De eerste helft van 2021 was geen leuke tijd voor wie zijn eigen computer wilde bouwen. In de afgelopen maanden is de situatie gelukkig langzaam verbeterd. De meeste processors zijn nu prima leverbaar tegen de adviesprijs. Videokaarten zijn weliswaar nog lang niet op dat punt, maar wel honderden euro's goedkoper geworden ten opzichte van een paar maanden geleden. Tijd om de balans op te maken.
Processors
Vanaf de release van de AMD Ryzen 5000-processors, begin november vorig jaar, was de verkrijgbaarheid bar slecht. Vooral van de Ryzen 9-processors kwamen lange tijd amper leveringen binnen bij winkels, waardoor wachtrijen van soms wel duizend orders ontstonden. In mei begon de beschikbaarheid echter te verbeteren en in juni bereikten alle vier de modellen hun oorspronkelijke adviesprijs. Sindsdien kun je de processors zonder problemen bestellen.
Intel kwam intussen met de elfde generatie Core-processors. Daarmee speelt het blauwe kamp vooral een rol in het lagere segment; op de Ryzen 9's heeft Intel op dit moment eigenlijk geen antwoord. Sinds de release zijn sommige scherp geprijsde modellen licht in prijs gestegen, omdat de aanvoer ervan nog niet vlekkeloos verloopt.
Om de balans op te maken tegen de genormaliseerde prijzen, hebben we de prijs-prestatiegrafieken uit onze laatste BBG geactualiseerd met de huidige Pricewatch-prijzen.
Let op: de assen van de grafieken in dit artikel beginnen omwille van de leesbaarheid niet bij nul. Wees je hiervan bewust bij het bekijken ervan.
In de eerste grafiek zetten we de actuele prijzen af tegen onze prestatie-index, waarin elk cpu-benchmark die we draaien, even zwaar meetelt. Processors die links boven de trendlijn terechtkomen, zijn een relatief aantrekkelijke keuze. Modellen die rechts onder de lijn staan, zijn minder gunstig.
Zoals gezegd speelt Intel vooral in het budgetsegment nog een rol. De Core i5 11400 is wat prijs-prestatieverhouding betreft een betere keuze dan de AMD Ryzen 5 3600, terwijl ook de i5 11600K en i7 11700K boven de lijn uit komen. De i9 11900K is duidelijk te duur voor wat hij biedt en dan laten we de overige nadelen van dat model, het excessieve energiegebruik met de bijbehorende hitteproductie, nog buiten beschouwing.
Wil je meer dan 350 euro uitgeven aan een processor, dan ben je aangewezen op AMD. De Ryzen 7 5800X is al een relatief goede optie, maar de Ryzen 9's stijgen het verst boven de trendlijn uit. In het huidige processorlandschap is de Ryzen 5 5600X de goedkoopste AMD-chip die een overtuigende prijs-prestatieverhouding biedt. De Ryzen 5 3600 ondervindt hevige concurrentie van de Core i5 11400 en i5 11400F, terwijl goedkopere modellen vaak weinig aantrekkelijk of in hun geheel niet verkrijgbaar zijn.
Als we puur naar de prestaties in games kijken, wordt de trendlijn al snel afgeplat. Dat komt doordat het punt waarop duurdere processors veel meerwaarde bieden, in dit type toepassingen al gauw wordt bereikt. Processors met heel veel cores bieden vaak zelfs slechtere gameprestaties. Daarbij speelt ook een rol dat veel games zwaarder leunen op de videokaart dan op de processor.
In games zakken de goedkoopste Ryzens nog wat verder weg ten opzichte van de Core i5 11400. Ook de Core i5 11600K, de i7 11700K en de i7 en i9 van de vorige generatie doen aardig mee, maar de Ryzen 5000-processors bieden toch duidelijk meer waar voor hun geld. Vanaf de 300-eurogrens, waar de Ryzen 5 5600X zich bevindt, zijn het daarom de rode bolletjes die we boven in de grafiek tegenkomen.
Videokaarten
Ook in de markt voor videokaarten zit sinds de laatste maand beweging. Lange tijd verkeerde deze categorie in een status quo, waarin winkels slechts zeer kleine hoeveelheden geleverd kregen en die voor extreem hoge prijzen aanboden. Dankzij grotere leveringen zijn de prijzen aan het dalen geslagen, al zijn ze nog lang niet op het niveau van de officiële adviesprijzen, zoals bij processors wel het geval is.
Om de prijs-prestatieverhouding te bepalen, hebben we de prestaties in de Tweakers GPU Prestatiescore afgezet tegen de actuele prijzen van videokaarten die uit voorraad leverbaar zijn. Die Prestatiescore bestaat uit een gemiddelde van tien games en wordt door ons berekend per resolutie en kwaliteitsinstelling. Voor dit artikelen beperken we ons even tot de twee populairste resoluties: 1440p en 4k.
Als eerste bekijken we de huidige situatie op een resolutie van 2560 bij 1440 pixels met Ultra-instellingen. Opvallend is dat de nieuwere modellen van Nvidia een stuk aantrekkelijker zijn dan de oudere. De RTX 3070 Ti kost op het moment van schrijven bijvoorbeeld exact evenveel als de RTX 3070, hoewel hij een stuk sneller is. Daarvoor zijn een paar verklaringen. De leveringen van de nieuwe Ti-kaarten zijn relatief groot en worden bovendien niet geteisterd door oude backorders. Verder zijn de 'oude' kaarten bezig met een transitie naar lhr-modellen met een hashratebeperking. Fabrikanten verkopen deze lhr-versies met een nieuwe productcode, maar het zal nog wel even duren voordat deze switch overal in de keten is doorgevoerd.
Verder zijn vooral de Radeon RX 6800 XT en RX 6900 XT relatief aantrekkelijk op dit moment. Vanzelfsprekend zijn ze nog honderden euro's verwijderd van hun adviesprijs, maar als je wilt, kun je ze nu in elk geval kopen. Dat is in het voorbije halfjaar weleens anders geweest.
Als we de resolutie opschroeven naar 4k, zien we de AMD Radeon-videokaarten over de hele linie wat inzakken. De RTX 3080 Ti en RX 6900 XT wisselen zelfs van plek. Dat de Radeons het op de hoogste resoluties relatief wat minder goed doen dan op lagere, zagen we in onze oorspronkelijke reviews al, maar is dus nog steeds iets om rekening mee te houden.
De RTX 3060 heeft nog geen rechtstreekse concurrent en komt daardoor praktisch midden op de lijn uit. De RX 6700 XT en RTX 3060 Ti zijn minder aantrekkelijk, maar nu de RTX 3060 Ti voor het eerst in lange tijd weer wordt uitgeleverd, kan er in dat segment wel het een en ander gaan verschuiven. In de hogere segmenten zijn het vooral de RTX 3070 Ti, RX 6800 XT en RTX 3080 Ti die meer waar voor hun geld bieden dan gemiddeld.
Toch kunnen we het niet laten om nog even te kijken hoe de prijs-prestatieverhouding zou zijn als alle videokaarten verkrijgbaar zouden zijn voor hun adviesprijs. Hoeveel de videokaarten in prijs zijn gestegen, varieert immers flink. De goedkoopste leverbare RTX 3080 kost op het moment van schrijven ruim 600 euro meer dan de adviesprijs, terwijl dat verschil bij de RTX 3060 'maar' 200 euro bedraagt.
Op basis van de adviesprijzen zou de AMD Radeon RX 6800 XT de aantrekkelijkste videokaart zijn, op de voet gevolgd door de iets duurdere RTX 3080 van Nvidia. De RTX 3070 Ti is dan niet langer zo gunstig als nu in de realiteit het geval is. Je kunt stellen dat Nvidia een deel van de prijsverhoging bij dat model al in de adviesprijs heeft verwerkt, maar van de andere kant is de Ti-versie op dit moment ook gewoon beter leverbaar. In het topsegment zou de RX 6900 XT een betere keuze vormen dan de RTX 3080 Ti, die weliswaar iets sneller, maar vooral ook aanmerkelijk duurder zou zijn.
Adviesprijs | Huidige prijs | Verschil | |
Nvidia GeForce RTX 3090 | € 1549 | € 2039 | € 490 |
Nvidia GeForce RTX 3080 Ti | € 1199 | € 1599 | € 400 |
Nvidia GeForce RTX 3080 | € 719 | € 1349 | € 630 |
Nvidia GeForce RTX 3070 Ti | € 599 | € 899 | € 300 |
Nvidia GeForce RTX 3070 | € 519 | € 899 | € 380 |
Nvidia GeForce RTX 3060 Ti | € 419 | € 799 | € 380 |
Nvidia GeForce RTX 3060 | € 349 | € 549 | € 200 |
AMD Radeon RX 6900 XT | € 999 | € 1599 | € 600 |
AMD Radeon RX 6800 XT | € 669 | € 1252 | € 583 |
AMD Radeon RX 6800 | € 599 | € 1099 | € 500 |
AMD Radeon RX 6700 XT | € 489 | € 789 | € 300 |
Tips voor wie nu een videokaart wil kopen
Zover is het helaas nog niet en het kan ook best nog even duren voordat je een videokaart tegen zijn 'normale' prijs kunt aanschaffen. Dat is slecht nieuws voor de bijna 33 procent die in onze poll aangaf te wachten met de aanschaf van een nieuwe videokaart totdat de adviesprijzen weer in zicht zijn.
Adviesprijs mogelijk niet meer realistisch
Neem de GeForce RTX 3070 als voorbeeld. Die kaart had een adviesprijs van 519 euro, maar kost nu minstens 899 euro. Tweakers heeft recente inkooplijsten onder ogen gezien en op basis daarvan zouden winkels nog ongeveer 100 euro in prijs kunnen zakken voordat de winst is gemarginaliseerd. Om dat mogelijk te maken moet de aanvoer nog verder verbeteren. Dan zitten we echter nog altijd bijna 300 euro van de adviesprijs af.
Een deel daarvan wordt waarschijnlijk nooit meer goedgemaakt. Van het begin af aan typeren videokaartfabrikanten de adviesprijzen die Nvidia voor zijn Founders Edition-kaarten hanteert, als uiterst krap. Bovendien hebben zich sinds de release van de RTX 3000-serie wezenlijke kostprijsverhogingen voorgedaan; de prijzen van veel componenten, grondstoffen en transport zijn gestegen. Voor diverse bronnen lijkt een uiteindelijke prijs van rond de 650 euro voor een GeForce RTX 3070-videokaart realistisch, maar wanneer die kan worden behaald, blijft vooralsnog giswerk. Daarvoor zou immers ook de inkoopprijs bij fabrikanten weer omlaag moeten. Als de aanvoer van videokaarten niet verder toeneemt, zullen de prijzen zich in de komende tijd vermoedelijk eerder stabiliseren dan fors verder dalen.
Direct kopen bij AMD of Nvidia
Een mogelijke ontsnapping aan de nog altijd hoge prijzen is direct aanschaffen bij AMD of Nvidia. Vanzelfsprekend krijg je dan wel een referentievideokaart, waarmee je genoegen moet willen nemen.
AMD verkoopt in kleine batches videokaarten via zijn eigen webshop. Doorgaans zijn die binnen enkele minuten uitverkocht, waardoor je het nodige geluk moet hebben om er een te pakken te krijgen. Op GoT heeft een aantal tweakers waaronder Postman er in een levendig topic een sport van gemaakt om te voorspellen wanneer de wekelijkse 'drop' plaatsvindt, doorgaans op donderdagmiddag. Bovendien worden daar methodes gedeeld om je kans te vergroten. Wil je een AMD-referentiekaart, dan kan het dus zeker lonen om daar een kijkje te nemen.
Nvidia verkocht zijn Founders Edition-kaarten eerst direct aan consumenten, net als AMD nog altijd doet, maar door te veel problemen met scalpers en bots is het daarmee gestopt. De gpu-ontwerper zou voor iedere regio een winkel aanwijzen die die taak mocht overnemen, maar in de Benelux is dat nooit gebeurd. Enkele tweakers hebben geluk gehad bij de winkel die Nvidia in Duitsland heeft aangewezen. Ook over de levertijden en prijzen van de Nvidia RTX 3000-videokaarten wordt druk gediscussieerd.
Houd de prijsdalingen in de gaten
Verder blijft het voorlopig een kwestie van de Pricewatch in de gaten houden, op zoek naar een videokaart die uit voorraad leverbaar én scherp geprijsd is. In onderstaand automatisch geactualiseerd overzicht zie je welke videokaarten in de afgelopen twee weken substantieel goedkoper zijn geworden, een mooi startpunt als je op jacht gaat naar een nieuwe videokaart.
![]() |
KFA2 GeForce RTX 3070 EX (1-Click OC) Laagste prijs sinds februari |
57% | Bekijk | |
![]() | 23% | Bekijk | ||
![]() |
Gigabyte GeForce RTX 3080 Vision OC 10G (rev. 2.0, LHR) Laagste prijs sinds februari |
23% | Bekijk | |
![]() |
Gigabyte AORUS Aorus GeForce RTX 3090 Ti Xtreme Waterforce 24G Laagste prijs sinds februari |
21% | Bekijk | |
![]() |
Gigabyte GeForce RTX 3090 Ti Gaming OC 24G Laagste prijs sinds februari |
21% | Bekijk |