Inleiding
Na twee jaar is het moment voor een nieuwe LTS-release van Ubuntu weer aangebroken. LTS-versies genieten long term support, ofwel langdurige ondersteuning vanuit Canonical. Voor zowel de desktopversies als de serveredities hanteert het softwarebedrijf een periode van vijf jaar, waarmee bijna tot aan 2020 updates voor het besturingssysteem worden uitgebracht. LTS-releases zijn traditioneel de minst vernieuwende in het Ubuntu-releaseschema. De belangrijkste reden is dat er gekozen wordt voor stabiele en beproefde versies van softwarepakketten, waardoor het besturingssysteem ook juist voor het bedrijfsleven interessant is.
Ubuntu 14.04 LTS, dat als codenaam Trusty Tahr heeft gekregen, moet na Ubuntu 12.04 LTS de Unity-desktop enkele stappen verder brengen, hoewel Canonical zich vooral focust op de mobiele markt. Ook de onderliggende softwarepakketten zijn uiteraard vernieuwd. Wij bekeken de belangrijkste verbeteringen in Trusty Tahr en behandelen kort enkele aanverwante distributies, zoals Kubuntu en Ubuntu Gnome.
De basis voor Trusty Tahr
De desktopomgeving van Ubuntu is na de LTS-release van twee jaar geleden, 12.04 LTS om precies te zijn, niet fundamenteel gewijzigd. Canonicals develop- en ontwerpteam, en de talloze ontwikkelaars binnen en buiten Canonical hebben weliswaar geëxperimenteerd met het besturingssysteem, maar grote verschuivingen zijn er niet. Dat komt vooral doordat er al ruim een jaar veel aandacht is besteed aan de mobiele Ubuntu-versies, bedoeld voor tablets en smartphones.
Logischerwijs is Canonical in deze LTS-release conservatief gebleven. Zo bevat deze release standaard niet de Mir Display Server. Dat is de displayserver die door Canonical als basis is genomen voor zijn mobiele Ubuntu-ambities, en die op termijn ook de bejaarde X.org-omgeving moet kunnen vervangen en zelfs 'cross-Ubuntu'-toepassingen mogelijk moet maken.
Hoewel Mir dus dienstdoet voor de mobiele Ubuntu-versies, is de omgeving voorlopig nog verre van uitgerijpt voor de desktopwereld. Canonical heeft zelfs laten weten dat Mir pas in Ubuntu 16.04 LTS, dat over twee jaar uitkomt, de standaarddisplayserver moet worden. Hoewel X.org al aardig op leeftijd is, kan de displayserver nog steeds prima gebruikt worden, al wordt het gevoel van 'houtje-touwtje' achter de schermen van deze softwarelaag met de jaren wel groter.
Canonical kwam in Ubuntu 6.10 met het zelfontwikkelde Upstart, een zogenoemde init deamon, die bij het starten van het Linux-besturingssysteem tal van taken start. Bij het afsluiten speelt Upstart een omgekeerde rol. Door het parallel starten van taken is Upstart sneller dan andere startsystemen en enkele andere Linux-distro's kozen in de loop van de tijd ook voor deze optie. Desondanks heeft Upstart geen grote vlucht genomen. Canonical heeft zelfs tegen de verwachting in besloten om zijn eigen startmechanisme binnenkort af te danken; in Trusty Tahr zal Upstart voor de laatste maal gebruikt worden. Vanaf Ubuntu 14.10 zal systemd de standaard zijn, mede omdat dit mechanisme gebruikt wordt door Debian, dat voor een groot deel de basis vormt voor Ubuntu. Overigens blijft Canonical Upstart in deze LTS-release in de komende jaren uiteraard keurig ondersteunen en updaten.
In Trusty Tahr zal Upstart voor de laatste maal gebruikt worden
Ubuntu 14.04 LTS kiest voor kernelversie 3.13. Deze release kwam drie maanden geleden uit en bevat onder andere prestatieverbeteringen voor ssd's. Zo wordt trim, een mechanisme om ongebruikte datablokken op te schonen op ssd's, standaard ingeschakeld voor solid state drives van Intel en Samsung. Ook noemenswaardig is ondersteuning voor Nvidia's Optimus-technologie. Met het zogeheten Prime-package kan een gebruiker via een tool switchen tussen de gpu in een Intel- of AMD-cpu en een externe Nvidia-gpu. Deze instelling wordt bewaard, zodat na een reboot de gewenste gpu wordt ingeschakeld. De Optimus-technologie moet bij Trusty Tahr werken met zowel de opensource-Nouveau-driver als Nvidia's propriëtaire videodriver.
Over de installatie en de beschikbare images kunnen we kort zijn; er zijn in de installatietool geen grote wijzigingen ten opzichte van de 13.x-reeks. Ook zijn de images niet veel groter geworden, al heeft Canonical wijselijk al enige tijd geleden besloten om de oude imagegrens van 700MB los te laten; een gemiddelde iso-image is nu circa 900MB zwaar.
Wijzigingen op de desktop
De Unity-interface is inmiddels uitgegroeid tot een oude bekende; de door Canonical ontwikkelde desktopomgeving was ook al in Ubuntu 12.04 LTS te vinden. De tussentijdse 12.10-, 13.04- en 13.10-releases lieten de nodige experimenten zien binnen de Unity-omgeving, waarbij lang niet alle gemaakte keuzes even goed uitvielen. In deze 14.04 LTS-release zijn de interface-ontwerpers van Canonical juist conservatiever gaan werken en zijn er binnen Unity enkele subtiele, maar niet minder belangrijke keuzes gemaakt, die bij veel Ubuntu-gebruikers vermoedelijk al op het verlanglijstje stonden.
Bij de introductie van menu's in de bovenste werkbalk in plaats van het desbetreffende venster kwam er veel kritiek. Bij menig softwarepakket werkte deze optie niet goed of gebruikers raakten in de war. Canonical stelde dat deze ingreep de gebruiker juist ten goede kwam, omdat er meer verticale werkruimte op de desktop ontstond. Ubuntu 14.04 LTS bevat een welkome ontsnappingsroute; de gebruiker kan menu's desgewenst weer in het geopende venster tonen in plaats van in de bovenste werkbalk.

Om deze ingreep te doen moet er wel eerst handmatig een instelling worden gewijzigd; in de 'appearance'-sectie van de instellingen is een nieuwe optie te vinden waarin kan worden aangegeven dat de menu's voortaan in het desbetreffende venster getoond moeten worden. Daarbij wordt overigens nog steeds kostbare desktopruimte bespaard; de menu's verschijnen in de titelbalk van het applicatievenster.
In het appearance-menu vinden we nog een welkome verbetering. De iconen op de Launcher, de werkbalk voor het starten en controleren van applicaties die standaard aan de linkerzijde op de desktop is te vinden, kunnen voortaan veel kleiner gemaakt worden. Was voorheen 32 pixels het minimum, in Trusty Tahr kunnen iconen gereduceerd worden tot slechts 16 pixels. Hierdoor kan opnieuw ruimte worden gewonnen op de desktop.
In Trusty Tahr kunnen iconen gereduceerd worden tot
slechts 16 pixels
Aardig zijn de verbeteringen in venstermanipulaties in Unity Spread. Deze modus wordt geactiveerd door op Super + W te drukken, Super is veelal de Windowstoets. Het kan ook door in de Launcher op een applicatie te klikken die verschillende vensters geopend heeft. Deze modus was al eerder beschikbaar, maar voortaan kan de gebruiker snel een venster oproepen door de eerste letters van de titel in te voeren. Met bijvoorbeeld de letters 'dow' kan de bestandsbeheerder met de downloadmap snel opgeroepen worden.
Ook nuttig is de optie om een applicatie via het icoon op de Launcher direct te kunnen minimaliseren. Daarvoor moet wel eerst de CompizConfig Settings Manager geïnstalleerd worden. In de Ubuntu Unity-plug-in, onder de tab 'launcher', kan de optie 'minimize single windows applications' aangevinkt worden. Deze optie is experimenteel en wordt dus officieel niet ondersteund. Wij kwamen echter geen problemen tegen.
Meer vernieuwingen
Ubuntu 14.04 LTS biedt de mogelijkheid om het volume te verhogen tot meer dan 100 procent. Dit kan in bepaalde gevallen nuttig zijn, bijvoorbeeld als het geluid op een bepaald systeem niet hard genoeg kan, maar er is dan wel kans op vervorming.

Terwijl Ubuntu 14.04 LTS nog werkt met Unity 7, samen met X.org 1.15, is het mogelijk om een testronde te houden met een previewversie van Unity 8. Daarvoor moet de gebruiker enkele experimentele packages voor deze desktopomgeving installeren. Vervolgens kan bij het inlogscherm voor Unity 8 worden gekozen. Het label 'preview' is echter geen understatement; de Mir-displayserver is behalve uiterst experimenteel ook nog instabiel en vooral veel invoermethoden werken niet goed. Daarnaast is Unity 8 nog overduidelijk op mobieltjes en smartphones gericht. Vermoedelijk pas in Ubuntu 14.10 kunnen we meer stabiliteit en functionaliteit van Mir verwachten.
De gelukkige bezitters van een laptop met een extra hoge dpi-waarde, zoals een MacBook met Retina-scherm, kunnen nu de Unity-desktopomgeving schalen, zodat onder andere iconen, applicatievensters en teksten beter voor de dag komen. De 'ui-scale'-instelling, in de vorm van een slider, is te vinden bij de beeldscherminstellingen.
De Mir-displayserver is
behalve uiterst experimenteel
ook nog instabiel
Het lockscreen heeft ook een cosmetische opfrisbeurt gekregen en ziet er nu hetzelfde uit als het inlogscherm. Daarmee wordt ook de vormgeving van het besturingssysteem verder geharmoniseerd. Andere lay-outwijzigingen zien we in de twee standaardthema's van Ubuntu. Zowel Radiance als Ambiance toont bij vensters niet langer een 1 pixel brede rand rond geopende vensters. Ook kan de vormgeving van vensters met behulp van thema's voortaan css met GTK3 gebruiken in plaats van via de Compiz-methode. Hierdoor wordt het mogelijk om met anti-aliasing de scherpe randjes van de hoeken van een venster af te halen.
Hoewel de cloudopslagdienst Ubuntu One in onze bètaversie nog was te vinden, heeft Canonical onlangs besloten om deze dienst per 1 juni uit te faseren. Betaalde opslag inkopen is al niet meer mogelijk en ook de bijbehorende muziekdienst gaat zijn deuren sluiten. De dienst zou onvoldoende kunnen concurreren met andere cloudopslagaanbieders. Hoewel Ubuntu One aardig werkte, gaf de gratis versie wel erg weinig opslagruimte. Met ook op Linux voldoende alternatieven is het afscheid van Canonicals cloudopslagdienst niet onoverkomelijk.
Uiteraard zijn de browser en e-mailclient van Mozilla, Firefox en Thunderbird bijgewerkt naar de laatste versies. Samen met Chromium, de opensourceversie van Chrome, zullen deze internetpakketten in de komende vijf jaar steeds worden bijgewerkt naar de meest courante versies. Met de snelle releasecycli van zowel Mozilla als de developers van Chromium is dat een prettige en veilige gedachte.
In deze lichting vinden we uiteraard ook weer een vernieuwd setje wallpapers. We hebben het virtuele behang voor je op een rijtje gezet. Overigens is de laatste wallpaper in dit rijtje de nieuwe standaardachtergrond.
Kubuntu en enkele andere Ubuntu-smaken
KDE is geüpgraded naar de laatste versie. Grote wijzigingen ten opzichte van de 13.x-releases zijn er niet, maar ook Kubuntu is na een korte testronde keurig afgewerkt. De developers beloven verbeterde localization-opties met correctere vertalingen en meer landgebonden instellingen. Ook de controls voor touchpadbesturing bevatten meer configuratieopties, iets wat vooral laptopbezitters zullen waarderen.
De afhaalwinkel voor software, Muon Discover geheten, moet uiteindelijk een kwaliteit krijgen die vergelijkbaar is met die van het Ubuntu Software Center. De app-store kan ons nog niet helemaal overtuigen; de grafische weergave is nog steeds ondermaats en er is weinig eigen aanbod. Desondanks is Muon Discover functioneel, want de installatie van een pakket verloopt normaliter zonder enig probleem.
/i/1397565910.png?f=imagenormal)
De drivermanager maakt het leven gemakkelijker als er videodrivers geïnstalleerd moeten worden in Kubuntu. De wizzard is vergelijkbaar met wat in de normale Ubuntu-releases is te vinden en maakt gewoonlijk de installatie van een Nvidia- of AMD-driver vrij gemakkelijk. Ook kan de gebruiker vaak kiezen tussen verschillende driverversies.
Aardig is de mogelijkheid om KDE Connect te installeren. Met deze Android-app kunnen onder andere notificaties op de KDE-desktop worden getoond en het klembord, waarop copy-paste-operaties worden bewaard, is te delen. De app is zeker niet uniek, maar het is leuk dat de KDE-ontwikkelaars verder kijken dan de desktop.
Ontwikkelaars die in de KDE-community actief willen zijn met de ontwikkeling van applicaties, kunnen aan de slag met de vernieuwde software development kit. KDevelop ondersteunt het Qt-platform en belooft developers een gemakkelijke ontwikkelomgeving voor met name KDE-software.
Naast Kubuntu zijn er ook releases uitgekomen van de meeste andere officieel erkende Ubuntu-versies, waaronder Xubuntu, Lubuntu en Ubuntu Gnome. Laatstgenoemde bevat de Gnome 3.10-omgeving, die na een stroeve start naar onze mening steeds beter bruikbaar wordt. Overigens is ook de oudere Gnome Classic-omgeving aanwezig voor degenen die een traditionelere desktopomgeving prefereren.
Als ware het een tip kunnen we creatievelingen die werken met digitale media de suggestie geven om eens Ubuntu Studio te testen via een live-cd. Deze distro bevat tal van tools voor videobewerking, goede audiosoftware, dtp- en tekentoepassingen, en de nodige fotobewerkings-apps. Al met al is deze distro 2,5GB groot. Dankzij een speciale kernel met een zo laag mogelijke latency is Ubuntu Studio ook zeer geschikt voor het opnemen en bewerken van audio.
Ubuntu Server
Ubuntu Server blijft groeien in populariteit en behoort inmiddels tot een van de populairste Linux-distro's voor serveromgevingen. Ook wordt de servereditie van vooral versie 12.04 LTS veel gebruikt voor virtualisatie. Vermoedelijk zal de 14.04 LTS-release ook veelgebruikt gaan worden, want met name de zogeheten lamp-stack, waarbij 'lamp' staat voor de combinatie van Linux, Apache, MySQL en PHP, zou aanzienlijk beter presteren.
Lange tijd een standaardkeuze voor webservers is Apache. Deze heeft ten opzichte van Apache 2.2 in Ubuntu 12.04 LTS een upgrade gekregen naar Apache 2.4. Naast een verbeterde afhandeling van simultane requests zou Apache ook circa 30 procent beter presteren en minder werkgeheugen bezetten.
Bijna onlosmakelijk met Apache verbonden is PHP. Deze scripttaal maakt in de LTS-release de sprong naar 5.5. Deze release is aanzienlijk sneller dan voorgaande releases en voor het versneld afhandelen van PHP-scripts is een zogenoemd OpCode-cachingmechanisme geïntegreerd. Ook zijn er diverse nieuwe functies voor scriptontwikkelaars beschikbaar gekomen.
In plaats van Apache kan een webmaster ook Nginx kiezen, een webserver met een ranker ontwerp en veelal betere prestaties. Nginx, spreek uit: engine x, draagt versienummer 1.4 en bevat onder andere ondersteuning voor Spdy, de uitbreidingen op het http-protocol van Google. Spdy past encryptie toe op webverkeer en het zorgt voor datacompressie. Diverse moderne browsers ondersteunen het inmiddels.
Met MySQL 5.6 in Trusty Tahr wordt ook de nodige snelheidswinst geboekt ten aanzien van de 5.5-release van de opensourcedatabase. Daarnaast is volgens de maker het replicatiemechanisme van MySQL verbeterd, waardoor de kans op fouten wordt verkleind.
Traditioneel bevat Ubuntu Server ook de nodige cloudtools. Zo is de configuratietool Puppet geüpdatet naar versie 3.0. Belangrijk bij deze release is dat Puppet 3 niet goed samenwerkt met 2.x-clients. Een ander nieuw pakket in Trusty Tahr met mogelijke gevolgen is Xen 4.4. Deze hypervisor ondersteunt niet langer processors die alleen in 32bit-modus draaien.
Conclusie
We kunnen afsluitend vrij kort zijn. Ubuntu 14.04 LTS voelt solide aan, het besturingssysteem bevat tal van relatief kleine, maar welkome verbeteringen in de Unity-interface en de bèta's draaiden op onze testsystemen stabiel. Bovendien verwachten we in een LTS-release geen talloze nieuwe toeters en bellen; functionaliteit en stabiliteit is het devies en Trusty Tahr maakt op dit gebied zijn wat eigenzinnige codenaam waar.
Met Ubuntu 14.04 LTS laat Canonical de desktopgebruiker niet in de kou staan
Zoals al eerder gezegd is Canonical momenteel vooral bezig met zijn mobiele plannen, om zo de boot niet te missen op de markt waarin smartphones en tablets steeds dominanter worden. Over Ubuntu Touch kan pas meer gezegd worden als de bijbehorende hardware op de markt komt, maar over Ubuntu 14.04 LTS kunnen we in ieder geval concluderen dat Canonical de desktopgebruiker niet in de kou laat staan. Daarnaast is er nog altijd de enorme keuzevrijheid in andere distro's, waaronder distro's die Ubuntu als basis nemen en daar bijvoorbeeld een andere desktopomgeving overheen leggen.
Canonical adviseert LTS-gebruikers die met nog meer zekerheid een stabiel systeem willen, te wachten met upgraden tot de eerste zogeheten point release is uitgebracht, in dit geval 14.04.1. Deze release staat voor juli op het programma en moet eventuele bugs die na de officiële release worden gevonden wegpoetsen. Vaak wordt ook nog extra hardwareondersteuning aan point releases toegevoegd.