Gamelaptops op Computex 2019
Taiwan is het thuisland van veel laptopfabrikanten en de jaarlijkse Computex-beurs in hoofdstad Taipei is dan ook een plek waar ze graag hun nieuwste waren tonen. De beurs heeft ook internationaal aanzien, want bedrijven van over de hele wereld komen ernaartoe met hun nieuwe hardware.
Intel greep de beurs aan om zijn Ice Lake-processors voor laptops te introduceren. Die 10nm-processors zijn er vooralsnog alleen in zuinige 15W-uitvoeringen voor dunne en lichte laptops, zoals de Dell XPS 13 2-in-1. In april kondigde Intel echter al zijn negende generatie 45W-laptopprocessors aan, met onder andere de Core i9-9980HK en de i9-9880H-octacores.
Die snelle, achtkoppige processor zien we op de Computex terug in veel gamelaptops, in combinatie met Nvidia RTX-videokaarten. Op het gebied van cpu's en gpu's voor gamelaptops is er op deze beurs dus weinig nieuws onder de zon, maar als het om beeldschermen en schermtechnieken gaat, is dat wel anders. Ook eyetracking van Tobii neemt een vlucht. In deze round-up bespreken we de gamelaptops die we in de afgelopen dagen op de beurs tegenkwamen.
Intel-prototype met twee schermen
Vlak voor de start van de Computex-beurs kregen we bij Asus de ZenBook Pro Duo te zien; een laptop met een 15,6"-4k-oledscherm en op de onderkant van de behuizing nog eens een half 4k-scherm. Dat idee blijkt niet helemaal van Asus zelf afkomstig te zijn, want op de beurs kwamen we Intels conceptlaptop Honeycomb Glacier tegen.
Intel blijkt achter de schermen al langer aan een laptop met verschillende schermen te werken. De processorfabrikant heeft dat concept getoond aan fabrikanten als Asus en hoopt dat die er een systeem omheen bouwen. Intel is niet van plan om zelf laptops uit te brengen; het concept is enkel bedoeld om aan te geven wat mogelijk is.
/i/2002792582.jpeg?f=imagearticlefull)
Asus' ZenBook Pro Duo is een gelikt apparaat dat fraai is afgewerkt. Het primaire scherm en het scherm daaronder sluiten goed op elkaar aan; beide zijn even breed en hebben dunne bezels. Dat kun je van het Intel-prototype niet zeggen. Het is een 15,6"-laptop met brede schermranden, vooral de rand aan de onderkant is gigantisch. Het onderste scherm heeft nóg dikkere randen.
Bij Intels prototype gaat het echter niet om de specificaties en het uiterlijk, maar om de werking. En Honeycomb Glacier heeft iets dat de laptop veel interessanter maakt dan het model van Asus: een scharnier waarmee je het tweede scherm omhoog kunt klappen en in verschillende hoeken kunt vastzetten. Dat werkt met knopje aan de zijkant. Als je dat indrukt, kun je de positie van het scherm aanpassen. Laat je het knopje los, dan klikt het scharnier vast in een van de posities. Het primaire scherm zit met een scharnier aan het tweede scherm vast, zodat je ook daarvan de positie kunt aanpassen. Dat is een regulier scharnier zoals in andere laptops, zonder knop of vaste posities.
Die scharnierconstructie heeft een paar voordelen. Het belangrijkste is misschien wel dat je niet naar beneden hoeft te kijken om het tweede scherm te gebruiken. Dat het primaire scherm wat naar boven wordt verplaatst bij het uitklappen van het onderste scherm, komt de ergonomie in veel situaties nog eens ten goede. Het scherm komt zo meer op ooghoogte.
Een ander voordeel is dat het gedeelte van de behuizing onder het tweede scherm ademruimte krijgt. Volgens Intel kunnen fabrikanten op die manier hardware wegwerken die 195W verbruikt. Intel heeft zelf een Core i9-octacore in zijn behuizing gestopt en een GeForce GTX-kaart uit de 10-serie, omdat het die componenten had liggen voor het maken van een prototype.
Asus richt zich met zijn ZenBook Pro Duo op creatievelingen, maar Intel presenteert zijn concept als een gamelaptop. We vroegen aan Intel waarom dat zo is en daarop antwoord de fabrikant eerlijk dat dit een segment is waarin laptops voor veel geld worden verkocht en dat dit een groeimarkt is. Gamers zijn dus eerder geneigd om een dure laptop met dergelijke nieuwe functionaliteit te kopen.
Om de focus op gamers kracht bij te zetten, heeft Intel Tobii-eyetracking geïntegreerd in de scharnier tussen de twee schermen. Dat kan gebruikt worden in games die de techniek ondersteunen, maar Intel wil het ook inzetten voor productiviteitsdoeleinden. Zo is het mogelijk om met eyetracking van scherm te wisselen. Staat er bijvoorbeeld een tekstverwerkingsprogramma op het primaire scherm en een chatvenster op het tweede scherm, dan kun je door er naar te kijken de cursor van het ene venster naar het andere verplaatsen.
Alienware m15 en m17 met eyetracking
Op de CES-beurs begin dit jaar introduceerde Dell de Alienware Area 51m. Dat is een dikke en zware gamelaptop met een desktopprocessor. Het model sprong in het oog met zijn nieuwe ontwerp, met een ledstrip aan de achterkant. Dat ontwerp heeft nu zijn weg gevonden naar de dunnere en lichtere Alienware m15 en m17. De 15,6"-versie weegt zo'n 2,2kg en het gewicht van de 17,3"-variant is ongeveer 2,6kg. Dat maakt ze een stuk handzamer dan de Area 51m die bijna 4kg weegt.
In de m15 en m17 tref je uiteraard geen desktopprocessor, maar Dell levert ze wel met maximaal een overklokbare octacore: de Core i9-9980HK. Er komen veel varianten, want de Alienware-modellen worden geleverd met alle recente Nvidia-videokaarten. Van de GeForce GTX 1650 tot aan de RTX 2070 en 2080 Max-Q.
Bij de Alienware m15 is er keuze uit drie schermen. De duurste optie is een 4k-oledpaneel met een verversingssnelheid van 60Hz. Er is ook een ips-paneel met diezelfde verversingssnelheid en een fhd-resolutie. De derde optie is een 240Hz-ips-paneel met eveneens een fhd-resolutie. Het 17,3"-model wordt alleen met fhd-ips-panelen geleverd en daarbij is er keus uit een 60Hz- en 144Hz-variant.
Beide modellen hebben onder het scherm een sensor van Tobii voor eyetracking. Dat werkt als een soort Kinect-camera die de hoofdbewegingen van de gebruiker in de gaten houdt en ook registreert waar de gebruiker naar kijkt. De techniek werkt inmiddels in 140 games en Dell demonstreerde dat met The Division 2. Die game heeft verschillende implementaties voor het gebruik van eyetracking. Zo kan je delen van de interface verbergen en tevoorschijn laten komen op het moment dat je er naar kijkt.
Ook kan je op vijanden mikken door er naar te kijken. Als je met je ogen focust op een vijand en dan op de rechtermuisknop klikt om je wapen te richten, wijst dat automatisch in de richting van de vijand. De Tobii-software heeft een demomodus waarin je met een blauwe vlek continu op het scherm ziet waar je ogen op focussen. Daarmee is duidelijk te zien dat de techniek prima in staat is om snelle oogbewegingen vlot te volgen.
Of eyetracking echt een toegevoegde waarde heeft, hangt af van de implementatie in games en het is ook een kwestie van smaak, maar de techniek werkt goed en steeds meer games kunnen ermee overweg.
Dell XPS 15 met oledscherm
Het is niet echt een gamelaptop, maar toch willen we je de nieuwe XPS 15 niet onthouden. Dell maakte in april al wat details bekend en heeft het nieuwe model op de Computex officieel aangekondigd. Aan de buitenkant is het nieuwe model weinig veranderd, op de plaatsing van de webcam na. Die zit nu in de bovenste schermrand en dat is goed nieuws voor mensen die er veel gebruik van maken. Bij de vorige XPS 15-modellen zat de webcam onder het scherm en dat levert niet zo'n charmant beeld op omdat de camera dan je neus in kijkt.
/i/2002792594.jpeg?f=imagenormal)
Belangrijker is echter de nieuwe hardware. Dell positioneert de dunne XPS 15 7590 niet als een gamelaptop, maar met zijn GeForce GTX 1650-videokaart kun je er aardig op gamen. De processor is maximaal een Core i9-9880H met acht cores, al verschijnen er ook modellen met goedkopere processors met zes of vier cores. Dell levert het nieuwe model met maximaal 64GB ram. De oudere versie kon al wel met die geheugenhoeveelheid uitgerust worden, maar Dell verkocht zo'n configuratie niet zelf.
Wat aansluitingen betreft is de nieuwe XPS 15 gelijk aan zijn voorganger, maar nieuw is WiFi 6-ondersteuning. Dell gebruikt daarvoor de Killer AX1650-module van River Networks, die gebaseerd is op een Intel-chipset.
De 15,6"-laptop heeft verschillende schermopties. Het duurste model krijgt het 4k-oledpaneel van Samsung, dat ook beschikbaar is in de Alienware m15. Er kan ook gekozen worden voor een ips-paneel met 4k-resolutie, of een fhd-ips-paneel. In de Verenigde Staten komt er een versie met oledpaneel voor een prijs vanaf 1900 dollar. Europrijzen zijn nog niet bekend.
Asus ROG-laptop met 4k-120Hz-paneel
Toen Intel in april zijn nieuwe 45W-laptopprocessors aankondigde, kwam Asus met nieuwe ROG-laptops in de Zephyrus- en Strix-series. De fabrikant heeft die laptops uiteraard meegenomen naar de Computex, maar interessant is ook dat Asus een aantal modellen laat zien die je nog niet kunt kopen: varianten met nieuwe schermen.
4k-120Hz
Zo heeft Asus een Zephyrus S uitgerust met een 15,6"-4k-paneel met een verversingssnelheid van 120Hz. Laptops met een 4k-paneel van dat formaat zijn er al in overvloed, maar die hebben tot nu toe allemaal een verversingssnelheid van 60Hz. Asus heeft met zijn 4k120Hz-laptop een primeur. Het paneel ververst niet alleen snel, maar heeft ook goede kijkhoeken en kleurweergave. Volgens Asus kan het honderd procent van de Adobe-rgb-kleurruimte weergeven.
Ook de responstijd is met 3ms erg snel. De maximale helderheid is 400cd/m² en het paneel heeft G-Sync-ondersteuning. AU Optronics is de fabrikant ervan en gezien de eigenschappen gaat het waarschijnlijk om een ahva-paneel. Asus weet nog niet wanneer het paneel daadwerkelijk in laptops wordt toegepast. De versie die nu op de Computex staat, is een prototype.
/i/2002790104.jpeg?f=imagenormal)
4k-oled
Van diezelfde Zephyrus S-laptop heeft Asus ook een versie met een oledpaneel gemaakt. Het gaat om het inmiddels welbekende 15,6"-4k-paneel van Samsung. Dat scherm heeft, zoals je van een oledpaneel mag verwachten, een zeer hoog contrast en de kleuren spatten ervanaf. Voor een hoge verversingssnelheid moet je terugvallen op andere schermtechnieken, want het oledpaneel blijft op 60Hz steken.
Begin dit jaar op de CES zagen we van verschillende merken voor het eerst laptops met dit oledpaneel en inmiddels zijn er ook laptops met dit scherm te koop. Asus weet echter nog niet wanneer zijn Zephyrus met oledscherm in de verkoop gaat.
/i/2002790120.jpeg?f=imagenormal)
240Hz in 17,3"-formaat
Laptops met een hoge verversingssnelheid waren in de afgelopen jaren zeldzaam en duur. Daar kwam vorig jaar verandering in; er verschenen veel gamelaptops met een 15,6"-144Hz-paneel en dat full-hd-paneel kwam ook naar relatief goedkope modellen. Nu 144Hz 'gewoon' is geworden, is er een refreshraterace in gang gezet.
Verschillende fabrikanten bieden al laptops met een 240Hz-fhd-paneel aan. Asus doet dat sinds kort met zijn 15,6"-modellen in de ROG Scar Strix-serie. Op de Computex laat de fabrikant een 17,3"-uitvoering zien met een 240Hz-paneel. Het is de eerste laptop die dat schermformaat combineert met die verversingssnelheid. Andere fabrikanten hebben dat nog niet. Volgens Asus komt de 17,3"-versie van de Scar III met 240Hz-paneel in het derde kwartaal van dit jaar uit.
/i/2002790134.jpeg?f=imagenormal)
MSI Titan en Raider: de dikke en de dunne
Toen Intel in april zijn nieuwe 45W-laptopprocessors aankondigde, volgde MSI direct met een nieuw assortiment gamelaptops. Twee modellen werden echter achtergehouden en zijn nu op de Computex wereldkundig gemaakt: de GT76 Titan en de GE65 Raider. De tegenstellingen tussen die twee zijn aanzienlijk.
De dikke
De GT76 Titan is een zogenaamde desktopvervanger. Dat blijkt niet alleen uit het gewicht van 4,5kg, maar ook uit de processor die MSI in het apparaat stopt. Dat is een Intel Core i9-9900K en dus geen laptopprocessor, maar de overklokbare chip die voor desktops is bedoeld. MSI combineert die processor met een RTX 2080-videokaart en er is ruimte voor 128GB ddr4-geheugen.
De koeling die MSI inbouwt, ziet er indrukwekkend uit. Het gaat om een systeem dat bestaat uit dikke heatsinks, elf heatpipes en vier ventilatoren. Dat alles moet ervoor zorgen dat de hardware maximaal kan presteren. De behuizing heeft flinke uitlaten om de warme lucht af te voeren en is voorzien van vele rgb-leds. Niet alleen het toetsenbord is kleurrijk verlicht, ook de zijkanten en de voorkant hebben rgb-verlichting.
MSI maakt de GT76 met twee verschillende 17,3"-schermen. Er is een variant met een 4k-resolutie en een verversingssnelheid van 60Hz, en een versie met een 144Hz-paneel met een fhd-resolutie. In beide gevallen gaat het om schermen met ips-eigenschappen.
De dunne
De andere nieuwe laptop van MSI is de GE65 Raider. Dat model is veel dunner dan de GT76 Titan, al is het niet MSI's dunste gamelaptop. Die eer komt toe aan de GS Stealth-modellen, waarvan MSI begin dit jaar nieuwe versies introduceerde in 15,6"- en 17,3"-formaat.
Die allerdunste GS-modellen zijn aantrekkelijk vanwege hun geringe afmetingen en het relatief lage gewicht, maar de prestaties worden daardoor al snel tegengehouden, omdat de hitte niet goed kan worden afgevoerd. Bij het GE65 Raider-model moet dat wat beter gaan; deze laptop is iets groter en heeft wat meer ademruimte. Met een gewicht van zo'n 2,3kg is het wel een gamelaptop die je goed kunt meenemen.
Het belangrijkste wapenfeit van de nieuwe GE65 Raider is het scherm. MSI gebruikt nu een 15,6"-paneel met een verversingssnelheid van 240Hz. Het paneel heeft ips-achtige eigenschappen met goede kijkhoeken en een correcte kleurweergave. MSI stopt maximaal de Core i9-9880H-processor in de laptop; die heeft acht cores. De videokaart is een GeForce RTX 2060 of RTX 2080.