De overheid is verplicht om grenzen te stellen aan vrijheid van meningsuiting, dat zit nu ook al in ons recht systeem. Elke overheid die de basis rechten van de mens ondertekend heeft, is verplicht om deze te waarborgen. Deze rechten zijn bij ons verankerd in onze grondwet.
Jouw rechten worden ingeperkt zodra andere mensen oproepen tot geweld tegen jou of tegen een groep waartoe jij behoort. Dat is daarom de enige grondwettelijke beperking op de vrijheid van meningsuiting: dat jij niet mag oproepen tot geweld.
De Nederlandse grondwet schrijft nergens voor dat de verspreiding van desinformatie bestreden dient te worden. De bestrijding van desinformatie is daarom geen grondwettelijke beperking op de vrijheid van meningsuiting.
Als jij vanuit de overheid desinformatie wilt bestrijden, moet jij bepalen wie alle informatie gaat toetsen op juistheid. Welke persoon, welke groep, welke organisatie, welke partij enzovoort moet gaan toetsen welke informatie juist is en welke informatie dat niet is? Hoe gaat die persoon of die groep dit precies bepalen? Wat als die persoon of groep er achteraf naast blijkt te zitten? Wat als het informatie betreft waar onduidelijkheid over is?
Ik noem een voorbeeld.
Neem de oorlog tussen Armenië en Azerbeidzjan in 2020. Over deze kortdurende oorlog regende het beschuldigingen over en weer. Hoe moet jij bepalen wie de waarheid spreekt en wie er naast zit? Jij hebt twee partijen die elkaar op zo een beetje alle mogelijke punten tegenspreken. Wat als iemand Armenië gelooft? Wat als iemand Azerbeidzjan gelooft? Minimaal één van de twee zit er dan naast, maar wie van de twee? Wie bepaalt dit en hoe?
Recentelijker nog: de oorlog in de Oekraïne. Zowel Rusland als de Oekraïne geven radicaal andere cijfers over hoeveel doden er gevallen zijn aan eigen zijde en aan de zijde van de vijand. De Oekraïne beweert dat zij weinig man verliezen en dat de Russen bij bosjes neervallen, terwijl Rusland juist beweert dat het de Oekraïne is die massaal manschappen verliest.
Wie of wat gaat bepalen wie van de twee gelijk heeft? En als zij er beide naast zitten: wat zijn dan wel de juiste cijfers? En welke reden hebben wij dan om die "juiste" cijfers meer te geloven dan wat Rusland of de Oekraïne beweren?
Zelfs als jij een thema neemt waar redelijkerwijs eensgezindheid over is. Stel dat van een bepaalde ziekte algemeen wordt aangenomen dat medicijn A het beste middel ertegen is. Maar, dan staat er een groepje artsen op die zeggen: "
Nee nee! Medicijn A werkt wellicht een beetje, maar het heeft ook grote bijwerkingen. Medicijn B is effectiever en heeft amper/geen bijwerkingen! Wij adviseren medicijn B!"
Moet jij die nieuwe groep artsen dan censureren omdat zij informatie naar buiten brengen die de publieke consensus onder artsen tegenspreekt? Want als jij die nieuwe groep censureert/negeert/ontslaat, komt er waarschijnlijk geen enkele bekendheid over medicijn B en blijft iedereen medicijn A gebruiken tegen die ziekte, terwijl medicijn B misschien écht effectiever is...
Maar, als jij die nieuwe groep artsen laat spreken en hun bevindingen vrij laat delen op hun sociale media, dan riskeer jij weer dat mensen overstappen op een medicijn dat - misschien - juist slechter is voor mensen dan medicijn A.
Wat moet de overheid dan doen volgens jou? De medische discussie de vrije loop laten, of ingrijpen?
En denk maar niet dat er nu geen censuur uitgevoerd wordt op informatie. Maar dan door grote bedrijven, hun algoritmes en beleid bepalen wat jij ziet, daarmee ook wat jij niet ziet. In het geval van X, Elon heeft zelf al een aantal keren dingen laten blokkeren die hem niet zinde=censuur. Het is alleen een andere form van censuur die minder zichtbaar is.
Dat klopt - en dat vind ik ook erg jammer. Vooral Meta is erg qua censuur. Op Facebook en Instagram word jij nu zelfs verbannen als jij een foto deelt van een Sinterklaasfeestje, omdat Zwarte Piet teveel zou lijken op het Amerikaanse blackface, terwijl onze Zwarte Piet veel ouder is dan het blackface-fenomeen en het bovendien een hele andere betekenis heeft bij ons dan dat blackface dat heeft voor Amerikanen.
Jij mag jou ook niet uitspreken tegen het homohuwelijk. Tegen homohuwelijk zijn wordt gelijkgesteld aan homofoob zijn, wat gelijkgesteld wordt aan discriminatie op basis van seksuele geaardheid (en dus, tegen de regels...).
Jij "
mag" wel kritiek hebben op bijvoorbeeld overheidsbeleid, zoals de COVID-19 restricties of de stikstofregels. Dat soort berichten verwijdert Facebook niet, maar zij zorgen er wel voor dat deze berichten minder mensen bereiken, dus zelfs daar censureert Facebook.
Bij Twitter (
zie het door Elon Musk gepubliceerde Twitter Files) is zelfs gebleken dat dit het geval was. Alle berichten die tegen de ideologie van de Democratische Partij in Amerika gericht was, werden automatisch in prioriteit verminderd. Democrate in Amerika hadden op Twitter dus een groter bereik dan Republikeinen, kunstmatig.
Op X (voorheen Twitter) mag jij nu wel Zwarte Piet delen, mag jij jou wel uitspreken tegen het homohuwelijk en mag jij wel overheidsbeleid bekritiseren. Voor zover Elon Musk X nog wel censureert is deze censuur enorm afgenomen in schaal. Vergelijk het huidige X maar met het oude Twitter. X laat veel meer toe.
En zelf bepalen welke informatie juist is, is voor veel onderwerpen heel moeilijk. Kost ook veel tijd en kennis. Voor iets waar ik bekend mee ben, lukt mij dat aardig en haal ik de onzin er wel uit. Voor andere onderwerpen kan ik dat simpel weg niet. En zelf bron onderzoek doen voor alles wat je leest en hoort? Dat doet niemand! Een paar zoek opdrachten en linkjes volgens is geen bron onderzoek, daar komt veel meer bij kijken. Met dit soort informatie zijn mensen genegen om dan het gene wat ze het beste uit komt, of in hun straatje past, of het vaakst herhaald wordt, als waarheid te zien. Daarom komt kwaliteit journalistiek niet automatisch als winnaar uit de bus, maar juist click bait troep en onzin.
Telkens als ik klikaas tegenkom op Facebook of andere sociale media, wordt hier erg negatief op gereageerd in de reacties. Het is niet zo dat mensen gecharmeerd zijn van nepartikelen die mensen lokken met provocerende titels. Het wekt juist irritatie op. Daarom moeten er ook telkens nieuwe domeinnamen worden aangevraagd voor webpagina's die klikazen. Want als dezelfde webpagina (domeinnaam) voortdurend klikaast, dan onthouden mensen dat domeinnaam en klikken zij er uit principe niet meer op.
Voor zover ik kan zien geven mensen écht de voorkeur aan normale nieuwsartikelen die door Nederlandstalige mensen geschreven zijn i.p.v. automatisch vertaald te zijn en waarvan de titel de inhoud samenvat i.p.v. oneerlijk sensationeel te zijn.
En zelfs dan: ik begrijp dat jij geen brononderzoek gaat doen met alles wat jij ziet of hoort. Maar, journalisten, experts en mediabedrijven hebben wel degelijk een reputatie om hoog te houden. Als een bepaald mediabedrijf een keertje feitelijke onjuistheden heeft verkondigd en daar niet op terugkoppelt, verliest dat bedrijf het vertrouwen van veel mensen. Als dit vervolgens herhaaldelijk gebeurt, dan verkwanselt dat bedrijf heel snel haar algemene geloofwaardigheid.
Dat fenomeen is nu al waar te nemen met de NOS,
na deze schandalige uitzending. Als jij nu naar het YouTube-kanaal gaat van de NOS, hebben sommige video's (vooral als het over COVID-19 gaat) 90% duimpjes naar beneden + heel veel negatieve reacties van mensen die de NOS niet meer geloven.