AP: overheid gebruikt wet vaak als vrijbrief om te veel data te verzamelen

De Autoriteit Persoonsgegevens had vorig jaar bij een op de vijf wetsvoorstellen kritiek op de overheid, die te veel data zou willen verzamelen of die slecht zou beschermen. Van de 95 adviezen aan de overheid adviseerde de AP bij 18 ervan om de wet niet door te voeren of die aan te passen.

De privacytoezichthouder schrijft in zijn jaarverslag over 2021 dat het 'de indruk heeft dat het kabinet wetsvoorstellen vaak ziet als een vrijbrief om bijna omgelimiteerd persoonsgegevens van burgers te verzamelen'. De AP werd in 95 gevallen gevraagd advies te geven over een wetsvoorstel. Dat doet de toezichthouder als het wetsvoorstel verband houdt met dataverzameling. In 18 gevallen was de AP 'zeer kritisch'. In die gevallen zou het onduidelijk zijn waarom er data van burgers moest worden verzameld. Ook was er onduidelijkheid over de bescherming van data: die zou onvoldoende zijn of het was niet duidelijk hoe de beveiliging precies was geregeld. De meeste adviezen, 33 stuks, waren van toepassing op het ministerie van Justitie en Veiligheid. In 18 gevallen werd er een advies gegeven aan het ministerie van Volksgezondheid, waarvan in 13 gevallen een project betrekking had op de bestrijding van het coronavirus. Het ging bijvoorbeeld over wetswijzigingen zoals die van de Wet publieke gezondheid, die het mogelijk moest maken om coronatoegangsbewijzen in te zetten, of over de Tijdelijke spoedregeling DCC om het Europese coronabewijs toe te staan. In die wetten raadde de AP aan om betere doelbinding na te streven.

In 40 van de 95 gevallen waarin de AP advies gaf, had de toezichthouder geen opmerkingen. In 37 gevallen waren er 'enkele opmerkingen'. De AP vindt de cijfers hoog en is van mening dat de overheid in veel gevallen niet duidelijk benoemt waarom gegevens verzameld worden.

De overheid zou te vaak denken dat een wetsvoorstel op zichzelf voldoende juridische onderbouwing betekent voor het verzamelen van gegevens. Maar, zegt de AP, dat is niet het geval. Als burgers geen toestemming geven voor hun dataverzameling, moet er een algemeen belang zijn. "Soms ontvangt de AP wetsvoorstellen die in feite een vrijbrief betekenen voor de overheid om bijna ongelimiteerd persoonsgegevens te verzamelen", schrijft de toezichthouder.

De AP doet geen concrete aanbevelingen om die werkwijze te verbeteren. Het is slechts de toon van het jaarverslag en een observatie van de toezichthouder. De AP noemt ook dat de wetsvoorstellen waarbij zij advies gaf, werden doorgevoerd in 2021 en dat die dus de verantwoordelijkheid waren van het kabinet. Dat was vrijwel het hele jaar demissionair.

Reacties (47)

[OxWax]

mogen we raden van wie deze komen?

"Soms ontvangt de AP wetsvoorstellen die in feite een vrijbrief betekenen voor de overheid om bijna ongelimiteerd persoonsgegevens te verzamelen", schrijft de toezichthouder.

[TijsZonderH]

Dat hoef je niet te raden, dat kun je gewoon teruglezen in het jaarverslag (specifiek pagina 76)

[Cergorach]

Zijn die verzoeken en adviezen niet publiekelijk inzichtelijk?

[TijsZonderH]

Ja, die staan gewoon in bijlage 1 van het jaarverslag (pagina 76)

[RRRobert]

Zijn die verzoeken en adviezen niet publiekelijk inzichtelijk?

Je zou ze via de Wet Openbaarheid Bestuur kunnen opvragen. Dan krijg je op z'n best na enkele malen uitstel een half zwart gelakt document in handen en weet je feitelijk nog niks.

Sorry voor m'n sarcasme, maar na alle ellende bij de Belastingdienst Afdeling Toeslagen, gemeentelijk controle loketten en feitelijk alle andere overheidsinstanties waar privacy en persoonsgegevens als koehandel wordt doorgeschoven tussen belanghebbenden belangstellenden is het toch diep triest dat de ambtenarij nog steeds niet weet hoe ze de AVG correct moet toepassen.

[arbraxas]

Weten ze donders best, alleen is het lastig. Of de dataverzameling op zich is het doel. Gewoon in meerdere wetsvoorstellen erbij in drukken. Als het er 1 keer er door komt ben je waar je wilt zijn.
Dat dus Justitie daarmee koploper is, verbaasd me niks. Die blijven drammen en duwen voor een algemene controlestaat. Alles moet traceerbaar zijn. Privacy is nergens goed voor blijkbaar. Dan heb je wat te verbergen en ben je verdacht.

[Steyn_E]

Ik ben bang dat het niet eens kwade opzet maar echt een gebrek aan risicoperceptie is. Alles wat je verzamelt over je burgers kan mogelijk ooit tegen ze worden gebruikt. Voorzichtigheid is dus geboden. Helaas willen mensen niet op ezels lijken en stoten ze zich dus wat vaker aan dezelfde steen.

[GwnLars_]

Helaas dat inderdaad, en zonde van die printerinkt!

[berzerker]

(...) is het toch diep triest dat de ambtenarij nog steeds niet weet hoe ze de AVG correct moet toepassen.

Dit gaat toch helemaal niet om toepassing van de AVG?

Wetsontwerpen gaan voor advies naar de Raad van State en naar de AP. Dat lijkt mij goed gebruik; ambtenaren stellen een wetsvoorstel op en kunnen daarbij afwegingen maken waarvan het goed is dat experts er een advies over geven. De AP heeft dus slechts een adviserende rol over de privacyimpact van de betreffende wet, en het is aan de wetgever (dus regering en parlement) om te bepalen of n.a.v. het advies wijzigingen benodigd zijn of dat er andere belangen zijn die opwegen tegen de bezwaren die de AP opvoert. En dat alles is transparant. Dat lijkt mij prima geregeld. Als de wetgever afwijkt van de adviezen van de AP is daar dan ook niet per definitie een teken dat er iets mis is.

Ik zie op Tweakers veel berichten die ervan uit lijken te gaan dat als de AP ergens iets van vindt, dat dan per definitie de ultieme waarheid is, maar dat is in het algemeen al niet juist, en waar de AP louter als adviseur optreedt al helemaal niet.

[IThom]

Dat staat gewoon in het artikel:

De meeste adviezen, 33 stuks, waren van toepassing op het ministerie van Justitie en Veiligheid.

[rneeft]

Dat was vrijwel het hele jaar demissionair

Dit maakt niet uit voor wetgeving. Wetten worden door het parlement (= gekozen) goed of afgekeurd. Wat wel uit kan maken is een wet bij koninklijkbesluit.

[TijsZonderH]

Ik vond het desalniettemin relevant om te schrijven omdat het gaat om soms controversiële wetsvoorstellen.

[i-chat]

wat je hierbij vergeet te vertellen (of misschien verwacht dat dit algemene kennis is) maar staatsrechtelijk gezien behoort een demisionair kabinet geen 'controversiele' zaken te behandelen en sterker nog behoort ze eigenlijk alleen en voornamelijk het huidig geldend bewind voor te zetten in afwachting van een nieuwe regering. (met een grote dikke disclaimer: dan in geval van nood afgeweken kan worden van wat behoorlijk is).

er bestaat in het regelenment van de 2e kamer zelfs een procedure voor waarin er via en motie kan worden ingebracht dat 'het bespreken van deze wet' controversieel is - en dan mag het kabinet daar vervolgens niets meer mee tot er een nieuw kabinet is.

[rik86]

Klopt, maar iets is alleen controversieel als een meerderheid vindt. Als een demissionair kabinet met z'n voormalige coalitiepartijen iets belangrijk genoeg vindt om niet controversieel te verklaren, is er juridisch geen enkel probleem om een wet toch te behandelen.

[Godson-2]

Maar "controversieel" is een subjectief begrip en onderhevig wat de Tweede Kamer en/of het kabinet zelf vindt.

[ZwolschBalletje]

Citaat? Hier
Het is inderdaad geen wet, maar een werkafspraak van de Tweede Kamer.

En @rik86, de lijst met controversiële onderwerpen is inderdaad in principe een meerderheidsbesluit, maar in de regel wordt ook bij een “substantiële minderheid” een onderwerp op die lijst gezet.

Ik heb er zelf aan mogen meewerken, jaren geleden, en het verbaasde me hoe goed dat ‘gentlemens agreement’ werkte in de praktijk: als er, zeg, 40 leden wilden dat er een onderwerp controversieel werd verklaard, dan gebeurde dat gewoon. Dan werd het onderwerp uitgesteld tot het moment dat er weer een volwaardig kabinet zat.

Edit: dit was eigenlijk bedoeld als reactie op @Atilim.

[Reactie gewijzigd door ZwolschBalletje op 25 juli 2024 10:19]

[Atilim]

En zoek nu de definitie op van staatsrecht want nergens op jouw link kan ik opmaken dat een demissionaire kabinet obv de grondwet of andere wetgeving gebonden is om bepaalde zaken, voor wat voor reden dan ook, niet op te pakken.

[ZwolschBalletje]

Prima, die pak ik er even bij.

T.net is een tech-site en geen rechtsgeleerden-site, dus het leek mij voor de bezoekers hier waardevoller om een stuk uitleg uit betrouwbare bron te linken, dan een juridische definitie.

Maar nu concreet op jouw vraag: de definitie van staatsrecht is volgens Van Dale het recht dat het betrekking heeft op de organisatie van de staat.
Het fenomeen controversieel onderwerp staat beschreven in het Reglement van Orde van de Tweede Kamer, in artikel 11 lid 3. En op wiki valt expliciet te lezen dat het Reglement van Orde een organiek besluit is, dat (ook) onderdeel uitmaakt van het staatsrecht.

[Atilim]

Een

staatsrechtelijk gezien behoort een demisionair kabinet geen 'controversiele' zaken te behandelen

Citation needed.....staatsrechtelijk bestaat er namelijk geen enkele geschreven regel hierover.

Een demissionair kabinet kan hetzelfde als een niet-demissionair kabinet, echter met de nuance dat de demissionair kabinet deels uit beleefdheid maar grotendeels vanwege politieke overwegingen grote dossiers uitstellen.

[MornixRS]

Misschien in juridisch opzicht niet maar het geeft wel te denken dat een demissionair kabinet zo vaak een beroep hierop moet doen.

[rneeft]

De AVG (GDPR) is toch Europese wetgeving? Kan de Nederlandse overheid dit omzeilen met een "simpele" wet? Lijkt me toch niet?

[Godson-2]

De AVG bevat allerlei ontsnappingsclausules voor overheden en vooral opsporing- en inlichtingendiensten.

[R4gnax]

De AVG bevat allerlei ontsnappingsclausules voor overheden en vooral opsporing- en inlichtingendiensten.

Klopt.

Dit is uitgekristaliseerd in Artikel 23, welke toestaat dat lidstaten middels lidstaatrechtelijke bepalingen de toepassing van artikelen 12-22 inzake informatieverplichting; rectificatie; en bezwaar tegen verwerking, alsmede artikel 5 inzake de algemene beginselen zoals doelmatigheid en data-minimalisatie, inperken. Of om het cru te stellen: Artikel 23 kan inderdaad min of meer alle relevante bescherming die de AVG aan zou moeten brengen, buiten spel zetten en een overheid carte blanche geven.

Saillant detail: het was vziw ook juist de Nederlandse overheid welke het toevoegen van deze ontsnappingsclausules tijdens uitonderhandelen over de wetstekst als harde eis op tafel legde.

Gelukkig zijn er wel enige zaken aan afgebakend. Er moet sprake zijn van noodzakelijke en evenredige maatregelen in bijv. het kader van nationale veiligheid; landsverdediging; openbare veiligheid; vervolging van strafbare feiten; bescherming van de rechtsstaat; etc. Zeg maar alles waar zware belangen spelen.
En bij elke wettelijke maatregel moet duidelijk in bepalingen vastgelegd zijn welke gegevens er verwerkt worden; voor welk doel; voor hoe lang; hoe deze beschermd zijn; wie er toegang toe heeft; etc.

Het is vooral dat laatste; dus Artikel 23.2 waar de AP hier de overheid mee om de oren slaat.

[Reactie gewijzigd door R4gnax op 25 juli 2024 10:19]

[Napo]

Dat is ook hetgeen wordt aangegeven in het artikel:

quote: https://tweakers.net/nieu...l-data-te-verzamelen.html

De overheid zou te vaak denken dat een wetsvoorstel op zichzelf voldoende juridische onderbouwing betekent voor het verzamelen van gegevens. Maar, zegt de AP, dat is niet het geval. Als burgers geen toestemming geven voor hun dataverzameling, moet er een algemeen belang zijn.

[CAPSLOCK2000]

De AVG (GDPR) is toch Europese wetgeving? Kan de Nederlandse overheid dit omzeilen met een "simpele" wet? Lijkt me toch niet?

Er is geen wet die dit toestaat. Je mag data verzamelen als je een goede reden hebt. Zo'n reden /kan/ zijn dat de data nodig is om onderzoek te doen naar een nieuw wetsvoorstel, maar alleen als er geen andere manier is om de informatie te krijgen die nodig is om een goede wet te schrijven. Ons kabinet lijkt er van te maken dat /ieder/ wetsvoorstel een rede is om data te mogen verzamelen, in plaats van te zoeken naar een minder ingrijpende oplossing.

[mrmrmr]

Wetgeving is een van de 6 grondslagen in de AVG. Kennelijk denkt de overheid dat dit een vrijbrief is om allerlei gegevens te verzamelen via wetgeving, maar zo simpel is dat niet, de AVG bevat nog meer bepalingen, waaronder doelmatigheid. Als daar niet aan voldaan wordt en er is geen sprake van geinformeerde voorafgaande toestemming dan mag het alsnog niet, ook als het in een wet staat.

[WillySis]

De AVG (GDPR) is eigenlijk geen Europese wet, maar een basisregelgeving die overgenomen moet worden in de nationale wetgeving van de lidstaten. Lidstaten hebben de vrijheid om daar extra artikelen aan toe te voegen, maar mogen geen delen afzwakken.

[R4gnax]

De AVG (GDPR) is eigenlijk geen Europese wet, maar een basisregelgeving die overgenomen moet worden in de nationale wetgeving van de lidstaten. Lidstaten hebben de vrijheid om daar extra artikelen aan toe te voegen, maar mogen geen delen afzwakken.

Nee.
De EU heeft grofweg twee constructies. Er zijn richtlijnen, welke geimplementeerd moeten worden in nationale wetgeving van lidstaten; en er zijn verordeningen, welke direct van kracht zijn als wet in alle lidstaten. De AVG behoort tot die tweede: het is een verordening, en is direct van kracht als wet in alle EU lidstaten.

Maar ook in het geval van richtlijnen zijn de mogelijkheden tot afwijken vaak zeer beperkt. Richtlijnen bevatten namelijk vaak harmonisatieclausules die aangeven in hoeverre en in welke aard er afgeweken mag worden van de normatieve wetstekst van de richtlijn.

[Reactie gewijzigd door R4gnax op 25 juli 2024 10:19]

[William_H]

Als je dan kijkt naar de vacaturewebsite van de AP dan zie je geen vacatures voor een support afdeling staan, alleen maar van (2) adviseurs. Wie handelt dan al die verzoeken af, en hebben ze daar dan geen versterking bij nodig?
#dtv

[theolice]

In ander nieuws: water bij kamertemperatuur is vloeibaar

[Verwijderd]

Tenzij 102 kilometer onder zee niveau, of meer als 1 biljoen pascal aan druk.

[Martijn033]

Je krijgt min-1 maar je hebt gelijk. Laat de discussie over EU-wetgeving en de uitwerking daarvan alsjeblieft feitelijk zijn, en niet gebaseerd op onderbuikgevoelens.

[Godson-2]

Die verkopen hun jachten zogenaamd aan een andere oligarch die niet op de sanctielijst staat of ze brengen het naar Turkije.

[Groningerkoek]

Dat is dan ook best nog een enorm speurwerk omdat veel van die zooi achter een wirwar van off-shore coöperaties, trusts etc.. hangt, sommige inbeslagnames zijn zelfs gebaseerd op getuigenverklaringen van de crew.omdat men door de wirwar gewoon geen idee heeft wie dat ding uiteindelijk op naam heeft staan.

[dingo35]

Juncker heeft indertijd ruiterlijk toegegeven dat het inderdaad zo gaat:

https://www.spiegel.de/po...00015317086?context=issue

[Tielenaar]

Bron?

[ocf81]

Het ergste is nog dat men erbij staat te kijken en het laat gebeuren. Er moet door de burger meer worden ondernomen om het tij te keren.

[Martijn033]

Dit is een geheel andere discussie, maar een Nexit zou echt rampzalig zijn voor Nederland.

[ocf81]

Hmm, ik krijg helaas steeds meer het idee dat je als burger ook de wetgevers er steeds aan moet herinneren dat ze ook goede wetten moeten maken. Hoe kan een kamer anders steeds weer de wet zo ruim maken dat deze eigenlijk niet door de beugel kan?