ExoMars-lancering wordt 'zeer waarschijnlijk' uitgesteld vanwege EU-sancties

Het is 'zeer onwaarschijnlijk' dat de Europees-Russische ExoMars-missie in september doorgaat, zo waarschuwt het Europese ruimteagentschap. Alle opties worden nog onderzocht, maar de sancties die Europa aan Rusland heeft opgelegd lijken te zwaar om de missie door te laten gaan.

Het ruimteagentschap sluit een eventuele lancering op een later tijdstip met de bewoording 'zeer onwaarschijnlijk' niet definitief uit. Vanwege de stand van Mars ten opzichte van de aarde lijkt het er in elk geval op dat de missie voor minimaal twee jaar vertraagd wordt. De ExoMars-rover zou namelijk aanvankelijk in september de ruimte in moeten gaan, wanneer er gedurende twaalf dagen een lancering mogelijk is. 'De sancties en de bredere context' zijn volgens ESA de oorzaak van de onzekerheid. "ESA's secretaris-generaal bekijkt alle opties en komt later met een formele beslissing over de voortgang door de ESA-lidstaten", aldus het ruimteagentschap.

ESA zegt dat het met de beslissing de lijn volgt van de 22 lidstaten van het agentschap. Ook zegt het agentschap de sancties door te voeren die de lidstaten aan Rusland opleggen, voor zover die betrekking hebben op de ruimtevaartindustrie. Het agentschap volgt de situatie in Oekraïne naar eigen zeggen nauwlettend.

De vertraging is te wijten aan de harde sancties die Westerse landen hebben opgelegd aan Rusland na de invasie van Oekraïne. Dat daarbij de ruimtevaartindustrie zou worden geraakt was al wel duidelijk; daarvoor waarschuwde het Witte Huis eerder al. Ook haalde het Russische ruimteagentschap Roscosmos al zijn personeel al weg bij de Europese lanceerbasis Kourou in Frans-Guyana.

Tot nu toe was het nog niet bekend wat voor invloed de sancties zouden hebben op toekomstige ruimtevaartmissies. ExoMars is daar nu het eerste voorbeeld van. Die missie bestaat uit een Russische lander en een Europese rover; de ruimtevaartapparatuur zou middels een Russische Proton-raket worden afgeleverd.

Reacties (44)

[hooibergje]

Op welke manier wordt Rusland genaaid als de lancering wordt afgelast?
Bovendien zijn enige resultaten pas bekend over een lange tijd, wanneer de missie is aangekomen.
De staat van het conflict is dan ongetwijfeld compleet anders dan nu.

[beerse]

Natuurlijk wordt Rusland hier geraakt. Maar ook alle andere verwante ruimtevaart wordt hiermee geraakt.

In dit specifieke geval zie ik een Russische lancering. Dat houdt in dat zij het werk doen en de rest er voor betaald. Veel werk is al gedaan en natuurlijk is er ook al het nodige betaald. Het is maar net waar de balans op dit moment staat welke kant ze op valt.

Voor de toekomst van de ruimte vaart heb ik nog wel een redelijke hoop. Dat is naar mijn idee wat meer gebaseerd op wetenschap en minder op politiek. Voor nu staat daar een dikke streep door maar als/zodra het conflict over is, hoop/gok ik dat dit soort samenwerkingen het eerst weer op gang komen.

Aan de andere kant (letterlijk en figuurlijk): In de USA zijn ook bewegingen dat de ruimtevaart daar wat verder weg gaat. Misschien opent dat een samenwerking tussen de ESA en 1 of meer organisaties daar om naar Mars te gaan. Al zal die route zeker langer duren.

[Reactie gewijzigd door beerse op 23 juli 2024 02:59]

[bzuidgeest]

Wat mij betreft word het tijd dat ESA gewoon zelf de capaciteit om deze lancering te doen krijgt.

We moeten niet afhankelijk zijn van Rusland en ook niet van de VS. Handel is prima en moedig ik aan, maar als het huidige conflict iets aantoont dan is het dat de EU te laks is met zorgen dat we op eigen benen kunnen staan. Het idee dat iedereen altijd vrienden blijft is natuurlijk gewoon naief. En alle grote machtsblokken kijken eerst naar eigen bevolking.

Dus samenwerken prima, kennis delen prima. Maar eigen implementaties graag.

En het is niet dat ESA niets zelf kan. Volgens mij gaan we niet erg hard, maar werkt Arianne e.d. prima.

[Gagarin]

De capaciteit is er hoor. Maar in dit geval was er sprake van een 'barter deal', ruilhandel in feite. Rusland zou de lancering doen en de lander, ESA de missie op het oppervlak met een rover. Op dezelfde manier heeft Europa de James Webb-telescoop gelanceerd voor NASA, in ruil voor meer waarneemtijd.
Omdat de Europese rover op een Russische lander was aangewezen kan het even duren om een alternatief te (laten) bouwen.

[84hannes]

Omdat de Europese rover op een Russische lander was aangewezen kan het even duren om een alternatief te (laten) bouwen.

Volgens mij heeft de ESA nog nooit succesvol op Mars geland, of op de maan. Rusland heeft daar iets betere papieren voor.

[Gagarin]

Rusland heeft inderdaad 110 seconden voor op ESA. Zo lang overleefde hun Mars-3 lander het.op het oppervlak. Ze hadden meer succes op de Maan en met hun missies naar Halley en Venus. Aan de andere kant heb ik ze nog niet zien landen op een komeet of de maan Titan.

[Reactie gewijzigd door Gagarin op 23 juli 2024 02:59]

[Verwijderd]

Mars-3 lander heeft het inderdaad 110 seconden gedaan, maar dat was 50 jaar geleden in 1971.
Deze lander had de eerste mars rover aan boord de PrOP-M.

[Gagarin]

Ja, jammer dat die op z'n skietjes niet eens van start kon gaan. Sinds die tijd is alles wat Rusland richting Mars stuurde mislukt, soms door simpelweg neer te storten op Aarde.

[bzuidgeest]

Dat klopt allemaal, maar het is niet alsof we vervangende ontwerpen hebben klaar liggen en ook herbruikbare raketten lopen we in achter. Prima dat er voorlopig bij SpaceX kunnen kopen, maar ik zou het liefst zien dat die ontwikkelingen hier ook wat vaart maken. Er zijn wereldwijd wel wat leuke dingen bezig. Het is niet alleen SpaceX. Maar ook de EU zou een serieuze commerciële herbruikbare raket niet misstaan om te hebben.

[Gagarin]

Zeker, maar uit ervaring weet ik hoe lastig het is om 22 leden/landen en nog een vijftal gaststaten op één lijn te krijgen. Een beetje zoiets als de situatie in de VS met Orion, SLS en dat soort banenprojecten. De shuttle was ook zo'n schoolvoorbeeld, een te wijd verspreid project dat zo'n $1,5 miljard kostte per lancering.
Ik sta open voor een andere briljante Zuid-Afrikaan die ons even op weg helpt.

[bzuidgeest]

Ik sta open voor briljante figuren van overal. Zolang de EU maar niet achter blijft in de "space-race" omdat we gewend zijn elders aan te schaffen. Als je altijd elders koopt dan is elders overal al eerst geweest ook.

De planeten en kometen etc. zitten vol resources. Die moeten wij uiteindelijk net zo makkelijk en goedkoop kunnen halen als de VS, China of elk ander blok. Anders betalen we altijd te veel. Net als met onze legers en het achternalopen van de VS op dat punt. We zijn gewoon te laks en te langzaam. (Dat is geen kritiek op mensen bij de ESA, maar op de politici)

[onigiri]

ESA heeft in de basis mogelijkheden om zelf te lanceren (een Ariane 5 is meer dan goed genoeg), maar om de kosten te drukken is er voor deze lander een samenwerking met de russen waarbij ESA de lander betaald en ontwikkeld en de russen de lancering.

Nu nog switchen van raket is waarschijnlijk niet meer mogelijk voor september. Voor Nov 2024 zijn spaceX en de Ariane 6 allebei alternatieven, maar dan moet er nog wel extra geld komen.

[Gagarin]

Ariane 5 gaat niet meer lukken, die zijn uitverkocht. Grootste probleem blijft de Europese rover op de Marsbodem krijgen. NASA heeft dat meer dan eens gedaan, maar heeft niet echt een reserve op de plank liggen voor ons en de laatste Europese lander sloeg nogal een krater.

[dmantione]

Als er noodzaak is kan die natuurlijk gewoon nog geproduceerd worden, maar de verwachting is gewoon dat Ariane 6 zo goed is dat er geen reden is voor Ariane 5. Belangrijker is dat je de juiste raket voor de juiste klus wilt en Proton en Ariane zijn heel verschillende raketten. Kans is dus dat als er een alternatief voor de Proton moet komen, iets heel anders gekozen gaat worden dan een Ariane.

[Gagarin]

Mee eens. Het grootste probleem hier is dat de ruildeal van tafel lijkt, dus het budget zal wat omhoog moeten. Als de afleverende lander rond is, komt dan vrij snel SpaceX in beeld, zou toch met een Falcon 9 of Heavy moeten lukken.

[robvanwijk]

Het grootste probleem hier is dat de ruildeal van tafel lijkt

Is dat zo? Het is niet te voorspellen hoelang het gaat duren voordat het tot Poetin doordringt dat ie zich grondig vergist heeft en hier niet mee weg komt. Als dat binnen een paar dagen gebeurt (niet helemaal onmogelijk; zo ongeveer iedereen die economisch meedoet op het wereldtoneel, met uitzondering van China, lijkt zij-aan-zij te staan) dan is dit launch window misschien nog wel haalbaar. Mocht dat mislukken, dan is de volgende pas over twee jaar en, om het heel voorzichtig uit te drukken, als deze oorlog twee jaar gaat duren, dan hebben we grotere problemen dan wat er met ExoMars gaat gebeuren.

[Gagarin]

Tuurlijk, ook nu al zijn er wel belangrijker zaken dan Exomars, zoals alle doden aan beide zijden. Of dit 'even onder het tapijt' wordt geveegd na zo'n grote vertrouwensbreuk is weer een andere zaak.

[robvanwijk]

Of dit 'even onder het tapijt' wordt geveegd na zo'n grote vertrouwensbreuk is weer een andere zaak.

Het helpt dat de vertrouwensbreuk tussen de politici zit, niet tussen de wetenschappers en technici. Ook is ruimtevaart bij uitstek de tak van sport waar juist wel samengewerkt wordt: denk niet alleen aan het ISS, Shuttle-vluchten naar Mir en zelfs, zo ongeveer op het hoogtepunt van de Koude Oorlog, de Apollo/Soyuz missie. Maar eerlijk is eerlijk, ik durf er geen geld op te zetten. Totdat er (op zijn allerminst) een staakt-het-vuren is, valt er weinig zinnigs te zeggen over hoe het verder gaat. Al is elke dag zónder een oplossing natuurlijk wel een stap in de richting van het launch window missen.

[multikoe]

Dat gaat alleen werken als één van de volgende twee voorwaarden waar is:
- Europa ontwikkeld een eigen raket die qua prijs kan concurreren met andere aanbieders van raketten
- Europa ontwikkeld een eigen raket en kan "klanten" dwingen voor de Europese raket te kiezen.

SpaceX en straks nog meer aanbieders gaan een "markt" creëeren, waarop keuze gaat ontstaan voor iedereen die wat omhoog wil sturen. China is al bezig met hetzelfde, Blue Origin timmert aan de weg en zo zullen er nog meer zijn die die koek graag willen verdelen.
In dat licht is het dus wat vreemd om met overheidsgeld en m.b.v. een door overheden opgezette organisatie een raket te willen ontwikkelen. Dat gaat nooit, maar dan ook nooit concurrerend worden en dan kun je je afvragen waar je mee bezig bent. "Je eigen broek ophouden" klinkt stoer, maar je moet je wel afvragen of het praktisch uitvoerbaar is.

[CivLord]

Concurreren doe je op meer dan op prijs alleen.
De Ariane 5 (en de Ariane 4 daar voor) is nooit de goedkoopste geweest, maar wel de populairste voor de commerciële satelliet-markt.

[multikoe]

Wat maakt de Ariane zo populair dan? En was dat niet de situatie voordat SpaceX de markt op ging?

[CivLord]

Beschikbaarheid. Betrouwbaarheid. Stabiliteit van (de restricties door) de verantwoordelijke overheid.

De VS doet nog wel eens moeilijk over wie wel of niet van hun lanceerdiensten gebruik kan maken en welke technologie wel en niet gebruikt mag worden. Ook Europese satellieten kunnen daar last van hebben wanneer bv. een Chinees bedrijf voor een paar procent aandeelhouder is in een opdrachtgever/ satellietbedrijf of wanneer er bepaalde onderdelen van Chinese makelij in de satelliet verwerkt worden.
Dat soort restricties zullen het voor SpaceX lastig maken internationale klanten te krijgen.

[multikoe]

Dat zou betekenen dat de Amerikaanse overheid actief restricties oplegt aan SpaceX v.w.b. hun klanten. Dat vraag ik me af. Ik kan me voorstellen dat dat geldt voor Chinese klanten of (nu) Russische klanten, maar als ik als Europees bedrijf een satelliet wil lanceren, wat weerhoudt mij er dan van om SpaceX in te schakelen?
Betrouwbaarheid zal ongetwijfeld een rol spelen, maar ook daar vraag ik me af of SpaceX negatief afsteekt tegen Arianespace.

[CivLord]

De Amerikaanse overheid legt niet direct restricties op aan SpaceX.
Het kan wel van het ene moment op het andere moment restricties opleggen aan een bepaald Chinees bedrijf. Wanneer dat ene bedrijf één van de honderd aandeelhouders is in jouw telecombedrijf, betekent dat dat jij je satelliet plotseling niet meer met SpaceX kan laten lanceren. Het zelfde kan gelden wanneer bepaalde technologie uit China gebruikt wordt. Wanneer een bedrijf een satelliet laat bouwen, wordt daar vaak op hetzelfde moment een plek op een raket bij besteld voor een bepaald tijdvak (of een optie genomen). Op het laatste moment switchen omdat je plotseling niet meer met SpaceX kunt lanceren vanwege door de VS ingestelde restricties is erg lastig. Soms wordt een satelliet speciaal ontworpen met bepaalde eigenschappen van de lanceerraket in gedachten, maar lanceeropties zijn bij alle providers vaak jaren van te voren volgeboekt. Dus switchen beteken soms duere aanpassingen en sowieso langer wachten totdat je investering geld op kan brengen. Dan is het makkelijker om vooraf de veiligste optie te nemen, ook al is die teintallen miljoenen dollars duurder. Een jaar opslagkosten en gemiste omzet is vaak al veel meer.

Qua betrouwbaarheid steekt SpaceX niet negatief af tegen Arianespace, wanneer je kijkt naar het percentage mislukte lanceringen. Maar zeker de verzekeringswereld is erg conservatief. Arianespace heeft een track-record van tientallen jaren met hoe wordt omgegaan met kwaliteitscontrole en hoe lessen worden getrokken uit gevallen waar het mis gaat. Die track-record heeft SpaceX nog niet. Arianespace heeft ook een heel goede track-record in de samenwerking met opdrachtgevers en verzekeringsmaatschappijen in de gevallen dat het mis gaat. De sound-bites van Musk wanneer hij een gedeeltelijk succes/ mislukking tot een 99.99% succes probeert te hypen zal bij de nodige verzekeraars ook de allergie opwekken.
Verzekering van grote projecten, waaronder satellieten, vind plaats door individuele underwriters in te laten tekenen op een deel van een dergelijk project. Het is een zeer gespecialiseerde wereld waar leuk geld mee te verdienen is, maar niet genoeg voor de snelle durf-kapitalisten. Deze wereld wordt gedomineerd door conservatieve bedrijven en personen. Ze willen weten dat het risico dat ze nemen klein is en ze willen dat wanneer het risico zich toch voordoet ze volledig geïnformeerd worden over waarom het mis ging en wat gedaan wordt om herhaling te voorkomen. En ze willen zeker niet dat iemand te lichtvaardig over hun potentiele verlies doet.
Dus wanneer je de lancering van je satelliet wilt laten verzekeren, zal dat makkelijker gaan en waarschijnlijk tegen een beter prijs wanneer je voor Arianespace kiest dan voor SpaceX.

[GekkePrutser]

We moeten niet afhankelijk zijn van Rusland en ook niet van de VS. Handel is prima en moedig ik aan, maar als het huidige conflict iets aantoont dan is het dat de EU te laks is met zorgen dat we op eigen benen kunnen staan.

Aan de andere kant, ruimtevaart is met name onderzoek. Commerciele dingen als satteliet lanceringen kunnen we zelf. We hebben zelfs de James Webb voor de Amerikanen gelanceerd omdat zij nog aan het steggelen zijn met hun space launch system dat meer een politiek (banenmachine in de juiste staten) dan een technisch beest geworden is.

Op het gebied van onderzoek is het niet echt iets kritieks voor de EU en juist een mooie gelegenheid om bruggen te slaan met andere landen. Wel vervelend als zo'n land opeens de kolder in de kop krijgt en bruggen gaat opblazen, maarja dit project is niet iets waar we niet zonder kunnen.

[Reactie gewijzigd door GekkePrutser op 23 juli 2024 02:59]

[hooibergje]

Het zal er heus wel van komen, maar om de opstelling nou twee jaar in de opslag te mikken totdat Mars weer goed staat is ook zonde. Niet alle onderdelen gaan zo lang mee. Ik heb gewerkt aan de capsule die het ISS heeft bevoorraad, en de sensoren daarop hadden een gegarandeerde correcte levensduur van 18 maanden, om maar eens iets te noemen. Dan zijn ze al op na twee jaar.

[Gagarin]

'De capsule die het ISS heeft bevoorraad.' Ik neem aan de Multi-Purpose Logistics Module (MPLM) met Alenia als hoofdaannemer, of de ATV (ook met Alenia). De ATV leeft nog even voort als service module, voor als de VS eindelijk hun Orion-capsule van de grond krijgen.
(Ik zat een tijdje bij ESTEC, ben het blijven volgen.)

[Reactie gewijzigd door Gagarin op 23 juli 2024 02:59]

[hooibergje]

Er zijn er verschillende geweest ja, en idd de ATV.
Ik heb gewerkt aan de ijking van de sensoren voor de docking port, vandaar dat de levensduur me bij is gebleven.

[Gagarin]

Een ander 'slachtoffer' lijkt de European Robotic Arm (ERA) te zijn op de Russische Nauka-module. Het plan hiervoor stamt nog uit de tijd van de Europese mini-shuttle Hermes in de jaren tachtig en negentig. De ingebruikname lijkt nu in ieder geval nog langer te gaan duren.Gelukkig heeft Europa uiteindelijk niet het plan doorgezet om samen met de Russen een nieuwe bemande capsule te ontwikkelen, dan waren we nu nog verder van huis.

[bzuidgeest]

Eigenlijk jammer. De russen zijn prima capabel. Hun ruimtevaart programma heeft best hoogtepunten. Had liever gehad dat putin had bedacht om daarmee zijn land (meer) in de geschiedenis boeken te krijgen.

[mikesmit]

Helaas heeft putin anders besloten. Samenwerking met Rusland zal voor een hele lange tijd niet meer mogelijk gaan worden, dit zullen gouden tijden worden voor de andere lanceer platforms

[Gagarin]

Mogelijk zijn ze nog welkom bij de Chinezen, waaraan ze de ontwerpen van de Sojoez-capsule en het Mir-station hebben verkocht. Het ISS zal nog wel even overleven, want de fysieke scheiding van de delen is vrijwel onmogelijk omdat de VS eigenaar is van de Zarya-module.

[Zer0]

dan waren we nu nog verder van huis.

Niet echt, aangezien de capsule niet van de grond is gekomen

[Gagarin]

Nou, wel boven komen maar niet meer terug was nu mogelijk wel gebeurd.

[TijsZonderH]

Ik heb niet het idee dat iemand in zowel Europa als in het hele ISS-programma nog echt zat te wachten om ERA ergens nuttig voor in te zetten. Dat ding is inmiddels toch meer een 'hij-zit-er-nu-eenmaal-zonde-als-we-er-niks-mee-doen'-situatie.

[Gagarin]

De vertraging werd zo erg dat ESA uiteindelijk besloot dat Rusland maar moest betalen voor opslag en onderhoud tot de lancering. Maar nu het ding er eenmaal is zou het wel aardig zijn om dit Nederlandse project in actie te zien. Ervaring voor volgende projecten etc.

[flippy]

dus 6 maanden is niet genoeg tijd om een adapter te maken zodat die op een falcon heavy kan worden geschroefd? of een ariane, als die genoeg capaciteit heeft...

[Reactie gewijzigd door flippy op 23 juli 2024 02:59]

[Verwijderd]

Ariane 5 wordt uitgefaseerd en alle komende vluchten zijn al volgeboekt.

Eerste test vlucht van Ariane 6 wordt pas in vierde kwartaal van dit jaar verwacht.

[SED]

En daarmee heb je nog geen lander!

[GekkePrutser]

Ook vraag ik me af wat de toekomst gaat zijn voor de ISS als deze oorlog niet snel wordt gesust... Niet zozeer vanwege eigendom van de componenten, maar meer of Russen en Amerikanen nog in 1 ruimte kunnen werken..

[Reactie gewijzigd door GekkePrutser op 23 juli 2024 02:59]

[Gagarin]

Astronauten en kosmonauten zijn vakkundig genoeg om de aardse politiek niet tussen hen in te laten komen. Ik heb er een paar honderd ontmoet, stuk voor stuk experts.Politici zijn een ander verhaal. We gaan het zien, maar de 'trampoline' die Rusland ooit noemde als alternatief voor de Sojoez is er nu en heet Dragon.

[GekkePrutser]

Ja snap ik maar er zit natuurlijk een hele organisatie achter die ook samen moet kunnen werken.

En het zal ook wel tot een politiek symbool gemaakt worden, net zoals deze missie.

[Godson-2]

Nu zien we dus wat het misser het was van de ESA om met Rusland samen te werken op dit project. Grote kans dat dit hele project totaal mislukt en dat ESA gewoon helemaal opnieuw kan beginnen.