg uit de Wiv 2017, bedoeld om te voorkomen dat de diensten op grote schaal gegevens van onschuldige burgers binnenhengelen. "Ook is het onduidelijk hoe de beoordeling van de relevantie van gegevens plaatsvindt binnen het proces van bulkinterceptie", stelt de Ctivd. De commissie gaat hier verder onderzoek naar doen. De Ctivd had al eerder kritiek op de vage omschrijving van 'zo gericht mogelijk' in de wet.
Het voortgangsrapport beschrijft dat de filters bij bulkinterceptie al zo gericht mogelijk moeten zijn. "Hiermee wordt op basis van bijvoorbeeld taal, soort gegevens zoals spraak, beeld en tekst, locatiegegevens, gerelateerd aan een bepaald gebied en type communicatie zoals een bepaalde berichtenapplicatie, bepaald welke data wel en niet worden opgeslagen." Verder moet er een analyse op basis van relevantie worden uitgevoerd.
Een andere eis van de Wiv 2017 was dat de AIVD en MIVD zelf intern gingen controleren dat ze gegevens rechtmatig verwerkten. Ze moesten hiertoe in staat zijn vanaf de inwerkingtreding van de wet, op 1 mei van dit jaar, maar de instrumenten hiervoor waren nog niet aanwezig, constateert de Ctivd. Volgens de toezichthouder is dit onder andere het gevolg van de 'huidige staat van de ict-infrastructuur'. De commissie verklaart dat het gebrek aan interne controle ook haar toezicht bemoeilijkt.
De AIVD en MIVD moeten volgens de Ctivd op korte termijn concrete stappen zetten om te zorgen dat de waarborgen op orde komen. De commissie is belast met het toezicht op de Nederlandse inlichtingendiensten en controleert onder andere of deze zich aan de eisen van de Wiv 2017 houden. Over de invoering van die wet is lang gediscussieerd, onder andere omdat deze de bevoegdheden van de diensten uitbreiden met ongericht tappen van kabels. De wet ging in ondanks dat een meerderheid tegen stemde bij een referendum en een kort geding kon dit ook niet voorkomen.