Discussie over opensource en waarom we niet meer over ieder Musk-idee schrijven

Vorige week verschenen er in korte tijd twee artikelen op Tweakers over opensourcelicenties. Dat zette ons op de nieuwsredactie aan het denken over hoe we daarover moeten schrijven. Ook leggen we uit waarom we niet langer elk idee van Elon Musk als nieuws beschouwen.

De app van het Nederlandse weerinstituut KNMI zorgde vorige week voor veel ophef, en niet alleen op Tweakers. Ook in de algemene media was er veel te doen over het feit dat commerciële partijen zoals Buienradar en Weeronline naar de rechter stapten vanwege de gratis KNMI-app, wat weer een sterk staaltje Streisand-effect opleverde. Op Tweakers werd het nieuwsbericht goed gelezen en er kwamen veel reacties op, die niet alleen over de toevoeging van advertenties aan apps gingen. In de reacties, en later op feedbackforum Geachte Redactie, ontstond discussie over de term 'opensource'. De code van de KNMI-app stond weliswaar op GitLab, maar mocht aanvankelijk niet worden aangepast of verspreid. "De broncode is helemaal niet opensource", merkte tweaker Aftansert op. "Op dit moment is het published source." In de reacties gaf een van de ontwikkelaars van de app details over het type licentie dat werd gebruikt.

Twee dagen later verscheen een tweede artikel dat deels over softwarelicenties ging. Onderzoeksinstituut TNO bouwde een Nederlands taalmodel en maakte daarvan de broncode beschikbaar, maar de exacte licentie wordt later nog bekendgemaakt. "Het onderliggende taalmodel kan daarom 'niet zomaar onder een opensourcelicentie' worden aangeboden, aldus de woordvoerder", schreven we daarover. "In plaats daarvan bieden de makers GPT-NL aan via een licentie voor commercieel gebruik of voor onderzoek. Hiervoor moet TNO weten wie het model gebruikt en daarvoor moet een 'juridische verbintenis' worden afgesloten." Ook daarover ontstond in de reacties veel discussie over de waarde van opensourcesoftware en over wanneer je iets 'opensource' mag noemen.

De definitie van opensource

Mede door die discussies zijn we op de nieuwsredactie gaan nadenken over de terminologie die we hier hanteren. Daar hadden we vooralsnog geen goede regels voor. In het verleden hebben we de term 'opensource' vaak wisselend gebruikt. We gebruiken het in de praktijk al snel als code openbaar beschikbaar is, zelfs als gebruikers die niet mogen aanpassen of gebruiken. Zoals Aftansert al opmerkte zou je dat eigenlijk 'published source' moeten noemen. Toch vinden we dat te ingewikkeld. Gebruik je 'opensource' dan echt alleen als het aan de breed aanvaarde definitie van het Open Source Initiative voldoet? Onder die regels zou de TNO-app niet volledig opensource zijn, maar welke terminologie moet je dan wel gebruiken? Daarbij is het belangrijk te onthouden dat we voor een breed publiek schrijven dat lang niet altijd even diep in de softwareontwikkeling zit. Voor hen kunnen begrippen als 'published source' juist verwarrend zijn.

Uiteindelijk hebben we voor een tussenoplossing gekozen. Omwille van de leesbaarheid hanteren we de term 'opensource' en 'opensourcesoftware' in brede zin. Dat betekent dat we alle vormen waarbij broncode publiek beschikbaar is 'opensource' noemen. Maar we brengen wel meer duidelijkheid aan. Voortaan schrijven we ook altijd welk type licentie aan de broncode hangt of wat gebruikers daarmee mogen. We kunnen bijvoorbeeld schrijven dat 'de code opensource beschikbaar is, maar niet mag worden verspreid'. Of we noemen het licentietype, zodat lezers die daar behoefte aan hebben zelf kunnen uitzoeken wat dat in de praktijk inhoudt. Eerder deze week hebben we daar een eerste voorzet voor gegeven. In dit artikel over Linux dat in een pdf draait, benoemen we ook dat de broncode onder een GNU GPL v3-licentie beschikbaar is.

Elon Musk wil wel meer

Afgelopen weken kwamen er ook enkele tips van lezers binnen over X Money, een toekomstig plan van het voormalige Twitter om betalingen direct in de app te doen. Onder andere Emerce en internationale sites als de Associated Press schreven daarover. Tweakers heeft dat nieuws laten liggen, zoals we dat vaker doen met nieuws over X. Dat heeft alles te maken met eigenaar Elon Musk en zijn verleden waarin hij vaak veel beloofde, maar lang niet alles waarmaakte. Dat beleid rondom Musk is niet nieuw. We begonnen daar al twee jaar geleden mee.

Wie het verleden en de werkwijze van Musk kent, weet ook zijn modus operandi. Hij schetst vergezichten die vaak als sciencefiction klinken en laat teams dan nachten en weekenden overwerken om dat te realiseren. Dat doet hij bij SpaceX, waar hij al jaren belooft toeristen naar de maan te sturen en nog langer mensen op Mars te landen. Hij doet het bij Tesla, waar hij al jaren belooft dat autonome Tesla's de hele Verenigde Staten zullen doorkruisen en zelf kunnen parkeren. Hij doet het bij The Boring Company, bij Neuralink en veel andere start-ups en bedrijven. Je hoeft alleen maar een website als elonmusk.today te volgen om de niet-waargemaakte beloftes bij te houden.

Dat wil niet zeggen dat Musk nooit gelijk heeft of alleen maar onzin praat. De EV- en ruimtevaartindustrie zijn mede door zijn visie onherkenbaar veranderd. Maar dat betekent niet dat we er altijd in mee moeten gaan. Meer dan welke bedrijfsleider dan ook, moeten de uitspraken van Elon Musk met een korrel zout worden genomen. Daarom hebben we een tijd geleden op de redactie afgesproken dat we niet meer ieder idee van Elon Musk als nieuws beschouwen. Musk die belooft met een nieuwe functie te komen, al dan niet via een X-post, is geen nieuws meer. We wachten eerst tot een functie er daadwerkelijk is en ook bruikbaar is voor iedereen voordat we daarover nieuws schrijven.

Dat geldt ook voor X als bedrijf en in het geval van X Money voor X-ceo Linda Yaccarino, die in dit geval de post plaatste die aanleiding was voor het nieuws. Visa is nu een partner van X. Daarmee wordt het 'later dit jaar' mogelijk te betalen via X. Herinner ons tegen die tijd nog eens, dan schrijven we er wel nieuws over.

Update, 13.46 uur - In het artikel stond dat de KNMI-broncode op GitHub stond, maar dat moet GitLab zijn.