Western Digital heeft zijn assortiment uitgebreid met de WD Black SN770. De drive is een opvolger van de WD Black SN750 SE en moet niet alleen sneller, maar ook zuiniger zijn. Dat moet onder meer mogelijk gemaakt worden door het gebruik van WD's propriëtaire controller. Die Gen4-controller wordt gecombineerd met BiCS5-nand met 112 laagjes; verder is het pcb aardig kaal. Een dram-chip ontbreekt dus, net als bij de SN750 SE. Die had echter een Phison 19T-controller aan boord, terwijl WD voor de SN770 toch weer voor een eigen controller kiest. Wel zien we een forse powercontroller, die zijn werk prima doet, zoals we later zullen zien.
| Specificaties |
WD Black SN770 |
| Capaciteiten |
250GB |
500GB |
1TB |
2TB |
| Interface |
PCIe gen4 x4, NVMe 1.4 |
| Controller |
WD propriëtair |
| Nand |
Sandisk / Kioxia BiCS5 |
| Dram-cache |
geen |
| Leessnelheid seq. |
4000MB/s |
5000MB/s |
5150MB/s |
5150MB/s |
| Schrijfsnelheid seq. |
2000MB/s |
4000MB/s |
4900MB/s |
4850MB/s |
| Leessnelheid random |
240kiops |
460kiops |
740kiops |
650kiops |
| Schrijfsnelheid random |
470kiops |
800kiops |
800kiops |
800kiops |
| Levensduur |
200tbw |
300tbw |
600tbw |
1200tbw |
| Garantie |
5 jaar |
5 jaar |
5 jaar |
5 jaar |
| Adviesprijs |
86 euro |
120 euro |
191 euro |
431 euro |
WD biedt zijn SN770 aan in vier capaciteiten en maakt daarbij gebruik van een enkelzijdig pcb. De kleinste drive van 250GB heeft een adviesprijs van 68 euro gekregen. De 500GB- en de door ons geteste 1TB-drives zijn iets gangbaarder wat capaciteit betreft, maar op het moment van schrijven prijsloos. De grootste capaciteit die WD levert, is 2TB en in die uitvoering kost de drive 410 euro. Tenminste, dat was de adviesprijs die WD voorafgaand aan introductie opgaf. De de praktijk leert dat WD die prijzen traditioneel aan de hoge kant inschiet. Update: inmiddels staan WD's adviesprijzen op de productpagina van de WN770: die wijken af van de eerder opgegeven 68 en 410 euro. Ter vergelijking: de SN850, een echte high-end drive mét dram-cache, kost momenteel zo'n 330 euro, maar had een adviesprijs van 450 euro.
We vergelijken de drive onder meer met zijn voorganger, de onlangs uitgebrachte SN750 SE, de gewone SN750 en de iets duurdere SN850. Die SN750 SE is de enige andere dram-loze Gen4-drive die we hebben; ze zijn nogal dungezaaid. Daarbij moeten we opmerken dat we nog geen echte beoordeling kunnen geven. Niet omdat we de drive niet kunnen testen, maar met de opgegeven adviesprijs kunnen we de drive niet eerlijk beoordelen. We gaan uit van een flink lagere straatprijs, zoals gebruikelijk bij WD, want anders zou dit een erg korte review worden.
Voor onze testprocedure voor solid state drives maken we gebruik van een AM4-systeem met een X570-chipset, Ryzen 7 3700X en 2x8GB DDR4-2666-geheugen.
We hebben de april-update van 2020 voor Windows 10, ofwel versie 2004, geïnstalleerd en deze uiteraard gefixeerd. Dat hebben we ook met de benchmarksoftware gedaan; de nieuwste versies van AS-SSD, ATTO en PCMark zijn geïnstalleerd en worden niet meer geüpdatet, om vergelijkingen eerlijk te houden.
Testconfiguratie
| Moederbord |
ASUS Prime X570-A Pro |
| Processor |
AMD Ryzen 7 3700X |
| Geheugen |
Kingston HyperX Fury 2x8GB DDR4-2666 |
| Systeemdrive |
Samsung 850 EVO 500GB |
| Videokaart |
Nvidia Quadro K2000 |
| Koeler |
AMD Wraith Prism |
| Voeding |
Seasonic Prime Titanium 650W |
| Windows-versie |
2004, build 19041.330 |
| Gebruikte software |
AS SSD 2.0.7316.34247
ATTO 4.01.0f1
PCMark 10 2.1.2177 64
NasPT 1.7.1 |
We testen de sequentiële lees- en schrijfsnelheid met AS-SSD, vooral om de specificaties die fabrikanten opgeven, te controleren en om enkele eenvoudige cijfers over de prestaties van een ssd te genereren. Met datzelfde programma meten we ook de 4k-random lees- en schrijfprestaties in iops. Dat doen we met een queue depth van 1, omdat het gros van de consumentensoftware-activiteit daarmee werkt. ATTO gebruiken we om de overdrachtssnelheden met steeds grotere bestandsgrootten in kaart te brengen. De benchmark test de lees- en schrijfsnelheid van een testbestand met oplopende i/o-afmetingen, van 512 bytes tot 64MB. De gebruikte bestandsgrootte is 256MB en de queue depth is 4. Let wel dat ATTO comprimeerbare data gebruikt, wat een bestcasescenario voor de prestaties oplevert. AS-SSD gebruikt niet-comprimeerbare data en geeft een realistischer beeld, maar veel fabrikanten maken juist vanwege die comprimeerbare data gebruik van ATTO.
We hebben twee programma's voor praktijktests gebruikt. Allereerst hebben we de storagetest uit PCMark 7 vervangen door de vernieuwde PCMark 10-storagetest. Die benchmark is meer toegespitst op het testen van ssd's en heeft gemoderniseerde traces. We draaien de Full System Drive Benchmark van PCMark 10 en op high-end NVMe-drives draaien we ook de Drive Performance Consistency Test, die een zeer zware werklast op de ssd's loslaat. Voor de meeste consumentendrives is dat niet heel relevant en zeker niet voor SATA-drives.
De Storage-test van PCMark bestaat uit het afdraaien van traces van onder meer Adobe- en Office-software, waarbij de traces gesplitst zijn in het starten van de programma's en het gebruik. Ook worden gametraces uitgevoerd. Daarnaast bevat de test kopieer- en schrijftests met ISO-bestanden en collecties foto's. De Consistency-test gebruikt dezelfde traces, maar schrijft voorafgaand aan de eerste run eerst de ssd enkele malen helemaal vol, zodat de drive in zijn slechtst presterende toestand komt. We geven de steady-statebandbreedte weer, die laat zien hoe de drive presteert als slc-caches en andere hulpmiddelen om prestaties te verbeteren niet meer werken. In de praktijk zullen weinig mensen hun ssd zo zwaar belasten, maar we nemen de benchmark mee om de geschiktheid van de drives voor zeer intensieve taken te testen.
Ten slotte draaien we onze eigen traces met behulp van Intels Nas Performance Toolkit, kortweg NasPT, op de test-ssd. Traces zijn opnamen van alle bestandssysteembenaderingen, dus lees- en schrijfacties, die tijdens een paar scenario's zijn gegenereerd.
De light desktop workload bestaat uit het starten van het Windows 10-systeem, waarna alledaagse programma's als de Chrome-browser en Office-applicaties worden gebruikt. Om de testduur te verkorten, wordt de idle-tijd tussen transacties beperkt tot maximaal 100ms. De gemiddelde doorvoersnelheid in de trace is, na verkorting van de idle-tijd, 22,9MB/s. In totaal wordt 1,96GB gelezen en 1,37GB geschreven. 6,8 procent van de transacties is sequentieel.
Photoshop & Lightroom Heavy Workload is gebaseerd op een trace van Photoshop en Lightroom in een multitaskingscenario. Hierbij wordt gewerkt met Photoshop-bestanden die zeer veel geheugen gebruiken en daarmee een grote aanslag plegen op de scratchfile die gebruikt wordt voor het bijhouden van de history states. Gelijktijdig met het gebruik van Photoshop wordt er gebrowsed door een catalogus met 20-megapixelfoto's in Lightroom en worden foto's gekopieerd van een netwerkshare naar de lokale drive en vandaaruit in Lightroom geïmporteerd.
Photoshop & Lightroom Heavy Workload is een zware trace. Om de testduur te verkorten, wordt de idle-tijd tussen transacties beperkt tot maximaal 100ms. De gemiddelde doorvoersnelheid in de trace is, na verkorting van de idle-tijd, 162,9MB/s. In totaal wordt 19,1GB gelezen en 56,0GB geschreven. 4,0 procent van de transacties is sequentieel.
De gametrace met de games Grand Theft Auto V en Rise of the Tomb Raider is een relatief lichte workload met veel idle-tijd tussen de transacties. Om de testduur te verkorten, wordt de idle-tijd tussen transacties beperkt tot maximaal 15ms. De gemiddelde doorvoersnelheid in de trace is, na verkorting van de idle-tijd, 54MB/s. In totaal wordt 13,0GB gelezen en 1,3GB geschreven. 31,2 procent van de transacties is sequentieel. Deze test betreft de gemiddelde doorvoersnelheid over de totale duur van de transacties in de trace. Dat wil zeggen dat de tijd waarin de ssd of harde schijf idle is, niet wordt meegeteld.
In de grafieken van deze review hebben we de SN770 rood gemaakt. De WD SN850 en Samsung 980 Pro hebben we als populaire vertegenwoordigers van high-end drives in de grafieken opgenomen. De overige drives zijn meer budgetgeoriënteerde drives en WD's eigen alternatieven en voorgangers.
Van de meer mainstreamdrives presteert de SN770 in AS SSD als een van de betere, hoewel met schrijven ook de dram-loze SN750 SE goed scoort. De high-end drives doen het uiteraard wat beter.
De leesprestaties van de SN770 met 4k-bestandsgrootte blijven wat achter, maar voor de overige resultaten hoeft WD zich niet te schamen. De drive presteert over het algemeen bovengemiddeld in het testveld, met opnieuw de 980 Pro en SN850 die er ruim boven uitsteken.
- AS-SSD - Read - Sequential
- Write - Sequential
- Read - 4k blokken
- Write - 4k blokken
- Read - 4k - 64 Threads
- Write - 4k - 64 Threads
- Atto - Read - QD 4 - 4 kB
- Read - QD 4 - 64 kB
- Read - QD 4 - 1 MB
- Write - QD 4 - 4 kB
- Write - QD 4 - 64 kB
- Write - QD 4 - 1 MB
Gezien de overige resultaten is het niet heel gek dat de SN770 ook in de Consistency-test aardig scoort, maar toch zijn de scores aan de hoge kant voor een dram-loze drive. De 980 Pro is nog altijd duidelijk sneller, maar opvallend genoeg scoort de SN770 bijna even goed als zijn high-end broertje, de SN850.
- PCMark 10 Consistency - Steady state bandwidth
- Steady state read latency
- Steady state write latency
Nog een verrassing: WD heeft met de SN770 een drive die een extreem laag idle-verbruik heeft. Zoals je kunt zien aan de andere drives van hetzelfde merk, is dat iets wat we niet gewend zijn. Met slechts 5mW idle-verbruik is de drive extreem zuinig. Aan het actieve verbruik zien we minder opvallende resultaten; dan scoort de SN770 gewoon aardig gemiddeld. De op de Phison-controller gebaseerde dram-loze drive van WD, de SN750 SE, is overigens wel een stuk zuiniger met sequentieel schrijven, net als de PCIe Gen3-drives van het merk.
- Opgenomen vermogen, idle
- Opgenomen vermogen, seq. schrijven
- Opgenomen vermogen, random schrijven
Voorlopige conclusie
De prestaties van de SN770 zijn dik in orde en vallen zeker voor een dram-loze drive niet tegen. Sommige synthetische prestaties zijn niet zo geweldig, maar wie meer hecht aan daadwerkelijke snelheid in de praktijk, kijkt waarschijnlijk eerder naar traces dan naar AS SSD. Om de drive echt op waarde te schatten, moeten we echter eerst realistische prijzen voor de SN770 hebben, zoals we al aangaven. De opgegeven adviesprijzen zijn veel te hoog, maar voor een wat bescheidenere prijs is de WD Black SN770 een prima mainstreamdrive.
Update 24 januari 2023: met de huidige prijzen van de SN770 hebben we onze beoordeling aangepast en de drive een Excellent-award toegekend.
Samengevat
Ten tijde van de review van de WD Black SN770 konden we nog geen awards uitdelen, omdat WD enkel een wat onrealistische adviesprijs had gecommuniceerd. Inmiddels is de 1TB-uitvoering tot ruim onder de honderd euro gedaald en heeft de drive een uitstekende prijs-prestatieverhouding. Daarmee presteert deze dramloze ssd boven verwachting - en boven zijn prijspunt - goed en krijgt daarmee een Excellent-award toegewezen.
:strip_exif()/i/2004908568.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004908570.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2004909078.webp?f=thumblarge)
:strip_exif()/i/2004909078.webp?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005330412.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2005117522.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2003009536.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/u/310322/crop584b2ceb7baa4.jpeg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/595584/crop5d8bc0b371641_cropped.jpeg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/i/2004510146.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2004921938.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2004667502.jpeg?f=fpa)
/i/2004646854.png?f=fpa)
/i/2001655611.png?f=fpa)
/i/1290681066.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/862483/crop61c2f4b9a62c1_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/106005/animated%2520garfield.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/14450/FeikeEye.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/219059/crop5efafd1bd64af_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/13821/savale.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/78725/train-icon3.jpg?f=community){kind=small}
/u/64204/crop5e333d1575fff.png?f=community){kind=small}
/u/247151/moppersmurf-60px.png?f=community){kind=small}
/u/470048/crop6064bd5fee1c2_cropped.png?f=community){kind=small}
. Ik had zelf rond die tijd een Intel X25-M van 160GB, hele fijne drive met heel weinig problemen toen.
/u/102775/crop5fdca9bae9d3a_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/258684/DSC_0093.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/207277/avatar2080_3.jpg?f=community){kind=avatar}