AIVD en MIVD vroegen minder vaak toestemming voor hackoperaties

De toezichthouder op de Nederlandse inlichtingendiensten kreeg in 2022 minder verzoeken dan het jaar ervoor. De AIVD en MIVD vroegen 2902 keer om toestemming voor een operatie. Wel is de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden meerdere keren niet goed geïnformeerd.

De toetsingscommissie of TIB schrijft in zijn jaarverslag over 2022 dat het aantal aanvragen van de Algemene en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst in dat jaar daalde naar 2902 in totaal. In 2021 waren dat er nog 3071. Het gaat om verzoeken die de AIVD en MIVD voorleggen aan de toetsingscommissie, die ze vervolgens beoordeelt op proportionaliteit en rechtvaardigheid. De TIB bestaat sinds 2017, toen de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten werd herzien. Onderdeel van die herziening was de oprichting van een toetsingscommissie die vooraf naar verzoeken zou kijken. Het is volgens de TIB voor het eerst sinds de oprichting dat er minder verzoeken zijn binnengekomen in vergelijking met het voorgaande jaar.

Met name het aantal aanvragen van de AIVD daalde, maar die van de MIVD stegen juist. De TIB geeft daarvoor geen verklaring, maar mogelijk speelt de oorlog in Oekraïne een rol voor de verhoogde activiteit van de militaire inlichtingendienst.

Beter onderbouwde verzoeken

De TIB ziet een kwaliteitsverbetering in de aanvragen. Volgens de commissie is dat de AIVD en MIVD hun verzoeken om te mogen hacken of tappen steeds beter motiveren en beschrijven. Met name de technische risico's van hackoperaties worden beter beschreven. Daar staat tegenover dat de diensten meerdere keren over de schreef zijn gegaan en zelfs de wet hebben overtreden. "Het afgelopen jaar is gebleken dat de diensten nadrukkelijk de ruimte opzoeken die de wet biedt en daar tevens in een enkel geval daadwerkelijk overheen zijn gegaan", schrijft de toezichthouder.

Dat gebeurde specifiek door de MIVD, die mogelijk een journalist probeerde te tappen. Dat is echter niet bekend, omdat delen van het jaarverslag zwart zijn gelakt. Wel schrijft de TIB dat de MIVD toestemming vroeg om een bevoegdheid in te zetten tegen een persbureau. "Het verzoek betrof de technische ondersteuning bij het inzetten van de selectiebevoegdheid ten behoeve van een partnerdienst", schrijft de TIB. Operaties tegen journalisten liggen extra gevoelig en mogen daarom niet door de TIB worden beoordeeld, maar alleen door een rechtbank. Toen de TIB daarom een negatief advies gaf, diende de MIVD het verzoek opnieuw in, maar zonder het persbureau te noemen. "Dat verzoek is door de TIB in die gewijzigde vorm als rechtmatig beoordeeld", schrijft de commissie.

Van toezicht vooraf naar realtime

Met name de MIVD klaagt al jaren dat toezicht vooraf niet goed werkt De MIVD klaagt al langer dat het toezicht voorafgaand aan operaties niet voldoende zou zijn. De dienst wil dat er in plaats daarvan realtime toezicht wordt gehouden, waarbij de diensten operaties kunnen uitvoeren en daar alleen tijdens de operatie op kunnen worden aangesproken. Daar pleitte directeur Jan Swillens vlak voor het uitbreken van de oorlog al voor, maar die klacht ligt er al jaren. Het is volgens de TIB ook met name de MIVD die vaak de grenzen opzoekt; de TIB moest daar veel vaker vragen over stellen dan bij de AIVD.

De toetsingscommissie schrijft verder dat het aantal 'onrechtmatigheidsbeslissingen' daalde, zowel bij de MIVD als de AIVD. De meeste afwijzingsverzoeken werden gedaan omdat het verzoek niet proportioneel zou zijn.

De TIB constateert wel nog steeds dat de inlichtingendiensten de commissie niet altijd juist informeren. Met name de AIVD zou de TIB meerdere keren onvolledig of onjuist hebben geïnformeerd. De TIB beschrijft dat overigens al jaren; in het jaarverslag van 2019 klaagde de commissie daar ook al over. De TIB schrijft wel dat die informatievoorziening 'onderwerp van gesprek' blijft. Ook zegt de TIB: "Er is niet gebleken dat de AIVD moedwillig onvolledige of onjuiste informatie aan de TIB heeft gegeven."

Reacties (21)

[el.gee]

Heeft er iemand de cijfers (statistieken) van hoe dat in België zit aangaande aanvragen of uitgevoerde cyber- of hacking operaties?

Of wordt dat bij ons, in België, niet medegedeeld of publiek gemaakt?

Benieuwd hoe de verhouding is met Nederland.

[onno oliver]

Soms worden deze pas jaren later in Nederland gedeeld op security events door de Nederlandse overheid georganiseerd.
bv de One in Den Haag of die van de Politie,
De laatste is besloten met presentaties voor "law enforce only" waar bij een gedeelte van het politie publiek er niet in mag. Makkelijk is het niet om er in in te geraken eentje van Defensie in t' Harde een goed bewaard geheim. Door sprekers nogal een "IT rockstar image" kan je er wel achter komen wie over wat heeft gesproken en komen er slides boven water.


Verder heeft de Hoge school Leiden heeft een interessant openbaar forensic event en daar spreken soms agenten over zaken die plaats gevonden in een ver verleden.

Echt openbaar is het niet in België en Nederland.
De Duitsers zijn wat meer transparant maar dit zit denk ik in hun cultuur?

[Anoniem: 85014]

Het controleorgaan van de Belgische inligingendiensten (het Comité I) publiceert jaarlijks een activiteitenverslag van haar inlichtingen diensten op hun website.

Meestal is dat met één of twee jaar vertraging.

Het laatst gepubliceerde activiteitenverslag is dat van 2021 en kan je hier vinden.

De sectie CIJFERS MET BETREKKING TOT DE BIJZONDERE EN BEPAALDE GEWONE METHODEN kan je op pagina 86 vinden.

De sectie GEDETAILLEERDE CIJFERS kan je op pagina 172 vinden.

Je hebt op de website van de VSSE ook een activiteitenverslag. Misschien vind je daar nog wat meer informatie in? Dit is minder technisch en meer hun recklame folder vind ik.

Ik denk dat België een land is dat hier in heel publiek en openlijk is. Zulke activiteitenverslagen vind ik bijvoorbeeld niet voor Nederland. Je merkt ook dat onderzoeksjournalisten zoals Lars Bové in België boeken kunnen schrijven met best veel informatie over België's inlichtingendiensten.

Er gaat heel veel mis in België. Maar niet dit soort openbaarheid.

ps. Er is op de Belgische televisie momenteel ook een heel fijne serie (De Bunker) gaande die gemaakt werd met samenwerking van de VSSE (artikel daarover hier). Seizoen 1 kan op op streamz.be zien. Seizoen 2 is momenteel op TV. Waarom de VSSE daaraan meewerkt? Vermoedelijk omdat ze TV kijkende jongeren willen recruiteren?

[Reactie gewijzigd door Anoniem: 85014 op 22 juli 2024 19:39]

[RobbieB]

Tja, waarom toestemming vragen als je het gewoon kunt negeren en als staatsgeheim kan classificeren?

De overheid houdt zichzelf al jaren niet aan z’n eigen regels, maar o wee als een ouder €1000 teveel toeslag heeft ontvangen door een ondoorzichtig en onnodig complex systeem. Dan moeten die helemaal de verdommenis ingewerkt worden.

[eboellie]

beiden fout

[Aldy]

Niet als dit door een, zoals genoemd, ondoorzichtig en complex systeem komt. Daarnaast is die ouder niet in staat als er meer informatie wordt gevraagd om delen onleesbaar te maken, want dat wordt van die ouder niet geaccepteerd.

[eboellie]

Ik snap het stuk "onleesbaar" niet.

En als het systeem ondoorzichtig is ok.

Hoewel... ik heb zelf kinderen en aanvragen van toeslag lijkt echter niet zo onderdoorzichtig als ik de stappen netjes afloop en eerlijk invul.

[dabronsg]

Klopt helemaal. Maar als jij of je vrouw een niet Nederlandse achtergrond heeft was je, in ieder geval in het verleden, verdachte zonder dat daar ook maar enige aanleiding voor was. Je werd tegen gewerkt en je kreeg nooit een onderbouwing. Zelfs advocaten kregen zwart gelakte documenten bij rechtzaken tegen deze praktijken.

Goed invullen was/is dus niet perse een formule voor succes.

[Aldy]

Heb je het redactionele stukje wel gelezen? Daarin staat dat er onderdelen van het jaarverslag zwart zijn gelakt. Denk je dat het gedaan is zodat je het kan lezen? Dan is iets dus onleesbaar gemaakt. Iedereen leest weleens ergens overheen, dus kun je ook iets verkeerd invullen bij de aanvraag van je kindertoeslag. Iedereen maakt fouten, maar de één wordt er meer voor gestraft dan de ander. Daarnaast is gebleken dat de aanvraag van kindertoeslag door minderheden meer onder een vergrootglas heeft gelegen dan van mensen met een van oorsprong Nederlandse naam.

[eboellie]

ik bedoel: je weet toch waarom zaken onleesbaar worden gemaakt. Alleen de discussie is in hoieverre dit toegestaan is. In hoeverrre heeft dit de toeslagen van de ouders geschaad?
Goed dat jij daar inzicht in hebt.

[Aldy]

We hebben het hier over een jaarverslag en niet over een document die is opgevraagd onder de noemer Wet openbaarheid van bestuur. Als Philips een jaarverslag maakt, zijn er ook geen zwarte passages omdat dit onder bedrijfsgeheimen valt.
Het antwoord in hoeverre dit de toeslagen van de ouders heeft geschaad kun je lezen in het eindoordeel van de parlementaire enquêtecommissie.

[kodak]

Negeren zou betekenen dat het opzet is. Over het toestemming vragen staat duidelijk dat niet zomaar aangenomen kan worden dat het opzet is. Maar dat maakt natuurlijk het probleem niet minder ernstig, eerder juist vele malen ernstiger. Deze organisaties bestaan om de democratische rechtsstaat te beschermen. Dat wil dus zeggen dat ze juist het voorbeeld horen te geven. Als ze onopzettelijk onbewust het verkeerde doen, dan lijken ze niet genoeg in staat om de wetten te interpreteren en hun verplichtingen na te komen. En als dat al jaren gebeurt lijkt het juist nodig om dat eerst op orde te krijgen, in plaats van toezicht vooraf maar lastig en onbelangrijk te vinden.

[Rusekey]

Je vindt fouten maken vele malen ernstiger dan kwade opzet?

[kodak]

Beiden zijn ernstig en niet te rechtvaardigen. Maar in geval van opzettelijk de wet overtreden kan dat duidelijk bestraft worden en juist geen reden om de wet af te zwakken. Onwetendheid en onbekwaamheid zijn zonder harde eisen eerder excuus om te doen alsof de wet het probleem is, om die af te zwakken. Ze bestaan niet om de wet te negeren of overtreden, maar ook niet om die dan maar in eigen voordeel af te zwakken voor hun eigen kennelijke gebreken.

[SillieWous]

Goed onderbouwde argumentatie…
Daarnaast heeft de M/AIVD weinig te doen met de belastingdienst. Totaal onzinnige redenering dus als je het mij vraagt.

[Statix]

Dus de MIVD wilde een persbureau tappen wat een negatief advies kreeg gezien de gevoeligheid maar men diende de aanvraag opnieuw in zonder het persbureau te noemen.

Men heeft dus duidelijk de loop-hole gevonden en we houden ons zelf voor de gek door als het geven van zo min mogelijk informatie de “oplossing” is.

[CivLord]

Het hoeft niet duister te zijn.
Misschien ging het om een ICT-medewerker van een persbureau en wilden ze in eerste instantie zijn privé en zakelijke telefoons af kunnen tappen. Na de weigering hebben ze een verzoek ingediend om alleen zijn privé telefoon af te tappen. (Zo maar een wilde slag.)

[flurb]

Jij snapt het te goed, pas maar op ;-)

[Ganonmaster]

Waarom toestemming vragen als het binnenkort volgens de wet allemaal achteraf kan? It’s easier to ask forgiveness than to get permission.

[onno oliver]

Jammer dat de censuur ook in dit openbare rapport zit.
Delen zijn zwart gelakt .Leve de Beleidsmakers?

Bert Hubert schreef bij zijn vertrek een interessant stuk op Sep 09 2022
https://berthub.eu/articles/posts/vertrek-tib/

Allereerst werden de criteria voor toetsing uitgekleed, met als hoogtepunt dat voor het integraal afluisteren van dikke internetkabels (om te ontdekken wat er op die kabels zit) helemaal geen reden meer opgegeven hoeft te worden.

Dat is wel iets waar inwoners zich zorgen zouden moeten maken.

[LurkZ]

werden de criteria voor toetsing uitgekleed

voor het integraal afluisteren van dikke internetkabels (om te ontdekken wat er op die kabels zit) helemaal geen reden meer opgegeven hoeft te worden.

Dus, sleepnet mag altijd en de eisen voor het overige zijn minimaal.