Meer keuze
Tot september vorig jaar was de keuze voor een compacte systeemcamera, een cameracategorie die ook onder de afkorting evil of het correctere ilc bekendstaat, even eenvoudig als beperkt. Alleen Olympus bestreek toen de markt met zijn E-P1, een camera met metalen retrobody. Panasonic had al eerder zijn Lumix G1- en GH1-m4/3-camera's geïntroduceerd, maar die hadden een conventioneler dslr-ontwerp met een ingebouwde elektronische zoeker.
De markt voor ilc's veranderde in september 2009, toen Panasonic zijn Lumix GF1 introduceerde. Deze m4/3-camera werd onder meer aangeboden met een 20mm f/1,7-pancake-lens, en had in tegenstelling tot de E-P1 een opklapbare flitser en de mogelijkheid een losse elektronische zoeker te bevestigen.

Olympus pareerde in november met de introductie van de E-P2. Die was grotendeels gelijk aan de E-P1, maar had net als de Lumix GF1 een connector onder de flitsschoen voor een elektronische viewfinder. Olympus' opzetzoeker bleek iets groter dan die van Panasonic, maar leverde ook een beduidend hogere resolutie. In tegenstelling tot de GF1 wordt de E-P2 alleen in combinatie met de evf verkocht.
Dit jaar zijn er nog meer concurrenten op de ilc-markt bijgekomen. Zo introduceerde Samsung in januari op de CES officieel de NX10 met een amoled-display. Sony toonde op de PMA-beurs in februari mockups van zijn NEX-cameraconcept en kondigde de NEX-3 en de NEX-5 in mei officieel aan. Het tweetal van Sony laat zien hoe klein een ilc, ondanks een relatief grote aps-c-beeldsensor, kan zijn.
Ook Olympus heeft met de E-PL1 weer een nieuwe ilc geïntroduceerd. In deze recensie bespreken we onder meer de beeldkwaliteit van dit nieuwe toestel en de nieuwe 14-150mm-travel-lens, en we zetten de camera af tegen zijn naaste concurrenten.
Prijzen en specificaties
Merk en Type |
Merk |
Olympus |
Productserie |
PEN |
Type |
E-PL1 |
Eerste prijsvermelding |
dinsdag 11 mei 2010 |
Specificatie body |
Cameraresolutie |
12,3 megapixel
|
Sensor type |
Live MOS |
Sensorformaat |
Four/Thirds |
Minimale ISO-gevoeligheid |
iso 100 |
Maximale ISO-gevoeligheid |
iso 3200 |
Beelden per seconde |
3fps |
Eigenschappen body |
live view, ingebouwde beeldstabilisatie, video |
Schermdiagonaal |
2,7", 230.000 subpixels
|
Videoresolutie |
1280x720 (motion jpeg) |
Video framerate |
30fps |
Mount |
Micro Four/Thirds |
Aantal autofocuspunten |
11 |
Focusmechanisme |
automatische focus (motor in lens) |
Geheugenkaart Type (Camera) |
Secure Digital, Secure Digital High Capacity |
Verbinding (Extern) |
composite, hdmi, usb 2.0 |
Kleur body |
zwart |
Specificatie kitlens |
Kleur kitlens |
zilver |
Hardware
Kostenreductie
Hoewel de E-P1 en de E-P2 om hun stevige metalen behuizing werden geroemd, moest er wat sneuvelen om tot een goedkoper ontwerp te komen. Olympus heeft er daarom voor gekozen om de voor- en achterkant van de E-PL1 van plastic te maken.
De stevigheid heeft door deze beslissing gelukkig niet geleden, maar bij ons recensie-exemplaar was de laklaag bij enkele randjes binnen de kortste keren beschadigd.
:fill(white)/i/1281445624.jpeg?f=thumb)
De body van de E-PL1 is volledig nieuw ontworpen. Aan de rechterkant is het toestel wat lager, net als de twee andere E-P-camera's. Rechtsboven vinden we ook de modusknop terug, die bij de E-P1 en E-P2 nog aan de linkerkant zat en daar deels door de behuizing was omsloten. Het blauwe randje van de nieuwe knop doet denken aan de vormgeving van de dslr's uit Olympus' E-serie.
Ingebouwde flitser
De vrijgekomen ruimte aan de linkerkant heeft Olympus benut om een opklapbare flitser in te bouwen, net als bij de Lumix GF1 van Panasonic. Het opklapmechanisme werkt op basis van veren en het schuifje voor het opklappen van de flitser werkt mechanisch.
:fill(white)/i/1281444791.jpeg?f=thumb)
Anders dan bij de GF1 kan de flitser van de E-PL1 omhoog worden gericht, zodat in theorie indirect geflitst kan worden. Helaas is het richtgetal van de flitser te klein om hier nuttig gebruik van te maken, en van dichtbij is op de foto's nog steeds een puntlichtbron te zien.
De E-PL1 is helaas niet voorzien van een af-hulplicht voor situaties met weinig licht. Ook de interne flitser kan vreemd genoeg niet bijschijnen voor een af-lock bij weinig licht.
Knoppen
Aan de bovenkant zijn verder nog een flitsschoen, een sluiterknop en de aan-uitknop zichtbaar. Deze laatste laat met een blauw ledje in het midden zien of de camera aan staat. De sluiterknop is helaas wat klein uitgevallen en het was prettiger geweest als de knop iets meer naar het midden was geplaatst en naar voren gekanteld. Nu moet deze met de wijsvinger in een onnatuurlijke stand bediend worden.
:fill(white)/i/1281445979.jpeg?f=thumb)
Aan de achterkant treffen we onder de flitsschoen de accessoireconnector aan; rechts daarvan zitten de knoppen voor het in- en uitzoomen en de knop om een video-opname te starten of te stoppen. Aan de linkerzoomknop en de rode videoknop kunnen meerdere functies worden toegekend, zoals gezichtsherkenning, handmatige witbalansinstelling, scherptediepte-preview, het wijzigen naar raw+jpeg-opnames, handmatige scherpstelling en de standaardinstelling voor het af-gebied. De linkerzoomknop kan ook nog worden gebruikt om de lcd uit te zetten.
Vervelend is dat de drie bovengenoemde knoppen niet klikken zoals de overige knoppen en de d-pad. Daardoor heb je te weinig feedback bij bijvoorbeeld het inzoomen op foto's. Dat werkt niet echt lekker.
Diepere greep
De greep van de twee eerdere E-P-modellen vonden we niet geweldig: die was van hard plastic en bood te weinig houvast aan de relatief zware camera's. Olympus heeft de E-PL1 voorzien van een diepere greep. Deze biedt wel wat meer houvast, maar het ontwerp had nog beter gekund. Zo lijkt de uitsparing aan de bovenkant ontworpen om de wijsvinger op te laten rusten, en hoewel dit voor het vervoer lekker vasthoudt, is de wijsvinger bij het nemen van foto's niet goed gepositioneerd. Bij het vasthouden van de E-PL1 is het bovendien te makkelijk om per ongeluk de knoppen van het d-pad in te drukken, vooral bij iets zwaardere lenzen.
:fill(white)/i/1281446179.jpeg?f=thumb)
Aan de rechterkant zijn achter een klepje de usb-aansluiting en de hdmi-poort te vinden. Aan de onderkant bevindt zich een klepje waarachter de batterij en de geheugenkaart verstopt zitten. Olympus gebruikt de BS-BLS1-accu met een capactiteit van 1150mAh, die ook al voor de andere E-P-modellen wordt gebruikt. Een minpuntje is dat het statiefschroefdraad niet recht onder het midden van de lens geplaatst is.
Bediening en 14-150mm-lens
Uitgebreid menu
Bij aankondiging van de E-PL1 waren we bijzonder sceptisch over de bediening: Olympus heeft namelijk besloten om af te zien van de twee instelwieltjes van de E-P1 en E-P2, en het leek ons geen prettig vooruitzicht om voor het minste of geringste het menu in te moeten duiken.
Olympus heeft die scepsis voor een deel weggenomen met zowel een zeer uitgebreid menu als een snelmenu. Het uitgebreide menu is benaderbaar via de Menu-knop, terwijl het snelmenu is op te roepen met de Ok-knop van de d-pad.
Hoewel het uitgebreide menu op beginnende gebruikers wat intimiderend kan overkomen, biedt Olympus voor de gevorderde gebruiker een breed scala aan instellingen en menuaanpassingen, meer dan enig andere camerafabrikant.
De belangrijkste functies zijn beschikbaar via het snelmenu. Hier kunnen bijvoorbeeld de beeldmodus, de drive-modus, de witbalans, de beeldstabilisatie, de belichtingsmethode en de iso-waarde gewijzigd worden.
Prettig is dat het menu onthoudt waar je de vorige keer bent gebleven, als je de camera in de tussentijd tenminste niet hebt uitgezet. Ook fijn is de mogelijkheid om een realtime histogram te tonen. Handmatig scherpstellen is goed mogelijk omdat het centrum van het beeld uitvergroot kan worden weergegeven. De zoomfactor is daarbij in te stellen.
Uit alles blijkt dat Olympus zich veel moeite heeft getroost om de bediening van de E-PL1 zo intuïtief mogelijk te maken. Zo geeft een klein driehoekje boven de sluitertijd, diafragma of belichtingscompensatie in de P-, A-, S- en M-standen aan welke instelling gewijzigd kan worden met de corresponderende d-pad-richting.
Live Guide
Voor de echte beginnelingen heeft Olympus de Live Guide-menu-interface ontwikkeld, die gebruikt wordt in de iAuto-stand. Daarbij wordt niet gerept van diafragma of sluitertijd, maar is het mogelijk om 'de achtergrond te vervagen' of 'beweging te laten zien'. Het Live Guide-menu verschijnt rechts op het scherm als op de Ok-knop wordt gedrukt. Via vertikale sliders zijn onder andere de kleurtemperatuur, de kleurverzading en de helderheid te wijzigen. Dit snelmenu voor beginners is wel heel beperkt, maar het zou handig kunnen zijn voor degene die zich niet in een camera willen verdiepen en voor gebruikers die overstappen van een point-and-shoot compactcamera.

Artfilters en scènestanden
Olympus heeft het begrip 'art filters' uitgevonden en deze realtime grafische effecten, die in de live view-modus of videostand worden getoond, ontbreken niet bij de E-PL1. De camera heeft er zes onder de modusknop: popart, soft-focus, korrelige film, pinhole, diorama en zacht sepia. De eerste is geheel vloeiend, gevolgd door zacht sepia. Bij het soft-focus-filter en korrelige film hakkelt het beeld, terwijl pinhole en vooral diorama een slideshow zijn. De filters zijn ook in video's te gebruiken, maar door de vertraging, die is terug te zien in het eindresultaat, zijn ze maar beperkt bruikbaar.
:fill(white)/i/1281618571.jpeg?f=thumb)
Daarnaast heeft de E-PL1 niet minder dan negentien scènestanden, voor onder meer landschappen, avonden, zonsondergangen, documenten en vuurwerk.
14-150mm-lens
Olympus heeft van oudsher een goede naam op het gebied van lenzen en ook voor het m4/3-systeem heeft het bedrijf een aantal interessante objectieven uitgebracht. Zo kunnen de 14-42mm-kitlens en de nieuwe 9-18mm-groothoekzoomlens inelkaar worden geschoven als ze niet worden gebruikt. Daardoor is de body met lens, ten opzichte van de concurrentie, relatief compact.
De nieuwe 14-150mm-lens, die Olympus samen met de 14-42mm-kitlens bij het E-PL1-recensie-exemplaar leverde, is dan wel niet zo klein 'op te vouwen' als de twee bovengenoemde lenzen, maar is voor een dergelijke universele lens zeer compact en heeft ongeveer dezelfde diameter als de 14-42mm-lens.

:fill(white)/i/1281485049.jpeg?f=thumb)
Olympus heeft de 14-150mm-lens uitgerust met een supersone af-motor. Daardoor is deze niet alleen beduidend sneller dan de 14-42mm, maar ook stiller. De lens is bovendien zo ontworpen dat de ingebouwde microfoon van de camera de af-geluiden niet oppikt.
Door de grotere lengte van de 14-150mm-lens is de camera met deze lens minder goed in balans dan met de 17mm f/2,8-pancake-lens of de 14-42mm-lens.
Onderstaande foto van een IEEE 12233-resolutiekaart, genomen met de E-PL1 en de 14-150mm-lens, laat zien welke scherpte met deze combinatie is te bereiken, al hadden de cijfers van ons nog wel wat scherper mogen zijn.
Iso-prestaties
Onderstaande foto's zijn genomen met een statief en met de nieuwe 14-150mm-lens. Het diafragma stond ingesteld op f/8. De ingebouwde beeldstabilisatie van de camera is uitgeschakeld. Met uitzondering van de bovenste foto zijn alle afbeeldingen honderdprocents crops en zijn ze zonder verscherping en met de maximale jpeg-kwaliteit opgeslagen. Er is scherpgesteld net onder het aluminium koelblok van het moederbord. Voor de ruisreductie is 'Standard' gekozen.
De witbalans is handmatig ingesteld en de belichting is zo gekozen dat er geen clipping optreedt.


iso 100

iso 200

iso 400

iso 800

iso 1600

iso 3200
Tot en met iso 400 is er geen reden tot klagen. De donkere lijntjes op het moederbord zijn goed te onderscheiden en er is geen merkbare terugval in dynamisch bereik. Ook iso 800 is nog zeer goed, maar het onderscheid tussen de donkere lijntjes is wat vager geworden, mogelijk vanwege de ruisreductie.
Vanaf iso 1600 gaat het rap bergafwaarts. Bij deze lichtgevoeligheid worden details verder vervaagd, terwijl kleurruis zichtbaar zijn intrede doet. Bij iso 3200, de hoogste lichtgevoeligheid, ligt het dynamisch bereik aan gruzelementen en zijn details zover vervaagd dat deze stand niet serieus bruikbaar is.
Ruisreductie
De E-PL1 heeft een viertal ruisreductiestanden: Off, Low, Standard en High. Onderstaande honderdprocents crops op iso 800 geven aan hoeveel effect de ruisreductieniveaus op zowel de ruis als de detaillering hebben.

De verschillen tussen de vier niveaus zijn goed zichtbaar. Als de ruisreductie uitstaat, is de tekst op de zwarte chip nog te zien, terwijl de details bij de hoogste stand geheel zijn uitgesmeerd. Ook zijn in het laatste geval de kleuren wat fletser.
Bij iso 1600 zijn de verschillen uiteraard nog duidelijker:

De ruisreductiestanden Off en Low leveren weliswaar meer ruis op dan Standard en High, maar bij deze laatste twee standen is het gebrek aan detail duidelijk zichtbaar, evenals het wat 'plastic' uiterlijk en wat gele vlekken in het oranje van het geheugenslot. Toch kan iso 1600 nog redelijk gebruikt worden als wat kleiner wordt afgedrukt of als wordt gecropt. Iso 3200 is met geen van de ruisreductieniveaus aan te raden.
Snelheid
Voor het scherpstellen maakt de E-PL1 gebruik van contrastdetectie. Deze methode is minder snel dan het fasedetectiesysteem van spiegelreflexcamera's, maar werkt wel nauwkeurig. In combinatie met de supersone af-motor in de 14-150mm-lens is de E-PL1 relatief vlot te noemen; het scherpstellen gaat slechts een fractie trager dan bij de Lumix GF1. Nog steeds schokt het beeld in de C-AF-stand als het af-systeem bij een verandering in een scène het hoogste contrast probeert te vinden, maar het is niet meer zo erg als voor de 1.1-firmware-update. Al met al is de E-PL1 iets sneller dan de E-P1.
Helaas kan de camera na het nemen van een foto een paar seconden niet gebruikt worden, omdat de foto's weggeschreven moeten worden. Als zowel een jpeg- als een raw-beeld wordt opgeslagen, duurt het wel zes seconden voor de E-PL1 weer reageert - maar ook als een foto alleen als jpeg-bestand wordt weggeschreven, is de camera ongeveer vier seconden bezig. Dat is te lang.
Jpeg's kunnen met ongeveer de opgegeven snelheid van 3 foto's per seconde worden genomen, waarbij er geen limiet aan het aantal te nemen foto's lijkt te zijn. In de raw+jpeg-modus is de buffer na elf foto's vol, waarna gewacht moet worden op het wegschrijven van de beelden naar de sd-kaart.
Fotogalerij
Concurrentie en conclusie
Concurrentie
De ilc-markt is dit jaar flink gegroeid en de E-PL1 heeft dan ook heel wat concurrenten. Zo heeft Samsung in het ilc-segment zonder evf de NX100. Samsung is weliswaar nog geen grootmacht in cameraland, maar dat kon een aantal jaar geleden ook gezegd worden over de tv-markt. Als Samsung eenmaal een doel voor ogen heeft, laat het zich daar niet makkelijk vanaf brengen.
Ook Panasonic moeten we niet uitvlakken. Het Japanse bedrijf heeft op de Photokina-beurs in Keulen de opvolger van de GH2 uitgebracht met een nieuwe generatie Live MOS-beeldsensor. Deze multiaspectratiobeeldsensor met in totaal 18 megapixels zal waarschijnlijk niet in de opvolger van de GF1 gestopt worden, maar waarschijnlijk zal de mogelijke GF2 een sensor krijgen gebaseerd op de gebruikte sensortechnologie in de GH2. De GF1-opvolger wordt volgens geruchten ergens in januari verwacht.
Sony heeft met zijn NEX-ilc-cameraserie in Japan een groot deel van de markt veroverd. De NEX-3 en NEX-5 zijn beduidend kleiner en lichter dan de GF1 en de E-PL1. Ook maakt Sony gebruik van een aps-c-beeldsensor en niet van de kleinere Four Thirds-sensoren. Daarnaast heeft Sony een kantelbaar vga-scherm, terwijl de E-PL1 beschikt over een vast display met een lagere resolutie.
Het is nog niet bekend wanneer Nikon en Canon ilc's zullen uitbrengen. Nikon heeft de Photokina niet aangegrepen voor zijn entree in de ilc-markt, terwijl Canon aangegeven heeft dat het voorlopig aan de vraag naar kleinere camera's wil voldoen met kleinere dlsr's. Ook doen geruchten de ronde dat Pentax een ilc-camera gaat uitbrengen.
Features | E-PL1 | Lumix GF1 | NX100 | NEX-5 |
Beeldsensor |
Four Thirds |
Four Thirds |
Samsung (aps-c) |
Exmor R (aps-c) |
Megapixels |
12,3
|
12,3 |
14,6 |
14,2 |
Sensorafmetingen |
17,3x13,0mm |
17,3x13,0mm |
23,4x15,6mm |
23,4x15,6mm |
Iso-bereik |
100-3200 |
100-3200 |
100-3200 |
200-12.800 |
Scherm (type/subpixels) |
2,7"-lcd, 230.000 |
3"-lcd, 460.000 |
3"-amoled, 614.000 |
3"-lcd, 920.000 |
Video |
mjpeg, 720/30p |
avchd lite, 720/60p
|
mp4, 720/30p |
avchd, 1080i/mp4, 1440 x 1080i |
Afmetingen (mm) |
123×87×39,8 |
119x71x36,3
|
120×71×35 |
111x59x38mm |
Gewicht (zonder lens en accu)
|
296gr |
285gr |
282gr |
287gr
|
Prijzen |
Onbekend |
Onbekend |
Onbekend |
Onbekend |
Conclusie
Olympus heeft met de E-PL1 een camera voor de onderkant van de ilc-markt ontwikkeld die niet alleen goedkoop is, maar door de aangepaste interface ook goed te bedienen is. Wel had Olympus een draaiwiel mogen handhaven.
Het ontwerp van de E-PL1 gooit geen hoge ogen. De behuizing is van voren nog wel het aanzien waard, maar uit andere hoeken valt op hoe lomp de camera eigenlijk is. Dat is ook goed aan de afmetingen in bovenstaande tabel te zien.
Helaas zit de schroefdraad voor een statief niet recht onder de lens en biedt de nieuwe Live Guide-interface niet de mogelijkheid om te zien wat er achter de schermen met de camerainstellingen gebeurt als bijvoorbeeld de achtergrond van een foto wordt vervaagd. Ook de diepere greep van de E-PL1 is leuk bedacht, maar voldoet toch net niet.
Erg geslaagd is dan weer de nieuwe 14-150mm-lens, die praktisch niet van de E-PL1 af is geweest. Het scherpstellen gaat snel, zonder dat dat op de door ons gemaakte video's te horen is.
Al met al heeft Olympus een gebruiksvriendelijke camera afgeleverd die echter wel een tandje kleiner had gekund, zeker gezien de ilc-camera's van Sony. Ook had Olympus nog wat beter naar de ergonomie van de greep moeten kijken.