Januari begint goed voor Nvidia
In 2009 liet ATI voor het eerst echt zijn tanden zien, na de overname door AMD. Bij Nvidia bleef het vooral bij veel gegrom en rookgordijnen. Het was het jaar waarin DirectX 11 werd geïntroduceerd, terwijl DirectX 10 amper wortel heeft kunnen schieten. Het was ook het jaar waarin spel na spel werd uitgesteld, maar desondanks trakteerde AMD ons op razendsnelle gpu’s die praktisch elk spel levend konden opvreten. En 2009 was ook het jaar waarin Intel zijn gooi naar de high-end videokaartmarkt nog maar eens een jaartje in de koelkast zette, door Larrabee wederom uit te stellen. Ergo: in 2009 zagen we weinig hoogtepunten, en van de ontwikkelingen die er wel waren zullen we de vruchten waarschijnlijk grotendeels pas volgend jaar kunnen plukken.
Het jaar 2009 ging niet eens heel slecht van start voor Nvidia: tijdens de jaarlijkse Consumer Electronics Show werd de GT200b-gpu geïntroduceerd. De gpu was een op 55nm gebakken GT200, met een lager energieverbruik, die ook van hogere kloksnelheden voorzien kon worden. De gpu belandde op onder andere de GTX 285, die daarmee de snelste gpu van dat moment aan boord had. De chip werd ook gebruikt voor de GTX 260 core 216, maar veel belangrijker was de GTX 295. Deze videokaart had niet een maar twee GT200b-gpu’s aan boord. De gpu’s hadden 240 cuda-cores, net zoals de gpu’s op de GTX 285. De geheugenbus was echter slechts 448bit breed, net zoals bij de gpu’s van de GTX 260. De kloksnelheden waren gelijk aan die van de GTX 260-videokaart. Per saldo was het een videokaart die de HD 4870X2 van AMD te snel af was, waardoor Nvidia de felbegeerde prestatiekroon weer in handen had. Door het 55nm-procedé kon Nvidia ook beter de concurrentie aan met AMD’s videokaarten. Al met al begon 2009 vrij goed voor Nvidia en de balans tussen beide kemphanen leek grotendeels weer hersteld.

Na de CES in januari bleef het relatief rustig, alhoewel de eerste geruchten opdoken over nieuwe videokaarten van Nvidia. Het ging om gpu’s die op 40nm zouden worden geproduceerd met de codenaam GT212, GT214, GT216 of GT218. De verwachting was dat de gpu’s dezelfde architectuur zouden hebben als de GT200b-gpu’s, met als voornaamste verschil het kleinschaliger productieproces. Nvidia introduceerde zijn eerste GT200-gpu namelijk al halverwege 2008, maar zes maanden later waren het nog steeds de G92-gpu’s die gebruikt werden voor Nvidia’s midrange- en budgetkaarten. Afgeleiden van de GT200b-gpu waren in geen velden of wegen te bekennen. Het was dan ook tijd voor Nvidia om een een nieuw rookgordijn op te trekken: het gerucht ontstond dat de 9800GT en de 9800GTX+ hernoemd zouden worden naar respectievelijk de GTS240 en GTS250. Het gerucht wordt tijdens de Cebit, begin maart, bevestigd, wanneer Nvidia de GTS250 onthult. De GTS250 is niets meer en niets minder dan een 9800GTX+, maar dan met 1GB gddr3-geheugen in plaats van 512MB gddr3-geheugen. Nvidia is het hernoemen van zijn videokaarten blijkbaar nog niet verleerd, want de 8800GT werd eerder ook al hernoemd naar de 9800GT, terwijl de 9800GTX eerst door het leven ging als de 8800GTS.

De eerste 40nm-gpu, Nvidia in de problemen?
Pas in april ziet weer een nieuwe videokaart het levenslicht: de ATI Radeon HD 4890. De videokaart heeft een nieuwe gpu aan boord, de RV790, in feite een licht aangepaste RV770, die in staat moet zijn om hogere kloksnelheden te halen. De HD 4890 is sneller dan de HD 4870 en komt zelfs in de buurt van de GTX 285. Overklokte modellen van de HD 4890, met soms kloksnelheden van maar liefst 1GHz, gaan zelfs gelijk op met de GTX 285. Nvidia laat zich echter niet kennen, en om het feestje van AMD te verstieren wordt de GTX 275 uit de hoge hoed getoverd. De videokaart valt aardig tussen de GTX 260 en de GTX 285 in en troeft de HD 4890 op de meeste fronten af. De beschikbaarheid van de GTX 275 laat echter te wensen over.

Eind april wordt het pas echt interessant, als AMD de ATI Radeon HD 4770 introduceert. De videokaart zorgt voor aardig wat opschudding, aangezien deze als eerste een gpu aan boord heeft die op 40nm is gebakken. Het nieuwe procedé zorgt voor een veel lager verbruik dan dat van bijvoorbeeld de HD 4850, terwijl de prestaties nagenoeg gelijk zijn. Het is een voorbode van wat komen gaat, want Nvidia’s GT212-GT218-gpu’s zouden nog steeds uit kunnen komen en AMD’s eigen nieuwe generatie zou ook op 40nm worden gebakken. Het mocht duidelijk zijn dat de HD 4770, met de RV740-gpu, een vingeroefening was voor AMD om het 40nm-proces onder de knie te krijgen. Dat was hard nodig ook, want tot op heden zou TSMC nog steeds problemen hebben met het 40nm-proces. De videokaart was overigens slechts mondjesmaat beschikbaar.

Dan is het alweer mei, maar voordat de eerste helft van 2009 er opzit, gaat het gerucht al dat Nvidia’s GT300-videokaarten niet meer in 2009, maar pas in 2010 op de markt komen. Het gerucht is afkomstig van The Inquirer, dat bekend staat als fervent Nvidia-hater. Het artikel lijkt echter redelijk beargumenteerd en vandaag de dag kunnen we concluderen dat het gerucht van destijds bewaarheid is geworden.
Omtrent AMD’s nieuwe generatie doen positievere geruchten de ronde: tijdens een interview met AMD zei Sasa Marinkovic, senior marketing manager EMEA bij AMD, in niet mis te verstane woorden dat er tijdens de kerst uit nieuwe videokaarten gekozen kon worden. Daarmee duidde de pr-man uiteraard op de RV870, een naam die incorrect bleek. De codenaam voor de huidige generatie, zo bleek later, luidde Evergreen. Tijdens de Computex, begin juni, liet AMD zelfs een werkende DirectX 11-gpu zien.
Voor de rest bleef het in de maanden juni en juli echter vrij stil. Nvidia introduceerde een aantal mobiele gpu’s die op 40nm worden geproduceerd en DirectX 10.1 ondersteunen; ondersteuning die bij Nvidia’s desktopkaarten tot op de dag van vandaag ontbreekt. Tevens werd een teken van leven vernomen van de GT216 en de GT218, die gebruikt zouden worden voor respectievelijk de GT210 en de GT220. De videokaarten stelden echter teleur ten opzichte van ATI’s videokaarten en vinden dan ook voornamelijk hun weg naar OEM-desktops. De high-end varianten, de GT 212, en de GT214, lijken een stille dood te zijn gestorven en de geruchten gaan dat Nvidia dat project in de ijskast heeft gezet en zich volledig richt op de GT300-architectuur.
ATI pakt uit, Nvidia blaft terug
In augustus vernemen we opnieuw positieve berichten over AMD’s Evergreen-gpu. De gpu wordt tijdens Quakecon gedemonstreerd, maar het blijft nog steeds gissen naar welke specificatie dan ook. Het duurt dan echter niet lang voordat er een uitnodiging van AMD op de mat valt: of we zin hebben om naar de perspresentatie van Evergreen in Londen te komen. Het evenement vindt plaats op 8 september, waar meteen de reviewsamples uitgedeeld worden. Het embargo verstrijkt pas op 23 september, maar de eerste resultaten en foto’s zijn dan al uitgelekt, tot groot ongenoegen van AMD, aangezien een van de grootste lekken zich op het Gathering of Tweakers-forum bevindt.

AMD legt de lat vrij hoog met de HD 5870 en de HD 5850, die gehakt maken van de GTX 285. De HD 5870 komt zelfs in de buurt van de GTX 295. De prijs van de HD 5870 is redelijk te noemen, en stukken lager dan die van de GTX 295, terwijl de laatste bovendien meer energie verbruikt en uiteraard geen DirectX 11 ondersteunt. Wat betreft energieverbruik wist AMD ook een flinke inhaalslag te maken, door het idle-verbruik terug te brengen naar minder dan 30W. Jammer genoeg laat de beschikbaarheid van de HD 5870 en de HD 5850 te wensen over. De productie van de 40nm-gpu's bij TSMC loopt blijkbaar niet zo voorspoedig als gewenst.

Nvidia start een heus pr-offensief, door onder andere op 1 oktober Fermi te introduceren. Fermi is de codenaam van de nieuwe architectuur, en niet GT300. Het pr-offensief mag helaas niet baten, want het ene na het andere gerucht duikt op dat Fermi pas in 2010 het levenslicht zal zien; een gerucht dat nu ook door Nvidia wordt bevestigd. Vreemd genoeg praat Nvidia vooral over de gpgpu-kant van zijn nieuwe architectuur, en blijven de game-prestaties volledig buiten beschouwing. Fermi zal voor het eerst opduiken in Nvidia’s Tesla-systemen en waarschijnlijk moet er tot begin 2010 gewacht worden op gameprestaties van de GT300-kaarten.
Helaas!
De video die je probeert te bekijken is niet langer beschikbaar op Tweakers.net.
AMD lijkt tevreden met zijn resultaten, maar het noodlijdende bedrijf neemt er geen genoegen mee. Zo verschijnen de HD 5770 en de HD 5750 begin oktober: mainstream-varianten van de Evergreen-gpu, die redelijke prestaties bieden voor een schappelijke prijs. Maar AMD zit nog niet bepaald op rozen, want de plank lijkt enigszins misgeslagen te zijn: de HD 4870 en HD 4890 zijn voor eenzelfde prijs verkrijgbaar en vaak sneller. Het is voor de consument dan ook lastig kiezen: DirectX 11 en minder verbruik, of simpelweg hogere prestaties.
Halverwege november, een maand later dan AMD aanvankelijk had gehoopt, arriveert het klapstuk, de HD 5970. Twee van AMD’s snelste gpu’s in tandem op één pcb zorgen voor ongekende prestaties en de prestatiekroon wordt met beide handen teruggegrist van Nvidia. Nvidia probeert nog wat aandacht op de te eisen met de GT 240, waarvan de gpu op 40nm wordt gebakken. Meer dan een halfhartige poging is het echter niet, want de videokaart kan amper de strijd aan met kaarten van ATI die al meer dan een half jaar op de markt zijn.

Larrabee, to be or not be
In december is het relatief rustig, maar er komen wel enkele interessante verhalen bovendrijven. AMD en Nvidia kunnen namelijk even opgelucht ademhalen, nadat Intel bekend heeft gemaakt dat het bedrijf de eerste iteratie van zijn Larrabee-gpu’s heeft moeten schrappen. Het is al de zoveelste keer dat de chipgigant Larrabee uitstelt, waardoor Larrabee steeds vaker in één adem met de term vaporware wordt genoemd. Intel belooft echter dat er aan een tweede generatie Larrabee-gpu’s wordt gewerkt, terwijl de eerste generatie aan ontwikkelaars beschikbaar wordt gesteld.

Nog meer goed nieuws voor AMD dus, waarna er prompt verkoopcijfers onthuld worden van de DX11-gpu's: voor het einde van 2009 zouden er meer dan één miljoen DX11-gpu's verkocht worden. Eén miljoen is echter weinig indrukwekkend vergeleken met de minstens 20 miljoen videokaarten die in elk kwartaal van 2009 over de toonbank gingen.
December mag dan rustig lijken, het is slechts stilte voor de storm. Begin 2010 staat het begin van een ware revolutie op het programma: Intel gaat zijn cpu’s voorzien van gpu’s. Verder zou AMD tijdens de CES de allergoedkoopste Evergreen-varianten onthullen, terwijl iedereen met smart uitkijkt naar Nvidia’s presentatie, waar mogelijk de eerste tot de verbeelding sprekende prestaties van Fermi getoond worden.

Het jaar 2010 zou daarom weleens stukken interessanter kunnen worden dan elk jaar daarvoor. Zo moet blijken of Nvidia de goede weg in is geslagen met de Fermi-architectuur, die vooral veel vooruitgang op gpgpu-gebied lijkt te bieden. Het blijft nog maar de vraag wanneer en dan vooral in welke hoeveelheid Nvidia Geforce-kaarten uitbrengt die gestoeld zijn op de Fermi-architectuur. De prijs/prestatie-verhouding zal ongetwijfeld redelijk zijn, anders zullen alleen de allertrouwste Nvidia-aanhangers nog Geforce-kaarten kopen. Sterker nog, als Nvidia niet oppast, komt AMD nog in het tweede kwartaal van 2010 al met een refresh van Evergreen of introduceert AMD zelfs een geheel nieuwe architectuur in het derde kwartaal, met gpu's die op 32nm worden gebakken. En wie weet maakt Intel het sprookje wel af, met een mogelijke introductie van Larrabee eind 2010.