Samengevat
De Yoga Book C930 is de eerste laptop met een geïntegreerd e-inkscherm en daarmee kun je bijvoorbeeld e-books lezen. Je kunt er ook aantekeningen op maken en dat kan ook buiten, want het e-inkscherm wordt niet slechter leesbaar bij veel zonlicht. Het andere scherm, een conventionele lcd, heeft een groot kleurbereik en een hoge resolutie, maar had beter gekalibreerd mogen zijn. Een ander nadeel is de vingerafdrukscanner, die in de praktijk nutteloos is, omdat je vinger vaak niet wordt herkend. De hardware is helaas ook verouderd en 4GB geheugen vinden we een tegenvaller in een systeem van 1250 euro. De accuduur bedraagt zeven en een half uur tijdens browsen en tot slot is er vanwege het e-inkscherm alleen een virtueel toetsenbord aanwezig, dus typisten kunnen de C930 beter links laten liggen.
Eindoordeel
Een laptop is, traditioneel gezien, een mobiele desktopcomputer. Toetsenbord, muis en scherm zijn geïntegreerd, zodat het geheel gemakkelijk kan worden meegenomen. Met de komst van convertibles veranderde dat enigszins en kon je sommige laptops gebruiken als tablet of tekentableau. Met de Yoga Book C930 gaat Lenovo nog een stap verder, want die fabrikant heeft het toetsenbord nu helemaal weggelaten en vervangen door een e-inkscherm. Hoe handig is dat in de praktijk en is dit dan het moment om fysieke toetsenborden vaarwel te zeggen?
/i/2002843548.jpeg?f=imagenormal)
Het Yoga Book-concept komt niet helemaal uit de lucht vallen. Lenovo experimenteert al langer met de combinatie van inkt, papier en laptops. De eerste generatie Yoga Book werd dan ook geleverd met een blocnote, die magnetisch aan de convertible plakte en waarop je met pen kon schrijven. Wat je schreef, belandde op papier, maar ook op het scherm van de Yoga Book, die Android of Windows draaide. Van de tweede generatie, die we in deze review bespreken, is er alleen een Windows-versie en hij is ook duurder geworden, want de goedkoopste versie kost duizend in plaats van zeshonderd euro. Daar staan wel snellere hardware en natuurlijk dat e-inkscherm tegenover.
Het e-inkscherm is het interessantste onderdeel van de C930 en functioneert als volgt. Normaal gesproken werkt het in toetsenbordmodus, maar met een knop bovenin kun je wisselen naar de teken- en de e-readermodus. In de e-readermodus kun je een pdf- of epubbestand van de ssd openen en lezen. Omdat je toegang tot de ssd nodig hebt, werkt de functie alleen als je bent ingelogd in Windows. Dat heeft als nadeel dat je het systeem niet kunt uitschakelen of in slaapstand kunt zetten als je een boek aan het lezen bent. De software die het lezen van boeken mogelijk maakt, is vrij basaal; je kunt inzoomen en pagina's omslaan, maar daar blijft het bij. Het selecteren van andere lettertypen, lettergroottes en regelafstanden, wat losse e-readers wel ondersteunen, ontbreekt op de Yoga Book.
/i/2002843538.jpeg?f=imagemedium)
Het scherm heeft ook een 'tekenmodus', die wel werkt als de laptop niet in Windows is ingelogd, maar het systeem mag niet stand-by staan. In de tekenmodus kun je gebruikmaken van de bijgeleverde stylus of met een vinger op het e-inkscherm tekenen. Ook hierbij is de software vrij beperkt. Je kunt tekenen en wat je getekend hebt weer uitwissen, en dan heb je alle functionaliteit wel gehad. De belangrijkste optie is vervolgens om je tekening naar het klembord te kopiëren, zodat je er in andere software op de lcd weer mee verder kunt werken. Je kunt de aantekeningen ook koppelen aan een OneNote-account, zodat ze daarin verschijnen. Over het algemeen zouden we echter liever de lcd voor dit soort dingen gebruiken, want dat scherm heeft ook ondersteuning voor de stylus en daarbij ben je niet beperkt tot de elementaire software van Lenovo. Stel echter dat je je buitenshuis in de volle zon bevindt en een aantekening of schets wilt maken, dan is de lcd nauwelijks afleesbaar en komt het e-inkscherm juist van pas.
/i/2002843536.jpeg?f=imagenormal)
De derde mogelijkheid die het e-inkscherm biedt, is die van toetsenbord, voor als je de Yoga Book als gewone laptop wilt gebruiken. Daarbij is de toetsenindeling hetzelfde als op een gewone laptop, maar de touchpad is in de ovalen knop onder de spatiebalk verstopt. Zodra je die aanraakt, verandert het hele vlak, inclusief de spatiebalk in een touchpad. Als je vervolgens een van de alfanumerieke toetsen aanslaat, verandert de touchpad terug in een spatiebalk. Het wisselen tussen spatiebalk en touchpad levert geen problemen op, tenzij je met de touchpad je cursor op een plek hebt neergezet waar je een spatie wilt hebben. Je moet dan eerst een andere toets indrukken om de spatiebalk te laten verschijnen.
Het typen op het toetsenbord zelf is, zoals te verwachten, niet geweldig. Doordat je op een scherm typt, heb je geen toetsenfeedback en blind typen is vrijwel onmogelijk. Lenovo heeft weliswaar een trilmotor ingebouwd die feedback kan geven bij een aanslag, maar daarmee trilt uiteraard de hele laptop en niet alleen een bepaalde plek op het toetsenbord, waardoor het niet bijdraagt aan het toetsgevoel. De C930 tikt niet veel anders dan een tablet en het is dan ook aan te raden om een (bluetooth)toetsenbord te gebruiken als je langere stukken moet tikken.
Behuizing en aansluitingen
De twee schermen zitten in een behuizing die Lenovo bijzonder dun heeft weten te houden, elf millimeter in dichtgeklapte toestand om precies te zijn. De ontwerpers hebben de onderkant er hetzelfde uit laten zien als de bovenkant en dat betekent dat die uit glad plastic bestaat. Rubberen voetjes ontbreken en dat merk je als de C930 op een bureau staat. Hij heeft de neiging om te wiebelen doordat de bodem niet helemaal vlak is en op een glad oppervlak kan hij makkelijk wegglijden.
/i/2002843546.jpeg?f=imagemedium)
De behuizing wordt verder gekenmerkt door het 'Yoga-scharnier', dat beide helften bij elkaar houdt. Alleen de cilindervormige busjes aan de linker- en rechterkant maken overigens deel uit van het daadwerkelijke scharnier. De busjes in het midden zitten wat losser en lijken daardoor niet stevig te zijn, maar dat maakt voor de stevigheid van het scharnier niet uit.
Omdat de Yoga Book zo dun is, kun je nauwelijks je vingers tussen het scherm en de rest van de behuizing krijgen om de laptop open te klappen, maar gelukkig heeft Lenovo daar iets op bedacht. je kunt twee keer op het scherm kloppen en vervolgens klikt het scherm open. Wil je daarna snel inloggen in Windows, dan lijkt Lenovo daar ook rekening mee te hebben gehouden, want rechts boven het e-inkscherm zit een vingerafdrukscanner. Het blijkt helaas om een optische scanner te gaan, die niet alleen minder veilig is dan een capacitieve vingerafdrukscanner, maar ook nog eens slechter werkt. Tijdens het testen kwam het vaak voor dat de scanner drie keer achter elkaar een geregistreerde vinger niet herkende, waardoor we alsnog met een pincode moesten inloggen. Het maakt de scanner nutteloos en het inloggen frustrerend, zeker als je zojuist aantekeningen hebt gemaakt op het e-inkscherm en moet wisselen naar de toetsenbordmodus voordat je je wachtwoord of pincode kunt invullen.
Voor degene die een hoofdtelefoon op de Yoga Book wil aansluiten, is het wellicht ook vervelend dat die niet over een jackaansluiting beschikt. Er is wel tweemaal usb-c beschikbaar, aan de linker- en rechterkant van de laptop. Het gaat om 'gewone' usb-c met een maximale overdrachtssnelheid van 5Gbit/s en geen Thunderbolt-ondersteuning, maar je kunt er door middel van een hub wel externe schermen op aansluiten. Aan de linkerkant zit ook nog een houder voor een micro-sd-kaart en die is vooral handig bij de goedkoopste uitvoering van de C930, die een ssd van slechts 128GB heeft.
Lenovo levert de Yoga Book in twee uitvoeringen. De goedkoopste is voorzien van een Core m3-7y30-processor, 4GB werkgeheugen een ssd van 128GB. Die uitvoering kost ongeveer duizend euro, terwijl de duurdere voor ongeveer 1250 euro over de toonbank gaat. De duurdere versie heeft de onderstaande specificaties, en heeft dus een iets snellere processor en een grotere ssd.
| |
Lenovo Yoga Book C930 ZA3S0066NL |
| Processor |
Intel Core i5-7Y54 |
| Cores/threads |
2/4 |
| Klokfrequentie (turbo) |
1,2GHz (3,2GHz) |
| Gpu |
Intel HD Graphics 615 |
| Werkgeheugen |
4GB ddr3-1866, dualchannel |
| Ssd |
Toshiba KBG30ZMT256G |
| Wifi |
Intel Dual Band Wireless-AC 8265 |
| Accu |
35,8Wh |
| Gewicht |
775 gram |
| Scherm |
10,8", 2560x1600 ips / 10,8", 1920x1080 e-ink |
| Paneel |
BOE BOE0765 |
| Besturingssysteem |
Windows 10 Home |
De keuze voor de m3- en i5-procesor is opvallend, omdat ze beide komen uit de Kaby Lake-generatie, die in 2016 werd geïntroduceerd. De cpu is dus al bijna drie jaar oud en ten tijde van de introductie van de Yoga Book C930 had Intel een nieuwe Amber Lake-processor uitgebracht. In de benchmarks kijken we hoe de verouderde cpu in de Yoga Book zich verhoudt tot de twee Amber Lake-processors die we tot nu toe hebben getest, in de Apple MacBook Air en de HP Spectre Folio.
Benchmarks
- Cinebench R15 - Multi
- Cinebench R15 - Single
Hoewel we de keuze voor een verouderde processor jammer vinden, laat Cinebench zien dat een nieuwe cpu niet per definitie sneller is dan een oude. De i7-8500Y in de Spectre Folio heeft bijvoorbeeld een turboklokfrequentie van 4,2GHz en dezelfde tdp als de i5-7Y54 in de Yoga Book, die maximaal naar slechts 3,2GHz klokt. Toch is de Yoga sneller in Cinebench, zowel in de test waarbij beide cores worden belast, als in de singletest. Dat toont weer aan dat de snelheid van deze processors sterk afhankelijk is van het energiebeheer en de koeling, die de processor de mogelijkheid geven om op hogere kloksnelheden te draaien.
- Geekbench 4.1 - Multi
- Geekbench 4.1 - Single
- Geekbench 4.1 - Memory Multi
Bij een andere belasting, zoals in Geekbench, is de snelheid van de processor wel zoals je zou verwachten. De Kaby Lake-processor is langzamer dan de nieuwe Amber Lake-processors in de MacBook Air en Spectre Folio.
- Lightroom - Exporteren
- Photoshop CC - Gpu accelerated
In de praktijk, die we testen met behulp van Photoshop en Lightroom, valt de snelheid van de cpu ten opzichte van andere zuinige processors niet tegen. Ten opzichte van minder zuinige 15-wattprocessors, zoals de i7-7660U en i5-8250U, delft de cpu in de Yoga Book het onderspit. Je kunt dus eventueel wel aan de slag met Photoshop of Lightroom, maar je zult snel tegen de limieten van de zuinige processor aanlopen.
- PCMark Storage 2.0 - Bandbreedte
- PCMark Storage 2.0 - Score
De ssd, tot slot, is afkomstig van Toshiba en is niet bijzonder langzaam, volgens de trace based benchmark in PCMark. In de praktijk zul je sneller aanlopen tegen de limieten van de processor dan tegen die van de ssd.
De Yoga Book heeft twee schermen: een lcd en een e-inkscherm. Beide hebben een diagonaal van 10,8" en je zou denken dat Lenovo dat expres heeft gedaan, zodat de schermen mooi op elkaar aansluiten. Dat is opvallend genoeg niet het geval, want de lcd heeft een beeldverhouding van 16:10, en is daardoor smaller en hoger dan het e-inkscherm, dat een 16:9-beeldverhouding heeft. Het is overigens niet noodzakelijk dat de schermen op elkaar aansluiten, maar het zou er mooi uit hebben gezien. Daarnaast verschillen de resoluties van de schermen. Het e-inkscherm heeft een resolutie van 1920x1080 pixels, terwijl de lcd het met 2560x1600 pixels mag doen. Voor een 10,8"-scherm leidt dat tot een pixeldichtheid van ongeveer 280ppi, wat vergelijkbaar is met een 4k-scherm met een diagonaal van 15,6", en dat levert een fraai en scherp beeld op.
- Schermhelderheid
- Contrast (max. helderheid)
Het beeld heeft bovendien een aardig hoog contrast, zo blijkt uit de meting met onze SpectraCal C6-colorimeter en CalMAN 5-software, maar zou een wat hogere maximale helderheid mogen hebben. Er zijn genoeg convertible tablets die het nog een stukje beter doen dan de Yoga.
Dat geldt ook voor de schermkalibratie, waarmee het maar matig gesteld is, hoewel we vermoeden dat veel mensen het scherm er mooi uit vinden zien. Dat komt door het redelijk hoge contrast en de overgesatureerde kleuren. De felle kleurtjes zien er mooi uit, maar kloppen niet met de srgb-standaard. Ze komen wel redelijk overeen met de dci p3-standaard. Helaas levert Lenovo geen software mee om eenvoudig tussen beide kleurprofielen te wisselen. De weergave van de grijswaarden is eveneens matig. Blauw komt te veel voor en rood te weinig, wat tot een te hoge kleurtemperatuur leidt en daarbij is de gemiddelde gammawaarde te laag voor srgb en p3.
Accuduur
We hebben onze gebruikelijke accutests uitgevoerd op de Yoga Book, maar ook gekeken naar de accuduur als alleen het e-inkscherm wordt gebruikt. Losse e-readers gebruiken praktisch alleen energie als je een pagina omslaat, maar als je een e-book op de Yoga Book wilt lezen, moet het hele systeem draaien en moet je ingelogd zijn bij Windows. Het verbruik ligt dus hoger, maar de grootste stroomvreter, de lcd, staat wel uit. We hebben het omslaan van pagina's niet kunnen simuleren en dus hebben we de laptop op de eerste pagina van een e-book open laten staan. Het omslaan van pagina's kost erg weinig energie, dus moet de accuduur die we tijdens deze test haalden, representatief zijn voor de accuduur tijdens het lezen van een e-book. We kwamen uiteindelijk uit op ongeveer negentien uur en dat is een stuk langer dan bij scenario's waarin de lcd wel aanstaat.
- Browsen
- Video
- PCMark 8 creative conv.
- PCMark 8 (score)
- Laadtijd
Tijdens de browsetest moet de lcd aangestuurd en verlicht worden, waardoor de accuduur op ruim zeven en een half uur uitkomt. Gezien de kleine accu en de relatief hoge resolutie is dat niet slecht en in het scenario waarin je video kijkt, is het zelfs nog een uur langer. Gaat de belasting omhoog, wat we simuleren met PCMark, dan halveert de accuduur.
Met de Yoga Book-convertibles probeert Lenovo papier en digitaal dichter bij elkaar te brengen, maar met de C930 lijkt het nu toch schoorvoetend voor de digitale kant te kiezen. De papieren blocnote die je nog op de eerste generatie Yoga Book gebruikte, is ingeruild voor een e-inkscherm. Dat tekent minder 'echt' dan op papier, maar het biedt wel meer mogelijkheden, zoals het lezen van boeken en omdat het e-ink is, zijn die boeken ook prima afleesbaar in fel zonlicht.
Mocht je tijdens het lezen, in dat felle zonlicht, iets te binnen schieten, dan kun je dat meteen noteren. Het e-inkscherm heeft namelijk ook een notitie- en tekenmodus. De aantekeningen kun je vervolgens kopiëren naar het klembord of naar OneNote om er verder mee te werken, want de tekensoftware is, net als de e-booksoftware, vrij elementair.
Het e-inkscherm is echter niet gratis en komt met zowel een financiële als een praktische prijs. Om met dat laatste te beginnen: de toetsenbordmodus van het e-inkscherm werkt net zo fijn als het schermtoetsenbord op een tablet, ofwel goed genoeg voor de noodzakelijke dingen, maar niet meer dan dat. Blindelings een toetsencombinatie indrukken is er bijvoorbeeld niet bij.
Daarnaast is deze convertible niet echt goedkoop. De C930 laat zich weliswaar niet makkelijk met andere convertibles vergelijken, maar ruim duizend euro betalen voor een dualcoreprocessor uit 2016, 4GB werkgeheugen en een ssd van 128GB is niet wat je verwacht. Daarnaast zijn er wat kleinigheden, zoals het ontbreken van rubberen voetjes onderop en een matig gekalibreerde lcd, die overigens wel een groot kleurbereik heeft. De vingerafdrukscanner is praktisch nutteloos, want je vinger wordt vaker niet dan wel herkend.
Er valt dus genoeg af te dingen op de Yoga Book C930 en toch is het goed om te zien dat Lenovo het heeft aangedurfd om het Yoga Book-concept een vervolg te geven en, voor zover wij weten, als eerste fabrikant een e-inkscherm in een laptop te integreren. Een fysiek toetsenbord ontbreekt daardoor en dat was voor ons een te grote horde om er een tijdlang op te kunnen werken. Maak je weinig gebruik van het toetsenbord, bijvoorbeeld als fervente boekenlezer die zijn Windows-computer voornamelijk als tablet gebruikt, dan is de Yoga Book C930 een uitkomst. Voor de gemiddelde gebruiker zal hij echter niet interessant zijn. Maar wie weet, misschien brengt Lenovo ooit een opvolger uit met een e-inkscherm, lcd én fysiek toetsenbord, om iedereen tevreden te stellen.
Eindoordeel
- Yoga Book C930 Core m3
- Yoga Book C930 Core i5
:fill(white):strip_exif()/i/2002371703.jpeg?f=thumblarge)
/i/2002843548.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002843544.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002843540.jpeg?f=imagegallery)
/i/2002843538.jpeg?f=imagegallery)
Het scherm heeft ook een 'tekenmodus', die wel werkt als de laptop niet in Windows is ingelogd, maar het systeem mag niet stand-by staan. In de tekenmodus kun je gebruikmaken van de bijgeleverde stylus of met een vinger op het e-inkscherm tekenen. Ook hierbij is de software vrij beperkt. Je kunt tekenen en wat je getekend hebt weer uitwissen, en dan heb je alle functionaliteit wel gehad. De belangrijkste optie is vervolgens om je tekening naar het klembord te kopiëren, zodat je er in andere software op de lcd weer mee verder kunt werken. Je kunt de aantekeningen ook koppelen aan een OneNote-account, zodat ze daarin verschijnen. Over het algemeen zouden we echter liever de lcd voor dit soort dingen gebruiken, want dat scherm heeft ook ondersteuning voor de stylus en daarbij ben je niet beperkt tot de elementaire software van Lenovo. Stel echter dat je je buitenshuis in de volle zon bevindt en een aantekening of schets wilt maken, dan is de lcd nauwelijks afleesbaar en komt het e-inkscherm juist van pas./i/2002843536.jpeg?f=imagegallery)
/i/2002843546.jpeg?f=imagegallery)
De behuizing wordt verder gekenmerkt door het 'Yoga-scharnier', dat beide helften bij elkaar houdt. Alleen de cilindervormige busjes aan de linker- en rechterkant maken overigens deel uit van het daadwerkelijke scharnier. De busjes in het midden zitten wat losser en lijken daardoor niet stevig te zijn, maar dat maakt voor de stevigheid van het scharnier niet uit.:strip_exif()/i/2002843550.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002843534.jpeg?f=imagegallery)
/i/2002832156.png?f=imagegallery)
/i/2002832158.png?f=imagegallery)
/i/2002843462.png?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2002371703.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2002371745.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2004094912.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2002790028.jpeg?f=fpa)
/i/2000676783.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1398151713.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2001354721.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2000671142.jpeg?f=fpa)
/i/1324486186.png?f=fpa)
:strip_exif()/u/2062/jannie2.gif?f=community){kind=small}
/u/125044/naamloos.JPG?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/54579/Static.gif?f=community){kind=small}
, en later ingeruild voor een Yoga Tab 3 Plus (zelfde vormgeving alleen Android), hoop dat Lenovo met een Yoga Tab 4 Plus komt met een update van de interne hardware, want vooral de vormgeving maar ook het scherm, speakers en standaard mogen blijven zoals ze zijn.
/u/34659/crop65d886fa2535b_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/567214/crop60759ec284fe4_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/399457/crop5a9e7c5ce5925_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/273302/Tweakers_Avatar_MDO.png?f=community){kind=avatar}
/u/301841/crop5bce3fd5b8645_cropped.png?f=community){kind=small}
(>2x zo duur voor i5, weinig ram, verouderde cpu)
:strip_icc():strip_exif()/u/229579/crop5b1e67590d92c_cropped.jpeg?f=community){kind=small}