Buitenkant
Samengevat
De TUF A14 is een compacte, stevige, 14"-gamelaptop, voorzien van een RTX 4060 en die combinatie is zeldzaam. De prestaties zijn, voor zo'n compacte laptop, goed. De laptop is mooi afgewerkt en voorzien van veel aansluitingen en zelfs een kaartlezer. Het werkgeheugen is helaas niet uitbreidbaar, dus je zit vast aan 16GB. Verder is de qlc-ssd langzaam voor een gamelaptop. Het scherm heeft een fijne resolutie van 2560x1600 pixels en een hoge refreshrate van 165Hz met nette responstijden. De accuduur is behoorlijk goed gezien de hardware en daardoor kun je deze gamelaptop ook meenemen naar een vergadering of om mee te werken op een externe locatie.
Samengevat
De ASUS TUF Gaming A16 is een gamelaptop met een deels metalen behuizing, die netjes afgewerkt is. Hij is compleet met een 1080p-webcam met gezichtsherkenning en goed scherm met hoge resolutie en prima responstijden. Dit model heeft een Zen 5-processor en RTX 4070-videokaart, maar helaas vallen de prestaties in games wat tegen. Er zijn gamelaptops met dezelfde videokaart die sneller zijn. Het werkgeheugen is helaas niet verwisselbaar, maar de opslag is wel eenvoudig uit te breiden dankzij de aanwezigheid van een tweede M.2-slot. Je zou ook de primaire ssd kunnen vervangen, want dat is een vrij traag exemplaar met qlc-geheugen.
TUF is het gamingmerk van ASUS dat onder ROG in de rangorde staat. Ze zijn goedkoper en in het verleden zijn we ook wel TUF-laptops tegengekomen die gewoon niet zo goed waren. De behuizing voelde goedkoop aan en de prestaties van de hardware vielen tegen. Die tijden lijken voorbij te zijn met ASUS' laatste generatie TUF-laptops. We testten de 14"-A14 en de 16"-A16, beide voorzien van een Zen 5-processor.
ASUS TUF A14
De A14 is een interessante gamelaptop vanwege zijn compacte afmetingen. Zoals de naam al doet vermoeden, heeft de A14 een 14"-scherm, maar toch een RTX 4060-videokaart aan boord. Bovendien heeft hij niet het klassieke uiterlijk van een gamelaptop. Er zitten geen rgb-leds op, er staan geen grote logo's op en de openingen voor de ventilatie zijn bescheiden. Het is geen superdun apparaat, maar bij een zakelijke meeting kan hij gewoon op tafel blijven staan.
Hoewel hij deel uitmaakt van de goedkopere TUF-serie, voelt de A14 niet goedkoop aan. De achterkant van het scherm en de onderkant van de laptop zijn van metaal gemaakt. De C-cover, dat is het gedeelte rondom toetsenbord en touchpad, is van plastic. Dat is opvallend, want meestal maken fabrikanten juist de onderkant van goedkoper plastic en de C-cover van metaal voor een meer 'premium' gevoel. Toch voelt het plastic op de A14 niet goedkoop aan. Het is niet helemaal glad en heeft iets van een structuurtje. Onderaan in het midden zit de touchpad, die de volledige verticale ruimte tussen toetsenbord en rand beslaat. Daarboven zit het toetsenbord, dat opvallend veel travel heeft en daardoor prettig tikt. Uiteraard is het toetsenbord voorzien van achtergrondverlichting, maar dat is bij de A14 alleen wit, dus je kunt het niet in alle kleuren van de regenboog laten knipperen.
Bovenin het scherm zit een camera met een resolutie van 1920x1080 pixels die gezichtsherkenning ondersteunt, iets dat je op gamelaptops niet vaak tegenkomt. De speakers zitten aan de onderkant van de behuizing en weten niet veel volume te produceren.
De A14 is voorzien van veel aansluitingen voor een compacte laptop. Links zit een USB4-aansluiting, terwijl rechts nog een 'gewone' USB-C-aansluiting zit met een maximale overdrachtssnelheid van 10Gbit/s. Beide aansluitingen kun je gebruiken om een extern beeldscherm op aan te sluiten, maar daarvoor kun je ook de HDMI 2.1-aansluiting gebruiken. Verder zijn er twee USB-A-poorten op 10Gbit/s en een microSD-kaartlezer aanwezig. De aansluiting van de voedingsadapter maakt gebruik van een omkeerbare connector die ASUS zelf ontwikkeld lijkt te hebben. Dat is jammer, want ASUS had net zo goed USB-C kunnen gebruiken, want die standaard gaat tegenwoordig tot 240W.
ASUS TUF A16
De TUF A16 is in alle dimensies een slag groter dan de A14. Hij heeft niet alleen een groter scherm, maar is ook wat dikker. Hij heeft dezelfde Zen 5-processor als zijn 14"-broertje, maar is in de door ons geteste uitvoering voorzien van een RTX 4070-videokaart. Hij heeft een 'kin' die wat meer uitsteekt achter het scherm en daar zitten meer aanwezige uitstroomopeningen voor koellucht in. Hoewel je op deze behuizing, net als bij de A14, geen grote knipperende rgb-verlichte logo's tegenkomt, is dit wel een lompere laptop die je minder snel op de zakelijke vergadertafel neerzet.
De gelijkenissen met de A14 zijn duidelijk zichtbaar. De achterkant van het scherm is van dezelfde kleur metaal gemaakt en er zit een vrij subtiel TUF-logo op gestempeld. Dat is het enige metalen deel van de behuizing, want de bodemplaat is van plastic en niet van metaal zoals bij de A14. Net als bij de A14 is de laptop voorzien van een touchpad dat bijna tot de rand van de behuizing loopt en een toetsenbord met redelijk veel travel, hoewel dat voor dikkere laptops zoals deze niet uitzonderlijk is. De toetsenbordverlichting van de A16 heeft wel rgb-verlichting en de wasd-toetsen zien er iets anders uit dan de overige toetsen. Hierdoor kun je zien dat je te maken hebt met een gamelaptop.
Net als bij de A14 zit er boven in het scherm van de A16 een 1080p-camera met de mogelijkheid om in te loggen met gezichtsherkenning. De speakers zitten ook hier aan de onderkant en geven een mager geluid, met een vrij laag maximaal volume. Zit je vaak in een lawaaiige omgeving, vergeet dan niet om een headset mee te nemen bij deze laptop.
Links van het A16-toetsenbord zit een stickertje dat wijst naar de USB4-poort op de laptop. Het is maar goed dat er een stickertje bij zit, want op de behuizing zelf is niet te vinden wat voor karakter die poort heeft. Naast de USB4-aansluiting, die tot 40Gbit/s gaat, zit een tweede USB-C-poort die een maximale overdrachtssnelheid van 10Gbit/s heeft. Verder zijn er in totaal twee USB-A-poorten van maximaal 10Gbit/s en een HDMI 2.1-poort met een maximale bandbreedte van 48Gbit/s. Achter de ethernetaansluiting zit een gigabitethernetcontroller van Realtek. Een kaartlezer, zoals wel op de A14 zit, mist op de A16.
Specificaties en cpu-benchmarks
ASUS verkoopt de TUF A14 en A16 in verschillende uitvoeringen en daarmee krijgen we meteen antwoord op de vraag waarom de eerste indruk van deze twee TUF-laptops zo goed is. De TUF's in deze vergelijking zijn de FA401WV en de FA618WI. Beide laptops zijn onlangs beschikbaar gekomen. De goedkoopste A14 kost op het moment van schrijven 1600 euro, terwijl de goedkoopste A16 2000 euro kost. Dat is best prijzig voor een instapgamelaptop. We hebben contact opgenomen met ASUS en de fabrikant wist aan ons te bevestigen dat de 'oude' TUF-laptops, die je al voor minder dan duizend euro kunt krijgen, tot in 2025 beschikbaar blijven. Je hebt dus de goedkopere FA507 (15", AMD), FA607 (16", AMD) of FA707 (17", AMD) en FX507 (15", Intel), FX607 (16", Intel) en FX707 (17", Intel). Dan is er ook nog de FA617, die voorzien is van een AMD-videokaart, want de rest heeft allemaal Nvidia. Snap je het nog? Waar het in ieder geval op neerkomt, is dat deze twee nieuwe TUF's voorlopig wat prijs betreft bovenaan de TUF-line-up staan. Een TUF-gamelaptop van duizend euro zul je kunnen blijven kopen, maar die is niet van dezelfde generatie als de twee laptops in deze review. ASUS heeft dus binnen het TUF-segment nog meer segmentatie toegepast.
|
ASUS TUF A14 |
ASUS TUF A16 |
Processor |
AMD Ryzen AI 9 HX 370 |
AMD Ryzen AI 9 HX 370 |
Cores/threads |
12/24 |
12/24 |
Gpu |
AMD Radeon 890M Nvidia RTX 4060 100W |
AMD Radeon 890M Nvidia RTX 4070 140W |
Werkgeheugen |
16GB Lpddr5x-7500 |
32GB Lpddr5x-7500 |
Ssd |
WD SN5000S 1TB |
Micron 2400 1TB |
Wifi |
Mediatek Wi-Fi 6E MT7922 160MHz |
Realtek RTL8852CE WiFi 6E |
Ethernet |
- |
Realtek RTL8168 1Gbit/s |
Scherm |
2560x1600 pixels, mat, 165Hz, ips |
2560x1600 pixels, mat, 165Hz, ips |
Schermpaneel |
BOE NE140QDM-NX7 |
BOE NE160QDM-NYJ |
Accu |
73Wh |
90Wh |
Besturingssysteem |
Windows 11 |
Windows 11 |
De specificaties van de twee nieuwe laptops zijn enigszins vergelijkbaar. Ze hebben dezelfde Zen 5-processor en zijn beide voorzien van niet-vervangbaar Lpddr5-geheugen. Dat is jammer, want van gamelaptops zijn we verwisselbaar geheugen gewend. De laptops zijn voorzien van Wi-Fi 6E-netwerkkaarten van Realtek en Mediatek, en ze hebben beeldschermen die afkomstig zijn van BOE.
In beide gevallen is de opslag eenvoudig uit te breiden, want beide laptops zijn voorzien van een vrij M.2-slot.
Benchmarks
De laptops zijn voorzien van Zen 5-processors, de Ryzen AI 9 HX 370, met twaalf cores. Die cpu hebben we vaker gezien en het is een mooie, efficiënte chip die zeker in een compacte gamelaptop als de A14 mooi tot zijn recht komt.
- Cinebench 24 Multi
- Cinebench 24 Single
De HX 370 is echter niet het snelste dat je in een gamelaptop kunt stoppen; dat zijn de Intel-processors van de veertiende generatie op dit moment nog. Het verschil tussen een Core i9-14900HX en een Ryzen 9 HX 370 is gigantisch. De eerstgenoemde is sneller, maar verbruikt daarvoor maximaal 157W. Zen 5 is volgens de specificaties van AMD gemaakt voor een maximaal verbruik van 54W. In de TUF A16 kan de processor tot 80W verbruiken, maar zoals we in een eerdere review al gezien hebben, levert dat hogere verbruik niet altijd meer snelheid op. Voor de A14 is het maximum 60W en gezien de benchmarkresultaten is dat een prima limiet voor deze processor. De 20W extra die de A16 verstookt, heeft maar in sommige scenario's nut.
- Geekbench 6.2 - Multi
- Geekbench 6.2 - Multi Integer
- Geekbench 6.2 - Multi Floating Point
- Geekbench 6.2 - Single
- Geekbench 6.2 - Single Integer
- Geekbench 6.2 - Single Floating Point
Met een enkele core zijn de A14 en A16 vrijwel even snel, in multicoretoepassingen, als je alle twaalf de cores aan het werk weet te zetten, is de A16 vlotter.
- PCMark 10 Extended
- PCMark 10 Essentials
- PCMark 10 Digital Content Creation
- PCMark 10 Gaming
- PCMark 10 Productivity
PCMark simuleert meer dagelijks gebruik van de laptops en daarin zie je dat het verschil tussen twee laptops nauwelijks uitmaakt en dat de A14 zelfs iets sneller is.
- PCMark 10 - Storage - Totaalscore
- PCMark 10 - Storage - Totaalscore - Bandbreedte
Tot slot draaien we PCMark Storage en de resultaten zijn voorspelbaar, maar teleurstellend. ASUS heeft gekozen voor goedkope qlc-ssd's en die zijn vrij langzaam. Voor huis-tuin-en-keukengebruik zal je daar niet zo veel van merken, maar dit zijn gamelaptops en daarbij mag je meer verwachten.
Gamebenchmarks
De TUF's hebben Zen 5-processors, die aardig vlot zijn, maar wat snelheid betreft niet op kunnen tegen de (veel minder efficiënte) Intel HX-processors. De videokaart in de TUF A14 is bovendien beperkt tot een maximaal opgenomen vermogen van 100W, waarvan 25W dynamic boost. Dat betekent dat het verbruik mag stijgen zolang de temperatuur niet te hoog oploopt. De RTX 4070-kaart in de A16 mag werken op Nvidia's maximaal toegestane tgp van 140W.
- 3DMark Time Spy
- 3DMark Time Spy - Graphics
- 3DMark Time Spy - CPU
3DMark is in verschillende subtests opgedeeld. Op grafisch vlak presteert de 4060-videokaart in de A14 ongeveer zoals je zou verwachten. Van de grafische kracht van de 4070-videokaart in de A16 mag je meer verwachten, zeker omdat hij in dit geval een tgp van 140W heeft.
- F1 2020 (DX12) - 1920x1080 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 1920x1080 - Ultra
- F1 2020 (DX12) - 2560x1440 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 2560x1440 - Ultra
- F1 2020 (DX12) - 3840x2160 - Medium
- F1 2020 (DX12) - 3840x2160 - Ultra
F1 is een game die zeker op lagere resoluties sterk door de processor beperkt wordt. Daarom liggen de framerates bij lage instellingen dicht bij elkaar. Op 4k-resolutie en Ultra-instellingen zou je van de A16 echter wel een framerate rondom de 100fps verwachten, maar dat wordt niet gehaald.
- Metro Exodus - 1920x1080 - Medium
- Metro Exodus - 1920x1080 - Ultra
- Metro Exodus - 2560x1440 - Medium
- Metro Exodus - 2560x1440 - Ultra
- Metro Exodus - 3840x2160 - Medium
- Metro Exodus - 3840x2160 - Ultra
Metro Exodus draait goed op de TUF A14 op zijn native resolutie als je de instellingen op Medium laat staan. Ook in deze game zie je weer dat de A16 sneller is dankzij zijn vlottere videokaart, maar van een 4070-laptop met 140W tgp verwachten we meer.
- Cyberpunk 2077 - 1920x1080 - Medium
- Cyberpunk 2077 - 1920x1080 - Ultra
- Cyberpunk 2077 - 2560x1440 - Medium
- Cyberpunk 2077 - 2560x1440 - Ultra
- Cyberpunk 2077 - 3840x2160 - Medium
- Cyberpunk 2077 - 3840x2160 - Ultra
Cyberpunk is, met DLSS uitgeschakeld, grafisch uitdagender dan Metro Exodus. Bij beide laptops is de 4k-resolutie dan ook te hoog gegrepen, maar het interne scherm heeft in beide gevallen een resolutie van 2560x1600 pixels en daarmee is de game nog wel speelbaar.
- Total War: Pharaoh - 1920x1080 - Medium
- Total War: Pharaoh - 1920x1080 - Ultra
- Total War: Pharaoh - 2560x1440 - Medium
- Total War: Pharaoh - 2560x1440 - Ultra
- Total War: Pharaoh - 3840x2160 - Medium
- Total War: Pharaoh - 3840x2160 - Ultra
Total War: Pharaoh is een strategiegame die meer op de processor dan op de videokaart leunt. Daarom liggen de framerates hier dichter bij elkaar.
Over het algemeen zijn we prima te spreken over de gameprestaties van de 4060-videokaart in de A14. Hoewel het een dunne laptop is met een enigszins beperkt tgp voor de videokaart, presteert hij niet slecht. Bij de TUF A16 is het een ander verhaal. Die laptop wordt niet beperkt door een laag tgp of een klein chassis dat de koeling beperkt. De prestaties zijn dan ook enigszins teleurstellend. Gaat het je puur om de prestaties van de laptop in games, dan zijn er slimmere keuzes.
Scherm
Een gamelaptop is meer dan alleen framerates. Je wilt je gamelaptop misschien ook wel voor andere taken gebruiken waarbij een goede kleurweergave van belang is. Zelfs als je alleen spelletjes speelt waarbij een goede kleurweergave minder belangrijk is, wil je wel dat de responstijden laag zijn. Een goed scherm is dus geen overbodige luxe.
ASUS koopt zijn schermen in bij BOE en beide panelen hebben ondanks hun verschillende formaten dezelfde eigenschappen. De resolutie bij de geteste modellen is 2560x1600 pixels en de refreshrate is 165Hz. Het gaat om matte schermen die volgens ASUS een helderheid van 400cd/m² moeten halen. Met behulp van een colorimeter en Portrait Displays Calman Color Calibration-software kijken we in hoeverre dat gehaald wordt.
- Helderheid wit
- Contrast
- Gemiddelde gedetailleerde-kleurafwijking
Beide laptops halen inderdaad de geadverteerde helderheid en hebben een contrast van rond de 1000:1, wat gebruikelijk is voor een ips-paneel. De kleurweergave is netjes en voor een gamelaptop hebben we daar geen klachten over.
Reactietijden
Wat we bij gamelaptops wel belangrijk vinden, zijn de responstijden van het beeldscherm. Een 165Hz-scherm moet elke 6ms een nieuw beeld klaar hebben staan. Zijn de responstijden hoger dan die 6ms, dan krijg je last van ghosting of smearing. Bij een potje Candy Crush maakt dat niet zoveel uit, maar als je een shooter speelt, kan het het verschil maken tussen leven en dood.
- Reactietijd 0-100%
- Reactietijd 100-0%
- Reactietijd 20-80%
- Reactietijd 80-20%
Het is mooi om te zien dat de laptops bij alle transities die we testen netjes onder de 6ms blijven. Wat het beeldscherm betreft, zijn dit dus prima gamelaptops.
Geluidsproductie en accuduur
Beide laptops zijn voorzien van twee ventilators. We meten de geluidsproductie van die ventilators met behulp van een Larson Davis 831C-geluidsmeter met een 378A04-microfoon die is voorzien van een voorversterker. De microfoon heeft een noisefloor van 5,5dB(A). Door onvermijdelijk omgevingsgeluid is de noisefloor van onze geluidarme ruimte ongeveer 10dB(A). Als we een veilige marge nemen, kunnen we vanaf 12dB(A) consistente metingen uitvoeren. We meten de geluidsdruk op 50cm afstand, onder een hoek van 45 graden. We testen in vier scenario's: WebXPRT simuleert webbrowsen, PCMark 10 is representatief voor wat zwaarder desktopgebruik en Blender is een zware multithreaded workload voor de cpu. We meten de geluidsdruk over de periode die iedere test duurt en drukken het resultaat uit in een gemiddelde, LAeq, in dB.
- WebXPRT 3 - LAeq
- PCMark 10 Express - LAeq
- Blender - LAeq
- F1 2020 - 1080p ultra - LAeq
In de twee lichte scenario's, WebXPRT en PCMark 10 Express, is de kleine A14 luidruchtiger dan de A16, zoals je zou verwachten. De kleinere behuizing zorgt ervoor dat er minder ruimte is voor de koeling en daardoor moeten de ventilators harder draaien. Bij de zwaardere scenario's, waaronder gamen, is de A14 relatief gezien stil te noemen. De vrij zuinige Zen 5-processor en enigszins beperkte RTX 4060-videokaart genereren relatief weinig warmte en dat zie je terug in de testresultaten.
Accutest
Op iedere laptop draaien we twee accutests: een lichte test, waarbij we een laptop automatisch een vaste set websites door laten scrollen, en een zwaardere test met PCMark. Bij gamelaptops tillen we niet zo zwaar aan een slechte accuscore, want het zijn normaal gesproken geen machines waarmee je in een vergadering of een koffiezaak gaat werken. Bij de A14 is dat een wat ander verhaal, omdat die laptop juist makkelijk mee te nemen is.
- Accutest browsen
- PCMark 10 - Accu - Tijd
- PCMark 10 - Accu - Digital
- PCMark 10 Accu Essentials
- PCMark 10 Accu Productivity
Beide gamelaptops doen het opvallend goed in de PCMark-accutest, waarin ze een accuduur van ongeveer vier uur halen. Bij licht gebruik, in de browsetest, doet de A14 het bovendien nog een stuk beter en haalt een accuduur van achtenhalf uur. Daarmee is het nog altijd geen Ultrabook die speciaal voor een lange accuduur gemaakt is, want daarmee halen we in deze test een dubbel zo lange accuduur, maar gezien de hardware valt achtenhalf uur absoluut niet tegen. De A16 doet het helemaal netjes en haalt meer dan twaalf uur in deze test.
Conclusie
ASUS' goedkoopste gamelaptops zijn de TUF's, daar begonnen we deze review mee en dat klopt ook. Je hebt ze al voor ongeveer 700 euro, al moet je het dan wel met een verouderde en langzame RTX 2050-videokaart doen. Voor 1000 euro heb je ze al met een videokaart van de huidige generatie. De TUF's die we in deze review bespreken, zijn echt een verbeterde stap sinds de eerdere generaties, van ongeveer 1000 euro. De behuizing is stevig en deels van metaal en er is niet bezuinigd op randzaken. Beide laptops hebben een 1080p-webcam en ondersteunen inloggen met behulp van gezichtsherkenning. Er zitten goede schermen met een hoge resolutie in en ze halen responstijden die passen bij de refreshrate van 165Hz.
Hoewel de nieuwe TUF's mooie laptops zijn, zijn ze ook voorzien van een nieuw prijskaartje: 1600 euro voor het 14"-model en 2000 euro voor de A16. In dat licht bezien mag je ook wel verwachten dat er een knappe webcam op de laptop zit en dat de responstijden van het scherm goed zijn. Als dan blijkt dat ASUS langzame qlc-ssd's heeft gebruikt, valt dat toch tegen voor een gamelaptop van die prijs. Ook de keuze voor vastgesoldeerd geheugen is jammer. Bij een dunne Ultrabook is dat logisch, maar in dit geval had het niet gehoeven. Een extra M.2-ssd is overigens wel makkelijk te plaatsen.
De A14 en A16 zijn de eerste gamelaptops die we testen met een Zen 5-processor. De Ryzen HX 370 is lekker efficiënt, maar het is niet de snelste processor die je op dit moment in een gamelaptop zult tegenkomen. Soms is efficiëntie echter belangrijker dan snelheid, vooral in de compacte A14. Die laptop weet te charmeren, want de combinatie van Zen 5 en een RTX 4060-videokaart zorgt ervoor dat je ondanks de compacte behuizing toch een gamelaptop van minder dan anderhalve kilogram zo in je tas schuift.
De A16 is niet zo onderscheidend als zijn kleine broer. De Zen 5-processor in de A16 is op dit moment nog niet zo ingeburgerd, maar alleen dat feit zal voor weinigen genoeg zijn om tot aanschaf van deze laptop over te gaan. Waar de compacte A14 nood heeft aan een efficiënte cpu, is dat bij de grotere A16 niet noodzakelijk. Dan blijkt dat er, gelet op de gameprestaties, andere laptops te vinden zijn die hogere prestaties uit een RTX 4070 weten te persen en ook nog eens minder kosten. Het goede scherm en de gezichtsherkenning ten spijt, blijven de prestaties in games uiteindelijk toch waar je een gamelaptop voor koopt.