Nee, hoor het zijn de hersens die de interpretatie doen. Als een beeld realistisch genoeg is, wordt de diepte er vanzelf bij verondersteld.
Realistisch én stereoscopisch. Schilderijen kunnen heel erg realistisch zijn, maar toch ervaar je ze niet als driedimensionaal, want het blijft een plat, stilstaand beeld.
Het door jou genoemde filmpje beweegt echter, waardoor één van de factoren die bijdragen aan de ervaring van 3D, namelijk parallax, zichtbaar is. Dat zorgt ervoor dat de kijker een perceptie van diepte krijgt.
Echt 3D is het echter niet, en dat ervaar je ook niet zo, eerder als 2,5D. Een ander mooi voorbeeld van parallaxwerking en de perceptie van diepte is
dit filmpje.
De perceptie van diepte (3D) hangt af van eerdergenoemde parallax, maar onder andere ook van binoculair beeld (in feite ook parallax, maar dan constant), scherptediepte, verhoudingen en beweging.
Zo blijkt uit studies dat in normale omgeving 80% van wat je meent te zien niet uit jouw ogen komt maar uit jouw brein zelf. Alleen dat kleine veranderlijke stukje waar je op focust wordt waargenomen, de rest komt uit het geheugen. En dit staat de 3D visie geheel niet in de weg.
Dat is niet helemaal waar. Het oog en de hersenen krijgen wel degelijk informatie binnen van het gehele visuele veld, maar alleen het midden wordt echt scherp waargenomen. Daar zit namelijk de fovea, de gele vlek, waar de concentratie kegels en daarmee de visuele acuïteit het hoogst is. Daaromheen neemt de concentratie kegels steeds meer af, waardoor het beeld dus steeds minder scherp wordt en minder kleurinformatie bevat (de verhouding van de concentratie van lichtgevoeliger maar monochroom waarnemende staafjes ten opzichte van die van kleurwaarnemende maar minder lichtgevoelige kegels neemt vanaf het midden van het netvlies toe), maar nog wel degelijk wordt waargenomen.
Je ogen en hersenen verwerken dat beeld echter, en geven het idee dat je in je gehele blikveld scherp ziet. Voor een deel wordt dat inderdaad beïnvloed door het geheugen, maar ook door hoe het menselijk oog en de verwerking van visuele informatie in de hersenen werkt.
Je kan je zelfs afvragen of 3D een afspiegeling is van de werkelijkheid of een projectie van het denken op de werkelijkheid. De werkelijkheid is niet zo recht toe recht aan als mensen denken, het is meer zo dat het denken vereenvoudigde voorstellingen op de werkelijkheid projecteert en wij daarin de werkelijkheid gaan vormgeven. Wij leren al vroeg op school de werkelijkheid als een soort 3-D grid te zien, en dus plaatst ons verstand alles wat wij zien in dit grid.
Omdat de hersenen de informatie verwerken heeft aangeleerd gedrag en denkprocessen zeker invloed op de waarneming van de werkelijkheid. Een mooi voorbeeld is
dit filmpje, waarin je als kijker een normaal gezicht ziet, terwijl het een hol masker is. Zo zijn er nog veel meer visuele illusies, zoals de bekende
Neckerkubus, de
Müller-Lyer-illusie, etc.
Het waarnemen van de werkelijkheid als een 3D-grid staat daar echter redelijk los van, en begint veel eerder dan op school, namelijk vanaf het moment dat we kunnen zien: de geboorte. Dat is een automatisch proces.
Wanneer je eenmaal geleerd hebt om iets om een bepaalde manier te interpreteren dan houdt het verstand daar aan vast. Daar zijn leuke proeven over gedaan. Een professor die een bril met spiegels opzette die alles onderste boven weergaven, zag na een paar dagen als weer gewoon rechtop. Toen hij de bril weer afzette, zag hij weer alles ondersteboven.
Dat is niet per se een voorbeeld van hoe het verstand alles wat wij ervaren beïnvloedt, maar ook van het aanpassingsvermogen van de hersenen, en hoe de hersenen dus juist niet altijd vast blijven houden aan aangeleerd gedrag.
In een ander, enigszins vergelijkbaar
onderzoek werden niet-blinde mensen een aantal dagen geblinddoekt. Normaal gesproken heeft de visuele cortex dan (vrijwel) geen informatie te verwerken. Na een aantal dagen bleek echter dat de visuele cortex taken van andere zintuigen had overgenomen, waardoor de testpersonen onder andere beter gingen voelen.
Wat jij ziet is wat jou hersens er van maken. Heel veel details, of een hele brede kijkhoek interpreteren de hersens als verhoogd realisme. Dan laten ze zich voor de gek houden en zien het als echt. Zelfs beelden weergeven op ongebruikelijke plaatsen waar de hersens ze niet verwachten is al genoeg om ze voor de gek te houden. De hersens lijken vooral te zoeken naar manieren om echt van onecht te onderscheiden, maar niet zo zeer op juiste verhoudingen te letten. Je hoeft ze alleen maar voor de gek te houden en ze denken dat het echt is.
Het is niet minder dan logisch dat beeld dat de werkelijkheid meer benadert ook als realistischer wordt ervaren.
Die straattekeningen werken vooral doordaat jij en ik ze nu op een tweedimensionaal vlak zien, waardoor het verschil tussen 'echte' voorwerpen met driedimensionale eigenschappen en 'platte' (2D) objecten niet direct te zien is.
Je hersenen nemen wel degelijk de verhoudingen waar; deze spelen een grote rol in waarneming. Doordat het beeld op een monitor of foto (nu nog) echter 2D is, is in feite een groot deel van de informatie weggehaald, waardoor onder andere de verhoudingen niet meer goed te zien zijn en de perceptie gemakkelijker is te beïnvloeden met dergelijke illusies.
Een bekend voorbeeld (wederom een illusie) van de invloed van verhoudingen op de waarneming is de
Ames-kamer.
Het kan echter goed zijn dat dit verschijnsel maar tijdelijk is totdat de hersens weer beter onderscheid leren maken.
'Dit verschijnsel' is simpelweg een gevolg van de manier waarop waarneming neurologisch gezien werkt.
Anders gezegd: Wat is een indrukwekkender, leukere ervaring: kijken naar een film met beeld en geluid van lage kwaliteit, of het idee hebben dat het 'echt' is waar je naar kijkt?
Met films (en tegenwoordig ook games) hebben mensen altijd gepoogd een uitvlucht uit de werkelijkheid te maken: een ervaring die je normaal gesproken niet zou hebben. Hoe realistischer je dat als kijker ervaart, hoe meer je in die ervaring opgaat en hoe minder moeite het kost om dat te doen.
[Reactie gewijzigd door Ghost Dog op 22 juli 2024 14:39]