NASA publiceert vier nieuwe beelden afkomstig van James Webb Space Telescope

NASA heeft de eerste beelden die met de James Webb Space Telescope zijn gemaakt, online gezet. De beelden tonen een spectrum van een exoplaneet, sterrenstelsels en nevels in hoge resoluties. Volgens NASA zijn de eerste foto's van betere kwaliteit dan werd verwacht.

NASA heeft de vier beelden en de foto die eerder vandaag gepresenteerd werd, gepubliceerd op zijn website. De eerste afbeelding is een afbeelding van de Carinanevel, waarop ook honderden sterren zichtbaar zijn. De afbeelding laat zien dat de James Web Space Telescope goed door nevels heen kan kijken, dankzij zijn infraroodcamera's op verschillende golflengten.

Het tweede beeld toont het Stephan's Quintet en is het grootste beeld dat de James Webb-telescoop tot nu toe heeft genomen. Voor de foto zijn bijna duizend losse afbeeldingen samengevoegd om vijf sterrenstelsels in beeld te brengen. Op het beeld is te zien hoe gas, stof en zelfs sterren los worden getrokken uit sterrenstelsels, door de zwaartekracht die ze op elkaar uitoefenen.

Een dubbelfoto toont de Southern Ring Nebula en laat ook zien wat de verschillende camera's van de ruimtetelescoop kunnen. De eerste afbeelding is gemaakt met de NIRCam met nabij-infrarode golflengten. De tweede afbeelding is van de MIRI en maakt gebruik van langere mid-infrarode golflengten. De twee foto's laten een stervende ster zien.

Tot slot is er een afbeelding gepubliceerd die een spectrum laat zien van exoplaneet WASP-96b, die zich op 1000 lichtjaar van de aarde bevindt. Door het licht te meten dat door de atmosfeer van de planeet heengaat, probeert NASA erachter te komen hoeveel water er op de planeet aanwezig is. Volgens de eerste meting valt dit tegen, maar zijn er in de gegevens wel bewijzen voor de aanwezigheid van wolken en mist gevonden.

Eerder vandaag werd het eerste beeld van de James Webb-telescoop onthuld door de Amerikaanse president Joe Biden en NASA. De foto toont een infraroodbeeld van het diepe universum en op het beeld zouden sterrenstelsels te zien zijn die licht uitstralen dat wel 13 miljard jaar oud is. Niet alleen is de foto van een zeer hoge kwaliteit, maar de James Webb Space Telescoop had er ook veel minder tijd voor nodig dan zijn voorganger, de Hubble-telescoop. De nieuwe telescoop hoefde 'slechts' 12,5 uur op het stukje heelal worden gericht om tot dit plaatje te komen.

Reacties (130)

[Nielsdek]

Op https://webbtelescope.org/ kun je de eerste afbeeldingen op volledige resolutie downloaden en evt. extra info lezen over het vastgelegde object

[CyBeR]

ah nice ik vond 't al heel irritant dat alle nieuwswebsites (incl t.net, waarvan je beter zou verwachten) ze alleen op postzegelformaat hadden.

[Reactie gewijzigd door CyBeR op 23 juli 2024 11:26]

[ZwolschBalletje]

Dat zal met de rechten te maken hebben. In tegenstelling tot wat sommige blogs/opiniemakers denken, mag je niet zomaar een foto van iemand anders hergebruiken. En zeker niet als die ander hem heeft gemaakt met een camera van pak em beet $10 miljard

Dus dank @Nielsdek en @blorf voor het verwijzen naar de bron!

[Gizz]

En zeker niet als die ander hem heeft gemaakt met een camera van pak em beet $10 miljard

Heb je daar een bron voor? Ik vind juist alleen dat deze foto's public domain zijn en dat je ze wel mag verspreiden.

https://webbtelescope.org/copyright

[ZwolschBalletje]

Ik zit niet dicht op het programma, dus heb even vertrouwd op Wikipedia: https://en.m.wikipedia.org/wiki/James_Webb_Space_Telescope

[quote]
A major redesign in 2005 led to the current approach, with construction completed in 2016 and many years of testing before launch, at a total cost of US$10 billion.
[/quote]

Maar ook als die maar een tiende daarvan heeft gekost, vind ik het wel netjes dat de maker van de foto’s ook wat traffic naar de eigen site krijgt.

Ok, ik begreep je even verkeerd. Je hebt gelijk: NASA heeft de copyrights inderdaad vrijgegeven. Misschien dat media en o.a. t.net daar niet aan gewend zijn en op veilig gaan door kleinere afbeeldingen te gebruiken?

[Reactie gewijzigd door ZwolschBalletje op 23 juli 2024 11:26]

[Trinitronic]

Copyrights van de NASA zijn niet 'vrijgegeven'

Alles wat de NASA aan cijfers, text, beeld en film materiaal deelt is betaald van belastingcenten en dus automatisch public domain.

[Anoniem: 1617016]

betaald van belastingcenten en dus automatisch public domain.

Volgens mij is dat (helaas) geen gegeven. Misschien bij de NASA wel, maar in het algemeen niet.

[jeroen94704]

Dat is in de VS altijd zo, tenzij er redenen zijn om het niet te doen (veiligheidsdiensten, militaire data etc). In Europa is dit niet altijd het geval. In NL zijn er bijvoorbeeld best veel overheidsinstanties die geld vragen voor toegang tot allerlei data.

[Anoniem: 1617016]

Hmm tijd om dat te veranderen dan!

[RobIII]

op veilig gaan door kleinere afbeeldingen te gebruiken?

En ook dat is kul; als er copyright / auteursrecht op een foto zit, zit dat ook op een kleinere versie ervan.

[CH4OS]

Ok, ik begreep je even verkeerd. Je hebt gelijk: NASA heeft de copyrights inderdaad vrijgegeven. Misschien dat media en o.a. t.net daar niet aan gewend zijn en op veilig gaan door kleinere afbeeldingen te gebruiken?

Ik gok dat het vooral iets praktisch is. De meeste lezers hier zitten niet op de originele foto te wachten, op de geïnteresseerden na (binnen de doelgroep van Tweakers best een niche te noemen), een grote foto publiceren is dan gewoon niet logisch omdat het laden te lang duurt. De originele foto is 181MB, wat echt massive is voor een afbeelding.

Tweakers had wel linkjes kunnen plaatsen naar de pagina waar dezelfde foto's in hun originele formaat staan. De pagina waar zij wel naar linken doet dat ook niet namelijk.

Daarnaast, zoals reeds gezegd, wordt NASA betaald door de (Amerikaanse) belastingen, waardoor eigenlijk alles wat zij publiceren in public domain terecht komt. Public domain != rechtenvrij.

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 23 juli 2024 11:26]

[PaultheWEiRD]

waardoor eigenlijk alles wat zij publiceren in public domain terecht komt. Public domain != rechtenvrij.

Is dat uitroepteken een tikfoutje? Public domain is juist precies rechten vrij. Van de pagina waar je naar linkt:

When a work is in the public domain, it’s free for use by anyone for any purpose without restriction under copyright law. Public domain is the purest form of open/free since no one owns or controls the material in any way.

Alle rechten die het auteursrecht aan de auteur toekent worden in het geval van Public Domain vrij gegeven; de auteur neemt dan afstand van die rechten. Daarmee is het (per definitie) rechtenvrij. Dat betekent dat iedereen vervolgens al die rechten kan uitoefenen over het werk (publiceren, verkopen, aanpassen, gebruiken in een ander werk, etc etc .. zelfs claimen dat je het werk hebt gemaakt mag (volgens het auteursrecht, dit wordt mogelijk door andere wetten onmogelijk gemaakt)).

[CH4OS]

Is dat uitroepteken een tikfoutje? Public domain is juist precies rechten vrij.

Public domain is inderdaad volledig vrij van rechten, mede omdat er geen eigenaar is (waar het copyright aan toe te kennen is).

De nuance zit hem dan ook niet in public domain, maar in rechtenvrij. Rechtenvrij betekend niet dat het altijd gratis is (zoals bij public domain wel het geval is). Je kunt immers alle rechten afkopen zodat jij alles met datgene kan doen, bijvoorbeeld.

Dit valt daarmee ook in de categorie pils is een bier(soort), maar niet elk bier(soort) is pils.

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 23 juli 2024 11:26]

[PaultheWEiRD]

Beetje suf onderscheid om te maken, een onderscheid dat niet wordt gemaakt op de pagina waar je naar linkt (en je dus eigenlijk tegenspreekt), en weinig (niets) toevoegt aan de rest van je reactie: "What's the point?"

Ben het ook niet eens met je argument (als jij alle rechten afkoopt, geldt dat niet voor iedereen), maar dat lijkt me ook een tamelijk zinloze discussie.

[CH4OS]

Jij geeft aan dat je denkt dat ik fout zit, ik geef verdere duiding op de reactie en wat het onderscheid is. Als jij het er niet mee eens bent, prima. Maar reageer dan gewoon niet, want dan is het ook zinloos om tijd erin te steken voor ons beiden.

Kijk voor meer info over royalty free op Wikipedia waar de pagina die ik link ook naar linkt. Let daarbij vooral op de nuance may. Met andere woorden: het kan zijn dat je er niets voor betaald, maar dat hoeft dus niet per definitie zo te zijn! Zie ook op de Wikipedia pagina die ik hier link onder het kopje 'Photography and illustrations' (het gaat hier immers ook om een fotografie context):

In photography and the illustration industry, it refers to a copyright license where the user has the right to use the picture without many restrictions based on one-time payment to the licensor.

[Reactie gewijzigd door CH4OS op 23 juli 2024 11:26]

[CyBeR]

Dat heeft niks met rechten te maken want nagenoeg alles wat bij NASA vandaan komt is expliciet public domain.

Hoeveel de camera heeft gekost komt er al helemaal niet bij kijken trouwens, dat is je reinste onzin.

[Reactie gewijzigd door CyBeR op 23 juli 2024 11:26]

[CamelKnight]

115MB voor een foto. Ik denk dat het daarmee te maken heeft

[supersnathan94]

Nouja. Deze foto’s zijn bijzonder groot qua formaat. Dat is niet met 5mb weer te geven.

Opzich blij dat er een thumbnail is, want de full res foto’s met de t.net fotoviewer wordt echt een ramp. Trekt gelijk je telefoon stuk.

[Tjidde]

Besparen van bandbreedte? Maar ik zou zeker bij een site als t.net wel verwachten dat er een URL naar de high ress plaatjes.

Of doen ze het bewust om te zorgen er meer berichten onder een artikel staan? Er zijn veel content creators(wat Tweakers ook eigenlijk gewoon is) die dat bewust doen voor meer interactie.

[asing]

* asing doet grotere monitor bestellen

Wat een gave platen

[Hydranet]

https://webbtelescope.org/news/first-images/gallery

[blorf]

Ook zonder die schuivende toestand?

[Nielsdek]

Ja, even op de link van @Hydranet klikken en een afbeelding kiezen. Aan de linkerkant staan download-opties

[ZwolschBalletje]

-

[Reactie gewijzigd door ZwolschBalletje op 23 juli 2024 11:26]

[Coolstart]

Ze halen die beelden ook gewoon van Nasa:
https://www.esa.int/ESA_M...ages/(result_type)/images

Ook downloadbaar op full res + detailbeschrijving per beeld.

[Reactie gewijzigd door Coolstart op 23 juli 2024 11:26]

[Dennis de Vries]

Nieuwe wallpaper! Dank.

[PilatuS]

Voor wie een flink scherm heeft en eens wat wil zien. Hierbij de 181MB versie van de sterrenstelsels: https://stsci-opo.org/STScI-01G7DB1FHPMJCCY59CQGZC1YJQ.png

Prachtig om de 4 stelsels te zien, maar ook de 1000'en andere stelsels op de achtergrond is geweldig om te zien. Als je de Hubble foto's van dezelfde plek ziet dan zie je wat Webb kan.

[mattie2013]

Hoewel Hubble veel bijgedragen heeft aan de wetenschap heeft. Is Herschel in het infrarood spectrum ook een concurrent van JWST. https://en.wikipedia.org/wiki/Herschel_Space_Observatory

[Ford Prefect]

Herschel is niet echt een 'concurrent", ze zitten beide in het infrarood spectrum maar ze meten niet hetzelfde. Ze vullen elkaar vooral aan: https://www.reddit.com/r/..._do_what_james_webb_will/

[bilgy_no1]

Voor wie een flink scherm heeft en eens wat wil zien. Hierbij de 181MB versie van de sterrenstelsels: https://stsci-opo.org/STScI-01G7DB1FHPMJCCY59CQGZC1YJQ.png

Prachtig om de 4 stelsels te zien, maar ook de 1000'en andere stelsels op de achtergrond is geweldig om te zien. Als je de Hubble foto's van dezelfde plek ziet dan zie je wat Webb kan.

Goed idee: een reeks foto's van wat hetzelfde gebied, maar dan met verschillende telescopen: een goede amateur telescoop, beste telescoop op aarde, Hubble en James Webb.

Dan wordt direct duidelijk wat de meerwaarde is van het hele JWST project...

[Reactie gewijzigd door bilgy_no1 op 23 juli 2024 11:26]

[Ubartu]

Everyday Astronaut plaatste gisteren nog een video op twitter met de verschillen tussen JWST en dezelfde beelden van Hubble. Zie https://twitter.com/Erday...tatus/1546947951657893888

[Tjidde]

Holy shit, dit is gaaf. Wel throwback aan vroeger dat het laden van het plaatje lijn voor lijn gaat .

Weet iemand waarom wij "stervormige" sterren hebben op de foto's? Hier op aarde komt het door de atmosfeer, dat zou in de ruimte toch geen probleem moeten zijn?

[tikk3r]

Deze vraag zie ik vaak voorbij komen! Voor het gemak kopieer ik even mijn antwoord van het andere artikel:

Die spikes komen van de optiek van JWST en zijn een gevolg van hoe de hele constructie uiteindelijk "reageert" op licht van een (punt)bron: het zogeheten diffractiepatroon of point spread function. Voor een ronde spiegel/opening is dit patroon de wat bekendere Airy schijf. Voor andere vormen krijg je andere patronen. In Hubble foto's zie je vier punten, omdat de tweede spiegel daar met 4 armen ervoor hangt. In het geval van JWST geeft de zeshoekige spiegel een ster met zes punten als diffractiepatroon. De aparte segmenten geven dan nog een fijnere sub-structuur eraan en als kers op de taart is er nog een effect van de opstelling waar de tweede spiegel aan hangt.

Op pagina 23 van dit technische document staat een afbeelding waar JWST vergeleken wordt met een ronde spiegel (Figure 4). In vier stappen bouwen ze dan op naar de volledige JWST opstelling om te laten zien hoe het diffractiepatroon verandert.

Zie deze infographic voor een iets aantrekkelijkere weergave waarom sterren "stervormig" worden: https://webbtelescope.org...1G529MX46J7AFK61GAMSHKSSN

[Reactie gewijzigd door tikk3r op 23 juli 2024 11:26]

[robertlinke]

lensflare?

[Morkatog]

@redactie Het is 1150 lichtjaar, geen 1000. Dat is toch een vrij aardig verschil.

[Reactie gewijzigd door Morkatog op 23 juli 2024 11:26]

[mavaros]

Is die laatste foto een artist impression of is dit een serieze foto van die exo-planeet. Als dit een echte foto is, kan je klagen over de wazigheid, maar ik heb nog nooit eerder een planeet buiten ons zonnestelsel op deze manier gezien.

[TheToolGuy]

Ik ben dan eigenlijk razend benieuwd hoe de James Webb onze eigen planeten zou kunnen laten zien ...

Dat moet wel super gedetaileerd zijn stel ik me zo voor ...

[The Third Man]

Niet echt, om twee redenen

- De schaal. De foto's die we nu zien zijn van gigantische oppervlaktes, zeg maar hele bossen. In die analogie is een planeet zoals Jupiter een dennenappel (eigenlijk nog veel kleiner maar dit is even voor het idee). Dus ja, die bossen worden mooier weergegeven, en de bossen en de bergen erachter ook etc etc, maar die dennenappels ga je echt niet significant beter zien. Daarvoor ben je nog steeds te ver weg. Natuurlijk gaan ze wel Webb gebruiken om onderzoek te doen, maar dat levert een fractie op van wat sondes tot nu toe hebben opgeleverd en gaan opleveren. Zie ook de foto's die Hubble heeft gemaakt, die waren van Jupiter en Saturnus wel mooi, maar totaal niet zo gedetailleerd als de specifieke sondes hebben gemaakt. De verdere planeten waren zelfs alleen als vaag bolletje ijs te zien, bij Webb gaat dat niet veel beter worden.
- Webb is een infraroodtelescoop, gericht op 'oud' licht dat door roodverschuiving naar infrarood is gegaan. Daar krijg je nooit de prachtige kleurenkiekjes mee die sondes zoals Voyager, Cassini, New Horizons etc hebben gemaakt met hun zichtbaar lichtcamera's (met dus RGB sensoren). En als je infraroodfoto's van objecten dichtbij maakt voegt dat weinig leuks toe (evt wat details te zien die bij zichtbaar licht door de atmosfeer verhuld worden, voorbeeldje), maar wel als je die van objecten extreem ver weg maakt, omdat je dan in wezen terug in de tijd fotografeert. Vandaar dat ze de nieuwe foto's benoemen als beeld van X miljard jaar geleden, maar bij onze planeten gaat die vlieger natuurlijk niet op.

[Reactie gewijzigd door The Third Man op 23 juli 2024 11:26]

[blorf]

Misschien begrijp ik je verkeerd, maar ik schat dat de verste vergroting van de telescoop beelden oplevert van gebieden die vele malen kleiner zijn dan de hele visuele diameter van Jupiter. De werkelijke afstanden tussen objecten als sterrenstelsels zijn natuurlijk veel groter, maar niet visueel.

[The Third Man]

Stel je maakte eerst berglandschapfoto's met een eerste generatie digitale camera. Mooi, maar niet indrukwekkend. Nu heb je net een nieuwe Canon of Nikon gekocht, dus ja je nieuwe foto's zien er spectaculair mooier uit. Opeens kan je details onderscheiden zoals de vlag op een huisje hoog op de berg. Ook is een cirkelende arend opeens duidelijk te zien tot aan de losse veren en de snavel aan toe. Maar een foto van een arend op zeg 50 meter zal een totaal ander beeld opleveren, zeg maar zoiets. Dat is het verschil tussen een foto maken van Jupiter vanaf de Webb telescoop vanaf L2 tussen de zon en de aarde en met een sonde als Juno die er in een baan omheen vliegt, of Voyager 2 die er even voorbij vliegt. Dus ja, je krijgt wel iets betere plaatjes dan Hubble, maar nog steeds niks spectaculairs vergeleken met een lokale sonde. Simpel gezegd een kwestie van afstand.

Het is alleen wel zo dat op de gigaschaal van sterrenstelsels en nebula's, een 'iets beter plaatje dan Hubble' een duidelijker effect heeft, wat mensen nu al benoemen als 'een betere bril opzetten' of iets dergelijks. Alleen zelfs met perfect zicht ga jij iets als een arend of dennenappel niet goed kunnen bestuderen van veraf als wanneer je er vlakbij bent. Vandaar dat het begrip sonde uberhaupt bestaat natuurlijk, anders hadden ze die nooit hoeven sturen en in plaats daarvan een dikkere Hubble bouwen.

[Reactie gewijzigd door The Third Man op 23 juli 2024 11:26]

[blorf]

Zonder atmosfeer van begin tot eind wordt het een ander verhaal. Het verval van informatie in licht door een vacuum is niet heel hoog.

[The Third Man]

Ik begrijp eigenlijk niet wat je probeert te zeggen. Ik benoem al dat de arend gedetailleerder in beeld komt, dus ja er zal een verbetering zijn bij een Webb foto van Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus etc versus Hubble. Maar dat is niet dermate veel beter vergeleken met een Voyager 2 of Juno foto om maar wat voorbeelden te noemen. Zie ook https://www.inverse.com/s...ll-look-like-through-jwst

“Webb will have better image quality,” Hammel says. “We’ll be able to tighten up these images, and then they won’t look so mottled.”

Dus ja, beetje scherper plaatje dus, maar niet dat we opeens betere foto's krijgen dan dit kiekje. Ik snap ook niet waarom dat zo'n moeilijk discussiepunt is, een foto van ver, heel veraf kan nooit beter worden dan een foto dichtbij, hoe fantastisch je je camera ook maakt. En Webb heeft niet eens een zoomlens...

[Reactie gewijzigd door The Third Man op 23 juli 2024 11:26]

[blorf]

Je zegt dat licht van dingen verder weg aanzienlijk minder informatie bevat zodat een foto slechter wordt over afstand. Binnen een atmosfeer is dat zeker het geval.
Maar volgens mij overschat je dat effect. Licht dat door het universum reist verliest niet zoveel informatie. Het neemt wel in een constant tempo af in sterkte, maar wat er over blijft valt weer te versterken, waarbij uiteindelijk weinig verloren gaat.
Verder heb je gewoon het vanzelfsprekende effect dat hoe kleiner een object visueel is, hoe minder details daaruit vallen te halen.

[0vestel0]

Ook niet onbelangrijk. De licht gevoeligheid van de James Webb telescope. Deze heeft een scherm om al het zonlicht te blokkeren. Een foto van de aarde zou technisch dus niet mogelijk zijn vanwege aanwezigheid van de zon.

[AndrewF]

De JWT draait rond het L2 punt, dat ligt in het verlengde van de zon en aarde. Als we de JWT naar de aarde zouden richten, dan zou het ook naar de zon wijzen en dat kan de JWT niet aan (temperatuur stijgt te hoog en instrumenten zullen waarschijnlijk ernstig beschadigd worden)

[Alex3]

Dat kun je eenvoudig uitrekenen. Zie https://en.wikipedia.org/...esolution#Lens_resolution.

[PilatuS]

Het is geen echte foto, het gaat puur om het spectrum. Een foto van een exoplaneet zoals wij Mars kunnen zien vanaf de aarde gaat niet gebeuren. Er is gewoon niet genoeg licht om een fatsoenlijke foto van een planeet te kunnen maken. Webb mag een flinke spiegel hebben, maar als er te weinig licht is om op te vangen dan kan Webb er ook niets mee.

[mavaros]

Dank u voor de uitleg.

[blorf]

Ik denk dat we nog wel verrast gaan worden door software-techniek. Wat als je 100 frames van een object hebt op uiteenliggende tijdstippen, en je laat een zelflerend systeem los op de combinatie? Nog een schepje SF er bovenop: het zou mogelijk kunnen zijn om aan de hand van radio-opnamen de fysieke situatie te reconstrueren...

[PilatuS]

De natuurwetten zijn het grootste probleem en die los je niet op. Webb loopt ook al tegen die natuurwetten aan, zoals de golflengte van licht.

[blorf]

M.a.w. de omvang van de spiegel vergroten is niet meer zinvol? Dat lijkt me onwaarschijnlijk.

[PilatuS]

Dat geeft je zeker wat, net zoals langer kijken, maar er blijven limieten.

Sowieso de ster waar de planeet om draait geeft extreem veel meer licht dan het licht dat de planeet weerkaatst. Verder is er gewoon heel weinig licht dat je wel wil zien wat je kan opvangen. Je kan een spiegel op een maan bouwen van 500km breed, maar de hoeveelheid licht dat je wil opvangen blijft heel erg weinig. Vanaf de aarde of vanaf Webb een foto maken van Mars geeft best een slecht resultaat. Dan hebben we het over een planeet die 20 lichtminuten ver weg is in plaats van 20 lichtjaar. Er zullen best foto's gemaakt kunnen worden, maar verwacht er weinig van. De beste foto's die we van Mars hebben komen van sonde's die er heen zijn gegaan. Dan kan je bakken met licht opvangen en scherpe plaatjes krijgen. Zonder genoeg licht krijg je nooit een mooi plaatje.

[blorf]

We zullen binnenkort wel planeten gaan zien. Ik verwacht dat het erg indrukwekkend is. Maar de beelden van de MRO zijn gewoon niet haalbaar vanaf de aarde. Dat zou een onrealistisch grote telescoop vereisen, maar in theorie is het haalbaar om op die manier kwalitatief dezelfde beelden te krijgen, afgezien van dat dit infrarood is en de MRO gewoon zichtbaar licht.

[Reactie gewijzigd door blorf op 23 juli 2024 11:26]

[PilatuS]

We hebben vandaag een afbeelding gezien van een exoplaneet, maar dan het spectrum er van. Wat je wil zien is een foto van een mug bij een autolamp 200km vanaf hier. De autolamp is de ster en de mug is de planeet. Zoals gezegt, als de foto's van Hubble en ook van Webb van Mars bagger zijn, wat verwacht je dan van een planeet een half miljoen keer verder weg dan Mars ? Dat er te weinig licht is om op te vangen is een limiet die altijd zal blijven.

[blorf]

Er zijn geen beelden van exoplaneten. Het zijn fluctuaties in het ster-licht als een planeet voor of achter de ster passeert. Ze zijn gewoon te ver weg om direct te kunnen waarnemen maar er kan informatie over de samenstelling van de atmosfeer uit komen. Maar dat wil niet zeggen dat het licht er niet is. We zijn technologisch gewoon nog niet zo ver.

Onlangs zag ik een stukje van Anton Petrov dat ging over het reconstrueren van de achterkant van Pluto aan de hand van minimale reflectie op de maan Charon. Dat is waar we naar toe gaan. Direct waarnemen is niet noodzakelijk voor een uitgebreid resultaat. Er zijn andere wegen om aan hetzelfde te komen.

[Reactie gewijzigd door blorf op 23 juli 2024 11:26]

[PilatuS]

Precies, een spectrum is mogelijk en dat is het. Niet een mooi plaatje zoals een sonde van Mars kan maken. Het licht om een spectrum te maken is iets compleet anders dan een foto van een planeet maken. En juist daar loop je dus tegen limieten aan waar je geen technische oplossing voor hebt. Er is gewoon niet voldoende licht om op te vangen om een goede afbeelding van een planeet te krijgen. Dat lukt in ons eigen zonnestelsen niet eens, dus sturen we een camera naar het object. Veel succes met een half miljoen keer verder. Nogmaals, de limiet is niet de techniek, maar de hoeveelheid licht die er is en die is niet voldoende.

Edit:

Direct waarnemen is niet noodzakelijk voor een uitgebreid resultaat. Er zijn andere wegen om aan hetzelfde te komen.

Als de data er is niet dan moet je gaan gokken. Dit is geen CSI aflevering waar een nummerbord van een bagger plaatje ineens perfect zichtbaar is. En dit is exact hetzelfde met een planeet. Alles wordt bepaald door het licht dat je kan opvangen, is het licht er niet dan kan je ook geen goede afbeelding maken. Een probleem met de natuurwetten heeft geen technische oplossing.

[Reactie gewijzigd door PilatuS op 23 juli 2024 11:26]

[holoduke51]

Om meer licht op te vangen moet de spiegel groter zijn. Maar zelfs een foton van een mier kan een exoplaneet bereiken 2000 lichtjaar hiervandaan. Dus theoretisch is het wel mogelijk een spiegel te hebben die exo planeten in detail kan zien. Via lens effect van de zon hoeft de spiegel/ detector niet eens zo groot te zijn. Paar km in diameter.

[Alex3]

Exoplaneten zijn nog niet rechtstreeks waar te nemen. Hun aanwezigheid wordt afgeleid uit variaties van het licht van de ster waar ze om heen draaien.

[Memori]

In zekere zin wel, hier een lijstje (Wikipedia)!

[Redbiertje]

Dat laatste plaatje gaat om het spectrum wat ze hebben gemeten. De planeet die je daar ziet is gewoon een artist impression voor de achtergrond.

[Harrie_]

Goede vraag, dit wil ik ook weten! Wie kan hier meer over vertellen?

[AHWolf]

Absoluut een artist impression. We hebben geen technologie, op het moment, om meer dan een pixel te zien. Hier kun je wat meer lezen:

https://space.stackexchan...-exoplanet-with-significa

Het gaat dus helaas nog wel even duren voordat we kunnen inzoomen op een foto van een daadwerkelijke exoplaneet met kleuren en features zichtbaar.

[Jermit]

Heel erg mooie foto's!
Het kan toch bijna niet anders dat we de enige zijn het ganse universum?

* Off topic
=^= One to Beam up! =^=

[Andros]

De enige? Er is een kans dat we niet de enige zijn. De vraag is vooral wat je zoekt. Wij kennen "leven" als iets dat is ontstaan op een plek met water, zuurstof en de juiste temperatuur. Intelligent leven is nog veel specifieker uiteraard. Wie zegt dat dat de enige vorm moet zijn? Voor hetzelfde geld is er aan het andere eind van het heelal een stof die hier niet voorkomt waar ook leven uit kan ontstaan. Contact wordt moeilijk gezien er voorlopig geen aanwijzing is dat iets sneller kan bewegen dan het licht.

Ik vrees dat we het in ons leven bij sci-fi en dromen moeten gaan houden, wellicht lukt het toekomstige generaties wel om vormen van leven buiten ons zonnestelsel op te zoeken. Als we elkaar hier dan nog niet de hersens hebben ingeslagen

[PilatuS]

Voor hetzelfde geld is er aan het andere eind van het heelal een stof die hier niet voorkomt waar ook leven uit kan ontstaan

Dat kan alleen als de natuurwetten daar anders zijn en die kans is niet groot. Alle stoffen zijn elementen die gevormt zijn in sterren. Alles wat wij hier op aarde hebben is ergens eens uit een ster gekomen nadat die is ontploft. Dat dit ergens anders in het universum anders zou zijn is erg onwaarschijnlijk. De natuurwetten bepalen wat mogelijk is en aangezien het allemaal vanuit dezelfde big bang komt, is het 10 miljard lichtjaar verderop niet anders dan hier. Speculatie is leuk, maar de natuurwetten bepalen wat mogelijk is.

Edit: Dat wil trouwens niet zeggen dat er geen andere vorm van leven kan zijn op basis van bijvoorbeeld silicium in plaats van water, maar dat komt hier ook voor.

[Reactie gewijzigd door PilatuS op 23 juli 2024 11:26]

[hiostu]

basis van bijvoorbeeld silicium in plaats van water

In plaats van koolstof bedoel je waarschijnlijk. Wij zijn levensvormen op basis van koolstof.

[PilatuS]

Je hebt helemaal gelijk

[batjes]

Dat hoeft niet. https://en.wikipedia.org/wiki/Przybylski%27s_Star https://www.youtube.com/watch?v=XKD0pFYewu4

Deze ster heeft elementen die we alleen in labs en tijdens nucleaire explosies hebben weten te maken. Ook bestaat sterk het vermoeden dat deze ster elementen bevat die we niet eens kennen of enkel theoretisch hebben 'bewezen'.

Daar hoeven de natuurwetten niet eens anders voor te zijn.

[mphilipp]

Inderdaad, tot nu toe hebben we nog niet kunnen vaststellen dat er dingen ver weg in het universum gebeuren die niet door een natuurwet verklaard kan worden. Maar je kunt natuurlijk plekken hebben waar bepaalde stoffen meer voorkomen dan elders. En als er één ding is dat wij op aarde geleerd hebben, is dat er eigenlijk geen enkele plek is waar geen leven kan ontstaan. Soms in de vorm van een bacterie die de rommel die wij mensen dumpen als voedsel gebruiken, en soms een of ander diertje die in een bijzonder zuurstofarme, hele zure omgeving leeft. Of in een bloedhete, vrijwel kurkdroge woestijn. Steeds als wij denken dat geen leven mogelijk is, popt er een beestje of een plantje op. Dus ja, er zullen best ergens plekken zijn waar leven mogelijk is (geweest). In de serie over onze planeten van Brian Cox vertelt ie ook dat deze planeten er op enig moment net zo uit zagen als onze planeet er ooit uit zag. Maar door hun plaats in het zonnestelsel en andere factoren duurde die periode niet lang genoeg en evolueerde de planeet op een andere manier. De juiste plek alleen is niet genoeg. Je moet lang genoeg op die plek zitten en alles moet goed blijven gaan. Want in het universum is alles tijdelijk. Straks worden wij ook verzwolgen door onze eigen zon, terwijl het Andromeda stelsel met het onze fuseert. Gelukkig pas over grofweg 4-5 miljard jaar, maar het gaat gebeuren. Zie de foto's van Stephens Quintet om te zien hoe dat in zijn werk gaat....

Als er ergens anders intelligent leven is, denk ik niet dat we het ooit gaan zien. De afstanden zijn dermate groot dat het zelfs met Warp 10 erg moeilijk is om er te komen. En dan nog...waar moet je heen? Zo'n foto van Webb is leuk, maar het laat dingen zien die er misschien al lang niet meer zijn. En het ziet er allemaal groot uit op de foto, maar het is een piepklein stukje van het universum dat we op die foto zien. En ik denk dat we al lang genoeg rondgegluurd hebben in ons eigen stelsel om vast te kunnen stellen dat er geen beschavingen aanwezig zijn die iets als Warp aandrijving hebben om rond te cruisen. Anders weten ze zich goed te verstoppen.

[Memori]

We zijn vast niet de enigen. Misschien kijken we op deze foto wel naar honderdduizenden verschillende beschavingen. Maar ik zie het niet mogelijk dat we elkaar ooit kunnen bezoeken, tenzij we natuurkunde op dit moment helemaal verkeerd hebben.

[kabelmannetje]

Misschien wel. Misschien niet. Ondanks dat er triljarden planeten zijn, zijn er ook heel veel variabelen die net juist zijn voor intelligent leven.

[familyman]

Als je naar aarde kijkt, vind ik ons leven ook niet bar intelligent, overigens.

[kabelmannetje]

Volgens de maatstaven van intelligent leven, wel.

[lulkoekje]

Wc eend conclusie...

[Kimbo72]

Nee dat zijn we ook niet, alleen het bewijs is er nog niet.

[Coolstart]

En waarom: ‘kan dat niet anders?’ Volgens mij is het tegendeel waar.

In onze galaxy zijn er 100 miljard sterren. En rond de meeste sterren draaien meerdere planeten.

Maar er zijn natuurlijk meer Galaxies. Sommige berekeningen komen uit op een getal tussen de 6 en 20 biljoen galaxies.

Aangezien James webb veel verder kan zien zal dat getal de komende jaren nog accurater worden.

Er zijn zoveel planeten in het universum. Dat getal is zo groot dat het zelfs niet te vatten. Tienduizenden keer meer dan er zandkorrels zijn op aarde.

De kans is echt heel klein dat wij de enige planeet zijn met levende organismen. Zeker als je ziet hoe snel er leven was op aarde en hoe waanzinnig divers de natuur is.

Intelligent leven in hoogtechnologische samenleving is iets anders maar ook daar kan je concluderen dat alles een evolutie is geweest die zichzelf relatief snel opvolgde.

Maar de kans dat we ze ooit tegenkomen is wel eerder klein. Dan moeten ze zich al heel dicht bij ons hebben ontwikkeld (nabije sterren) en dan slinken de kansen als sneeuw voor de zon om ooit een alien tegen te komen.

Stel ze zijn geavanceerder en hebben een warpdrive. Zelfs dan zal het zal het miljoenen of miljarden jaren (onze tijd) duren alvorens ze hier aankomen. Tegen dan zijn we misschien al weer weg of is de planeet stuk.

[rpd]

Jemig zeg, bijna onwerkelijk hoe mooi die foto's zijn! Dit apparaat gaat vast en zeker nog veel ontdekkingen doen!

[himlims_]

https://youtu.be/GoW8Tf7hTGA
^- filmpje 41 miljoen viewers- niet voor niets

Zet het beetje in perspectief

Hubble genereert 2gb data per dag
Webb produceert 57gb data per dag

Hoe dat al hier naartoe komt vind al heel wat; WiFi in de tuin is al kut

Zo bizar en mind blowing; '13 miljard jaar terug in de tijd kunt kijken'

[Reactie gewijzigd door himlims_ op 23 juli 2024 11:26]

[Yzord]

Hoe dat al hier naartoe komt vind al heel wat; WiFi in de tuin is al kut

Zo bizar en mind blowing; '13 miljard jaar terug in de tijd kunt kijken'

Dat dus. 57GB aan data produceren en het dan ook nog richting aarde kunnen sturen en wij zitten idd te kloten met wifi in de tuin. Ik begrijp het ook niet. En het is echt niet dat ik nu specifiek wifi dekking wil hebben tot Afrika, maar dit is gewoon toch niet uit te leggen?

De foto's zijn adembenemend gewoon. Echt indrukwekkend. Zelfs iets om uren naar te kunnen turen en er je eigen beeldvorming van te kunnen maken. Maar ik blijf gewoon mijzelf afvragen: hoe dan? Dikke lenzen om zulke foto's te maken, daar ga ik helemaal in mee. Maar zoveel data zover weg, maar dan echt zover weg dat je niet eens durft er achter aan te gaan. En toch komt al die data, in verhouding heel snel, richting de aarde. En daar stopt het ff bij mij. Echt...hoe dan? Hij heeft geen miljarden meters fiber draad achter zich hangen, en ook geen mega schotels die je ziet wat Echelon bijv. heeft. En toch, krijgen we al dit moois voorgeschoteld.

Het is, voor mij, te onwerkelijk. Maar er zal vast een logische verklaring voor zijn. Mij kan je in principe alles vertellen erover, want ik kan het toch niet verifieren.

Maar mooi is het wel.

EDIT: ik kreeg ooit wel eens te horen dat data via hops deze kant op komen. Oftewel, er zouden tussenstations zijn in de ruimte die eerste alle data krijgen en deze dus weer doorsturen naar de volgende hop. En dat deze hops al tientallen jaren in de ruimte zijn.

Dus toen ben ik daar even over na gaan denken. En toen dacht, in de IT is de zwakste schakel de storende factor. Oftewel, James Webb kan wel 57GB per dag aan data produceren en verwerken, maar de oudste hop (zeg maar) lijkt mij dit niet zo 123 te kunnen verwerken aangezien hij deze hardware nog helemaal niet had. Dus ik snap dat het via tussenstations richting deze kant op komt, maar het zal dan altijd gaan met de techniek van de traagste hop. Of zie ik dat verkeerd?

Het is een gemeende vraag, want bij elk artikel over deze telescopen blijf ik als een klein kind praktiseren en fantaseren over het hoe en wat. Het is ontzettend fascinerend, maar tegelijkertijd ook enorm frustrerend voor een autist als mij.

[Reactie gewijzigd door Yzord op 23 juli 2024 11:26]

[himlims_]

The main form of communication is a Ka band transceiver at 3.5 Mbytes/sec using a 60 cm high gain antenna to communicate with a 34 meter diameter ground station transceiver.

Some interesting trivia: JWST is also the first mission to cause the spectrum allocation group to design a new spectral band in the 26 GHz Ka-band to meet data rates of more than 1 MByteps. JWST requested DSN capabilities that previously were limited to 5 Mbitps. JWST requirements are to downlink 270 Gb science and engineering data every day.

Bron: https://www.quora.com/How...e-point?top_ans=213189867

[Yzord]

Dat zijn indrukwekkende cijfers. En bovenstaande geloof ik ook echt dat dat kan, maar ik wil graag weten hoe het dan miljardmiljoen kilometers ver weg van ons, deze kant op komt. Want op 5G hebben we al om de 100 meter een antenne nodig om het dekkend te krijgen. Maar deze telescoop zou dus in de vele lichtjaren dat hij van ons vandaan is tig GB's aan data onze kant op krijgen.

Ik vind dat echt fascinerend. En waarom wordt zoiets bijvoorbeeld niet uitgerold hier? Ik bedoel, ons natuurzicht wordt aardig verstoord door de vele antennes van netwerken en dan nog is het allemaal net toe net aan. Maar in het universum hebben we een perfecte dekking haha.

Ik kan me er echt helemaal stuk op bijten. Zo erg dat ik me er gewoon vanaf moet zetten. Want het is allemaal een verdomd mooi staaltje techniek wat we hier te zien krijgen. Maar de vraag Hoe dan? blijft in mijn hoofd rondspoken.

[-Colossalman-]

hoe het dan miljardmiljoen kilometers ver weg van ons, deze kant op komt

Lancering 25 december 2021:
it will actually orbit the Sun, 1.5 million kilometers (1 million miles) away from the Earth at what is called the second Lagrange point or L2.

Die afstand 'valt' nog mee

[Hatseflatse]

Dus voor de volledigheid: Webb is op 0.000000158 lichtjaar van de aarde....

[qbig1970]

Wat dacht je van Voyager 1 en 2... die zijn al uit ons sterrenstelsel en nóg sturen ze data naar de aarde... technologie uit de jaren 60 - 70...

Ik bedoel maar...

[himlims_]

Gaat niet 1:1 toch(?) eoa deep space data netwerk voor

[Polydeukes]

High speed laser data link

https://www.esa.int/Appli...ffers_high-speed_delivery

[hiostu]

Omdat jij waarschijnlijk niet met een antenne wil werken met een omvang van een voetbalveld om gegevens te ontvangen. Het is niet met elkaar te vergelijken. En eigenlijk is de snelheid die we met 5G nu al op veel plekken halen wonderbaarlijk. Ik zit hier nu midden in het bos en haal 350mbit.

Maar het grote verschil is natuurlijk dat er minder obstakels zijn, er met andere golflengtes gewerkt kan worden en doordat de ontvangers een hele andere orde van grootte hebben.

[pommer]

Blijft inderdaad een fascinerend iets. Vraag mij dit ook altijd al af.

[Reactie gewijzigd door pommer op 23 juli 2024 11:26]

[pommer]

Bizar om te denken waar we nu zijn vergeleken met wat mensen hiervoor hebben kunnen zien en dat was al baanbrekend. Dan te bedenken dat dit nog maar het begin is en dat mensen later ook zo spreken over deze generatie.

Het blijft mij verbazen hoe klein wij zijn en hoeveel er nog te ontdekken is. Krijg er bijna kippenvel van als je denkt dat je maar een zwevend puntje bent in een ruimte wat gewoon niet te bevatten is hoe groot. En dan kunnen we nu licht zien van 13 miljard jaar oud. Te bedenken dat het heelal 13,8 miljard jaar oud is betekend dat we bijna het eerste licht kunnen zien op slechts 800 miljoen jaar verschil. Prachtig wat er nu mogelijk is en wat er nog komen gaat. Bizar dat de Voyager 1 inmiddels in interstellaire ruimte is na slechts 55 jaar Deze foto's brengen dit helemaal naar boven. Prachtig

[Reactie gewijzigd door pommer op 23 juli 2024 11:26]

[Bozebeer38]

*we denken dat het universum 13.X jaar oud is.

Dit weten we niet zeker.

Net zo min als de “Big Bang theory” voor de meeste wetenschappers achterhaald is en je het beter “big expansion theory” kan noemen, dat wil zeggen er was een hoop bij elkaar gepropt wat opeens begon uit te dijen en niemand weet waarom.

Ook het idee van “infinite expanding universe”, klopt ook niet.
Immer als het oneindig zou zijn, zou niets nog uitdijen, de paradox van oneindig immers is dat alles er altijd al is geweest.

[multikoe]

Even wat kleine correcties:

Net zo min als de “Big Bang theory” voor de meeste wetenschappers achterhaald is

De Big Bang theorie is nog steeds de best passende theorie en hij wordt als zodanig ook ondersteund door vrijwel alle wetenschappers. Zoals het in de wetenschap werkt is een theorie geldig totdat het tegendeel bewezen is en er wordt inderdaad aan de stoelpoten van deze theorie geknabbeld. Zoals het in de wetenschap werkt wordt algemeen geaccepteerd dat deze theorie niet alles kan verklaren. Maar dat doet er niet toe. Er is geen betere, dus totdat die er komt is dit het uitgangspunt.

je het beter “big expansion theory” kan noemen

Semantics. Het maakt niet uit hoe je het noemt. Iedereen accepteert dat het geen explosie is geweest, maar een expansie. Dat is integraal onderdeel van de theorie.

niemand weet waarom

En dat is nog geen diskwalificatie van de BB theorie.

Immer als het oneindig zou zijn, zou niets nog uitdijen

In de wiskunde kennen we een "oneindig", weergegeven door het oneindig-teken: ∞. Je kunt daar gewoon 1 bij optellen of met twee vermenigvuldigen

[Bozebeer38]

Er bestaat niet zoiets als een “infinite” universum, dat zou dus betekenen dat alles er al was en is en altijd zo zal zijn en dat zien we dus totaal niet.

Wat betreft de “BB” zoals je het noemt, is het sowieso geen explosie geweest.
En ik zei toch ook “expansion”? Weet niet goed waarom je ging herhalen alsof ik iets anders zei.

[multikoe]

Net zo min als de “Big Bang theory” voor de meeste wetenschappers achterhaald is en je het beter “big expansion theory” kan noemen, dat wil zeggen er was een hoop bij elkaar gepropt wat opeens begon uit te dijen en niemand weet waarom

Misschien begreep ik het verkeerd, maar uit bovenstaande lees ik toch echt dat jij beweert dat de Big Bang Theory voor de meeste wetenschappers achterhaald is. Ook die "niemand weet waarom" duidt daarop. Maar misschien heb ik het verkeerd en heb ik niet begrepen wat je werkelijk bedoelde.

Over dat "infinite universum" kunnen we beter stoppen, want met alle respect: ik denk dat jij, noch ik, daar ook maar iets van begrijpen. Normale stervelingen snappen al weinig van het concept ruimtetijd, laat staan van het uitdijende universum. Bewijs: hieronder de eerste drie zinnen van het Wikipedia-artikel over de Expanding Universe. Als jij kunt uitleggen wat daar staat, ben je mijn held:

The expansion of the universe is the increase in distance between any two given gravitationally unbound parts of the observable universe with time.[1] It is an intrinsic expansion whereby the scale of space itself changes. The universe does not expand "into" anything and does not require space to exist "outside" it

[OCU-Macs]

Als jij kunt uitleggen wat daar staat, ben je mijn held:
[...]

Ik kan het je niet uitleggen, want ik vind het zelf al een lastig concept om te bevatten. Wel zou ik heel benieuwd zijn als je aan de 'rand' van het universum zou kunnen komen. Aangezien er niets 'buiten' het universum is, wat zou je dan ervaren als je zou proberen je arm 'door' de rand te steken?

Het doet me allemaal een beetje denken aan het omgekeerde van het begrip 'cavitatie' in water. Dat is een dampbel die onder water water ontstaat als je een voorwerp er maar snel genoeg er doorheen jaagt. Het is uiteraard een kortstondig verschijnsel en manifesteert zich als een luchtbel, maar is in weze helemaal 'niets' en implodeert (dus verdwijnt) vrij snel weer.

Dan is ons universum dus 'iets' wat ontstaan is in het 'niets' en in dat 'niets' verder expandeert.

[wankel]

[...] Wel zou ik heel benieuwd zijn als je aan de 'rand' van het universum zou kunnen komen. Aangezien er niets 'buiten' het universum is, wat zou je dan ervaren als je zou proberen je arm 'door' de rand te steken?

Conceptueel kun je een heel eind komen. Het heelal kan met de snelheid van het licht uitdeien zolang je accepteert dat het licht de maximumsnelheid is.

Informatie kan niet sneller reizen dan het licht, als je meereist met de rand van het universum, zou je niemand kunnen laten weten dat je daar bent. De rand van het universum kun je nog steeds niet zien, omdat je waarneming van die informatie niet sneller kan gaan dan het licht.

In de eerste plaats arriveren bij die rand van het universum vereist al dat je sneller reist dan het licht. Alles bij elkaar is het een hele prestatie meer dan 13 miljard lichtjaar het verleden in te kijken, maar is er aan die kant in ieder geval een waarneembaar einde in tegenstelling tot de rand.

[OCU-Macs]

Als de expansie van het universum met de snelheid van het licht gaat, dan kunnen we een groot deel van ons universum nooit waarnemen. Immers, het deel van het universum dat tegengesteld aan onze beweging expandeert zal ten opzichte van ons een grotere snelheid van het licht hebben. M.a.w. Het zichtbare universum is dus dat deel van het universum dat (enigszins) met ons mee reist, anders komt dat licht never nooit niet bij ons aan.

[OxWax]

Het wordt nog steeds de Big Bang theorie genoemd, dat is wat hij zei "semantics".
Het is als de 'theoretisch' in de wetenschappelijke definitie.

[NBAasDOGG]

Dit betekend niet dat de universum niet "oneindig" kan uitdijen… de meting laten wel zien we die kant op gaan.

[OCU-Macs]

Hmmm... is oneindig dan het andere uiterste van nul? Immers, twee keer nul = nul, dus zal oneindig * 2 = oneindig zijn?

Bestaat er dan ook een -(∞) ? want dan zou ∞-∞ weer nul zijn...

[aveenhuysen]

Als je deze fotos ziet, moet ik gelijk denken aan de tekst van Rutger Hauer uti Blade Runner..........die zou daar gewoon heen gereisd zijn etc etc.

Wat zijn we toch ongelooflijke nietig. ipv te zoeken in het heelal, lopen we hier een beetje te kutten op deze aardbol en geld te verspillen aan troep en oorlogen...............man man man.

Geen wonder dat er hier niemand langskomt uit het heelal, als ze die ellende hier zien vliegen ze rap door!!!

[Davidoff1976]

Prachtig!!! Geen woorden voor!

[BroWohsEdis]

Geen idee wat het is maar heel mooi.

[Timoo.vanEsch]

Freudiaanse leesvaut: "Geen idee WAAR het is maar heel mooi. "
Rechtsaf bij die verkeerspaal in de Lyra constellatie.

[tikk3r]

Die in Lyra is de Ringnevel (M 57 / NGC 6720). JWST heeft het zuidelijke broertje daarvan, de Zuidelijke Ringnevel (NGC 3132) in Vela, op de gevoelige plaat vastgelegd.

[Timoo.vanEsch]

ok :-)
Blijft "rechtsaf bij Lyra" dan nog een geldige instructie, of raakt ie dan "lost in space"?

[Reactie gewijzigd door Timoo.vanEsch op 23 juli 2024 11:26]

[Armselig]

Artikel nog een keer lezen, daarin wordt uitgelegd waar je naar zit te kijken