James Webb-telescoop maakt composietfoto van ringvormig Karrenwielstelsel

NASA, ESA en de Canadese ruimtevaartorganisatie CSA hebben een nieuwe foto gepubliceerd die afkomstig is van de James Webb Space Telescoop. Het betreft een composietfoto van het aparte Karrenwielstelsel, dat zich op zo'n 500 miljoen lichtjaar van de aarde bevindt.

Het Karrenwielstelsel was volgens de ruimtevaartorganisaties tot nu toe altijd een beetje in nevelen gehuld door de grote hoeveelheden stof. Hubble heeft voorheen ook naar dit sterrenstelsel gekeken, maar bijvoorbeeld de 'spaken' in het wiel zijn veel beter zichtbaar op de nieuwe afbeelding. Hubble is dan ook veel minder dan James Webb gespecialiseerd in het infrarode deel van het spectrum en die specifieke capaciteit is nodig om door stof heen te kijken. De verschillende instrumenten van de James Webb-telescoop brengen een aantal zaken aan het licht. Zo zijn individuele sterren en sterrenvormingsregio's in het sterrenstelsel te zien en is in het centrum het gedrag van een zwart gat zichtbaar.

De afbeelding is een composiet, een samenstelling van data van de Near-Infrared Camera (NIRCam) en het Mid-Infrared Instrument (MIRI). NIRcam is de primaire camera voor het gebied van 0,6 tot 5μm. MIRI is een tot -266 graden Celsius gekoeld instrument dat bestaat uit een camera en een spectrograaf en zich richt op het gebied van 4,9 tot 28,8μm. Dit instrument kan nog veel beter dan NIRcam door stofwolken heen kijken.

De data van alleen NIRCam (links) en de data van MIRI

In de onderstaande afbeelding is de NIRCam-data blauw, oranje en geel gekleurd. Er zijn de nodige individuele blauwe stippen zichtbaar; dit zijn sterren of gebiedjes waarin zich sterren vormen. NIRCam maakt voor wetenschappers ook het verschil inzichtelijk tussen de vorm van de oudere sterrenpopulaties en de dichte stofwolken in de kern in vergelijking met de klonterige vormen daarbuiten, die met jongere sterrenpopulaties worden geassocieerd. De data van MIRI is rood gemarkeerd. Daarmee worden de regio's inzichtelijk die rijk zijn aan koolwaterstoffen en andere chemische verbindingen.

De data van James Webb maakt eens te meer duidelijk dat het Karrenwielstelsel zich in een overgangsfase bevindt. Het was vermoedelijk ooit een normaal sterrenstelsel zoals de Melkweg, maar in het verleden was er een botsing op hoge snelheid tussen een groot spiraalstelsel en een klein sterrenstelsel dat niet zichtbaar is op de afbeelding. Door de botsing zijn de vorm en structuur veranderd; er is sprake van twee ringen en astronomen noemen het dan ook een ringsterrenstelsel. Ruim twee weken geleden publiceerden de ruimtevaartorganisaties de eerste vijf afbeeldingen van James Webb.