Processors voor gewone mensen

Nieuwe Core i3's, Core i5's en 65W-Ryzens

Conclusie

Waar de processorstrijd eind vorig jaar vooral in het high-end segment oplaaide, hebben AMD en Intel de voorbije maanden ook nieuwe opties uitgebracht voor wie geen absoluut topmodel zoekt.

Intel geeft het middensegment E-cores

De Core i3 13100 verschilt alleen van de i3 12100 door zijn iets hogere klokfrequenties; verder is hij identiek aan zijn voorganger. De i5 13400 en i5 13500 kennen een stuk meer vernieuwing dankzij de toevoeging van respectievelijk vier en acht E-cores. Vooral in multithreaded taken zorgt dat voor een mooie boost. De i5 13400 haalt een 16 procent hogere Prestatiescore, maar is ook precies 16 procent duurder dan zijn voorganger, dus wat de prijs-prestatieverhouding betreft schiet je daar niets mee op. De i5 13500 is nog eens 11 procent sneller, maar moet 22 procent meer kosten en is dus een minder goede deal. Dat wordt nog eens versterkt doordat er geen F-versie van is en je dus ook als gamer altijd voor de versie met igpu moet gaan.

Hoewel de technische verbeteringen best interessant zijn, is het dus vooral de prijsstelling die voorlopig voorkomt dat we al te enthousiast raken over de nieuwe i5's.

• Intel Core i3 13100
• Intel Core i5 13400
• Intel Core i5 13500

Pluspunten

• Relatief hoge snelheid per core
• Goedkoop platform met DDR4-support

Minpunten

• Slechts vier cores
• Iets verouderde Alder Lake-architectuur

Getest

Intel Core i3-13100 Boxed

Prijs bij publicatie: € 159,-

Vanaf € 116,83

Vergelijk prijzen

Bekijk alle uitvoeringen (2)

Pluspunten

• Duidelijk sneller dan voorganger
• Vier extra E-cores
• Goedkoop platform met DDR4-support

Minpunten

• Iets verouderde Alder Lake-architectuur
• Duidelijk langzamer dan Ryzen 5 7600(X)

Getest

Intel Core i5-13400 Boxed

Prijs bij publicatie: € 219,-

Vanaf € 158,30

Vergelijk prijzen

Bekijk alle uitvoeringen (2)

Pluspunten

• Acht extra E-cores
• Goedkoop platform met DDR4-support
• Snellere igpu dan i5 13400

Minpunten

• Iets verouderde Alder Lake-architectuur
• Minder goede prijs-prestatieverhouding dan i5 13400
• Geen F-versie zonder igpu beschikbaar

Getest

Intel Core i5-13500 Boxed

Prijs bij publicatie: € 269,-

Vanaf € 210,99

Vergelijk prijzen

Bekijk alle uitvoeringen (2)

AMD laat je meer betalen voor efficiëntie

AMD bereikt niet per se nieuwe prijspunten met zijn toevoegingen aan de Ryzen 7000-serie, maar probeert vooral de energiebewustere consument aan te spreken. Dat lijkt ons een uitstekend idee en de testresultaten laten hetzelfde beeld zien als in ons recente artikel over het zuiniger maken van je processor; de cpu kan een heel stuk zuiniger zonder al te veel prestaties in te leveren. De nieuwe 65W-varianten zijn slechts tussen de 3 en 6 procent langzamer dan de X-modellen van vorig jaar.

Tenzij je echt het onderste uit de kan wil hebben, lijkt zo'n zuiniger model dus een no-brainer, totdat je de prijs ziet. Alleen de Ryzen 5 7600 is ongeveer even duur als de normale 7600X; voor de andere twee cpu's betaal je een meerprijs tot wel 50 euro ten opzichte van het bestaande X-model. Meer betalen voor een langzamere cpu is natuurlijk een vreemd concept, ook al zit er dit keer een boxed koeler bij.

Nu valt die gekke prijsstelling op zich wel te verklaren. De adviesprijzen van de nieuwe 65W-modellen zijn namelijk wél duidelijk lager, maar in een poging de verkopen op te krikken is AMD flink gaan stunten met de prijzen van de oorspronkelijke line-up, die daardoor soms honderden euro's goedkoper is geworden. Hoe dan ook is de realiteit nu dat de zuinigere varianten weinig aantrekkelijk zijn om daadwerkelijk te kopen. Je kunt dan beter het reguliere model kopen en zelf een powerlimiet instellen.

Daarmee is ons advies eigenlijk omgekeerd ten opzichte van de Ryzen 5000-serie. Toen kon je bijvoorbeeld met een gerust hart de goedkopere Ryzen 5 5600 kopen, omdat die toch praktisch even ver boost als de 5600X; nu kun je met de goedkopere X-versie eenvoudig een zuinigere non-X imiteren.

• AMD Ryzen 5 7600
• AMD Ryzen 7 7700
• AMD Ryzen 9 7900

Pluspunten

• Duidelijk zuiniger dan 7600X
• Slechts 5 procent langzamer dan 7600X

Minpunten

• Prijsverschil met 7600X vooralsnog klein

Getest

AMD Ryzen 5 7600 Boxed

Prijs bij publicatie: € 244,-

Vanaf € 196,99

Vergelijk prijzen

Bekijk alle uitvoeringen (3)

Pluspunten

• Duidelijk zuiniger dan 7700X
• Slechts 3 procent langzamer dan 7700X

Minpunten

• Vooralsnog duurder dan 7700X

Getest

AMD Ryzen 7 7700 Boxed

Prijs bij publicatie: € 349,-

Vanaf € 274,99

Vergelijk prijzen

Bekijk alle uitvoeringen (3)

Pluspunten

• Duidelijk zuiniger dan 7900X
• Slechts 6 procent langzamer dan 7900X

Minpunten

• Vooralsnog duurder dan 7900X

Getest

AMD Ryzen 9 7900 Boxed

Prijs bij publicatie: € 455,-

Vanaf € 313,99

Vergelijk prijzen

Bekijk alle uitvoeringen (3)

De beste processor voor 250 euro

Welke processor zou je moeten kopen voor rond de 250 euro? De Core i5 13400, 13500, Ryzen 5 7600 en 7600X dansen allemaal om dat prijspunt heen. Gek genoeg zou de oudste van dat stel, de Ryzen 5 7600X, mijn voornaamste aanrader zijn. Er is namelijk wel wat veranderd sinds we die processor voor het eerst bespraken, in oktober vorig jaar. Hij is ruim 100 euro goedkoper geworden en ook het vereiste DDR5-geheugen is fors in prijs gedaald. Standaard is hij lekker vlot, maar met wat biosaanpassingen maak je er relatief eenvoudig een zuinigere '7600' van.

De Core i5 13500 is gemiddeld ongeveer even snel, maar delft in games het onderspit door zijn wat oudere architectuur en is daarnaast wat duurder. Daar kun je wel tegen inbrengen dat hij ook werkt met een goedkoper moederbord en goedkoper DDR4, maar dat zal ook impact op de prestaties hebben. Bovendien is dat voornamelijk een argument voor upgraders; wie een volledig nieuw systeem bouwt, start met socket 1700 én DDR4 inmiddels wel op een erg dood (upgrade)pad.

Reacties (161)

[Benga]

Degelijke test, ik ben het met één argument niet eens. De non-X ryzen CPU's kunnen netto een paar euro duurder zijn, maar in het geval van de 7700 & 7900 krijg je er wel een performante koeler bij. Je zal geen records breken maar je CPU kan weldegelijk zijn benen strekken zonder dat je een stofzuiger hoort. Bij een X-model betaal je sowieso 50 euro voor een koelblok dat deze de baas kan.

Verder zeker leuk om te lezen. Voor mij persoonlijk komt Intel er even niet in omwille van het verbruik. Enkele jaren geleden weigerde ik AMD om dezelfde reden.

The tables have turned, voor mij althans.

[Vage_Karel]

Mooie test en ik kan hier aan toevoegen ik heb uit nood 3 weken een wrath koeler gebruikt( zit bij de 7600 de 7900 heeft een grotere) met een 7900x omdat me waterkoeler lang onderweg weg was maar was goed te doen zonder extreme temperaturen de herrie was er wel van tijd tot tijd.

[freexat]

Bij een X-model betaal je sowieso 50 euro voor een koelblok dat deze de baas kan.

Op Amazon zijn koelers te vinden van Thermalright voor €40 die de 7900X aankunnen en voor ongeveer €30 de 7700X. De Wraith Prism koelt echt een stuk minder en maakt meer lawaai dan een goede aftermarket koeler.

[sympa]

Ik vind het merkwaardig dat er bij Intel wordt gezegd "je kan ook DDR4 gebruiken", terwijl de benchmarks met DDR5 zijn gedaan.
En je gaat geen systeem bouwen met een DDR4-moederbord om daarna te upgraden naar dezelfde CPU op een DDR5-bord met nieuw RAM.

[sapphire]

Het voordeel van DDR4 is dat het goedkoper is dus voor sommige mensen daarom interessanter.
Daarnaast kan het een voordeel zijn als je al een goede DDR4 kit hebt liggen om goedkoop een upgrade te kunnen doen door alleen een mobo en CPU te hoeven kopen

Dat de benchmarks gedaan zijn met DDR5 doet niet af dat de support van DDR4 interessant kan zijn voor sommige mensen.

Ikzelf ga niet meer investeren (denk ik) in een DDR4 platform maar mijn geheugensetje gaat binnenkort de 6 jaar aantikken
2x16GB 3200Mhz, koste me een bak geld toen Ryzen 1x00 uitkwam maar draait een aantal CPU’s en borden verder nog steeds perfect en nu op 3400Mhz en zit denk nog speling in

De ‘denk ik’ bestaat vooral uit een 5800X3D

[sympa]

Het kan best interessant zijn. Maar het is geen voordeel binnen de context van dit artikel. Want die processor presteert dan niet zoals in dit artikel getest.

[d3x]

In de review gaan ze er weer vanuit dat je een nieuwe cpu tech koopt (die trouwens geen mobo of tech update meer krijgt) en weerderom terugvalt op ddr4 intel bordje voor de prijs om dan te vergelijken met DDR5 AMD config... terwijl je ziet uit de review dat zelfs de oude AMD AM4 platformen eenzelfde performance leveren en veelal nog goedkoper zijn en even niet "future proof" zijn....

Trouwens voor wie nog van onder een steen komt... eenieder die nu al ddr4 heeft, heeft geen toegevoegde waarde om een upgrade te doen richting deze nieuwe i3s en i5's. Een nieuw platform kopen met deze i3's en i5's stel ik mij ook de vraag, want DDR5 zorgt er dan eigenljk wel voor dat je nog kan upgraden in de toekomst. Die 13500 is nog een beetje een optie, eigenlijk zelfs nog de 12400, de AMD kant is 5600-5700 als tegenhanger heel goede keuzes voor gewone mensen net als de 7600. Systemen met lagere CPU is eigenlijk te weinig budget om iets deftig te bouwen of het moet iets heel specifiek zijn voor mediasysteem etc.

[Reactie gewijzigd door d3x op 22 juli 2024 14:44]

[Cid Highwind]

Natuurlijk is het interessant, maar de testresultaten zijn daarmee niet meer representatief voor hetgeen getoond wordt. Het is daarom wat opmerkelijk het als groot selling point in de conclusie te zetten, zonder bij de negatieve punten een noot te maken dat je met DDR4 lagere prestaties krijgt dan hier weergegeven.

Dat gezegd hebbende, de prijs/prestatie verhoudingen zullen mogelijk wel positiever zijn, maar als je een bepaald prestatieniveau in gedachten hebt, maar eigenlijk slechts "DDR4 geld" hebt, heb je helaas dus niks aan de Intel getallen in deze benchmark.

Gelukkig zijn er nog wel andere sites die precies het vergelijk hebben gemaakt tussen DDR4 en DDR5 voor Intel. Mocht je dus DDR4 overwegen, zou ik die even raadplegen

Deze bijvoorbeeld: https://www.techspot.com/review/2563-best-value-gaming-cpu/

[Oon]

Systeem bouwen niet, maar zijn er geen huidige DDR4-moederborden die met een nieuwe bios een CPU upgrade kunnen krijgen? Of is dit echt een hele nieuwe socket?

[dominition]

Andere socket helaas..

[MichaelBelgium]

Ja en pairing 13de generatie met DDR4 geeft slechtere performance. Het heeft echt DDR5 nodig om competitief te zijn

Beste cpu voor DDR4 is nog altijd de 5800X3D

[SG]

of AM5 met 7??0X3D met instap dDR5 omdat memory met die grote caches er iets minder toe doet.

[Gamebuster]

wat zonde zo groot is prijsverschil niet met geheugen

[mr_evil08]

DDR5 heeft bij intel minder zin omdat die processors meer L3 cache hebben, AMD laat wel serieuze verschillen zien, we testen hier geen high-end spul.

[d3x]

zin of geen zin van DDR5 , uit de benchmarks is duidelijk dat de oude generatie AMD 5000 series met DDR4 een even goede optie is om te kopen tov de aangeprezen i3-i5 en het AMD platform is veelal nog goedkoper ook. Beide zijn dode platformen, de "nieuwe intel" en de oude AM4 AMD.

Trouwens alle tweakers benchmarks zijn met standaard gesupporteerd geheugen vergeleken, dus als er verbeteringen mogeljk zijn door beter geheugen te kopen dan is dat enkel een +.

[Anoniem: 25604]

Ik vind het merkwaardig dat er bij Intel wordt gezegd "je kan ook DDR4 gebruiken", terwijl de benchmarks met DDR5 zijn gedaan.
En je gaat geen systeem bouwen met een DDR4-moederbord om daarna te upgraden naar dezelfde CPU op een DDR5-bord met nieuw RAM.

En waarom niet? Ik heb twee 10de generatie Intel systemen hier thuis gehad met 32GB 4400MHz DDR4 geheugen. En vond het logisch om eerst een overstap naar een Z690 met DDR4 en een 12de generatie CPU te doen. Nu DDR-5 6000+ prijzen gedaald zijn en de 13de generatie Intel CPU's best meerwaarde hebben is een upgrade naar een B760 of Z790 met DDR-5 voor mij wel logisch geweest.

[sympa]

Het is natuurlijk helemaal goed om je oude RAM over te zetten naar een nieuw systeem.
Alleen als ik een artikel schrijf over een processor die ik test met DDR5, en zeg "handig hij kan ook met DDR4" dan is dat geen geldige uitspraak binnen die testresultaten.

Een beetje alsof ik een sportauto aan het testen ben en zeg dat die lekker hard gaat, en er dan bij schrijf: "dezelfde motor wordt ook gebruikt de in het bestelbusje van dit merk" en daarmee suggererend dat die bestelbusjes ook hard gaan.

[Katsunami]

Ik vind het jammer dat er geen 7950 non-X lijkt uit te komen. Dat is wat ik daadwerkelijk nodig zou hebben. Nu betaal ik voor een 7950X omdat ik de 16 cores wil hebben, maar om dat ding een beetje op een normale temperatuur te houden moet ik hem instellen op 105W en de Turbo Boost limiteren. Dan maak ik er dus eigenlijk zelf een non-X van.

En nee, 95 graden is niet acceptabel, zelfs als AMD het zegt. Ik wil dat gewoon niet in mijn kast hebben.

[MornixRS]

Dat kun je roepen maar ik vertrouw in deze toch eerder op wat AMD zegt dan jouw persoonlijke voorkeur. Ik heb nu bijna m1,5 jaar een 5950X en die wordt onder zware belasting (bepaalde games of zware render job in Blender) ook rond de 90 graden. Is geen enkel probleem.

[Katsunami]

De 7950X trekt 235 watt als je die zijn gang laat gaan, en dan wordt die 95 graden. Als je de power limit een stap omlaag zet naar zoals die was voor de 5950X, dan trekt diezelfde CPU maximaal 150W met een snelheidsverlies van minder dan 2%, bij een temperatuur van 65 graden in plaats van 95. Dat is een ruil die ik graag maak.

[MornixRS]

Zeker als je dat graag wil snap ik dat volkomen en het is een grote winst met maar een klein performance verlies. Daar wil ik ook helemaal niks op afdingen. Je kunt alleen niet zeggen dat 95 graden niet acceptabel is als dat binnen de limiet valt die door de fabrikant wort opgegeven en, voor zover mij bekend, ook niet heeft geleid to problemen.

[Katsunami]

Je kunt alleen niet zeggen dat 95 graden niet acceptabel is als dat binnen de limiet valt die door de fabrikant wort opgegeven

Dus je vindt het ook helemaal geen probleem als er volgend jaar een processor uitkomt waarvan AMD of Intel zegt dat het prima is dat die 210 graden wordt in je kast? Het ligt er maar aan waar je je comfortabel bij voelt. AMD kan wel zeggen dat 95 graden geen probleem is, maar als een CPU (of grafische kaart) boven de 80 graden gaan lopen dan voel ik me daar niet prettig bij.

[MornixRS]

Overdrijven is ook een kunst. Nogmaals ik heb begrip voor jou persoonlijke keuze maar niet met het algemene standpunt dat 95 graden onacceptabel is. Ik laat het er nu ook bij want dit wordt een herhaling van zetten.

[Thomg]

Ik zie het probleem niet echt? Zoals je nu aan de prijzen kunt zien is het releasen van de 7900 slechts een formaliteit aangezien het duurder is dan de 7900X. Je bent het beste af een X processor te kopen en het dan te limiteren zoals je zegt.

Maar de echte reden is natuurlijk dat de 7950 en 7900 elkaar nauwelijks gaan ontlopen, met zo'n restricted power budget kunnen die extra 4 cores nauwelijks werk verzetten.

[Katsunami]

Maar de echte reden is natuurlijk dat de 7950 en 7900 elkaar nauwelijks gaan ontlopen, met zo'n restricted power budget kunnen die extra 4 cores nauwelijks werk verzetten.

Dat zie je compleet verkeerd. Mijn hoofd-workload heeft baat bij zoveel mogelijk cores die allemaal hetzelfde zijn. De snelheid per core is niet zo belangrijk. Als ik een CPU zou kunnen krijgen met 24 or 32 cores voor een beetje een normale prijs en power-drain, dan zou ik dat doen.

Ik ben van plan de power limits op voor de 7950X in te stellen zoals die waren voor de 5950X; rond de 105W. Dan is heeft de 7950X dezelfde temperaturen, maar nog steeds meer snelheid per core.

[Thomg]

Ik denk dat je me niet begrijpt.

Ik zeg dat AMD de 7950 niet lanceert omdat het performance verschil tussen de 7900 en 7950 erg laag is. Voor 33% meer cores zal het praktische verschil maximaal 20% zijn omdat de 7950X flink gestrikt word door de TDP bottleneck. Ik heb het hier dan ook over een all-core workload.

[Matti7950]

Weet wel dat 7950 hetzelfde zou kosten als 7950x (dat is voor alle andere modellen ook al zo). Geloof me, 7950x voor 600€ is zéér weinig, als je het verbruik omlaag wilt, toch even in bios duiken en voor 65 of 105 watt ecomode kiezen.

En gelijk heb je met 95 graden dat dat teveel is. Voor mij bewijst 7900x3D /7950X3d dat laag verbruik, redelijke teperatuur (40-85°), en nauwelijks aan snelheid inboeten perfect mogelijk is.

Soms kriebelt de 7950x gewoon door de extraam lage prijs, hij kost zelfs minder dan de 7900x3d (80€).

[betwetor]

Blijft interessant dat de efficiëntste Intel degene zijn met relatief de minste Efficiency cores.
Ik zou graag de cijfers zien van een i9 zonder die E cores.

[Matti7950]

Van wat ik zie, zijn E-core veel te hoog geklokt. Bv voor die cinebench 40000+ score van 13900k gaat verbruik gigantisch omhoog, (meer dan de P-cores gewoon door te trekken naar 24 in aantal). Kortom kan niet anders dan dat de E-cores ver boven hun efficient niveau werken. Nog een reden voor mij om pessimistisch te zijn over E-cores. En ze werken niet eens in games, in games blijf je met magere 8 cores achter.

Ik blijf rustig bij AMD, als de 7900X3D naar 500€ zakt heb ik alles wat ik wil in een cpu. Maar ik stel de aankoop uit tot het plaatje klopt qua prijs en ondersteuning.

Plus AM5 gaat sowiso langer mee.

[Royeboi]

13100 zonder igpu nemen, waarom? Is dat niet gewoon een rare user case? Wat wil je doen met een 13100 en dedicated gpu tov een igpu dan?

[Grrrrrene]

Ik snap je vraag niet helemaal denk ik. Als je een losse videokaar gebruikt, dan heb je die igpu toch niet meer nodig? Ik heb zelf een i3-12100F gekocht, dus zonder igpu. Ik heb er een RTX2060 Super bij gedaan (2e hands gekocht) voor een goedkope game PC die de meeste games van nu nog prima speelt. De igpu van een 12100 had dat vast niet getrokken.

[Reactie gewijzigd door Grrrrrene op 22 juli 2024 14:44]

[Royeboi]

Ik zie dat de 13100 sterker is dan ik had gedacht . Dat kan nog best een leuke budget game ervaring zijn ja!

[Azbest]

Prima stukje. Ik zou zelf nog wensen dat de platformkosten opgenomen worden in processor reviews. Hoeft niet uitgebreid, maar om een idee te krijgen wat je totaal gaat betalen en wat je dan als systeem hebt.

Het goedkoopste (full height) ATX bord voor AM5 is momenteel 199 euro: uitvoering: ASUS PRIME B650-PLUS

Het goedkoopste 1700 bordje daarentegen 125 euro: uitvoering: Gigabyte B660 DS3H DDR4

Dat heeft nogal invloed op de keuze.

[Reactie gewijzigd door Azbest op 22 juli 2024 14:44]

[SRI]

'Gewone mensen' (zoals tweakers het zo leuk verwoord) zullen wellicht ook al prima content zijn met een mATX bordje. Scheelt je weer een paar tientjes.

[Azbest]

Ik adviseer eigenlijk altijd full height. Het beetje voordeel in prijsverschil kom je snel op terug. Minder M2 sloten, minder geheugensloten en de VRM's zijn vaak uitgekleed tot het minimum. Ofwel je hebt amper mogelijkheden om later nog eens een upgrade te doen. Zelfs voor de gewone gebruiker is dat iets om even bij stil te staan.

[kever678]

Opvallend dat je ATX vs mATX de moeite waard vind wegens upgrade mogelijkheden maar vervolgens wel DDR4 pakt ipv DDR5 wat een daadwerkelijke upgrade niet gaat helpen.

[Azbest]

Ik maakte zelf vrij lang de fout bij het bouwen om te denken "dit is wel genoeg MB's of GB's" en "dit systeem gaat toch maar 4 jaar mee." Maar zodra het een werkcomputer wordt is hij belangrijk en moet hij steeds langer mee gaan. Dat waren niet alleen mijn eigen systemen, maar ook die van klanten. Het is dan echt heel fijn als je dan nog ruimte hebt om dat beetje RAM of schijfruimte te kunnen installeren.

[kever678]

Ben het op dat gebied met je eens maar zou daarom nu ook geen DDR4 systeem meer aanschaffen.

[SRI]

Ik ken weinig ‘gewone’ gebruikers die een processor upgraden of 2 m2 sloten gebruiken.

[Anoniem: 25604]

En ik ken tegenwoordig weinig gewone gebruikers die niet minimaal twee M2 sloten nodig hebben. Wat betreft prijs en performance is de keus voor M2 t.o.v. een SSD met SATA-kabel zo gemaakt. De keus voor een gewone HD als extra opslagdisk snap ik hier en daar nog wel. Hoewel ik die lompe ratelaars echt niet meer zou aanschaffen voor in een PC.

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 25604 op 22 juli 2024 14:44]

[Thomg]

Getest is met DDR5, dus dan moet je een DDR5 bord pakken.

Met 166 euro
uitvoering: Gigabyte B760 GAMING X
is de helft van het verschil al verdwenen.

[Azbest]

True, maar of dat voor 'gewone mensen' nou echt belangrijk is? Uit deze test van Tweakers zou dat om het even zijn:
review: DDR5 of toch nog DDR4? Twee generaties werkgeheugen getest

Je moet al een specifieke usecase hebben voor DDR5 om het prijsverschil goed te praten. Ik zou als gewone gebruiker het voordeel pakken.

[Anoniem: 25604]

Precies. Maar jouw argumenten zullen nooit bij AMD-georienteerde gebruikers landen. Ondertussen hopen ze dat AM5 net zolang als AM4 zal worden ondersteund (Want AMD heeft dat beloofd) en wordt wel nu al gesteld dat AM5 niet dood is. Alle streken, misleidingen van AMD (zeg maar gerust het verbieden van fabrikanten om ondersteuning toe te voegen voor nieuwere Ryzens via BIOS/Agesa-updates, toen het relevant was, niet achteraf) bij de chipsets B350, X370, B450, X470 etc, worden met de mantel der liefde bedekt. De stellingname van AMD (en argumentatie) dat je toch echt wel een X570- of veel later een B550-mobo nodig had voor nieuwere Ryzens is achteraf losgelaten. Nadat de meeste mensen al noodgedwongen afscheid hadden genomen van hun oudere generatie AM4-mobos en relatief duurdere AM5-mobos hebben aangeschaft. Mooie praktijken van AMD. En nu is het voor een handjevol late-adaptors een argument geworden dat diezelfde AM4-mobos goed te upgraden zijn of waren. Ik noem dat "mosterd na de maaltijd".
Maar nog steeds: AMD is er voor de underdog! De prijs- en prestatiebewuste consument.

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 25604 op 22 juli 2024 14:44]

[Thomg]

Je ziet hier toch wel vrij duidelijk dat er een paar procent vermindering in performance zit. Laat dat net het verschil zijn tussen de 13400 en 5700X...

[Azbest]

Ik zou persoonlijk dat soort details ook niet weg wuiven. Wel moet je altijd terugkomen op de rekensom van de centjes. Als iemand echt niet meer als bedrag X heeft, tja wat adviseer je dan?

Mijn advies in dit geval zou zijn om lekker een Ryzen 7 5800X3D te pakken met een X570 bordje en vlot geheugen. Dan heb je een veel betere deal naar mijn idee.

[d3x]

en geef eens een reden waarom je een full height mobo koopt als je elke optie tot de marginale euro wil reduceren ? dan koop je ook bordjes die minder kosten, aka micro of mini.

Of als je het verder wil trekken wat kost een AM4 bord? want de 660 chipset is oud, een ddr4 setup is oud een intel 13th gen platform is dood. Uit de reviews is duidelijk dat een AM4 eenzelfde of zelfs betere keuze is op dat prijs niveau.

[Azbest]

Zie ook het antwoord wat ik aan Thomg gaf, maar als aanvulling: ik heb niet genoemd dat ik de laagste prijs zoek. Bezuinigen op het moederbord is echter onverstandig om bovenstaande. Een platform is pas dood als het niet meer relevant is, een goed voorbeeld hiervan was (of is) socket 775. Intel werd zo goed als concurrent van zichzelf.
Die systemen zijn wel zo allejezus lang mee gegaan, steeds maar upgrades tot en met onofficiële Xeon processoren aan toe. Ik snap wel wat je bedoeld met dood, maar dat is hetzelfde idee als wachten met upgraden van je systeem omdat de volgende technologie bijna gelanceerd wordt. Je loopt per definitie achter.

[Anoniem: 25604]

Omdat ik een mitx- of matx-bord er vreselijk vind uitzien in een ATX kast.
Omdat een mitx- of matx-bord ook vaak beperkter is kwa uitbreidingskaarten, RAM of m2-sloten.
Het verschil van €74 waar @Azbest het over heeft is beter te besteden in een GPU.

[bwerg]

Mini-ITX is eigenlijk altijd duurder bij een gelijke feauture-set. Omdat fabrikanten daarop echt moeten proppen.

Micro-ATX is voor een gemiddeld mobo dan weet groot genoeg.

[eijckron]

Ik kan haast niet geloven dat de idle stroomverbruik cijfers kloppen:

• AMD Ryzen 7 7700X: 3,64W
• AMD Ryzen 7 7700: 8,32W
• AMD Ryzen 7 7600: 8,35W

Vooral het verschil tussen 7700 en 7700X is extreem voor bijna identieke processors.

[Croga]

Inderdaad... Ook de 12900K versus de 12400 is ongeloofwaardig. Ik geloof dat Tweakers eens moet kijken naar hoe ze het idle verbruik testen. Ik denk dat er hier en daar wat achtergrond taken bij de ene test wél en bij de andere test níet iets actiefs doen....

Terwijl bij het stroomverbruik juist het idle verbruik een hele belangrijke is. Het overgrote deel van de tijd staat een CPU amper iets te doen. Maximale verbruik is leuk maar als je 95% van de tijd aan het browsen, EMailen, officen bent dan maakt dat op de energierekening echt geen verschil.

[z1rconium]

Let's face it: al deze CPU's zijn verschrikkelijk inefficient.
En browsen maakt geen verschil ? Alleen advertenties zorgen al voor meer consumptie.

[Cergorach]

Let's face it: al deze CPU's zijn verschrikkelijk inefficient.

Ik was toch benieuwd hoe erg het is. Als ik een 8-core 7700X vergelijk met een drie generatie oude 4800U, dan zie ik 3x het stroomverbruik en nog geen 2x de performance, en al helemaal niet single core. Als we de zuiniger 7700 pakken, dan is het stroomverbruik nog steeds 2x zoveel en de performance nog steeds niet 2x zo groot. Efficiëntie is dan ook gewoon bagger ivm. dat van een paar generaties geleden...

Voor iets dat zoveel uur per dag aanstaat is dat tegenwoordig eigenlijk niet meer te verantwoorden... Zelfs als ik weer een highend workstation zou bouwen en energie slurpers gebruik, dan nog zou die alleen aan gaan wanneer ik dat daadwerkelijk nodig heb, de rest van de dag lekker efficiënte machines die meer dan genoeg power hebben om 90%+ te doen van wat ik moet doen.

[Dennism]

Dat is wel een vrij kromme vergelijking natuurlijk, een low power laptop Sku vergelijken met een high power Desktop Sku.

Als je zo iets wil vergelijken, pak dan een Ryzen 1700, 2700, 3700X, 5700X en 7700
Dan heb je alle Ryzen generaties van Zen 1 tot Zen 4, in het zelfde product segment, bij een gelijk TDP en PPT waardoor je appels met apples kan vergelijken.

Dan ga je een hele andere conclusie krijgen en zal je zien dat deze cpu's wel degelijk (flink) efficiënter worden per generatie wanneer de je producten vergelijkt die gelijk gepositioneerd zijn aan elkaar in de product stack.

De enige uitzondering die ik mogelijk kan bedenken in AMD's product stack zijn de 7950X en 7900X, omdat deze een 230W PPT hebben gekregen, en dus op stock mogelijk niet efficiënter zijn dan de voorgangers (5950X en 5900X) omdat die een 142PPT hadden.

Die 4800U zal je voor een eerlijke vergelijking moeten vergelijken met de 5800U en 6800U en ik vermoed dat de 4800U dat qua efficiëntie niet gaan winnen bij gelijke tuning door de OEM. En dat ook daar de nieuwere modellen in het U segment (flink) efficienter zijn.

[pixeled]

Je vergelijkt een 4800U (U als in: 'ultra-low power') laptop CPU met een 7700 en 7700X (X als in: sneller dan het basemodel, 'extreme') desktop CPU? Ik weet niet of dat zinvol is. Dat zijn CPU's met hele andere gebruiksdoelen.

Daarbij zeggen je uitspraken daaronder niet zoveel omdat we niet weten over welke gebruikersscenario's/load je het hebt.

Voor iets dat zoveel uur per dag aanstaat is dat tegenwoordig eigenlijk niet meer te verantwoorden.

Dat ben ik volledig met je eens. Voor mij was het de hoofdreden om van mijn desktop build over te stappen naar een laptop. Mijn volledige AMD laptop (met 6800U ) gebruikt terwijl ik dit typ 7W...

[Croga]

Let's face it: al deze CPU's zijn verschrikkelijk inefficient.
En browsen maakt geen verschil ? Alleen advertenties zorgen al voor meer consumptie.

advertenties? Wat zijn dat? 😈

[mr_evil08]

De high-end processors gaan over op de tiny core,s en schakelen de performance core,s uit waardoor ze even zuinig zijn als de kleine processors, het idle gebruik kan dus best kloppen.

[Croga]

Daar heb je zeker een punt! Die 12400 heeft geen e-cores, de 12900K wel. Dat zou het verschil zeker kunnen verklaren en zou wel een grappig artefact van de architectuur zijn.

Wel raar dan dat de i3-12100 weer heel zuinig is ondanks zijn gebrek aan e-cores..... Hoe komt die dan aan een nóg lager idle verbruik dan de 12900K?

Ik blijf toch bij het punt dat er iets mis gaat bij die tests. Te veel rare, onverklaarbare, verschillen.

[d3x]

daar zit net het probleem, in een vuil OS komt al snel iets boven dat achtergrond data begint op te vragen en zie je al snel je systeem 10-20W meer verbruiken.

Ook is die meting van enkel CPU verbruik gewoon waardeloos, het zijn alle ander componenten in combo met al je settings die het totaal verbruik maken. Iedereen weet dat een pci-e3 vs 4 vs 5 gewoon al door de implementatie van chipset een pak hoger verbruik heeft en ga zo maar verder.

[mbbs1024]

En hoe zit het dan met de T versies van de 13400 en 13500 ?
Ik ben aan het uitkijken voor een thuisserver/HTPC en zou daar een core i5-13500T inzetten omdat die dacht ik een lager stroomverbruik hebben.

[eijckron]

@mbbs1024 Lees eens mee in het zuinige server topic op het forum.
Het totale verbruik van een thuisserver wordt vooral bepaald door het idle verbruik.

Bijna alle componenten hebben flinke invloed op het idle gebruik, dus processor, geheugen, voeding, moederboard (en bios instellingen) en zelfs de gebruikte koeler en fans.

Een T of niet T processor maakt daarbij eigenlijk weinig uit omdat het over het max verbruik gaat, het idle verbruik scheelt weinig tot niets. Verschillende CPU generaties maken dan weer wel veel verschil zo zijn de 9e generatie intel processoren substantieel zuiniger dan de 11e of 12e.

[mbbs1024]

Bedankt voor de tip.
Ik volg al een hele tijd PC/CPU dingen niet meer op omdat ik altijd al een bedrijfslaptop had, maar nu ik op pensioen ben, wil ik terug zelf wat in elkaar gaan knutselen, ook omdat Providers in België het onmogelijk gaan maken om nog reclameblokken door te spoelen van opgenomen TV programma's, en ik geen zin heb om een TV abonnement te betalen om me konstant aan die overvloed van reclame te ergeren.
Als ik het goed begrijp is het dus niet erg nuttig om voor een T versie te kiezen, die bovendien nog duurder in aankoop is en je er ook nog eens een aparte koeling moet bijkopen, iets dat bij de normale versies gewoon bij in de doos zit.

Ik heb in een ander Tweakers artikel gevonden dat je tegenwoordig ook in het BIOS power limits kan instellen voor de CPU, waardoor die duurdere T versie ook al overbodig maakt lijkt het me ?

Maar ik zou wel een systeem willen samenstellen dat niet te snel verouderd is en snelle USB interfaces heeft, vandaar de keuze voor de laatste generatie CPU.

[Tomas Hochstenbach]

Zoals collega's @rsnubje en @ACM al schrijven hebben we wat lopen troubleshooten met de verbruiksmetingen. In dat proces zijn de 7700X en 7900X als enige Ryzen 7000-cpu's niet recent opnieuw getest. Ik vrees dus dat het hogere, 'nieuwe' idle verbruik klopt

We gaan zorgen dat we voor de eerstvolgende review / BBG weer volledig verse verbruiksmetingen hebben

[Cid Highwind]

Top! Bedankt dat jullie hier de focus op leggen. Heb zelf dus recent een upgrade gedaan en het ook expliciet meegenomen in m'n overwegingen. Tweaken en finetunen ten spijt ben ik alsnog van zo'n 70W idle naar 95W idle gegaan voor m'n complete systeem. (Z170 6600k/R9Fury naar B550 5800x3d/RX6800, gezien de prestaties kan ik het accepteren, maar een B650E of X670E had me meer pijn gedaan)

Overigens zou ik daarbij wel dringend willen adviseren niet alleen het verbruik van de CPU mee te nemen, maar ook dat van het systeem. Bij gelijke GPU is dat immers geen factor van verschil (een voetnoot hoeveel deze op zichzelf verbruikt, zou natuurlijk wel fijn zijn zodat AMD gebruikers zoals ik geen onaangename persoonlijke tegenvallers hebben ).
Had de grafiek voor systeemverbruik bij Cinebench over het hoofd gezien, excuus. Nu is dat voor het verbruik tijdens Cinebench dus wel gedaan, maar helaas niet voor idle. Tevens is het verbruik tijdens Cinebench niet representatief voor gaming workloads. Zeker bij Intel is het geschetste beeld dan ook niet representatief.

[Reactie gewijzigd door Cid Highwind op 22 juli 2024 14:44]

[d3x]

tweaken en finetunen? drastische maatregelen neem ik aan.

Effe realiteit check met game computer hier naast mij met volgende config en externe power meter eraan:

x570 Gigabyte Master, BIOS optimised settings zonder al te veel blabla van finetuning, auto PBO
5800X
32GB ram 4 dimms
AMD 6800XT MB
2 nvme + 1 ssd
AIO 240MM
full RGB want is een puber
5 * 14CM fans NZXT
750W voeding

idle tussen 62-68w, zie je dus meestal in ryzen master 1-2 core wat mhz en de rest in sleep, met wat windows services rommel en andere ongewenste activiteiten want het is windows.... (niet idle dus) gaat ie al snel naar 80W.

maar een X3D zou dus beter moeten zijn in dile, dus ik denk dat je tweaking het gewoon erger gemaakt heeft.

[Cid Highwind]

Ik gebruik twee monitoren met verschillende resoluties / refresh rates. Een bekend AMD issue sinds Polaris is nu eenmaal dat hun kaarten in zulke scenario's het geheugen niet terugklokken. Schakel ik over naar een enkel beeldscherm op 60Hz daalt het verbruik.

[d3x]

dat zeg je er niet bij en geef je dan ook fout aan in je redenering. Je geeft aan dat dit een gevolg is van een CPU wissel wat helemaal fout is en dat zogezegd een AM5 nog erger ging zijn. Dat komt dan zuiver en alleen van de PCI-e5 en DDR5 opzet die sowieso meer energie vragen dan een PCIe3. zelfs eenr PCIe4 wat je nu gedaan hebt is een groot verschil van je Z170 die amper PCI-e3 lanes heeft, het komt daarom niet enkel van de CPU...

Dit probleem kan je trouwens gemakkelijk oplossen, andere game PC met ook een 6800XT MB heeft gewoon 2* 144Hz schermen eraan hangen en idle terug normaal.

[Cid Highwind]

Ik geloof dat je teveel focus op de details van een individueel systeem legt. Feit is dat het idle verbruik van een CPU weinig zegt omdat AMD en Intel chips anders zijn opgezet. De ene heeft meer functies op de chip zelf die de ander door het moederbord af laat handelen, afhankelijk van de gekozen architectuur.

Een laag idle cpu verbruik an sich zegt dus niet zoveel wanneer de moederbord chipset, waar je niet omheen kunt, daarvoor meer verbruikt.

Het maakt het natuurlijk wel iets lastiger wanneer je dus voor een enkele CPU meerdere chipsets te kiezen hebt. Want wat mij in m’n zoektocht opviel was namelijk dat de high end chipsets dus ook weer een hoger verbruik meebrachten omdat ze dus een extra chip te voeden hebben. Alles relevant in een aankoop overweging

[arjax]

Als je het geen probleem vindt kan je je 2e scherm op 50hz in plaats van 60hz zetten, dan is het probleem van niet terugklokken opgelost. Zit met deze fix nu op 6w idle in plaats van 35w.

[Cid Highwind]

Bedankt voor de tip, in ga het eens proberen!

[Mars Warrior]

Vreemd dat een update zo'n negatieve impact kan hebben op het idle verbruik van de CPU zelf.

Maar wat ik elke keer vreemd vind aan jullie metingen is dat een CPU volgens jullie meer verbruikt dan we in het Zuinige Server Topic voor complete systemen meten uit het stopcontact.

De 12700K bijvoorbeeld staat voor 5,15W in de lijst. Mijn zuinige server met Kontron K3843 bord en 12700K CPU, 32GB RAM, 2TB SSD en RM550X ATX voeding trekt dat nog niet eens uit het stopcontact in idle

En ik ben niet de enige die waardes van 3-4W idle haalt met dit soort systemen.

[d3x]

definitie van idle, als je lijst die je juist vermeld geen 5,15W verbruikt dan is er iets mis met je meter

De 12700K bijvoorbeeld staat voor 5,15W in de lijst. Mijn zuinige server met Kontron K3843 bord en 12700K CPU, 32GB RAM, 2TB SSD en RM550X ATX voeding trekt dat nog niet eens uit het stopcontact in idle

[ACM]

Er was iets met een driver/firmware waar ze o.a. achter kwam tijdens de X3D-reviews en die stonden steevast onderaan de lijst met 20W+ idle verbruik.

In een eerdere versie van de tekst bij het stroomverbruik in dit artikel (toen ie dus nog niet live stond ) stond daar ook nog iets over gemeld. Daarin werd gezegd dat ook de 7600X ter controle opnieuw was getest en toen ook ineens meer verbruikte, (en de 7700X was niet opnieuw getest dus stond op z'n 'oude' plek).

Daaruit leid ik af dat de nieuwe cpu's en de 7600X met een verbeterde firmware/driver nog een keer zijn getest. Maar daardoor alsnog blijkbaar wat afwijken van de 7700X's score. Je ziet die 7600X ook 'gewoon' bij de andere twee staan terwijl ie bij de eerste review ietsje minder verbruikte dan de 7700X.

Wellicht kan @Tomas Hochstenbach hier nog wat verder over toelichten.

[Reactie gewijzigd door ACM op 22 juli 2024 14:44]

[rsnubje]

Dat klopt wat je zegt. Bij een hertest van de 7600X ging hij meer verbruiken in idle, met dus nieuwe driver(voor X3D) en BIOS. Het lijkt iets meer te zijn dan alleen de nieuwe koeler, als ik het zo terug zie. We gaan hoe dan ook de hele boel opnieuw testen. Er schijnt wel weer een iets nieuwere driver te zijn voor AMD. Dit duurt alleen weer even.

[batjes]

Vergeet niet dat de X processors de beste chips van de wafer krijgen en dit het verschil in efficientie heel snel best grote verschillen kan geven.

[Matti7950]

De 7900X deed me ook al zo raar opkijken. rond 5 watt? al de andere 12+ core modellen zijn 9.06 watt.

[deSenna24]

En dat is exact waarom ik voor mijn ITX pc een 7600 non-x heb gekozen. Ondanks de hogere prijs leek AM5 mij wel interessanter gezien er bij AM4 geen upgrademogelijkheden meer zijn na Ryzen 5000 (komende van een laptop).

Mijn 7600 is perfect stabiel met -30 offset en +150MHz. Vaak draait die op 5250 MHz en in lichte applicaties en games zie ik soms 5300 aantikken. Zo wordt het verschil met de 7600x al veel kleiner én is het verbruik nog eens lager. What's not to like?

[StackMySwitchUp]

Dat dacht ik ook toen ik een 3900 kocht, alleen ik had een gefaalde 3900X want hij draait bizar heet op stock, en bizar traag met een lagere power limit
Maar non-x modellen verkochten ze toen ook alleen aan system builders, dat zal vast een reden hebben gehad.

De 7900 ziet er dan wel weer interessant uit. Ik leer het nooit

[MeltedForest]

De prijs is "not to like", je kan toch net zo goed een 7600X kopen en eco mode aanzetten danwel handmatig de power limits naar beneden zetten? Dan heb je het verbruik van een 7600 met de 7600X kloksnelheden.

[deSenna24]

Uiteraard, dat kan zeker. De prijzen liggen nu wel vrij dicht bij elkaar. Echter ken ik er ook genoeg die niet in het BIOS hoeven/willen spelen om instellingen aan te passen. Dan is het handig dat de chip zelf al kant-en-klaar zo weinig verbruikt. Ik heb de 7600 nu sinds die uit kwam, en pas recent die PBO offset toegepast. Daarvoor draaide mijn BIOS volledig stock (naast DOCP dan) en dat was allemaal prima. Ik heb liever een paar % minder prestaties dan een CPU die 80-90 graden loopt, en dan is het fijn dat dat out of the box al zo geregeld is

[jmk]

De 76003DX met extra (game)geheugen wordt mogelijk nog vetter. Misschien wordt het dan tijd voor een mooie upgrade.

Kan ik mijn CPU ook weer op lucht koelen, wordt GEK van mijn AIO waterkoeler naast me. Zit nu op een 5800X

[Matti7950]

Denk niet dat die komt, kijk hoe duur de 7900X3D is ten opzichten van 7900(x). Bovendien heeft amd nooit 5600x3d geproduceerd dus qua die slices (slechte core uitschakelen), konden er er geen winst mee maken (yields hoog genoeg).

[wisselwerking]

De gewone mens, voor zover die bestaat, gaat toch helemaal niet de bios in om te tweaken. De gewone mens denkt bij bios aan de bioscoop. Als Tweaker snap ik de aanbeveling dan weer wel.

[jpsch]

Weet niet of ik een gewoon mens ben (weet wel ´t nodige van computers), maar ik ga alleen ´t bios in als ik problemen heb.

[Anoniem: 25604]

En ik als Avatar of een ander veelbelovende film draait.

[DIKKEHENK]

Dit gewone mens heeft een 7900, om de simpele reden dat dit gewone mens een CPU wilde wat dus +10 cores heeft, en niet hysterisch heet gaat worden / stroom gaat verbruiken bij af en toe een game, maar vooral veel werk gerelateerd spul.
Dus niet gaat lopen pielen om een frame meer of minder, en een millivolt meer of minder om iets te tweaken.
Die dus ook niet een 7900X koopt om die dan te ondervolten, maar dan een standaard lager verbruikende non X versie koopt, die het dan , als het dan echt moet op een turbostandje kan gooien ( POD ), maar ook daar liever vanaf blijft.
Die vooral geïnteresseerd is in een stabiel systeem wat +/- 8 a 10 jaar mee kan, en wat ook een beetje zunnig is wat betreft verbruik.
Die ook geen grafkaart van +1000 eurootjes koopt, maar een basic 20X NV kaart erin heeft hangen, die er nog zeker 5 jaar in blijft.
Die 1 keer per 2 jaar eens in t bios kijkt, enkel als je een (zinvolle) BIOS-update gaat doen.

Dus.

[Reactie gewijzigd door DIKKEHENK op 22 juli 2024 14:44]

[Anoniem: 25604]

De gewone mens heeft een Notebook. En de gewone mens met iets meer geld ervoor over of teveel een Macbook.

[DIKKEHENK]

Klopt ook en dan heb je de nog gewonere mensen die slechts een tablet/ipad hebben. Of *alles* op hun telefoon doen.

[Anoniem: 25604]

[naarden 4ever]

Intels pr-bureau ontkent traditiegetrouw het bestaan van niet-overklokbare Intel-processors, met een knipoog uiteraard, maar samples krijgen we niet.

Ik heb denk ik het een en ander gemist, Intel doet niet meer aan het leveren van review samples aan Tweakers voor de niet-high-end producten?

Daarnaast viel mij iets op:

De Intel Core i5 13400 heeft, anders dan zijn voorganger, de beschikking over vier extra Efficient-cores naast de reguliere zes Performance-cores.

De dertiende generatie Core zal voor velen synoniem zijn met de codenaam Raptor Lake, maar alle toegevoegde modellen maken stiekem gebruik van de oudere Alder Lake-dies.

De i5 13500 heeft zelfs 6 performance cores en 8 efficiency cores. De enige processor van de Alder Lake familie die dat tot zijn beschikking heeft, is de Core i9, met 8P+8E. Dus dat betekent dat de core i5 13500 processors eigenlijk Core i9 processoren met twee uitgeschakelde P-cores zijn.

Maar dan:

Intel kan afhankelijk van de beschikbaarheid ook een Raptor Lake-die gebruiken, maar dan krijg je niet alsnog de extra cache tot je beschikking.

Ondanks de minimale verschillen tussen Alder Lake en Raptor Lake, kan het wel het verschil maken in het ondersteunde geheugen. Een Raptor Lake die zou ondersteuning moeten hebben voor DDR5-5600 geheugen, terwijl een Alder Lake die hoogstens DDR5-4800 ondersteunt. Of is dat ook uitgeschakeld?

[Reactie gewijzigd door naarden 4ever op 22 juli 2024 14:44]

[Tomas Hochstenbach]

Ik heb denk ik het een en ander gemist, Intel doet niet meer aan het leveren van review samples aan Tweakers voor de niet-high-end producten?

Intel samplet al sinds mensenheugenis uitsluitend de i5 en i9 K-modellen aan techmedia. 13700K en alles onder de 13600K moeten we dus zelf regelen.

Een Raptor Lake die zou ondersteuning moeten hebben voor DDR5-5600 geheugen, terwijl een Alder Lake die hoogstens DDR5-4800 ondersteunt. Of is dat ook uitgeschakeld?

Zoals in de zin voorafgaand aan degene die je citeert staat, is de geheugenondersteuning van de 13100/13400/13500 DDR5-4800, volgens de Alder Lake-spec dus. Sneller geheugen werkt uiteraard prima op zowel Alder als Raptor Lake, maar de officiële ondersteuning stopt daar.

[jimh307]

Als je gamed op een G-Sync scherm op 1920*1080 met een hoge refresh rate dan ga je ook baad hebben bij een rappe CPU. Hogere resoluties leunen meer op de videokaart. Mijn ervaring is dat games erg gevoelig zijn voor de hoeveelheid cache op de CPU en ze houden ook van vlot geheugen. Als je een grotere cache hebt ben je in het voordeel en het helpt dan vooral tegen lag en stutter. Een grotere cache is belangrijker van de kloksnelheid.

Zonder een fanboy te zijn is mijn ervaring dat AMD het goed voor elkaar heeft. AMD heeft een grote cache en tegenwoordig ook 3D cache en dit gaat je enorm helpen. Ik heb liever 45 fps zonder stotteren dan 120 fps met veel lag. Tegen lag helpt G-Sync en FreeSync niet.

Bezuinig niet teveel op een processor. Bespaar liever iets op de videokaart want voor 1920*1080 heb je géén dikke rtx4080 of rtx4090 nodig.

Mijn adviezen:
CPU: kies een CPU met de grootste cache die jij je kunt veroorloven.
GPU: Voor 1080p zit je met een rtx3070 of rtx3080 gebakken en ben je zeker van een hoge framerate op maximale settings. Voor 1440p begint het leuk te worden vanaf een rtx3080 of hoger. Voor 4K heb je wel echte serieuze power nodig en kom je snel bij een rtx4080 of rtx4090 en al helemaal als je ray tracing wilt gaan gebruiken.
RAM: vanaf ddr4 3200mips begint het leuk te worden en ga liever voor lage timing boven snelheid.

Tegenwoordig is 1080p wat achterhaald en het ziet er gewoon net wat minder scherp uit. Echter is het voor jouw systeem een feest want je videokaart hoeft veel minder flink aan de bak en gaming met een hoge fps is zalig. Je zult op 1080p alles op ultra kunnen zetten met een hele leuke framerate. 1440p zit er tussenin en je videokaart kan dit nog wel aan voor een leuke framerate. Voor 4K heb je een hele dikke videokaart nodig en dat maakt het aardig duur. Voor 4K@ultra voldoen alleen de duurste kaarten.

DLSS is dan je redding. Op 1080p heb je geen DLSS nodig, maar voor 4K is het een noodzaak.

Al met al kun je veel geld besparen door te gaan gamen op een lagere resolutie. Je hebt dan gewoon een veel minder krachtig systeem nodig en dat is stukken goedkoper dan een systeem kopen voor 4K.

Mijn 2 centen