Google begint met bouw zesde datacenter in België

Google is begonnen met de bouw van zijn nieuwe datacenter in België. Deze komt te staan op een nieuwe locatie in de Waalse gemeente Farciennes. Google kreeg in februari al een vergunning voor de bouw van dat datacenter.

De bouw van Googles nieuwe datacenter is op vrijdag begonnen en zal 'enkele jaren duren', schrijft ook VRT. In totaal doet Google een investering van een miljard dollar in België. Naast het nieuwe datacenter in Farciennes, wordt daarmee ook de bestaande datacenterlocatie van Google in België uitgebreid. Zo wordt het zonnepark nabij die locatie uitgebreid.

Google kondigde eerder al aan dat het een nieuwe datacenterlocatie wil bouwen in Farciennes. Op termijn moet op die locatie een drietal datacenters komen te staan. De techgigant zei toen dat de bouw eind 2023 zou beginnen. Het eerste datacenter op die locatie zou in 2025 klaar zijn. Medio februari kreeg Google toestemming voor de bouw daarvan. Het datacenter moet op termijn 400 banen opleveren.

Het nieuwe datacentercomplex wordt het zesde van Google in België. Het Amerikaanse bedrijf heeft al vijf datacenters in de gemeente Saint-Ghislain. In 2022 werd ook bekendgemaakt dat Google 36 hectare grond heeft gekocht in La Louvière, een gemeente in de provincie Henegouwen. Wat de techgigant met dat grondgebied wil doen, is nog niet bekend.

Reacties (64)

[T-Forever]

Het levert op termijn 400 banen op, toch zou ik graag eens een lijstje zien welke banen dit dan zullen zijn. Doorgaans word er optimaal PR bedreven als in de positiefste nummertje weergeven.

3 man beveiliging, toilet/keet persoon, en 395 hd swappers? Of tellen ze de verkoper die ergens in het land op kantoor zit, HD's te verkopen aan deze datacenter ook mee?

[wildhagen]

Het levert op termijn 400 banen op, toch zou ik graag eens een lijstje zien welke banen dit dan zullen zijn.

Vaak zaken als beveiliging, catering, receptionisten, schoonmaak, facilitaire zaken (gebouw-onderhoud etc) etc qua structurele banen. Relatief low-end/low-tech banen. Echt high-tech banen zie je zelden op een DC in serieuze aantallen.

Beheer van datacenters gebeurt vaak van afstand vanaf een aantal centrale plekken, via een 'follow the sun'-principe (om zo 24/7 beheer te kunnen doen). Een enkele keer heb je daarvoor mensen onsite zitten, maar dat zie je steeds minder (want kostbaarder).

Soms heb je mensen ter plekke zitten voor hardware ondersteuning (denk aan defecten), maar vaak zitten die ook niet onsite, maar komen die één keer per zoveel tijd met een hele ploeg langs, en doen dan alles in één keer.

Alleen tijdens de bouw heb je uiteraard verhoogde werkgelegenheid, maar meestal is dat voor een flink deel geen lokale arbeid, maar zijn het teams die invliegen (vaak Polen en Ieren) en dan het DC bouwen. Na afloop zijn ze weer weg naar de volgende soortgelijke klus elders.

[Reactie gewijzigd door wildhagen op 22 juli 2024 19:24]

[Wannial]

In onze datacenter (Microsoft), zitten hele ploegen on site. Die doen zowel reparaties (bijv. disk swap) als uitrollen van nieuwe racks en decommissioning oude racks. Met meer dan een miljoen servers op een locatie zoals nort en West Europe is dit een continue process en zijn dus altijd mensen on site.

Dit is inderdaad geen hoog geschoold werk, maar wel degelijk werk voor tientallen mensen.

Daarnaast inderdaad beveiliging, facilities etc etc. Een paar honderd man loopt er echt wel rond (en dan inderdaad remote mensen die het platform zelf beheren met het follow the sun principe zoals je zelf al aangaf).

[Reactie gewijzigd door Wannial op 22 juli 2024 19:24]

[Tranquility]

Als MS medewerker zou je toch moeten weten dat disk swaps maar een klein onderdeel is van de totale werkzaamheden aan servers. Natuurlijk, diskvervangingen komen veel voor, maar memory swaps vaak nog meer, maar ook andere componenten als netwerkkaarten, FPGA, moederborden, etc. En kabels. Heel veel kabels. Ook het analyseren van problemen kost veel tijd en mankracht. Er zijn hele teams aanwezig dit alles gestroomlijnd uit te voeren. Niet alles kan geautomatiseerd, er komt nog steeds heel veel mensenwerk aan te pas. Daarnaast zijn er ook techs die zich bezig houden met deployment, decommission, hoogspanningstechnici, facilities, schoonmaak, en een hele hoop beveiliging, etc. Je zit zo aan 400 man als het niet meer is.

[Reactie gewijzigd door Tranquility op 22 juli 2024 19:24]

[Wannial]

Het is maar een voorbeeld van inderdaad een van de duizend mogelijkheden... Dat ik heb gekozen om ze niet allemaal te benoemen betekent niet dat het niet gebeurt. Ik snap je reactie/aanval daarom ook niet zo goed

[Tranquility]

Het is jammer dat je je aangevallen voelt, mijn reactie is zeker niet zo bedoeld.

[T-Forever]

"maar komen die één keer per zoveel tijd met een hele ploeg langs, en doen dan alles in één keer"

daar zeg je wat ja, omdat toch alles met redundancy is uitgevoerd is het zeer kosteneffectief om het zo aan te pakken. Ik denk dus dat ze die mensen meetellen, inclusief de overhead van desbetreffende bv, dus hun poets/kantoor personeel. tot 400 banen kan ook heel veel 0.1 fte zijn, past wel in het manager straatje.

[wildhagen]

Die mensen worden vaak meegeteld idd. Want ja, ééns per (bijvoorbeeld) drie maanden zijn ze één dag onsite met het team. En dan heb je weer 10 (ofzo) FTE.

Ook die remote beheerders van het DC die in, pak hem beet, Buenos Aires, New Delhi of Manilla zitten worden vaak meegeteld als FTE. Want ja, ze doen toch werk voor dat DC? Ja, dat klopt absoluut. Dat ze dat 5000 kilometer verderop doen, dáár hoor je niets over .

Er is een reden dat dit soort getallen qua FTE zelden uitgesplitst worden naar functiecategorie en/of lokatie. Want dan zouden bovenstaande soort constructies (ik heb ze vaker gezien, zit in de IT) immers wel een stukje sneller opvallen

[Aldy]

Ha, ha, ha, dus als er 10 man in Buenos Aires werken (bijvoorbeeld), dan werken er 10 man in Argentinië en telt Google deze waarschijnlijk ook mee voor België. Heet dat niet creatief boekhouden?

[familyman]

Met zes datacenters begint er misschien, heel misschien, massa te ontstaan voor wat hoger ingeschaald personeel.

Maar ik denk dat in deze tijd op lamdsniveau best meegenomen kan worden dat een bak datacenters ook leidt tot een aantrekkelijk doelwit dat flinke nationale verdediging vereist.

Mij zingt iig door het hoofd dat we geen patriots meer kunnen geven aan Ukraine omdat we er anders te weinig van hebben om de havens te verdedigen.

[sympa]

Aan de andere kant, een datacenter van Google is best een groot Amerikaans belang dat het verdedigen waard is. Zo versterk je wel de banden in de NAVO bijvoorbeeld.

[familyman]

Diezelfde Amerikanen die je net zo makkelijk in de steek laten, zoals Ukraine?

Nee, dank u.

Er is echt wat fundamenteel aan het veranderen daar. Hoog tijd dat we ons daarop instellen.

[sympa]

Die Amerikanen zullen ons iets minder snel in de steek laten als er een duur datacenter van hun bij ons staat.
Aan de andere kant, als daar 10 jaar niet naar wordt omgekeken is het ook niks meer waard. Maar goed, zaken doen versterkt in het algemeen de banden, maar voorkom afhankelijkheid.

[harrytasker]

Alleen tijdens de bouw heb je uiteraard verhoogde werkgelegenheid, maar meestal is dat voor een flink deel geen lokale arbeid, maar zijn het teams die invliegen (vaak Polen en Ieren) en dan het DC bouwen. Na afloop zijn ze weer weg naar de volgende soortgelijke klus elders.

Hoe zou dat toch komen

[Tr1pke]

3 man beveiliging
Met 3 man kan je net 1 dag coveren ….
8+8+8
Ik zou voor beveiliging zeker al 10 man rekenen tenzij jij denkt dat die 3 man nooit mogen ziek worden, verlof aanvragen en 7 dagen op 7 365 dagen lang moeten werken ….

Kuisen net hetzelfde, denk je dat die 2 poetsers nooit ziek worden / ontslag nemen

En dan heb je meerdere
Onsite electricians
Onsite loodgieter
Onsite HVAC
Onsite handyman
Onsite Receptie
Onsite netwerk specialisten
Onsite hardware specialisten
Onsite support
Wij hebben zelfs iemand dat verantwoordelijk is voor de diesel, iemand voor brandveiligheid, en personeels veiligheid…
En nog zoveel meer dat ik vergeet

(Opsomming uit ervaring, ik werk in en voor een paar data centers in België voor het netwerk en zit gelukkig amper aan een saaie bureau thuis of op een kantoor)

[T-Forever]

Mijn werkgever heeft in de regio 3 fabrieken met daarin ongeveer 200 man personeel, toch is daar maar 1 poetsvrouw en ook die is wel eens ziek, en slechts 2 man technische dienst. En beveiliging is vooral gemonitord van buitenaf met een deftige installatie.

Ik weet niet beter dan dat het altijd knallen is, wat een luxe.

[Reactie gewijzigd door T-Forever op 22 juli 2024 19:24]

[Tr1pke]

Ik werk in een datacenter voor een buitenlandse overheid en een bekend militair gebouw daar vertrouwen ze mensen “voorlopig” nog meer dan camera’s en badges
Knallen is het altijd omdat ze minder willen betalen en de werknemers uitzuigen tot ze neervallen en dan vervangen

[Reactie gewijzigd door Tr1pke op 22 juli 2024 19:24]

[OruBLMsFrl]

Zo klinkt dit wel ja, alles over de bodem laten schrapen zodat niemand een alternatief heeft en alles te duur is, zeker het normaal benodigde personeel om zaken goed te doen. En dan de fabriekseigenaren typisch dikke winst pakken en zoals ik ze van dat type 'baas' ken, is het dan iedereen behalve de 'baas' zijn schuld als er door het tekort aan schoonmaak en technische dienst uiteindelijk een werkongeluk plaatsvindt en de inspectie komt kijken. Dat is vaak korte termijn denken, en die 'baas' zelf past typisch heel goed op dat ie zelf niet op plekken komt waar dat ie zelf een werkongeluk of schijn van directe betrokkenheid bij een risicovol werkproces zou kunnen krijgen. En dat anderen zoiets kan gebeuren is vaak een verre gedachte en lage prioriteit. Je moet er maar durven werken denk ik dan, met alle respect tegelijk voor wie zo snel echt geen andere praktische keuze heeft... maar op termijn wil je toch anders dan.

[Rakward]

Een technische dienst van 2 man voor een fabriek kan ik me niet eens inbeelden?

De kleinste "fabriek"(eigenlijk verbrandingsoven) waar ik werkte had al 2 mechaniekers, 2 elektriciens, werkvoorbereider en ingenieur nodig op de technische dienst. Naast hun werkte daar slechts 25 man in productie ofzo. En dan nog 2 poetsvrouwen.

[moonlander]

Ik ben meerdere keren in Google Eemshaven geweest (al was dat onder de noemer Green Box Computing). Werken een handjevol mensen, voornamelijk beveiliging, catering, schoonmakers.

Bij de bouw zullen dat veel zijn natuurlijk, maar als het staat en draait zijn het maar een handjevol mensen. En op afstand werken ook nog een paar, maar die zitten niet in Nederland.

[PageFault]

De mensen die het bouwen komen vaak niet uit Nederland. Vaak mensen uit Spanje of voormalig Oostblok.

[Toppe]

Kom hier ook maar een handjevol mensen is echt onzin.

DB Schenker loopt alleen al met 50 man personeel rond voor de logistieke taken. Z’n 70 beveiligers, 20 schoonmakers en 10 man in de keuken: minimaal 150 man die al dagelijks aanwezig is.

Er lopen overdag z’n 50/80 man van Google zelf rond.

Daarmee kom je dus, bij normale omstandigheden al uit op minimaal 200 FTE, elke dag. En dat zijn nog alleen maar de direct FTE’s die er zijn.

Ze ‘leveren’ ons bijvoorbeeld gemiddeld 400 uur per jaar.

Tijdens de bouw levert het nog veel meer tijdelijke FTE’s op, zo hebben bijvoorbeeld Boels en Würth al tijdelijke vestigingen waar gebouwd wordt.

Overigens is Red Bear de vaste aannemer

[Reactie gewijzigd door Toppe op 22 juli 2024 19:24]

[dasiro]

geen idee welke overheidsniveau's hiervoor subsidies of belastingsvoordelen hebben gegeven, maar die zitten vaak met dezelfde vraag en durven al wel eens in de overeenkomst zetten dat het om lokale banen moet gaan, al dan niet van een bepaalde kwaliteit om het terugverdieneffect te kunnen berekenen.

[The Zep Man]

Vertel dat maar aan de Nederlandse gemeente Hollands Kroon. Gekeken naar het aantal auto's op enig moment geparkeerd bij Microsoft's datacentra in Wieringermeer is daar echt niet veel personeel actief.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 22 juli 2024 19:24]

[Tranquility]

Er zijn vééél meer parkeerplekken op het hele terrein verspreid dan alleen bij de hoofdingang.
Je wilt niet weten hoeveel mensen hier werken!

[Reactie gewijzigd door Tranquility op 22 juli 2024 19:24]

[WillySis]

Vergeet niet dat dit een 24/7 bedrijf is. Dat tikt in het aantal personeel vaak flink door. Voor elke functie heb je al 4 man nodig om die 24/7 te kunnen bemensen.
De 400 man zal een beetje op de top zijn. Als het datacenter eenmaal soepel draait kan men vermoedelijk met minder mensen toe.

Voor Wallonië is de komst van Google een mooie opsteker die men daar goed kan gebruiken. Wallonië is nog altijd een vrij arm gedeelte van de BeNeLux waar de werkeloosheid hoger is dan in de andere delen, en de lonen lager liggen. Die lagere lonen en de lagere kosten voor grond maken Wallonië juist aantrekkelijk voor Google.

[Giga]

Banen voor Belgen of expats?

[Giga]

Zou u denken? Dan kan zo’n datacenter beter niet in België gebouwd worden, toch?

[Sander]

aangezien er best wat Belgen op tweakers rondhangen: hoe gaan dit soort projecten er in België doorheen bij de burgers?

In NL lijkt het een soort van totale no-go geworden vanuit overheid en allerlei burger en natuur bewegingen om iets dergelijks van de grond te krijgen, zie bijv: nieuws: Meerderheid provinciebestuur Flevoland is tegen Meta-datacenter Zeewolde

[die4ever]

De meeste Belgen die hier rondhangen zijn van de Vlaamse kant en dit is een project aan de Waalse kant.
Farciennes is een dorp van 12K inwoners vlak bij Charleroi. Vermits heel die regio met een werkloosheid van rond de 20% zit zullen ze alle vormen van extra jobs wel toejuichen. Ook zitten we nog niet met zo een enorme congestie problemen op het net zoals in Nederland.

Ik vermoed dat een project van deze omvang in Vlaanderen iets moeilijker zou liggen en ook wel wat weerstand van burgers zou kunnen hebben. Op overheidsniveau denk ik niet dat het echt een probleem zou zijn vermits de Vlaamse overheid er ook nog nieuwe ethaankrakers doorduwt.

[Jim80]

Zwaar off-topic, maar wat is het alternatief: nog meer geld naar het buitenland laten wegvloeien waar we onze producten dan kopen die door een veel vervuilendere kraker zijn geproduceerd?

Zelfde met elektriciteit, kern- of steenkoolcentrales in eigen land is taboe, maar geen probleem om het uit het buitenland te halen.

Zelfde met datacenters....

Milieu impact stopt blijkbaar aan de landsgrens. We willen het allemaal niet maar kunnen toch niet zonder.

[ramonlambal]

Ach, en zon grootte blokkendoos kan er ook nog wel bij in de omgeving Charleroi, is toch al een van de meeste lelijke chaotische stukken van belgie... Kunnen ze de warmte misschien wel doorpasen naar Total Energies, die gebruiken juist super veel hitte.

[LadyGiga]

Is in een zwaar economisch achtergestelde regio met hoge werkloosheid en veel laag geschoolden waar er dus gezwaaid wordt met subsidies en er nog voldoende stroom voor handen blijkt te zijn ook...

[faxityy]

Wallonië heeft 216 en Vlaanderen 488 inwoners per vierkante meter. Nederland ter vergelijking 529.
Voor zowel Vlaanderen als Nederland ligt terrein weggeven dus gevoeliger.

[Robinho96]

Bedoel je niet vierkante kilometer?

[D100]

Zoals anderen reeds zeiden, dit is in Wallonië. Is als een ander land, veel lagere bevolkingsdichtheid, veel ruimte en andere geografie, economisch minder sterk, andere mentaliteit, andere...
In Vlaanderen botsen bijna alle grote ruimtelijke projecten op een muur van inspraak en verzet, dus waarschijnlijk zouden die grote datacenters ook fel gecontesteerd worden (zover ik weet zijn er geen echte mega datacenters op Vlaams grondgebied, wel veel gespecialiseerde datacenters).
In Wallonië ligt dat anders, blij dat er iets gebeurt, goedkoper, etc.

De toegevoegde waarde van een groot project in Vlaanderen moet groot zijn om aanvaard te worden, in Wallonië is de drempel veel lager, en door de ruimte die ze hebben is het minder kritisch.
Een datacenter is weliswaar een belangrijk deel van de digitale infrastructuur maar heeft een beperkte lokale toegvoegde waarde, al is er die wel.

[Reactie gewijzigd door D100 op 22 juli 2024 19:24]

[Zwendel]

Aan de Waalse kant van de taalgrens is het een go-go mentaliteit - wss een gunstig fiscaal tarief gekregen.
Aan de Vlaamse kant kijkt gaat men minder laks om met allerlei regels.

[Wozmro]

Oja, leg eens uit?

Ik werk in Vlaanderen en in Wallonië. De technische reglementering is dezelfde.

[DeevieP]

Ik kan toch meteen aan enkele zaken denken die anders zijn omdat ze regionaal zijn:
- Ruimtelijke ordening -> omgevingsvergunning (bouwvergunning)
- Milieuwetgeving (VLAREM)
- ...

Heel concreet: boerenprotest omdat de normen in Vlaanderen strenger zijn dan in Wallonië

[Rakward]

Reglementering voor stookolie-ketels is bv ook een verschil.

In Vlaanderen mag men bij een nieuwbouw al een tijdje geen stookolie-ketel meer plaatsen, in Wallonië voorlopig wel nog.

En voor bestaande installaties: De Waalse ketels mogen vervuilender zijn dan Vlaamse. Al van 2 mensen gehoord die onderhoud doen aan ketels, zij vinden het gewoon belachelijk dat als ze over de taalgrens gaan de regels opeens minder streng zijn.

[NoTechSupport]

Voor zover ik weet heeft niemand er problemen mee. Speelt totaal niet. Boerenprotesten, stikstofproblemen, klimaatactivisten, de opkomst van extreem rechts speelt hier allemaal ook. De haat voor datacenters niet. Maar misschien zijn er hier recent ook veel minder van die giganten gebouwd. Bovendien wordt hier voor particulieren lustig doorgebouwd. De woningnood speelt hier niet zo, al zijn de prijzen hier ook, in vergelijking met het verleden astronomisch.

[helldogbe]

De betonstop treedt vanaf 2025 wel al in werking waardoor de inname van openbare ruimte moet halveren. Vanaf 2040 mag er dan netto geen bebouwing meer bijkomen (zonder ergens anders aan de natuur terug te geven).

VRT: Akkoord over betonstop krijgt forse kritiek van oppositie en experten: "Onbetaalbaar en dus onuitvoerbaar"

[Kenhas]

Over het algemeen heb je volledig gelijk maar in verband met dit artikel toch twee opmerkingen:

• De bouwshift is een vlaamse aangelegenheid dus niet veel te maken met datacenters in Wallonië
• De bouwshift lijkt zich vooral te richten op (lint)woningbouw.

Voor de rest kan ik enkel maar @NoTechSupport bijtreden namelijk dat het totaal niet speelt. Behalve op deze site lees ik nergens iets over data centers. Als ik nu aan tien willekeurige vrienden iets vraag over data centers van Google in België, dan horen ze het donderen in Keulen

[Tr1pke]

Net hetzelfde als in NL
Als het niet in mijn gemeente is #care
Mijn gemeente dan schieten de mensen wakker en petities gaan rond.

[cyclone]

Ben ik nou de enige die zich afvraagt hoe men voldoende power dit datacenter in gaat krijgen.
Op de datacenter markt in NL is dit op dit moment HET hete hangijzer, ruimte genoeg maar niemand die nog voldoende capaciteit qua elektrische aansluiting op het huidige contract heeft om nieuwe spullen aan te kunnen sluiten.

Technisch zijn de aansluitingen op tientallen megawatt gesized maar contractueel vaak veel lager en nu bij aanvraag voor verhogingen krijgen we null op rekest want het grid is overbelast / onder gecapaciteerd.

Ik zit iig in een omgeving waar we een zeer prangende behoefte hebben aan structureel meer datacenter ruimte (en dus bijbehorende elektrische capaciteit) maar in NL eigenlijk niets fatsoenlijks meer kunnen vinden. Overal het zelfde liedje .. genoeg fysieke ruimte maar we kunnen het gewoon niet elektrisch aansluiten.

[01--Rolf--01]

Vraag me af op welke groene stroom zoiets draait? Vooral snachts?

[m_snel]

Daar kan ik u wel uitleg over geven maar dat wordt waarschijnlijk niet geaccepteerd.
Je kan groene certificaten kopen , maar ook bijvoorbeeld grijze stroom aan Noorwegen verkopen, zodat ze daar mee weer hun stuwmeer in de nacht vullen.
En die dan weer goedkoop als groene energie terug kopen. Las eens dat ze in Noorwegen daar dan als consument voor moeten betalen

[Masvic]

Comments over hoeveel energie dat wel niet gaat kosten in 3... 2.. 1...

Dat je een keer een grappige aflevering van Lubach hebt gezien over dit onderwerp maakt je nog geen specialist

[jpsch]

Hoezo, genoeg kernernergie toch? Al komt het maar uit Frankrijk.

[harrytasker]

Precies overschot zat hier, het is zo erg dat je bij het te veel terugleveren er voor moet betalen

[Tr1pke]

Hier ook. Ik moet elektrische vuurtjes aanleggen anders moet ik teveel betalen als ik teveel terug

[Lagonas]

Om te weten dat deze server hallen enorm veel energie slurpen hoef je geen specialist te zijn. Dat weet nagenoeg iedereen wel.

[Wozmro]

Steenkool wordt amper nog gebruikt om elektriciteit te produceren.
Misschien dat er wel nog enkele kolencentrales min of meer standby staan voor in geval van nood maar dat zal het wel zo wat zijn.

In België is het tegenwoordig een deel kernenergie, veel wind, veel zon en dan nog wat gas en waterkracht om de gaten op te vullen.

[Logan]

Hier in Nederland wordt nog massaal kolen gebruikt voor het produceren van energie, vooral in de avonduren.

Meer elektriciteit uit kolen en hernieuwbare bronnen minder uit gas 6-9-2022.

De productie van elektriciteit uit kolen is in het tweede kwartaal van 2022 vergeleken met een jaar eerder met 40 procent gestegen. De productie van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen nam met 25 procent toe. Uit aardgas kwam tegelijkertijd 19 procent minder elektriciteit. De netto elektriciteitsproductie bedroeg in het tweede kwartaal 28,2 miljard kWh, 4,3 procent meer dan in het tweede kwartaal van 2021. Dit meldt het CBS op basis van nieuwe cijfers.

https://www.cbs.nl/nl-nl/...re-bronnen-minder-uit-gas

[mutley69]

En uiteraard bouwt men niks in de hoogte bij Google - en uiteraard rooft men al onze groene stroom. Om dan ook nog 's geen taksen te betalen in de EU. Dat soort bedrijven moeten we in de EU buitenpesten.

[Smuey]

In België deze keer ja? Waren de gesubsidieerde Nederlandse windmolen- en zonneparken om mooie groene schijn mee te maken op ofzo?

[Sick_PunkLover]

Weet iemand waarom ze 3 datacentra op één en dezelfde locatie willen bouwen? Wat is daar het voordeel van, ten opzichte van één groot centrum?