Consumentenbond overweegt juridische stappen tegen Apple

De Consumentenbond overweegt juridische stappen te ondernemen tegen Apple of om een klacht bij de Consumentenautoriteit in te dienen wegens onduidelijke en misleidende garantievoorwaarden. Ook tien buitenlandse organisaties doen mee.

Apple is in de ogen van de Consumentenbond onduidelijk over de garantievoorwaarden die het bedrijf hanteert op zijn producten. Volgens Babs van der Staak van de Consumentenbond is de geboden informatie over garantie op de Apple-website onduidelijk. Apple biedt de garantievoorwaarden aan in meer dan tweehonderd pagina's tekst in diverse talen en met aanvullende voorwaarden.

Naast de onduidelijke informatie maakt Apple zich volgens de Consumentenbond ook schuldig aan misleiding. Het AppleCare Protection Plan van twee of drie jaar zou de wettelijke garantierechten die consumenten hebben grotendeels overlappen, maar de iPad-fabrikant zou dit niet helder maken. De Consumentenbond stelt dat een consument, als een apparaat buiten zijn schuld defect raakt, ook na enkele jaren nog recht heeft op herstel of vervanging, of op het hele of een deel van het aankoopbedrag.

Van der Staak meldt dat de Consumentenbond er sinds 2009 bij Apple op heeft aangedrongen om de garantievoorwaarden helder voor de consument te maken en te voldoen aan de wettelijke garantieregels die op nationaal en Europees niveau gelden. Apple zou echter al die tijd hebben gezwegen. De Consumentenbond overweegt dan ook om juridische stappen te ondernemen als Apple de informatie over garanties niet op korte termijn aanpast op zijn website. Een andere mogelijkheid is dat de consumentenorganisatie een klacht bij de Consumentenautoriteit indient. De Consumentenbond geeft Apple twee weken om op de eisen te reageren. Apple was maandag niet bereikbaar voor commentaar.

De Consumentenbond werkt samen met tien Europese zusterorganisaties uit Italië, Duitsland, Luxemburg, Portugal, Denemarken, Polen, Slovenië, Griekenland en Spanje. In België doet Test-Aankoop ook mee. Deze consumentenorganisatie heeft maandag een ingebrekestelling verstuurd naar Apple, zo meldt HBVL. Ook daar is de eis dat Apple zijn websites en voorwaarden aanpast aan de nationale wetgeving of anders een rechtszaak riskeert. Test-Aankoop stelt dat sommige bepalingen zelfs onrechtmatig en misleidend zijn.

In Italië is een consumentorganisatie al eerder een zaak tegen Apple begonnen. De mededingingsautoriteit veroordeelde de iPhone-fabrikant in januari van dit jaar tot een boete van 900.000 euro, omdat Apple de garantievoorwaarden niet helder presenteerde aan zijn klanten. Zo zou Apple ten onrechte stellen dat er slechts één jaar garantie rust op zijn producten, terwijl consumenten recht hebben op minimaal twee jaar. Ook het AppleCare Protection Plan zou niet deugen. Apple is in hoger beroep gegaan tegen het vonnis.

Door Dimitri Reijerman

Redacteur

19-03-2012 • 13:30

298 Linkedin

Reacties (298)

298
273
145
19
2
75
Wijzig sortering
Wat ik hier bij tweakers.net opval, is dat men vanuit gaan dat wij hier Nederland standaard 2 jaar garantie moeten krijgen. Dat is helaas niet helemaal waar. Je hebt 2 type garanties. Je hebt de wettelijk garantie en je hebt de fabrieksgarantie. Men haalt die 2 garanties door elkaar heen. Een fabrikant is in Nederland niet verplicht om een fabrieksgarantie te geven. Het is geheel vrijblijvend. Een fabrikant die dat doet, kunt je beschouwen als een extraatje. Wat dat betreft voldoet Apple aan de eisen. Zij bieden immers standaard 1jaar hardwaredekking aan. Omdat fabrieksgarantie hier in Nederland vrijblijvend is, mag je niet zomaar eisen dat Apple ook minimaal 2 jaar dekking moet geven zoals andere fabrikanten.

2e punt dat men hier de fout in gaat. 2 jaar wettelijk garantie is geen fabrieksgarantie. Een fabrieksgarantie mogen ze geven en een wettelijk garantie moet men volgens de wet daar aan houden. En juist de wet in Nederland is niet altijd helemaal eenduidig.

In de "Europese richtlijn" is wel weliswaar een wettelijke garantietermijn van twee jaar opgenomen, maar deze is bedoeld om de verkoper te beschermen tegen aansprakelijkheid bij defecten na twee jaar. Nederland wat dat betreft heeft besloten om verder te gaan dan de Europese richtlijn met het zogenaamde "conformiteitbeginsel'. Dat kan eventueel goed nieuws voor ons consumenten, al zorgt het ook voor veel verwarring.

Het zogenaamde conformiteitsbeginsel geeft aan dat een product goed moet blijven functioneren gedurende verwachte levensduur. Hier gaat de Nederlandse wet ook de fout in. Wat is de verwachte levensduur? Hoe wordt dat bepaald? Wie bepaalt dat? Wat ik ook vaak hoor, is dat men de hoogte van de aanschafprijs gaan relateren aan de garantielengte van dat product. Een " duur" product mag daardoor niet eerder " stuk" gaan dan producten met een lage aanschafwaarde. Dat vind ik persoonlijk een zeer naïef redenering. Tuurlijk verwacht jij als consument een product dat deugdelijk moet zijn, ook na een tijd in gebruik te zijn. Helaas is de realiteit zo dat alle producten stuk kunnen gaan ongeacht de aanschafwaarde. Het zijn tenslotte allemaal elektronische apparaten en die kunnen allemaal gebreken vertonen tijdens het gebruik. Een Rolls Royes kan ook net zo snel stuk gaan als een Fiat.

Even terugkomen op het conformiteitsbeginsel. Er wordt nergens in de wet vastgelegd dat een product een x aantal jaren mee moet gaan ( verwachtte levensduur). Helemaal niet dat een duur product langer mee moet kunnen gaan dan een goedkoper product. Door deze vastlegging in de wet geeft dat alleen maar voer om te discussiëren en daardoor voor alle partijen niet duidelijker gemaakt worden.

Men heeft ook continue over consumenten "rechten" en niet beseffen dat de consumenten ook plichten hebben. De wet blijft vaag over de rechten die je wél hebt. In ieder geval staat vast dat de verkoper de eerste 6 maanden aan moet kunnen tonen dat een defect jou te verwijten is om onder gratis reparatie of vervanging uit te komen. Na die periode draait de bewijslast om en moet jij als consument aantonen dat het probleem buiten jouw schuld is ontstaan.

Als is aangetoond dat jouw apparaat inderdaad buiten je schuld om mankementen vertoont binnen de verwachte levensduur is de verkoper verplicht om met een oplossing te komen. Dat kan vervanging of reparatie zijn. Zijn beiden niet mogelijk, dan moet je je geld terug krijgen.

Wat dat betreft is Applecare een welkome aanvulling op de vage Nederlandse wetgeving maar dient niet als vervanging van de Nederlandse wetgeving.

Overigens betekent dit niet automatisch dat kosten voor reparatie of vervanging volledig voor de verkoper zijn. Als jouw apparaat jarenlang zonder problemen hebt gebruikt, dan kan je niet meer volledig spreken van een ondeugdelijk product en moeten de kosten gedeeld worden tussen koper en verkoper.

Het zal veel makkelijker geweest zijn als de Nederlandse wetgeving aangeeft dat alle computers ongeacht merk, aanschafwaarde drie jaar hardwaredekking moet krijgen.
2e punt dat men hier de fout in gaat. 2 jaar wettelijk garantie is geen fabrieksgarantie. Een fabrieksgarantie mogen ze geven en een wettelijk garantie moet men volgens de wet daar aan houden. En juist de wet in Nederland is niet altijd helemaal eenduidig.
In de "Europese richtlijn" is wel weliswaar een wettelijke garantietermijn van twee jaar opgenomen, maar deze is bedoeld om de verkoper te beschermen tegen aansprakelijkheid bij defecten na twee jaar. Nederland wat dat betreft heeft besloten om verder te gaan dan de Europese richtlijn met het zogenaamde "conformiteitbeginsel'. Dat kan eventueel goed nieuws voor ons consumenten, al zorgt het ook voor veel verwarring.
Wettelijke garantie bestaat niet, wel de conformiteitsbeginsel: dus dat het product aan de overeenkomst moet voldoen. Oftewel: het product dient volgens de koopovereenkomst te zijn: conform de koopovereenkomst te zijn.
Het zogenaamde conformiteitsbeginsel geeft aan dat een product goed moet blijven functioneren gedurende verwachte levensduur.
Helaas heb je het mis.
Ja, ik ken die uitleg. Worden vaak door incapabele juristen gebruikt. (sorry voor die term).
Het conformiteitsbeginsel bepaalt dat het product aan de koopovereenkomst moet voldoen: dus volgens de koopovereenkomst geleverd te zijn en de eigenschappen bezitten welke het product op grond van de koopovereenkomst had moeten bezitten. De verwachting van het product zijn gebaseerd op de uitspraken van de fabrikant en winkelier.

Dus dat het product gedurende de verwachte levensduur probleemloos moet functioneren is een keiharde leugen. Dat staat niet in de Europese richtlijn en ook niet in de Nederlandse wetgeving.
@ bics.

Je hebt gelijk wat dat betreft over wettelijke garantietermijn. Het gaat meer om die richtlijn.

Het zogenaamde conformiteitsbeginsel geeft aan dat een product goed moet blijven functioneren gedurende verwachte levensduur.
Helaas heb je het mis.
Ja, ik ken die uitleg. Worden vaak door incapabele juristen gebruikt. (sorry voor die term).
Het conformiteitsbeginsel bepaalt dat het product aan de koopovereenkomst moet voldoen: dus volgens de koopovereenkomst geleverd te zijn en de eigenschappen bezitten welke het product op grond van de koopovereenkomst had moeten bezitten. De verwachting van het product zijn gebaseerd op de uitspraken van de fabrikant en winkelier.

Dus dat het product gedurende de verwachte levensduur probleemloos moet functioneren is een keiharde leugen. Dat staat niet in de Europese richtlijn en ook niet in de Nederlandse wetgeving.

Wat ik hiermee bedoelt is dat men verwacht dat het product deugdelijk moet zijn. Het is meer een gevoelskwestie. Ik wil dat niet aangeven als een feit die opgenomen is in de Europese en Nederlandse wetgeving..

De verwachting van het product zijn gebaseerd op de uitspraken van de fabrikant en winkelier.
Ik heb nooit een winkelier of een fabrikant zo'n dergelijk uitspraken zien doen en als zij dat wel doen, vind ik persoonlijk een gewaagde uitspraak.
Wat ik hiermee bedoelt is dat men verwacht dat het product deugdelijk moet zijn. Het is meer een gevoelskwestie. Ik wil dat niet aangeven als een feit die opgenomen is in de Europese en Nederlandse wetgeving..
Een product hoeft helemaal niet deugdelijk te zijn.
Het product dient volgens de koopovereenkomst te zijn, met de eigenschappen welke het op grond van die overeenkomst dient te bezitten.

Het verschil?
Dat volgens de wetgeving niet bepaald is hoelang dat een product probleemloos mee dient te gaan. Kan ook niet zo bepaald worden, omdat het soort product, oud/nieuw, goedkoop/duur, enz. een belangrijke factor daarin zijn. Ook de gebruiksintensiteit, gebruiksfrequentie zijn daarin niet opgenomen. Dat zijn flexibele factoren die niet van te voren vastgesteld kan worden en een gemiddelde genomen kan worden.

Als men zou zeggen: het product dient gedurende de 8 jaar deugdelijk te zijn, houdt men geen rekening met het merk, prijs van het product, gebruiksintensiteit, gebruiksfrequentie en ga maar door. Dat is niet op één grote hoop te gooien.

Van een Bauknecht wasmachine mag en kan immers niet dezelfde kwaliteit, duurzaamheid en betrouwbaarheid als van een Miele verwacht worden. En als men aangeeft dat een wasmachine 10 jaar probleemloos mee dient te gaan, ongeacht het merk, type enz. dan begeeft men zich op zeer glad ijs.

Het is niet zo: wasmachine: x jaar, computer: x jaar, enz. Die levensduur tabellen welke door de consumentenorganisaties worden opgesteld kunnen in de praktijk totaal niet.
En de gehele wetgeving zit ook niet zo in elkaar.

De overeenkomst is de spil, niet de verwachte levensduur tabellen enz.!

Een goede rechter zal in geval van geschillen kijken:
- de overeenkomst
- wat de koper voor de koop aan de verkoper heeft medegedeeld
- uitspraken van fabrikant en winkelier

That's it!
Die tabellen zijn dan ook bedoeld als richtlijn, om de gemiddelde consument een idee te geven. Verder gaat het consumentenrecht uit van een naïve consument. Het is in de regel onmogelijk vast te stellen wat er precies gezegd is, de rechter blijft dan ook meestal bij algemeenheden.
Die tabellen zeggen totaal niets, omdat daarin geen rekening mee gehouden wordt met gebruiksintensiteit, gebruiksfrequentie en hoe het product gebruikt wordt.
True, daarom gaan ze uit van gemiddelde, zoals je zou mogen verwachten hoeveel wassen er gedraaid worden in een gezin met twee kinderen bijv. ;-)

Zo moeilijk is het niet.
Anoniem: 64119
19 maart 2012 13:43
Waarom nu pas ?
Het is al jaren bekend dat apple de kantjes eraf loopt als het om garantie gaat....

Als bijkomend probleem hebben we in NL nog dat gedrocht van een stuk garantie wetgeving.
Je weet wel "je hebt nog vele jaren garantie" na de standaard 1 jaar, maar je moet dan wel een team van advocaten meenemen om die rechten te krijgen.
Nog bedankt daarvoor pvdu (partij van de uitkering)

Ik verwacht niet dat apple zich ook maar iets van gaat aantrekken.... ;(
Ben je hier als consument niet blij mee?

Op dit moment is standaard al 2 jaar garantie op alle electronica.
Daarnaast ook nog eens een verplichte bijdrage van verkoper in geval van schade vóór het verlopen van een 'redelijke gebruikstermijn'.

Er zijn verkopers die zich verschuilen achter fabrieksgarantie, onwetendheid van de klant en het langdurige proces waarmee individuele klanten 'slechts enkele tientjes' terug kunnen winnen. Ik hoop op natuurlijke selectie waardoor deze groep steeds kleiner wordt. En op bewustwording van de massa wat hun rechten zijn.

Mocht je aan al deze garantie geen waarde hechten, kun je aan elke verkoper voorstellen 'demo-model' en 'garantie tot de deur' te laten zetten. Zij blij (geen nazorg), jij blij (korting op je aankoop).
Ik zie het weer meerdere malen gezegd worden, maar in Nederland heb je GEEN 2 jaar onvoorwaardelijke garantie. In Nederland geldt dat het eerste half jaar de bewijslast bij de leverancier ligt, daarna komt deze bij de consument te liggen. De garantie duurt net zolang als je redelijkerwijs mag verwachten dat het produkt zonder problemen mee mag gaan. Met andere woorden in Nederland staat in termijn alleen dat eerste half jaar bewijslast vast verder niet.

Dit zorgt dan ook veelal voor touwtrekspelletjes of leveranciers die na een jaar moeilijk doen. Opzich is dit beter dan de 2 jaar die de EU voorschrijft, dat is ook direct de reden waarom Nederland hier in af mag wijken van het EU advies, maar leveranciers maken hier in sommige gevallen ook misbruik van richting de onwetende consument.
Het is al jaren bekend dat apple de kantjes eraf loopt als het om garantie gaat....
Neehee. Dat zijn de resellers. Ik heb vaak genoeg te maken gehad met Apple Garantie, zonder applecare, en dat werd keurig netjes - zelfs above and beyond the call of duty - afgehandeld.
En de resellers worden door Apple in de kou gelaten cq gezet: die schuift de verantwoording en kosten door naar de resellers. Dat resellers zich dan zo gedragen tov de consument, is direct het gevolg van de afspraken die Apple maakt met de resellers.
En Aplle? Die strijkt met de eer, door in hun eigen fancy "apple stores" te doen wat ze eigenlijk overal zouden moeten doen. Dan slaan ze zichzelf op de borst: "kijk ons het eens goed doen".
Ach een boete kunnen ze wel lijden zo te zien:
http://www.bnr.nl/program...e-heeft-veel-te-veel-geld

Het is natuurlijk ook triest dat daar nu pas wat aan gedaan wordt. Apple kan al zo lang zijn gang gaan met dit soort praktijken. Zo meteen gaat Apple wel weer in beroep en dan duurt het allemaal nog weer langer. Alle bedrijven die dit soort dingen doen moeten gewoon keihard aangepakt worden en niet alleen met hele forse boetes.

Het zou voor consumenten een stuk makkelijker moeten worden om gewoon hun recht te krijgen zonder dure rechtzaken aan te spannen die veel te duur zijn en daarom de consument maar eieren voor zijn geld kiest.
Anoniem: 61983
19 maart 2012 17:02
Apple maakt gebruik van de vaak vage wettelijk regelingen, maar doet daarbij niets verkeerd.
De consumentenbond blijkt zelf niet helemaal op de hoogte zijn (waarschijnlijk door diezelfde vaagheid van de regelingen).
In Nederland heb je geen verplichte 2 jaar volledige garantie. Omdat dat in de meeste Europese landen wel zo is, zijn we dat hier in Nederland ook als norm gaan zien en geven de meeste leveranciers ook daadwerkelijk 2 jaar.

In Nederland moet je na 6 maanden zelf het bewijs leveren, dat het apparaat niet deugde en dat mag je doen zolang de verwachte levensduur van het apparaat voortduurt.
Als Apple jou dus na 1,5 jaar de reparatie laat betalen is dat hun goed recht, tenzij jij kan aantonen dat het apparaat niet deugdelijk was. Dat is portable apparatuur vaak heel lastig.
Ook dat is te te kort door de bocht. Je moet idd kunnen aantonen dat het een fabricage-fout is bijv en niet door jezelf is stukgemaakt. Wel, als er geen zichtbare schade intern en extern te vinden is die het apparaat ondeugedelijk hebben gemaakt is het zeer aannemelijk dat er een onderdeel gewoon stuk is gegaan, zonder schuld van de gebruiker.

Nu zeg ik express 'kunnen" , want een winkelier/fabrikant is niet verplicht om dat te verlangen van je. Ze kunnen ook gewoon overgaan tot reperatie/vervanging zonder dat aan je te vragen, nadat ze bijv. al gezien hebben dat er niks bijzonders is aan te merken op het produkt en/of ze al op de hoogte zijn van issue;s met dat produkt.

Als Apple jou 100% voor de kosten laat opdraaien, terwijl ze niet eens weten (of jusit wel) waar het probleem zit en wie er eigenlijk verantwoordelijk is zijn ze in mijn ogen consument-onvriendelijk bezig. Of ze wel of niet in hun recht staan laat ik dan even in het midden. Als het aantonen omhelst dat je er geen gekke dingen mee hebt gedaan en het apparaat niet open is gescroeft heb ik er vrede mee. Als ze jou vragen om iets aan te tonen wat niet aan te tonen is (technisch mankement) zijn ze keihard bezig om onder hun verantwoording uit te komen.

Wat ik echter korm vind, is dat resellers van Apple's produkten zeg de sores en kosten mogen oplossen met Apple's produkten, terwijl ze in hun eigen stores wel de verantwoording nemen voor hun produkten. Dit riekt naar concurrentie-vervalsing cq machts-misbruik.

[Reactie gewijzigd door Madrox op 20 maart 2012 10:52]

Als Apple jou 100% voor de kosten laat opdraaien, terwijl ze niet eens weten (of jusit wel) waar het probleem zit en wie er eigenlijk verantwoordelijk is zijn ze in mijn ogen consument-onvriendelijk bezig. Of ze wel of niet in hun recht staan laat ik dan even in het midden. Als het aantonen omhelst dat je er geen gekke dingen mee hebt gedaan en het apparaat niet open is gescroeft heb ik er vrede mee. Als ze jou vragen om iets aan te tonen wat niet aan te tonen is (technisch mankement) zijn ze keihard bezig om onder hun verantwoording uit te komen.
De koper moet bewijzen dat het probleem al tijdens de koop aanwezig was.
Immers komen op de langere termijn normale slijtage, gebrekkig onderhoud enz. om de hoek kijken.
Als de koper alleen hoeft aan te geven dat het probleem buiten zijn schuld is ontstaan en dat hij het product normaal gebruikt heeft, kan hij wel verdomd gemakkelijk onder zijn bewijslast uitkomen. Wat volgens de wetgeving helemaal niet zo is.

Bij al die consumentenorganisaties gaat het erom hoe door manipulatie van de regels ervoor gezorgd kan worden dat de consument niet met de bewijslast zit en op een gemakkelijke manier kosteloze reparatie of vervanging kan eisen.
Nogmaals; dat moet alleen als erom gevraagd word. Er kan technisch makkelijk iets stuk gaan, zonder dat jij daar consument iets aan kan doen. Als dat bedrijf mij dan om bewijs gaat vragen, terwijl ik zeker weet dat ik niets fout heb gedaan en het apparaat er tiptop uiitziet, mogen ze volgens de letter van de wet dan wel gelijk hebben; het is ook iets wat Apple niet zou moeten willen.

Want geloof me, als Apple dit mij zou flikken (of wie dan ook) dan koop ik gewoon nooit meer bij dat berdrijf. Ook zal ik voortaan geen goed woord meer over hebben voor zo'n bedrijf. Kortom, ze jagen zo klanten weg en krijgen meer en meer negatieve 1 op 1 reclame.

Maar leg eens uit, hoe moet ik gaan bewijzen dat die Ipod of whatever stuk is gegaan, buiten mijn schuld om. Vertel! Dat is bijna niet te bewijzen, dus zeg jij; jammer joh!
Weetje hoe ik dat noem, verdomd makkelijk onder je verantwoordelijkheid uitkomen; van fabrikant en winkelier.

[Reactie gewijzigd door Madrox op 20 maart 2012 11:44]

Nogmaals; dat moet alleen als erom gevraagd word. Er kan technisch makkelijk iets stuk gaan, zonder dat jij daar consument iets aan kan doen. Als dat bedrijf mij dan om bewijs gaat vragen, terwijl ik zeker weet dat ik niets fout heb gedaan en het apparaat er tiptop uiitziet, mogen ze volgens de letter van de wet dan wel gelijk hebben; het is ook iets wat Apple niet zou moeten willen.
Het is altijd geweest dat een product altijd kapot kan gaan. De fabrikant geeft via de garantie een bepaalde uitsluiting van problemen.
Nu komen de organisaties die het roer omgooien en keihard beweren dat bepaalde gebreken in een bepaalde periode uitgesloten kunnen en mogen worden. Wettelijk gezien hebben die uitspraken van die organisaties geen enkele waarde, omdat alleen naar de uitspraken van fabrikanten en winkelieren gekeken kan worden. Die organisaties kunnen wel de producten toetsen op de uitspraken van de fabrikant en winkelier, maar kunnen zelf geen eigen mening erop geven.
Want geloof me, als Apple dit mij zou flikken (of wie dan ook) dan koop ik gewoon nooit meer bij dat berdrijf. Ook zal ik voortaan geen goed woord meer over hebben voor zo'n bedrijf. Kortom, ze jagen zo klanten weg en krijgen meer en meer negatieve 1 op 1 reclame.
Dus als een winkelier of fabrikant netjes aan de lettertjes van de wet houden, deugd hij niet? Rare wereld.
Maar leg eens uit, hoe moet ik gaan bewijzen dat die Ipod of whatever stuk is gegaan, buiten mijn schuld om. Vertel! Dat is bijna niet te bewijzen, dus zeg jij; jammer joh!
Als de koper dat niet kan bewijzen: heeft de koper inderdaad pech. Dat is zo in de wet bepaald en ook jij als koper moet je daaraan houden! Consument of niet!
Weetje hoe ik dat noem, verdomd makkelijk onder je verantwoordelijkheid uitkomen; van fabrikant en winkelier.
Nee, dat is gemakkelijk onder de verantwoordelijkheid van de consument uitkomen.

Kan de consument de bewijslast niet rond krijgen voor kosteloze reparatie of vervanging? Ach via manipulatie van de lettertjes van de wet kan er toch ervoor gezorgd worden dat de verantwoordelijkheid van de consument naar de verkopende partij wordt afgeschoven? Dan kan de consument toch gemakkelijker kosteloze reparatie of vervanging eisen? Dat is wat de consumentenbond in ieder geval doet.
En jij trapt er in en heb je laten hersenspoelen.


Voor alle duidelijkheid: ik ben echt niet anti-consument en pro-bedrijf.

In Nederland hebben wij heel duidelijke afspraken: de wetboeken. En aangezien de consumentenbond het niet eens is met bepaalde zaken, gaat men maar de regels manipuleren.
Kan de consument de bewijslast niet rondkrijgen? Heeft die echt pech.


Ik las ergens dat op een laptop gemakkelijk negen jaar garantie gegeven moet kunnen worden. Die mensen die dat beweren zijn echt kierewiet!

Kan een winkelier je als consument keihard de garantie geven dat een harde schijf niet binnen vijf jaar kapot zou kunnen gaan? Dan kan ook niet geëist worden dat de consument recht op vijf jaar probleemloos gebruik van de harde schijf. Om maar iets op te noemen.

[Reactie gewijzigd door bbcs op 20 maart 2012 19:27]

Het is altijd geweest dat een product altijd kapot kan gaan. De fabrikant geeft via de garantie een bepaalde uitsluiting van problemen.
Natuurlijk. De fabrikant geeft btw geen uitsluiting van problemen, het geeft aan garant te staan voor een goede werking gedurende die tijd en het produkt kosteloos (veelal) te repareren .

Oh wacht, jij vind het de normaalste zaak van de wereld dat jouw en mijn TV na 26maanden stuk gaat, de fabrikant 2jr garantie geeft en dan zegt: jammer joh !

Kan de consument de bewijslast niet rondkrijgen? Heeft die echt pech.
Als die met een botte winkelier van doen heeft, zeker. Hoe he tin de rechtzaal zou aflopen, weet ik niet want dat is idd de zwakste schakel; de bewijslast ligt bij de consument volgens het europsees recht na 6 maanden . Jammer genoeg wel en daarom had ik liever die 2jr verplichte garantietermijn gezien.

Maar goed niet getreurd. Als winkeliers en bedrijven hun klanten willen wegjagen moeten ze zich vooral zo bot opstellen. Dan zoek ik wel een ander. Zo koop ik al helemaal geen Apple produkten, op voorhand al.
Een aantal misstanden:
Naast de onduidelijke informatie maakt Apple zich volgens de Consumentenbond ook schuldig aan misleiding. Het AppleCare Protection Plan van twee of drie jaar zou de wettelijke garantierechten die consumenten hebben grotendeels overlappen, maar de iPad-fabrikant zou dit niet helder maken.
Apple stelt het wel duidelijk.
Alleen heeft de Consumentenbond zelf daar een totaal andere mening over.
Zij zijn het niet eens met de garantieperiodes en willen graag dat men overstapt op de gemiddelde levensduren. Wat de fabrikanten en winkelieren niet zien zitten. Terecht trouwens.
De Consumentenbond stelt dat een consument, als een apparaat buiten zijn schuld defect raakt, ook na enkele jaren nog recht heeft op herstel of vervanging, of op het hele of een deel van het aankoopbedrag.
Ook weer niet waar.
De zaak is juist in geval als het product niet volgens de koopovereenkomst geleverd is of niet de eigenschappen bezit welke het op grond van de koopovereenkomst had moeten bezitten, de koper een beroep kan doen op de non-conformiteit als het product ook daadwerkelijk non-conform is. Dus niet dat alle defecten automatisch kosteloos verholpen dienen te worden.
Zo zou Apple ten onrechte stellen dat er slechts één jaar garantie rust op zijn producten, terwijl consumenten recht hebben op minimaal twee jaar.
Een vette leugen. Consumenten hebben helemaal geen recht op minimaal twee jaar garantie! De garantieperiode wordt door de verkopende partij zelf bepaald.
De consumentenbond haalt de garantieperiode en de non-conformiteitsregels door elkaar.
Ook het AppleCare Protection Plan zou niet deugen. Apple is in hoger beroep gegaan tegen het vonnis.
Dat plan deugt wel.
En terecht dat Apple in hoger beroep is gegaan.

Laat die organisaties maar eens capabele juristen in dienst nemen, dan het ongeregeld zooitje dat daar nu huishoud.
Als een apparaat non-conform is na 1.5jr en dus niet goed/helemaal niet meer functioneerd en de verkoper/fabrikant kan redelijkerwijs aannemen dat het produkt niet onheus is gebruikt en het dus gewoon een technisch mankement is, is de fabrikant/winkelier wel degelijk aansprakelijk voor een groot deel, zoniet alle kosten voor reperatie.

Het is idd niet zo hard als 2 jr garantie, het kan zelfs nog langer. Alleen betaal je dan als consument mee in de reperatie, maar niet ALLES!.
Ja?

Helaas voor je heb je het mis:

[/quote]Of de zaak aan de overeenkomst beantwoordt moet worden beoordeeld naar het moment van aflevering. Zie Parl. Gesch. Boek 7, p. 118. Indien evenwel pas op een later tijdstip blijkt dat de zaak afwijkt van hetgeen is overeengekomen, kan het voor de koper buitengewoon lastig zijn om te bewijzen dat deze afwijking reeds bestond op het moment van aflevering. Dit zal vooral lastig zijn indien de verkoper het erop houdt dat de afwijking het gevolg is van een onoordeelkundig gebruik. Artikel 5 lid 3 van de richtlijn vereist dat in geval van een consumentenkoop de koper in zijn mogelijke bewijsnood tegemoet wordt gekomen. Met het nieuw voorgestelde artikel 18 lid 2 wordt hieraan uitvoering gegeven. Het bepaalt dat bij een consumentenkoop vermoed wordt dat de zaak bij aflevering niet aan de overeenkomst heeft beantwoord, indien de afwijking van het overeengekomene zich binnen een termijn van zes maanden na aflevering openbaart, tenzij de aard van de zaak of de aard van de afwijking zich daartegen verzetten. Met dit wettelijk vermoeden moet de koper stellen, en bij voldoende gemotiveerde betwisting bewijzen, dat de zaak afwijkt van het overeengekomene en dat deze afwijking zich binnen een termijn van zes maanden na aflevering heeft geopenbaard. Daaruit moet dan door de rechter worden afgeleid dat de zaak reeds bij aflevering niet aan de overeenkomst heeft beantwoord. Het is dan aan de verkoper om te stellen en, zo nodig, te bewijzen dat de zaak bij aflevering wel aan de overeenkomst heeft beantwoord. In navolging van artikel 5 lid 3 van de richtlijn is bepaald dat dit vermoeden niet geldt indien de aard van de zaak of de aard van de afwijking zich daartegen verzet. Bij de aard van de zaak denke men bijvoorbeeld aan bederfelijke levenswaren indien ingevolge artikel 23 lid 1 het gebrek aan overeenstemming na de op de verpakking vermelde uiterste datum van houdbaarheid wordt gemeld; bij de aard van de afwijking denke men aan de situatie waarin duidelijk is dat de afwijking is ontstaan door de handelwijze van de koper (bijvoorbeeld een overduidelijk door een val niet meer functionerende videorecorder). [/quote]
bron: Aanpassing van Boek 7 van het Burgerlijk Wetboek aan de richtlijn
Tsja, het speelt inderdaad al tijden. Maar er is niemand die concreet heeft gesteld dat Apple onrechtmatig bezig is, en er is niemand (althans publiekelijk bekend) die er een zaak van gemaakt heeft en na dat ene jaar garantie-service afgedwongen heeft.

Overigens, vraag ik me ook af waarom die kennelijke wettelijke verplichting van 2 jaar niet gewoon concreet gesteld wordt. Het is altijd een verhaal van redelijkheid en billijkheid, economische levensduur, etc. etc. Maar hoe kun je het aanvechten dat een gestelde garantievoorwaarde door een fabrikant niet wetmatig is als er nergens iets te vinden is waar een concrete lijst opgemaakt is van waar de de wettelijke voorwaarden aan zouden moeten voldoen?

Ik meende ergens ook gelezen te hebben dat Apple dit lang van zich af kon schuiven doordat het geen winkels had, en dat het consumentenrecht alleen maar betrekking heeft op de verkoopkanalen en niet de fabrikant zelf? Maar goed, gezien de AppleStore in Amsterdam is dat geen argument meer voor Apple. Ik heb ook het idee dat het tijdstip net na de officiële opening ook niet helemaal toevallig is. Al weet ik niet hoe het zit met het bestaan van officiële Apple Stores in de overige genoemde landen.

Overigens is Apple niet de enige. Afgezien van Sony, MSI, Asus en Samsung geven de overige notebookfabrikanten ook lang niet altijd 2 jaar garantie.
Er staat toch dat de Consumentenbond al sinds 2009 er bij Apple op aan dringt? En dat is publiekelijk bekend ook. Ook dat ze in Italië (waar exact dezelfde Europese wetgeving geld) voor precies deze illegale praktijken voor 9 ton zijn veroordeeld. Nederland is wat Europese verordeningen (en deels wat richtlijnen betreft) gewoon een provincie. Het zou toch ook belachelijk zijn als Apple een gerechtelijke uitspraak van een rechter in Gelderland, aan zijn laars lapt in Zuid-Holland?

Overigens kent Apple al heel lang een online Apple Store in Nederland. Daar heb ik mijn MBA gekocht omdat het snelste model met alle upgrades (toentertijd in ieder geval) alleen door Apple zelf geleverd wordt in Nederland. Dus het argument van geen verkoopkanalen gaat al heel lang niet op.

Apple is willens en wetens, wat dit betreft, op een smerige manier geld aan het verdienen. Boetes van een miljoen doen hen blijkbaar weinig, dus moet er veel harder ingegrepen worden.

[Reactie gewijzigd door Malarky op 19 maart 2012 14:09]

Anoniem: 61983
@Malarky19 maart 2012 16:45
Ieder land heeft zijn eigen wetten, die gebaseerd dienen te zijn op de Europese richtlijn: gelijkwaardig of voordeliger voor de consument (in het geval van het consumentenrecht). De Nederlandse wet en Italiaanse wet zijn niet gelijk en dus geldt die uitspraak niet in Nederland.
Klopt maar voor zover ik weet verkopen die fabrikanten niet rechtstreeks aan de consument, Apple wel. Tevens flikt Apple het om de wettelijke garantie aan te bieden als "applecare" waarmee je je wettelijke recht zou moeten kopen. Apple verkoopt hiermee lucht en dat riekt nogal naar oplichting. Het engste is nog dat ik mensen ken die applecare verdedigen.
Eindelijk gerechtigheid!
Heb hier laatst een hoop gezeik mee gehad...
Ben benieuwd wanneer HTC de klos is. (Halen 3 maanden van je garantie af zonder duidelijke reden)
Bij HTC is die reden vrij duidelijk: voorheen gaven ze 2 jaar vanaf produktiedatum + 3 maanden als marge tussen produktie en verkoop. Zonder factuur krijg je nu gewoon 2 jaar na produktiedatum, als je daarbuiten zit zal je een factuur moeten overleggen om recht te krijgen op de 2 jaar vanaf verkoopdatum.
Verder verkoopt HTC niet rechtstreeks aan consumenten, Apple doet dat in veel gevallen wel.
Alsnog is het niet duidelijk dat zei die 3 maanden ineens weghalen. Mij werd eerst gezegd: U heeft garantie op uw toestel 2 jaar na aankoop. Daarna werd mijn S/N getest en bleek dat ik tot 30 april garantie had. Nu hebben ze dit dus zonder duidelijke reden wegehaald.

Tevens verkoopt Apple ook pas sinds een aantal weken echt in Nederland. Wij moesten het doen met Premium Resellers welke geen Apple store's zijn.
HTC kan dat omdat zij het toestel toen geleverd hebben, als consument moet je de 2 jaar garantie echter eisen van de verkoper zelf en dan telt uiteraard de datum die op de verkoopsovereenkomst staat

indien HTC rechtstreeks wil tussenkomen is dat een gunst
Inderdaad, en HTC kómt er ook tussen indien nodig en met bevredigend resultaat.

-Ik kocht een XE bij Mediamarkt,
-thuisgekomen blijkt headset kapot, ik geen zin en tijd om terug te gaan naar MM
-defect online aangemeld bij HTC; HTC geeft me repair-code voor Dynafix
-Headset opgestuurt naar Dynafix
-Dynafix doet moeilijk over een geschreven imei-nummer op de MM-bon
-Ik klaag bij HTC
-HTC regelt dat Dynafix mij een nieuw headset stuurt

Opgelost!!! :)
Ik heb je topic daarover gelezen, en zoals gezegd ontnemen ze je geen garantie, maar eisen ze een bon als je garantie probeert te claimen 2 jaar na produktiedatum. Is niks oneerlijks aan. Dat jij geen bon kunt overleggen is jouw probleem.
Verder zijn er ook genoeg produkten die een halfjaar blijven liggen voordat ze verkocht worden. Moeten die mensen dan ook 3 maanden korter garantie krijgen omdat HTC vasthoudt aan een inflexibele regeling van 2 jaar+3maand?
Nouja het probleem is dat mij gewoon werd gezegd dat ik zonder bon tot 30 april garantie heb.

Dat HTC dit zonder weten verandert daar kan ik niks aan doen. Blijkt dat ik nu helemaal geen garantie meer heb.
Je vergeet apple.com/nl/store.
Kan ik eigenlijk alleen maar toe juichen. Wees eens eenduidig met de voorwaarden.

Het is niet meer van deze tijd om 200 pagina's aan voorwaarden en bepalingen te hebben om duidelijk te maken aan de gebruiker van wat wel en niet mag. En wat er wel en/of geen garantie is op het product.

Het kan makkelijk op 1 A4.

En dat ze niet luisteren dat is duidelijk, de accu moet te verwijderen zijn als je het product weggooid. Succes he met je iPhone of iPod om de accu eruit te halen. Ook moeten ze voldoen aan de USB standaard.... Er zit nog steeds geen USB op dat ding in de vorm van een micro of mini. Alleen maar te bereiken met een speciale plug of de standaard kabel....

En Apple care is een soort van protectie voor je apparaat als het door jouw fout defect raakt tijden een incident. Dan wordt het gerepareerd, zelfde als jij je telefoon verzekerd bij het afsluiten van een abonnement. dat het dan overlapt met de standaard garantie is te verklaren lijkt mij.

1 jaar garantie op de artikelen is uit den boze. Men is verplicht bij de wet om 2 jaar garantie op het apparaat te leveren. Dit is al eerder aangetoond.

Dus wat hierboven staat vermeld is eigenlijk meer een resumé dan nieuws. :+

[Reactie gewijzigd door tijgetje57 op 19 maart 2012 13:40]

Ik absoluut niet. Ik ben zelf een android fanboy en ik kan je vertellen dat ik smul tussen de concurrentie tussen google en apple. Het motiveert de twee bedrijven om innovatief te zijn en elkaar te overstijgen. Mocht apple grote schade lijden door de juridische stappen, dan kan dat een vertraging opleveren voor de voortgang van smartphones.
Wat heb je aan innovatieve producten als je garantie rechten ernstig beperkt worden, of onjuist worden voorgeschoteld?

Voldoen aan lokale(Nederlandse of Europese) regelgeving, met betrekking tot garantie en veiligheid, lijkt mij een basis die goed geregeld moet zijn. Daarna kan je gaan kijken naar innovatie e.d. Als je niet kan voldoen aan lokale regelgeving heb je niks op de Nederlandse en/of Europese markt te zoeken.

En het wordt tijd dat bedrijven eens worden aangesproken op de manier zoals ze informatie geven over garantie, of zelfs met garantie gevallen om gaan. Volgens mij houdt een merendeel van de op de Nederlandse markt opererende winkeliers zich niet 100% aan de wet. Daar loop ik als consument regelmatig tegen aan en is erg frustrerend. Want recht hebben en recht krijgen zijn 2 compleet verschillende dingen.
Je mist het hele punt. Als er inderdaad juridische stappen tegen apple worden gezet dan kan dat meer betekenen dan een relatief kleine boete en een ToA weiziging. Dit kan betekenen dat apple zichzelf nog extra moet laten legaliseren voordat zij producten op de markt mogen gooien. Ieder bedrijf heeft wel ergens in hun ToA kleine lettertjes zitten die over het hoofd gezien worden. Dit geld niet alleen voor apple, google, microsoft of andere bedrijven die momenteel in de spotlight staan. Het is juist die kleine lettertjes waar een bedrijf je op wilt pakken om nog net een beetje extra omzet te maken. Niet alleen apple is hier schuldig aan.
Beetje wrang einde dat niet alleen Apple zich hieraan schuldig maakt. Bij mijn weten is Apple juist een van de weinige die erop aan dringt om Apple care af te nemen terwijl dit niet nodig is. De consumentenbond stelt dat dit vaak niet nodig is maar als jou product binnen 2 jaar ontploft mag Apple het oplossen.
Het gaat nog verder, er zijn talloze gevallen dat Apple weigert het probleem op te lossen totdat je serieus gaat dreigen. Nu zal het merendeel van de consumenten niet zover gaan en dit is juist waar Apple op gokt. Dat je of de idioot bent die Applecare afneemt, of de idioot bent die niet doorzet.
Andere producenten bieden services bovenop wat minimaal verplicht is, denk aan golden service van HP dat ze vandaag nog je laptop komen opvissen en dat je een vervanger krijgt. Denk aan Dell die je kostenloos een laptop op laat pikken of een mannetje langsstuurt. Dit zijn allemaal premium services een heel ander iets dan simpelweg de klant het riet insturen.
Daarnaast mag je misschien wel stellen dat iedereen wel een ToA heeft maar recentelijk met Google vond ik het best goed leesbaar. Ja je moet er even voor gaan zitten maar het is niet wederom een monster van 200+ pagina's in diverse talen. Dit is gewoon moedwillig de klant bezeiken, iedere leverancier is keurig in staat om in jou taal support te leveren behalve Apple.
Nee, hier is geen enkele reden om Apple ook maar een grijntje van mededogen te geven. Dit is een jarenlang gedoe van Apple uit om moedwillig de klanten te belazeren. Meer is het niet immers jij krijgt je garantie niet waar je recht op hebt.
@ IIsnickerII: Appel heeft $98 dollar in kas. Dus nee, geen vertraging. Wel slecht voor je imago en je huidige en toekomstige naamsbekendheid.

Consumenten willen een apparaat die goed werkt (en daar zijn ze bereid veel voor te betalen, iphone, ipad etc...) en als die onverhoopt kapot gaat, willen consumenten een fatsoenlijke garantie en niet een bedrijf die de nationale wetten aan zijn laarzen lapt.

[Reactie gewijzigd door Zhadum op 20 maart 2012 08:38]

Wat heb jij aan zo'n mooie innovatieve smartphone als Apple je na één jaar in de kou laat staan met je device van 900 Euro? Koop je dan gewoon weer de nieuwste iPhone1000S?
De voortgang word niet echt door Apple geleverd, maar vooral door telefoonfabrikanten als HTC, Samsung, Nokia en Sony. Zij brengen telefoons op de markt die speciale features hebben die Apple nog nooit heeft gehad. Ik heb dan meer het idee dat Apple doordat de consument toch vaak daarvoor kiest juist de vooruitgang tegenhoudt.

Maar goede actie van de Consumentenbond :) Ik heb nog nooit gezeik gehad bij e garantie van mijn Vaio (bekende problemen van de F11 serie toen) en mijn Xbox (controller gevallen, knop deed het niet meer lekker). Zoals het hoort.

[Reactie gewijzigd door QErikNL op 19 maart 2012 13:47]

Apple levert net zo goed een bijdrage aan de voortgang als de bedrijven die jij noemt hoor. :)

Er is in dat opzicht echt geen verschil wie nou meer of minder doet dan de ander, ze doen allemaal evenveel. Ze hebben echter allemaal grotendeels een totaal andere visie, en dat is wellicht nog wel waar ze het meest onderscheidend zijn.

Daarom is voor de ene iOS een betere keus, en voor de ander Android, en voor de volgende weer WP 7.

Op iedere potje past een dekseltje, maar geen potje of dekseltje zijn identiek.
Wat een onzin, alsof het enkel Google tegen Apple is. MS is er ook nog en daarbij is er onderling in het Google-imperium ook hevige concurrentie...

Als Apple er niet meer zou zijn (lol zie je het al voor je moeten ze een boete krijgen van 100 miljard oid en dan nog hebben ze geld over :P) dan zou er nog vollop concurrentie zijn hoor!

Maargoed een flinke boeten van een miljard of hoger doet Apple echt niet zoveel schade dat ze een jaar lang geen R&D kunnen doen oid :P
Ik zei het in februari al bij de opening van de Apple Store. Als mijn MBA (gekocht in de Apple Store, dus Apple is ook mijn uiteindelijke verkoper) stuk gaat buiten het jaar garantie ga ik daar mijn garantie claimen. Dan hebben ze aan mij echt een verkeerde als ze denken weg te komen met hun jaar. Ook al kost het me honderden euro's, principes gaan voor :9

Eerder dit jaar dacht HTC mij al een kunstje te flikken door op hun telefoon accu's maar 6 maanden garantie te geven. Accu was helemaal dood, dat is geen normale slijtage meer. Heb ik dus ook gewoon nog buiten de 6 maanden een nieuwe accu gekregen.

Consumenten moeten die illegale (want, niet wettelijke) garantievoorwaarden van fabrikanten gewoon echt niet pikken.

En je zal maar voor zulk een asociaal bedrag een Protection Plan hebben laten aansmeren. Man man wat heb je je dan laten oplichten. Krijg je dus iets wat je wettelijk al had. Oke vooruit, je hebt nog telefonische technische ondersteuning. Bijvoorbeeld van Apple mederwerkers die niet eens weten wat Bootcamp is :P

[Reactie gewijzigd door Malarky op 19 maart 2012 13:41]

Een van de dingen die je ook hebt is garantieafhandeling door andere vestigingen/wederverkopers dan degene waar jij je spul hebt gekocht. En dat zonder een bonnetje mee te nemen.

Als je op vakantie bent of een half jaar in de States zit is het niet handig als je terug moet naar Amsterdam voor je garantie.
Dus jij gaat in Amerika een Apple Store medewerker uitleggen dat je eigenlijk twee jaar garantie hebt (door EU wetgeving) terwijl er maar 1 jaar op je bon staat? In Amsterdam zal je waarschijnlijk al je best moeten doen, laat staan aan de overkant.
Gaat dit nou echt om de garanatiebepaling, of om de gebruikersvoorwaarden die je bij elke update krijgt? Heb de gehele tekst gelezen maar het is mij nog niet helemaal duidelijk.
Beide als ik het zo lees.
1. onduidelijkheid van garantiebepalingen (die lijkt dus een 30-40 pagina's te zijn).
2. Apple care overlapt de 'wettelijke' garantieperiode van producten. Dit laatste proberen electronicazaken vaak te verkopen als 'extra' na de standaard garantie (van 2 naar 5), maar bij Apple care zou dit dus al vanaf aankoop datum zijn.

[Reactie gewijzigd door SinergyX op 19 maart 2012 14:54]

Oke bedankt voor de verduidelijking. Die meer dan 200 pagina's zal dan wel de gebruikersvoorwaarden zijn.
1 2 3 ... 6

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.

Tweakers maakt gebruik van cookies

Tweakers plaatst functionele en analytische cookies voor het functioneren van de website en het verbeteren van de website-ervaring. Deze cookies zijn noodzakelijk. Om op Tweakers relevantere advertenties te tonen en om ingesloten content van derden te tonen (bijvoorbeeld video's), vragen we je toestemming. Via ingesloten content kunnen derde partijen diensten leveren en verbeteren, bezoekersstatistieken bijhouden, gepersonaliseerde content tonen, gerichte advertenties tonen en gebruikersprofielen opbouwen. Hiervoor worden apparaatgegevens, IP-adres, geolocatie en surfgedrag vastgelegd.

Meer informatie vind je in ons cookiebeleid.

Sluiten

Toestemming beheren

Hieronder kun je per doeleinde of partij toestemming geven of intrekken. Meer informatie vind je in ons cookiebeleid.

Functioneel en analytisch

Deze cookies zijn noodzakelijk voor het functioneren van de website en het verbeteren van de website-ervaring. Klik op het informatie-icoon voor meer informatie. Meer details

janee

    Relevantere advertenties

    Dit beperkt het aantal keer dat dezelfde advertentie getoond wordt (frequency capping) en maakt het mogelijk om binnen Tweakers contextuele advertenties te tonen op basis van pagina's die je hebt bezocht. Meer details

    Tweakers genereert een willekeurige unieke code als identifier. Deze data wordt niet gedeeld met adverteerders of andere derde partijen en je kunt niet buiten Tweakers gevolgd worden. Indien je bent ingelogd, wordt deze identifier gekoppeld aan je account. Indien je niet bent ingelogd, wordt deze identifier gekoppeld aan je sessie die maximaal 4 maanden actief blijft. Je kunt deze toestemming te allen tijde intrekken.

    Ingesloten content van derden

    Deze cookies kunnen door derde partijen geplaatst worden via ingesloten content. Klik op het informatie-icoon voor meer informatie over de verwerkingsdoeleinden. Meer details

    janee